Zo, ik heb nu ook seizoen 1 gekeken, ondanks dat ik het eigenlijk niet van plan was. Ik was eigenlijk wel een beetje klaar met de "Middle-Earth extended universe" nadat ik met moeite door de tweede film van de Hobbit gekomen was en nooit begonnen ben aan de derde, en na al het geweeklaag gehoord te hebben over deze serie van laten we zeggen de luidruchtige minderheid dacht ik dat ik deze ook maar beter aan me voorbij kon laten gaan. Maar hoe gaat dat, je hebt een weekend eens zin in niet teveel gedoe en je hebt al lang niets meer van Midden-Aarde gehoord en ach, waarom niet. En dan ga je Tweakers op om je bevindingen op te schrijven wegens wederom ach, waarom niet. Zit er iemand op te wachten, vast niet, maar ik vind het leuk om te schrijven. Je weet nooit of iemand het ook leuk vind om te lezen.

Er zullen weinig tot geen spoilers in dit epistel voorkomen, omdat ik het meer over het geheel wil hebben dan op elke slak zout te gaan leggen. Kanttekening dat ik geen reviews (of Pitch Meetings

) gekeken heb om het hartgrondig mee (on)eens te zijn, dus hier en daar zal ik vast wat observaties doen die anderen beter gedaan hebben.
Ten eerste, ik ben blij dat ik gewacht heb met de serie kijken zodat heel de online discussie in het begin van wie er nu wel of niet een kleurtje mocht hebben, en of het vrouwvolk niet teveel achter het aanrecht vandaan kwam grotendeels voorbij is. We hebben al genoeg te schaften met dit soort onzin in het echte leven, als mensen het ook willen gaan projecteren op een wereld met elfen en dwergen dan mogen ze dat wat mij betreft vooral voor zich houden en niet andermans plezier vergallen door het over niks anders dan dat te hebben. Voor alle volkeren is het een bont gezelschap aan etniciteiten en accenten, en ik vind dat wel iets hebben, zeker voor een fantasiewereld. En Morfydd Clark (Galadriel) woorden als "Númenor" en "Sauron" uit te horen spreken zoals het hoort is ook telkens een genot.
Wat wel opvalt aan de casting is dat het een parade van aantrekkelijke mensen is. Werkelijk iedere rol van betekenis wordt vervuld door acteurs die zo over de catwalk zouden kunnen flaneren. Nou zijn acteurs door de bank genomen natuurlijk sowieso nooit lelijk tenzij de rol er specifiek om vraagt, maar hier viel het me wel bijzonder op. Dat is overigens geen klacht en het past zelfs wel goed bij het Tolkieneske idee dat de wereld goed en nobel begonnen is en geleidelijk afglijdt in kracht en schoonheid, tot je ergens uitkomt bij onze gewone bal van modder en mensen van klei, zonder een greintje magie in hun donder. Dit alles vindt immers eeuwen plaats voor de gebeurtenissen die al eerder verfilmd zijn.
Apropos verfilming, het moet gezegd dat het budget voor de serie van het scherm spat, ondanks dat het hier en daar televisie blijft. Je ziet de acteurs soms wel voor het virtuele decor staan als je goed kijkt, en een toespraak voor een grote menigte blijft beperkt tot hoeveel figuranten ze bij elkaar konden zetten. Dit stoort niet, want goedkoop is het echt nergens -- de liefde voor detail van de kostuum- en rekwisietenmakers spat ervan af, ook als iets maar een paar seconden in beeld is. De eerste keer dat je ziet dat de toortsen die de elfen vasthouden niet zomaar toortsen zijn maar de vorm van bloemenkelken hebben weet je weer precies met wat voor wereld je te maken hebt. Dit doet qua visuele kwaliteit niet of nauwelijks onder voor de LotR-films -- die zijn inmiddels alweer 20 jaar oud, maar toch.
Maar dat is de aankleding, hoe zit het met het verhaal? Wel, Tolkienpuristen komen met deze serie volledig aan hun trekken -- in negatieve zin, want er zijn heel veel dingen waar je op- en aanmerkingen over kan maken omdat het zo niet in de boeken staat. Natuurlijk is een gedeelte uit te leggen vanwege rechten die men niet had en omdat de serie dingen die in de boeken decennia en soms eeuwen duren enorm in de tijdcompressie moet gooien om het tempo er niet helemaal uit te halen, maar ook zonder dat zijn er een hoop dingen die er niet gewoon bij verzonnen zijn maar echt compleet anders, zonder dat dat echt een goede reden heeft anders dan "het is ons verhaal". Mij stoort dat grotendeels niet; het is nu eenmaal geen historische documentaire, en het bronmateriaal waarmee men moet werken is in tegenstelling tot LotR geen volledig aangekleed verhaal inclusief dialogen, zodat de vrijheden die men zich permitteert minder storen dan wanneer Peter Jackson & co erop los fantaseren in de Hobbit-trilogie om de films maar te rekken. Wie zich er niet overheen kan zetten moet maar gewoon bedenken dat dit een alternatief universum kan zijn waarin de dingen net even anders gelopen zijn, maar het is nog steeds herkenbaar.
Wat wel stoort is dat het schrijfwerk niet van al te hoog niveau is. Iedere aflevering duurt een uur en soms is dat uur best lang. Het geheel komt soms nauwelijks boven het niveau van een soapserie uit -- conflicten worden zo breed mogelijk uitgemeten met karakters die er met gestrekt been in gaan, allemaal blijkbaar zodat het domme publiek oehhh en aahhh kan roepen. Vooral bij Galadriel moet je echt vergeten dat ze een elf is die al eeuwen over de aardkloot van Arda huppelt als de serie begint en niet de jonge deerne is die ze oogt te zijn, want als er een gelegenheid is om melodrama te veroorzaken door als een olifant in de porseleinkast rond te stampen laat ze dat nimmer onbenut.
De "complicaties" in het verhaal kunnen niet verhullen dat het geheel vrij lineair van A naar B gaat en iedere zogenaamd dramatische wending er puur utilitair in gepropt is om het publiek wakker te houden, niet om karakters te ontwikkelen of het verhaal daadwerkelijk uit te diepen. Soms levert dat verdienstelijke scènes op, maar ook regelmatig gegaap en ongeloof -- ook hier weer, met name Galadriel gedraagt zich op een manier die bijna alleen goed te praten is als het karakter zelf weet dat ze een hoofdrol heeft en elke beslissing dus toch wel goed uit zal pakken, op de een of andere manier. Maar ook andere karakters en conflicten worden op de meest platte manier gepresenteerd; slechts bij vlagen zitten er karakters en wendingen in waarvan het niet gelijk duidelijk is waar het naartoe gaat. Nou was Tolkien zelf ook niet altijd de subtielste, maar je kreeg toch nooit het gevoel dat hij het publiek onderschatte. De éne grote wending die erin zit, tegen het einde, zorgt eigenlijk alleen maar voor meer ongeloof en "hoe/waarom dan" als je alle eerdere scènes erbij bedenkt -- het is redelijk goedkoop effect.
Al met al is het allemaal best vermakelijk en de afwerking is van hoog niveau en maakt het geheel een van de betere niet-erg-veel-aandacht-nodig series die je kunt kijken. Tegelijk is het jammer dat het dat niet overstijgt, er had volgens mij wel meer in gezeten.
Dat raakt kant noch wal. Niet "dat slaat kant noch wal". Wel "dat slaat als een tang op een varken".