Kijk, nu komen we ergens en is voor mij ook duidelijk waar de misverstanden tussen ons ontstaan. Ik zal proberen per punt te verhelderen\verklaren
Verwijderd schreef op woensdag 31 augustus 2011 @ 10:27:
[...]
De ABX test is zo opgezet dat je een dusdanige score moet halen dat je na afloop moet concluderen dat er een groot verschil hoorbaar is. Nou is dat nog niet zo'n probleem, want die grote verschillen komen voor en daar is ook geen discussie over voor zover ik begrijp.
Maar dan komen er wat zaken bij: 1. de te vergelijken versterkers moeten over het gehele frequentiebereik lineair meten. Wat je daarmee eigenlijk doet is versterker met een eigen geluid, dus ofwel warm, ofwel klinisch, ofwel gewoon ruk (dat kan ook natuurlijk...) uitsluiten van deelname.
Je gaat dan alleen nog versterkers testen met een neutraal geluid. Op zich ben ik niet tegen dat soort versterkers (de Bryston is ook neutraal), maar het is niet ieders smaak (en daarover valt te twisten, maar het is wel zinloos). En belangrijker: het maakt dat de verschillen subtiel zullen zijn, want ze klinken allemaal neutraal.
Ik maak op zich maak ik geen voorbehoud of een versterker lineair meet. Voor mij is een goede versterker wel een lineaire versterker maar dat is voor de test niet zo relevant. Inmiddels weet ik uit ervaring dat de meeste versterkers van gerenommeerde fabrikanten ook gewoon lineair zijn. De verschillen die er onderling zijn, zijn over het algemeen zo klein, dat ze niet hoorbaar zijn. Ik zal niet ontkennen dat er versterkers zijn die opzettelijk niet lineair versterken, maar die moet je echt met een vergrootglas zoeken. In heel veel gevallen claimt men een bepaalde sound bij een versterker die echter grotendeels gebaseerd blijkt te zijn op het 'gevoel' dat men bij een versterker of merk heeft. Ik ben nog geen versterker tegen gekomen (wederom van een gangbaar merk, geen exoten of zelfbouw) die uiteindelijk puur en alleen op gehoor te onderscheiden bleek van een ander.
Verwijderd schreef op woensdag 31 augustus 2011 @ 10:27:
[...]
Vervolgens ga je kalibreren, waar veel voor te zeggen is, maar het maakt de test wat minder relevant voor mensen die gewoon bij de winkel een versterker kopen (net zo goed als dat ik de relevantie van t.v.'s testen nadat ze helemaal zijn gekalibreerd betwijfel... want vrijwel niemand laat iemand langs komen voor een kalibratie). Wat daar ook van moge zijn: het zal de verschillen alleen maar subtieler maken.
Dat is ook precies de essentie van het probleem. Als je bij een winkel vergelijkt, dan vergelijk je niet op basis van geluidskwaliteit. Er spelen dan zoveel andere variabelen mee dat je als je het goed beschouwd geen enkele uitspraak over de geluidskwaliteit kunt doen. Tenminste als de versterker niet hoorbaar kraakt, piept, ruist, erg vervormt en moderne versterkers doen dat niet, zeker niet diegene die men in winkels verkoopt waar men ook uitgebreid kan luisteren\vergelijken
Daarom zul je blind en gekalibreerd moeten testen om echt iets met zekerheid te kunnen zeggen over puur en alleen de geluidskwaliteit. Kalibreren houdt overigens niets meer in dan het gelijk regelen van volumes tussen de te beluisteren apparaten.
Verwijderd schreef op woensdag 31 augustus 2011 @ 10:27:
Aangezien de test dus zo is ingekleed dat je alleen bij duidelijk hoorbare verschillen zal "slagen" en versterkers die niet neutraal klinken gediskwalificeerd worden... is de uitslag bij voorbaat bekend. Sterker nog: ik denk dat de test daarop is ontwikkeld, maar zo niet... dan is het voor mensen die aan willen tonen dat er geen verschil is een heerlijke test.
