Laten we niet te veel afglijden naar Oekraïne en Rusland, daar hebben we immers een heel themaforum voor, laten we hopen dat het bij 1 themaforum over oorlog blijft.
Het probleem met veel geopolitieke analisten die bekendheid vergaren via de media is dat het vaak mensen zijn met meer ideologie dan geopolitiek. Wordt die ideologie aan nadere academische onderbouwde argumentatie en discussie onderwerpen dan blijft er vaak weinig over. Maar het blijft vaak hangen omdat het vaak eenvoudige, simpele en behapbare verklaringen zijn voor wat er gebeurd.
Geopolitiek aan de andere kant is complex, met een vele factoren die allemaal het beleid en handelen van naties beïnvloeden. Wie claimt in 1 overkoepelende alles verklarende visie te hebben heeft het vaak bij het verkeerde eind.
Kijk je bijvoorbeeld naar China, dan spelen de o.a. volgende factoren een rol:
- Beheersing zeeroutes qua handel.
- Mogelijkheid tot uitbreiding militaire projectie van macht op zee.
- Een toename van nationalisme in China.
- Een revisionistische kijk op het verleden met historische claims op territorium.
- De Chinese geschiedenis qua opkomst van het rijk en vernederingen in het verleden.
- Het tegengaan van het Bretton Woods systeem.
- Afleidingsmanoeuvre voor binnenlandse problemen.
- Het tegengaan van democratie als concurrerende staatsvorm.
En dan ben ik er denk ik nog een hoop vergeten ook.
In de regulaire media komt die complexiteit echter vaak niet naar voren. Maar samenlevingen zijn nu eenmaal complex met meerdere belangen en actoren.
Opinie artikel in het NRC:
Als we ons niet snel losmaken van China, betalen we straks een hoge prijsIdem aan Chinese zijde. Van een Chinese professor hoorde ik: „China zal proberen zo lang mogelijk toegang te behouden tot de internationale markt maar wil zich als gevolg van de rivaliteit met Amerika zo snel mogelijk loskoppelen van de internationale markt.” Een collega uit een denktank die aanleunt bij de overheid vertrouwde me toe: „Er kunnen geen twee keizers onder de hemel regeren; het conflict zal alleen maar nijpender worden.”
Voor Europa zijn de gevolgen immens. Europa wil koste wat het kost de lijnen met China open houden. „China is een veel belangrijkere handelspartner dan Rusland”, opperde een hoge ambtenaar van de Europese Commissie recent. Grote bedrijven hebben veel meer in China geïnvesteerd dan in Rusland en zijn voor hun bevoorrading ook veel meer van China afhankelijk.
We moeten onze economische afhankelijkheden van China sneller afbouwen, of de prijs dreigt de komende jaren nog veel hoger te worden. De Nederlandse overheid heeft zelfs een plan klaar om de weerbaarheid van de industrie te vergroten. Maar het gaat te traag. We zien de risico’s op lange termijn, maar willen bedrijven en consumenten niet opzadelen met nog hogere prijzen op korte termijn. Nochtans begint elke aanpassing met eerlijkheid: als we nu de aanpassingen niet doorvoeren, dan zal het nog veel meer pijn doen als China ooit voor het oorlogspad kiest.
Er is crisisberaad nodig om sneller alternatieve markten te vinden voor China en na te denken over hoe we, liefst binnen de Europese Unie, sneller fabrieken kunnen bouwen om hier meer duurzame spullen te maken.
Uiteraard willen velen liefst terug naar de tijd van de globalisering met zijn lage prijzen en wereldwijde openheid. Maar die komt niet terug. Het economisch nationalisme wint overal snel terrein.
Ik ben bang dat deze boodschap niet aankomt bij veel Europese landen, omdat veel landen al decennia zijn overgeschakeld naar een neoliberaal markt gedreven inrichting van de economie. Bedrijven en handel meer vanuit de politiek aansturen hebben we niet alleen verleert vanuit ideologie, de rollen zijn ook nog eens omgedraaid. De noden van de markt zonder moraal of geopolitiek besef bepalen via lobby, kapitaal en invloed nu in grote mate onze politiek koers.
De kans op een geopolitiek schokmoment zoals met Rusland is hierdoor niet ondenkbaar, waarbij het tevens niet ondenkbaar is dat "onze" bedrijven hierin niet aan onze kant zullen staan.
Ik las laatst in NRC een terugblik op het ontstaan van ASML, ook met behoorlijk wat overheidsinvloed destijds. Het is met diezelfde wetenschap erg vreemd dat Nederland of Europa geen eigen fabricatie heeft op schaal grote heeft zoals Intel of TSMC heeft. In de logica van de globaliserende neoliberale vrije markt is het volstrekt logisch, maar vanuit geopolitiek perspectief in toenemende mate onbegrijpelijk.
[
Voor 49% gewijzigd door
defiant op 04-08-2022 23:36
]