3D Printen en onze gezondheid

[mphilipp]

In het Bambu Lab 3D Printer topic ontstond een discussie over het afvoeren, dan wel filteren van de schadelijke dampen en deeltjes (VOC's) tijdens het printen met een FDM printer.
Hier zijn verschillende manieren voor: er zijn filters die in de printer de lucht zuiveren door middel van een combinatie van HEPA en Active Carbon filters. Een fan perst de lucht in de printer door het filter met als doel de lucht te zuiveren. Een andere manier is het afzuigen van de lucht en die af te voeren naar buiten.

Aangezien de Bambu Lab topic meer over de printer zelf gaat, leek het mij een goed idee om een nieuw topic aan te maken om de informatie te concentreren en de andere topic niet teveel te vervuilen. Bovendien gaat dit niet alleen over Bambu Lab printers.

Ik denk dat we ons in dit topic moeten concentreren op FDM printers. Van resin printers kennen we de risico's inmiddels wel. Deze zijn ook van een andere aard, hoewel er uiteraard ook dampen vrij komen. Maar volgens mij zijn de resin printer mensen inmiddels wel op de hoogte en nemen zij de juiste maatregelen.

Om in deze topicstart maar meteen af te trappen met wat wetenschappelijke onderbouwing: hier een paper met onderzoeksresultaten (Exposure hazards of particles and volatile organic compounds emitted from material extrusion 3D printing: Consolidation of chamber study data).



Hier een overzicht van de gevaarlijke stoffen die vrijkomen bij de verschillende filamenten.

[mphilipp]

Informatief filmpje over de schadelijke stoffen bij FDM printen:

Misschien is het een goed idee om gebruik te maken van apparaten om de lucht te zuiveren (air purifiers). Commercieel verkrijgbare apparaten zijn doorgaans vrij duur, maar er zijn DIY oplossingen. Hier een link naar een onderzoek over de effectiviteit van deze bouwsels.

Dit project is ook interessant: Duct-Taped $70 DIY Air Purifier Outperforms $1,000 IQ Air



Ikea heeft een relatief goedkope (kleine) air purifier, die iemand op zijn Bambu X1C wil monteren.
Klinkt op zich ook als een oplossing als een soort afzuigkap.

Deze Ikea purifier is ook te modden.

Keep Making heeft een video gemaakt over resin printers en ventilatie. Ik denk dat dit ook bruikbaar is voor FDM printen.

Algemene veiligheidstips voor resin printen:

[ Voor 186% gewijzigd door mphilipp op 15-12-2023 14:04 ]

[MC Taz Man]

Uiteraard is dit topic (naar ik aanneem) niet alleen voor de FDM'ers onder ons... De resin mensen mogen ook gewoon een slechte gezondheid hebben

[Monkeydancer]

Ik zat zelf te denken om gewoon een ventilatiebox te kopen en rondom de printer een plexiglazen omkasting te bouwen met een opening voor een luchtkanaal en gewoon de stoffen met een luchtbuis naar buiten af te voeren. Of je kan de luchtbuis koppelen aan bestaande ventilatiebuizen (met MV box) of je koppelt het aan een aparte rookgasafvoer met daarin een terugslagklep. Dan kan je op deze manier met bijna alle printers werken en slechte lucht afvoeren.

[ Voor 21% gewijzigd door Monkeydancer op 14-12-2023 11:33 ]

[mphilipp]

MC Taz Man schreef op donderdag 14 december 2023 @ 10:59:
Uiteraard is dit topic (naar ik aanneem) niet alleen voor de FDM'ers onder ons... De resin mensen mogen ook gewoon een slechte gezondheid hebben

Klopt, daar maakte ik ook een opmerking over. Alleen zijn de gevaren van het printen met kunsthars van een andere orde. Die hebben naast de dampen (die nóg gevaarlijker zijn dan bij FDM printers) ook nog te maken met het spul zelf. Kunsthars is zeer schadelijk voor je zenuwstelsel, dus in vloeibare vorm moet je dat niet op je huid willen krijgen.
Volgens mij (of liever: hopelijk) zijn de resin printer mensen wel op de hoogte dat ze die mooie Phrozen niet naast hun bed moeten plaatsen. En handschoenen/oogbescherming en adembescherming gebruiken tijdens het werken met de (uncured) prints.