Gepoogd wordt om de test zo in te kleden dat men hoorbare verschillen kan waarnemen\detecteren. Veelvuldig wordt het fenomeen 'subtiele verschillen' aangehaald en daar heb ik moeite mee. Ik betwist niet dat er verschillen zitten in de mate van verschillen, maar in mijn ogen is een verschil hoorbaar of onhoorbaar. Op het moment dat je ontspannen, geconcentreerd en blind luistert en je alleen maar kunt vertrouwen op je gehoor, zonder verder storende invloeden en direct vergelijkend luistert en je kunt dan geen verschil horen, dan kun je je in mijn ogen afvragen of je die verschillen in het dagelijks gebruik wel zult horen. Ik hoor namelijk in het dagelijks gebruik zelfs verschillen op mijn eigen installatie. Die klinkt de ene dag net iets anders als de andere. In mijn ogen zullen die subtiele verschillen dus verdrinken in alle overige invloeden die je hebt als je niet blind, lekker genietend naar je stereo zit te luisteren. Maar dit soort subtiele verschillen heeft men het in discussies bijna nooit over. Nog een paar posts geleden was er iemand die beweerde dat zelfs zijn vrouw na de versterker wissel overduidelijk het verschil kon horen en dat als je geen verschillen kon horen, je wel doof moest zijn.
Uit de luistertests die ik afgenomen heb en meegemaakt heb, blijkt keer op keer dat indien alle externe invloeden weggenomen worden en mensen zuiver en alleen op hun gehoor af moeten gaan, al die geclaimde verschillen als sneeuw voor de zon. Dat sluit niet uit dat er misschien een enkeling is die het wel kan waarnemen, maar die ben ik nog niet tegengekomen.
Verwijderd schreef op woensdag 31 augustus 2011 @ 10:27:
Wil je de vraag beantwoorden of er subtiele verschillen hoorbaar zijn, dan moet je dus een lagere percentage nemen (60% is ruim voldoende) en veel vaker testen. Een andere test... maar een test die past bij de vraag die er tussen ons voorligt: is er verschil hoorbaar of niet. Ik heb nooit gezegd dat er altijd een duidelijk verschil is, sterker nog, ik heb gezegd dat versterkers de klankkleur KUNNEN beïnvloeden.
Als je echt wilt testen op waarneembare verschillen, hoe subtiel ook, dan kan een resultaat van 60% nooit bevredigend zijn (voor testdoeleinden) naarmate het aantal tests stijgt neemt weliswaar de gokfactor af, maar 60% ligt dan nog steeds binnen de ROC curve. 75% zou dan al een veel beter uitgangspunt zijn denk ik, maar dan moet het aantal testen wel erg groot worden (>40) en dat is in ons geval ondoenlijk.
Verwijderd schreef op woensdag 31 augustus 2011 @ 10:27:
Overigens zijn er nog wel meer verschillen dan die klankkleur, maar die vind je met name in het bereik en dat vang jij af met de toevoeging "mits ze binnen hun grenzen opereren". Nogmaals, heel slim om al die variabelen uit te sluiten, maar daarmee is de test niet geschikt voor het doel waar deze voor wordt gebruikt, te weten het aantonen dat het onzin zou zijn om een dure versterker te kopen, want een goedkope klinkt net zo goed (wat sowieso erg eenzijdig is, want een versterker die na 2 maanden stuk gaat mag ook veel minder kosten dan een versterker die het over 25 jaar nog steeds prima doet, een mooi design kan ook meerwaarde hebben voor sommigen en laten we eerlijk zijn... voor sommigen is het gewoon erg leuk om te vertellen dat ze een versterker hebben die meer kost dan de auto van degene tegen wie ze het vertellen...).
