Artikel in het NRC van morgen:
Het CDA hoopt op een ommekeer met de komst van Henri BontenbalDe teneur onder CDA’ers is dan ook: veel slechter dan nu kan het niet gaan. CDA’ers én Bontenbal zelf positioneerden de partij deze week gretig als de underdog van de campagne voor de verkiezingen op 22 november.
Maar ook nadat dat kabinet-Rutte I in 2012 alweer viel doordat Wilders de gedoogsteun introk, bleef het CDA de meer rechtse koers volgen. De partij richtte zich op thema’s als economie, veiligheid en migratie, zegt hoogleraar politicologie Tom van der Meer van de Universiteit van Amsterdam. „Maar die thema’s kleven aan de VVD, niet aan het CDA. En thema’s overnemen van je grootste rivaal helpt niet; dan maak je jezelf alleen maar meer inwisselbaar. Zelfs gelovige kiezers liepen over naar seculiere partijen.”
„Het CDA werd een soort VVD-light, een slechte kopie”, zegt oud-Tweede Kamerlid en oud-CDA-campagneleider Jan Schinkelshoek. „Dat is een wezenlijke communicatiefout geweest. Een doodlopende weg, dat ziet iedereen nu wel.”
Het is interessant dat deze analyses nu het slecht gaat naar boven komen. Het was (imho uiteraard) vanaf het begin al duidelijk dat de VVD op bijna alle gebieden veel slimmer opereerde qua electorale strategie op de z.g.n. rechtse thema's
De komst van Bontenbal moet de ommekeer worden. Hij wil terug naar wat hij ziet als de kernthema’s van het CDA: normen en waarden, fatsoen, gemeenschapszin, een betrouwbare overheid. Het zijn thema’s waar het CDA volgens politicologen issue owner-ship heeft: kiezers associëren het CDA hier traditioneel mee, en dat kan in een verkiezing gunstig uitpakken. Het CDA kan er „onderscheidend en herkenbaar” mee zijn, zegt Van der Meer. Zeker omdat uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat kiezers waarden en normen en omgangsvormen relevant vinden. „Het stelt voor kiezers echt wat voor. En dat is al heel lang zo.”
Siegmann snapt niet dat het CDA het thema normen en waarden sinds Balkenende amper meer genoemd heeft. „Balkenende zei al: die agenda is nog niet af.” Schinkelshoek vindt dat Bontenbal dat wel in een aansprekend concreet programma moet vertalen. „Wat betekent dat anno 2023? Tot welke concrete acties leidt dat?”
Het is interessant dat ze weer met normen en waarden komen. Want (imho weer) betekend dat deze het onderwerp niet of nauwelijks begrijpen. Want normen en waarden is een gegeven wat bottom up en niet top down wordt ingegeven en is nauw verbonden met de cultuur, groepen en omgeving waarin mensen verkeren.
En van de belangrijkste redenen het gebrek aan invloed is de ontmanteling van macht en invloed van het z.g.n. maatschappelijke middenveld, wat ook heeft plaatsgevonden onder het CDA. Er is nauwelijks verbondenheid meer met die organisaties en de politiek. En het maatschappelijke middenveld heeft ook zelf niet meer de uitvoerende macht en vertegenwoordigende kracht meer.
Kijk bijvoorbeeld naar vakbonden, ooit sterk verbonden met het CDA met het CNV, maar de vakbonden hebben al heel lang weinig informele invloed meer op de politiek.
Wat men moet beseffen is dat als men weer terug willen naar oude situatie van een sterk maatschappelijke middenveld is dat de politiek dat zelf heeft om ideologische redenen heeft ontmanteld. Wil men het weer opbouwen dan zal ook afgerekend moeten worden gegeven die ideologie.
Want dit is het probleem wat ik zie: natuurlijk zal een partij in nood uiteindelijk vaak kritisch genoeg zijn om de vinger op de zere plek te leggen. Maar het waren in moment van waarin men de macht had dat men juist veroorzaakt heeft waardoor men nu in de problemen zit. Er zal vertrouwen moeten zijn dat die situatie zich niet herhaald, d.w.z. als men weer de macht heeft dat het weer business as usual is,
D-e-n schreef op vrijdag 18 augustus 2023 @ 13:45:
Ik vraag me af of dat onder Van Agt, Den Uyl of Wiegel nu echt zoveel anders was? Heeft het niet meer met de verhoudingen te maken? Bij een twee partijen coalitie is het natuurlijk veel makkelijker.