Bij FDM heb ik de indruk dat het nog niet zo leeft en er pas nu zo'n beetje awareness ontstaat. Ik denk voornamelijk omdat de laatste tijd het printen van ABS/ASA populairder wordt door de enclosed printers. Maar uit het tabelletje blijkt ook dat het echt niet alleen ABS/ASA is die schadelijke stoffen/dampen oplevert.

[ocf81]

Ik denk dat de mensen die veel met printen van doen hebben al heel lang bewust zijn van de gevaren die met het smelten van plastics gepaard gaan, maar dat dat bewustzijn met het opkomen van de chinese printers wat naar de achtergrond is geraakt bij de mensen die sindsdien in de hobby zijn gerold.
En dat is met kunstharsprinters denk ik net zo. De mensen die langer bezig zijn of in een eerder stadium van de marktcyclus al betrokken waren in het wereldje zijn denk ik bewuster van de risico's.

De wetenschappelijke interesse is er ook al een tijdje, zoals ook blijkt uit de literatuur die wordt aangehaald in de in de OP gerefereerde studie. Dit probleem is dus al redelijk lang bekend.

Op zich goed dat er nu een topic voor is, zodat iedereen weer eens met de neus op de feiten wordt gedrukt.

[ Voor 12% gewijzigd door ocf81 op 14-12-2023 11:25 ]

[mphilipp]

ocf81 schreef op donderdag 14 december 2023 @ 11:18:
Op zich goed dat er nu een topic voor is, zodat iedereen weer eens met de neus op de feiten wordt gedrukt.

De mensen die gewend zijn om in een onderwerp te duiken en er van alles van te willen weten zal het allemaal wel al in meer of mindere mate bekend zijn. Er zijn echter legio mensen die gewoon zo'n ding kopen en gaan printen, zonder zich in de achtergrond te verdiepen. Je staat er soms ook versteld van als je een youtuber ziet die slechts een mondkapje draagt bij het werken met resin prints. Dat doet dus niets voor de schadelijke dampen.

De fabrikanten van de printers en de materialen mogen er ook best wel wat meer aan doen om de klanten op de gevaren te wijzen. Maar ja, dat willen ze natuurlijk niet. Net zoals de autofabrikanten indertijd niet zo gebrand waren op het plaatsen van veiligheidsgordels. Een auto verkopen en erbij zeggen dat je dood kunt gaan in zo'n ding is geen goede sales pitch. Idem voor de 3D printer fabrikanten; grote gele gevarendriehoeken op de verpakking is geen goede reklame. Iemand maakte ook een keer de opmerking dat de kunsthars die verkocht wordt eigenlijk ook nooit echt bedoeld was voor consumenten. Er staan waarschuwingen op, maar die zijn meer bedoeld voor professionele gebruikers die precies weten welke bescherming zij moeten gebruiken.

[Jampot007]

Een bentobox/nevermore/anders met HEPA en actieve kool filter is in veel gevallen een goede oplossing.

[mphilipp]

Jampot007 schreef op donderdag 14 december 2023 @ 12:33:
Een bentobox/nevermore/anders met HEPA en actieve kool filter is in veel gevallen een goede oplossing.

Het is op zijn minst het begin van een goede maatregel. De vraag is alleen hoe lang dat ding aan moet staan om alles te hebben gefilterd en er dus geen schadelijke stoffen meer uit de printer komen. Verder is de printer niet vacuum, dus er lekt uiteraard het een en ander. Misschien moeten de zijpanelen worden afgekit en iets van tochtstrip bij de deur zodat er zo min mogelijk ontsnapt.

Maar dat werkt alleen met ABS/ASA omdat je dan enclosed print. Maar bij PLA/PETG/TPU heb je de boel open, en dat zijn denk ik ook geen fijne stofjes.

[edit]
Ik heb in de tweede post linkjes toegevoegd over air purifiers.

[ Voor 4% gewijzigd door mphilipp op 14-12-2023 13:03 ]

[ocf81]

mphilipp schreef op donderdag 14 december 2023 @ 12:57:
[...]

Het is op zijn minst het begin van een goede maatregel. De vraag is alleen hoe lang dat ding aan moet staan om alles te hebben gefilterd en er dus geen schadelijke stoffen meer uit de printer komen. Verder is de printer niet vacuum, dus er lekt uiteraard het een en ander. Misschien moeten de zijpanelen worden afgekit en iets van tochtstrip bij de deur zodat er zo min mogelijk ontsnapt.