Dat betwist ik ook helemaal niet. Mijn stelling doet slechts een uitspraak over de hoorbaarheid van verschillen in geluidskwaliteit. Natuurlijk zijn er 1001 andere redenen waarom je voor een bepaalde versterker kiest De ABX is ook niet bedoeld om de zin of onzin van een dure versterker aan te tonen, maar puur en alleen maar om aan te tonen of er hoorbaar verschil zit tussen die twee en dat is ook exact het doel van de test die ik met jou wilde doen. Puur en alleen hoorbaar verschil in geluidsreproductie constateren. De reden waarom de toevoeging: 'Binnen de operationele grenzen' toegevoegd is aan de stelling is niet bedoeld om de test ongeschikt te maken, maar om er zorg voor te dragen dat men appels met appels vergelijkt . Natuurlijk zal een 2X8 Watt single-ended buizenbakje het afleggen tegen een dikke Bryston als je gaat testen met een paar flinke Magnetostaten in een grote ruimte op hoog volume en puur en alleen op gehoor is dat wel te detecteren. Alleen is het vergelijk niet eerlijk. Daarom kies je ervoor 2 apparaten te vergelijken die beide binnen hun operationele grenzen vallen, want anders test je niet puur en alleen op geluidskwaliteit, maar ook op andere parameters en dat wil ik juist uitsluiten
Verwijderd schreef op woensdag 31 augustus 2011 @ 10:27:
Ik snap dus dat je die ABX test heel erg prettig vind, maar in onze discussie is de ABX test onbruikbaar. Ik heb nimmer gezegd dat versterkers per definitie anders klinken dan anderen. Ik heb gezegd dat versterkers anders kunnen klinken en dat ik verschillen hoor tussen diverse versterkers. En ik herhaal het maar even: volgens mij bestaat daarover tussen ons nog niet eens echt een meningsverschil!
Jij zegt dat versterkers anders kunnen klinken, ik zeg dat dat in de praktijk zelden voorkomt. Op enkele exoten na, klinken alle recente versterkers, van gangbare merken identiek (en dan doel ik ook echt alleen op geluidskwaliteit) Op zich wil ik dit wel wat nuanceren om het makkelijker behapbaar te maken door er aan toe te voegen dat 99% van de bevolking de verschillen, als ze er al zouden zijn, niet blind kunnen detecteren.
Dat laat onverlet dat er nog andere criteria zijn waarop je een versterker kiest natuurlijk.
Verwijderd schreef op woensdag 31 augustus 2011 @ 10:27:
Wat mijn bedoeling is met de test is gewoon eens voor de grap kijken of ik mijn Bryston kan onderscheiden van de versterker die jij naar voren schoof als goed alternatief (op zich denk ik dat we ook al wel kunnen concluderen dat die versterker geen goed alternatief is alleen al vanwege de fan). Niet om iets te bewijzen, maar gewoon... eens kijken of beiden achter de eigen woorden staan.
Let wel: Ik schoof die versterker naar voren als kandidaat om een oordeel te kunnen geven of ze puur en alleen op geluidskwaliteit onderscheidend van elkaar zouden zijn. Ik geef toe dat het een enigszins extreem en ad-hoc advies was. Maar jou systeem eisen waren dat natuurlijk ook een beetje. Ik snap echt wel dat de PA versterker op allerlei andere fronten direct door de mand valt in vergelijking tot de Bryston bak van jou, alleen pure geluidskwaliteit zal dat waarschijnlijk niet zijn (ik wacht nog steeds op de spec-sheets van dat ding om er echt wat over te kunnen zeggen)
Zonder dat ik de indruk wil geven er onderuit te willen komen: Voor mij is het niet interessant om 'voor de grap' eens een testje te doen. In professionele zin doe ik soortgelijke testen zeer regelmatig en voor mij is er dus niet zo veel lol meer aan om het even voor de grap te doen. Been there, seen that, done that, got bored. Ik wil echt met alle plezier een test doen, maar dan wel goed en gedegen en onder heldere en duidelijke voorwaarden. Ik stel voor om samen naar die luistermiddag van het HiFi-forum te gaan. Ik weet uit ervaring dat dat altijd erg gezellig is en dat de testen weliswaar heel degelijk opgezet worden, maar ook geheel vrijblijvend zijn. Je hebt er een erg leuke en vaak zeer leerzame en verhelderende middag aan. Dan hoeven we geen investeringen te doen om een versterker aan te schaffen waar we alle twee niet op zitten te wachten. Mocht het zo zijn dat jij op die middag wel (subtiele) verschillen waarneemt, kunnen we daarna altijd nog overwegen om een gedegen test bij jou thuis te doen.