Zeker, machtspolitiek en fractiediscipline werd regelmatig door alle traditionele regeringspartijen toegepast in het verleden. Maar dat proces werd vaak eerder doorbroken doordat een kabinet viel of een partij werd weggestemd. Het dichtste bij kwam nog Lubbers met 3 kabinetten.
Maar wat veranderd is dat de macht en invloed van Tweede Kamer over de hele linie is afgenomen. Er is aan de ene kant tekort aan middelen om controle uit te oefenen, aan de andere kant laat de regering zich ook steeds minder controleren en sturen. Dit zie o.a. bij alle bestuurscrisis onderwerpen, zelfs het oplossen loopt vaak verkeerd.
Dit is sterk gerelateerd aan de politieke ideologie, d.w.z. het beleid is ingericht volgens neoliberaal gedachtegoed, wat betekend dat de overheid maar beperkt bevoegdheden en invloed behoort te hebben op de samenleving en overheidstaken en de overheid zelfs zoveel mogelijk functioneren vanuit geprivatiseerd marktdenken. Aan de andere kant zie je weer een sterke roep op een regering die daadkrachtig optreedt.
Die twee tegenstrijdige zaken botsen en maken het probleem alleen maar erger.
Marc H schreef op vrijdag 18 augustus 2023 @ 15:04:
Ik heb mij wel eens afgevraagd of het niet beter was dat we een aparte premiersverkiezing moeten houden, in combinatie met een beperking op hoe lang iemand premier kan zijn. Ik weet het, het klinkt Amerikaans en dat blindelings kopiëren ben ik ook geen voorstander van. Maar dat iemand maximaal twee termijnen premier kan zijn lijkt mij wel een goed begin. Klappen je kabinetten na een jaar? pech gehad en blijkbaar was je toch niet zo goed als premier als je dacht. Een verse visie na uiterlijk acht jaar lijkt mij geen gek idee.
Ik denk dat een maximum termijn beter werkt dan een verkiezing. Een verkiezing impliceert dan ook dat je kiest voor een persoon die ook mandaat krijgt uit die verkiezingen. Ik denk dat dat gezien het versnipperde landschap geen goede oplossing is.
En zonder verkiezingen is het probleem is dat de premier functie feitelijk te zwaar is geworden voor de huidige politieke verhoudingen. D.w.z. vroeger had een partij 40 tot zelfs 50 zetels, als je dan de premier levert dan heb heb je ook mandaat. Maar tegenwoordig zijn partijen veel kleiner en coalities groter. De premier leveren geeft een hierdoor steeds meer onevenredig machtsverhouding ten opzichte van andere partijen.
Een oplossing zou kunnen zijn om algemene zaken niet te laten besturen door 1 persoon, maar door ook door alle vicepremiers. Zo heeft de premier zelf niet meer alleen de macht over het departement.
Maar hoe doorbreek je dat? geen regering meer vormen maar bewindvoerders uit alle partijen halen? Voor elke ministerspositie worden mensen uit de tweede kamer gekozen, via een hoofdelijke en geheime stemming. Zo heeft een Wilders tenminste kans staatssecretaris van immigratie te worden en een SGP'er onderwijs onder zich krijgt. Even alle gekheid opzij, het verdelen van de macht lijkt mij wel een goede zet. Alle partijen kunnen dan mensen voordragen voor de verschillende posities, met daarboven een door het volk gekozen premier.
Ik denk dat er een strakke scheiding moet komen tussen de wetgevend macht (Tweede Kamer) en uitvoerende macht (regering). Ik ben persoonlijk heel lang tegenstander geweest van het principe zakenkabinet, maar ik denk dat bewindslieden toch een zekere afstand zouden moeten hebben tot de belangen van politieke partijen zelf. Als het regeerakkoord er eenmaal ligt, dan zou dat de leidraad moeten zijn.
Als politiek partijen het oneens zijn, dan kunnen ze via de Tweede Kamer hun punten proberen te bereiken tot aan zelfs hun steun intrekken.
"When I am weaker than you I ask you for freedom because that is according to your principles; when I am stronger than you I take away your freedom because that is according to my principles"- Frank Herbert