Verwijderd schreef op woensdag 31 augustus 2011 @ 10:27:
Zoals ik al aangaf: 60% is voldoende bij voldoende tests. Ga je minder vaak testen wordt de betrouwbaarheid veel minder en zal je dan weer minder en dan weer meer scoren dan 60%. Het is dat gokelement waarvan ik vind dat we dat voor lief moeten nemen.
Ik kan het gokelement niet voor lief nemen. Dat moeten we uitsluiten bij een gedegen test. Jij kunt 60% voldoende vinden, maar voor een gedegen testresultaat is dat simpelweg te weinig. Normaliter is ongeveer 5% error-marge een geaccepteerd maximum. Om dan geluk voldoende uit te schakelen meten we richting de 30 trials gaan, of meer mensen deel laten nemen aan de trials.
Natuurlijk mag voor jou eigen acceptatiegrens 60% genoeg zijn, voor mij is dat gewoon simpelweg niet het geval. Dat mag je benoemen als star, maar alles minder dan 95% maakt het voor mij een leuk testje ter leeringh ende vermaeck en daar zit ik zoals ik al melde niet op te wachten. We doen het goed, of we doen het niet. Daarom zou ik nogmaals de HiFi-forum meeting onder de aandacht willen brengen. Daar worden geen eisen gesteld, daar kun je voor jezelf bepalen of je verschil hoort of niet. En daar wil ik ook best samen naar toe gaan.
Verwijderd schreef op woensdag 31 augustus 2011 @ 10:27:
maar als jij gelijk hebt in jouw stelling dat er geen enkel verschil hoorbaar is dan is de kans dat jij wint groter dan dat jij verliest en als ik gelijk heb in mijn stelling dan is dat kans dat ik win groter dan dat ik verlies. Kortom: voor beiden interessant mits je achter je eigen woorden staat. Als ik een weddenschap wil aangaan dat Ajax dit seizoen thuis van RKC gaat winnen zijn er ook genoeg mensen die akkoord gaan. Natuurlijk weten ze dat ze als ze pech hebben verliezen (toeval bestaat, ook in het voetbal), maar de kans is groter dat ze winnen.
Dat hele winnen en verliezen zit mij dwars. Dat is niet mijn insteek. Ik win niets als mijn stelling overeind blijft, ik verlies niets als dat niet zo is. Het is voor mij geen wedstrijd, maar een vergelijk. Alle kennis die ik bezit wil ik zo veel als mogelijk toetsen. Niet om te kunnen roepen: Zie nou wel ik win, ik heb gelijk!, maar om te controleren of de overtuigingen en kennis die ik heb recht doet aan de waarheid. Als ik in jou termen zou praten (niet als flame bedoeld)
Als ik win, gebeurt er niets leuks. Mijn stelling blijft overeind en er veranderd niets
Als ik verlies wordt het pas interessant. Mijn stelling blijkt niet te kloppen en dan blijkt er een fout te zitten in wat ik denk te weten en test. Dan wordt het leuk, dan zijn er nieuwe zaken te testen, ontdekken, verklaren en begrijpen. Ik heb er dus eerder baat bij dat ik verlies, dan dat ik win.
Zullen we gewoon als start van het traject eerst eens samen naar de HiFi luistertest gaan? Dat zal denk ik al een hoop onderlinge misverstanden uit de weg helpen en kun jij eens meemaken wat nu de invloed van kalibreren is en hoe snel\makkelijk je veel trials kunt doen. Kunnen we daarna altijd nog een keer zelf een gedegen test op zetten?
En voor de volledigheid: Nee, ik praat mij er niet op een slimme manier onderuit...Ik wil de test nog steeds aangaan onder de juiste voorwaarden.