Op zich terecht dat je zegt dat dit niet 1-2-3 uit de lucht wordt gefilterd, maar het is tegelijkertijd ook niet zo dat de deur even open doen als er tijdens de print al gefilterd wordt gelijk gezondheidsschade oplevert. Hetzelfde geldt voor kieren, hoewel een goede kast vanwege de prestaties deze vermoedelijk al (bijna) niet heeft.

mphilipp schreef op donderdag 14 december 2023 @ 12:57:
[...]

Maar dat werkt alleen met ABS/ASA omdat je dan enclosed print. Maar bij PLA/PETG/TPU heb je de boel open, en dat zijn denk ik ook geen fijne stofjes.

Ik denk dat je hier wel een goed punt aanstipt. Een goede kast heeft dus ook een faciliteit voor het aan- en afvoeren van koude lucht nodig, met filter, wanneer men PLA of TPU print. PETG heeft bij grotere prints stiekem toch een beetje warme lucht nodig, dus dan is het niet in alle gevallen per se nodig, of niet in dezelfde mate als PLA of andere filamenten waar koeling vereist is. (dus met een lage printtemperatuur)

[ Voor 3% gewijzigd door ocf81 op 14-12-2023 13:13 ]

[mphilipp]

ocf81 schreef op donderdag 14 december 2023 @ 13:07:
[...]
Ik denk dat je hier wel een goed punt aanstipt. Een goede kast heeft dus ook een faciliteit voor het aan- en afvoeren van koude lucht nodig, met filter, wanneer men PLA of TPU print. PETG heeft bij grotere prints stiekem toch een beetje warme lucht nodig, dus dan is het niet in alle gevallen per se nodig, of niet in dezelfde mate als PLA of andere filamenten waar koeling vereist is. (dus met een lage printtemperatuur)

Wat misschien een idee is om een soort afzuigkap te maken die bovenop de printer gaat. Als je deze dan voorziet van een schuif, waarmee je de inlaat verandert van curculeren naar buitenlucht (zoals in de auto), heb je een alles in 1 oplossing. Voldoende koele lucht voor de prints die dat nodig hebben en circulatie van warme lucht voor de overige materialen en tegelijkertijd wordt de lucht gezuiverd.

Geen idee overigens over de capaciteit van die filters. Hoeveel lucht kan er doorheen en koel je dan nog voldoende?

[Xalopalyps]

Ik heb sinds kort een Bambulabs X1C staan. Na een aantal prints begon ik ook na te denken over de gezondheid. De printer is goed afgesloten, er is een kier bij de deur te zien en wellicht ergens in het frame, maar dat is minimaal. Er zit tevens een fan op om lucht naar buiten te blazen door een outlet en er is een inlet.

Op de outlet ga ik een adapter plaatsen voor een 100mm buis, vervolgens komt er een buisventilator aan te hangen en loopt de buis naar buiten. Hierdoor creëer ik onderdruk en hoop ik dat de schadelijke stoffen meteen richting de buis gaan, ook grotendeels bij het even openen van de deur.

Ik ben benieuwd of het een beetje gaat werken.

[ Voor 8% gewijzigd door Xalopalyps op 14-12-2023 13:17 ]

[_ferry_]

Ik kan eens kijken wat mijn Winix luchtfilter doet als ik die bij de 3D printer zet, als ik in de woonkamer wat laat ontsnappen spint hij binnen een minuut vaak al op

Op zich ventileert de kamer wel waar ik print (afzuigpunt van de ventilatiebox), en breng ik er ook niet enorm veel tijd door, en ik ben ook geen grootverbruiker.

Overigens, als je een nieuwe auto koopt, die geur van "nieuwe auto" bestaat ook o.a. uit de VOC dampen zoals ze bij het 3D printen vrij komen.

[dehardstyler]

mphilipp schreef op donderdag 14 december 2023 @ 10:52:
In het Bambu Lab 3D Printer topic ontstond een discussie over het afvoeren, dan wel filteren van de schadelijke dampen en deeltjes (VOC's) tijdens het printen met een FDM printer.
Hier zijn verschillende manieren voor: er zijn filters die in de printer de lucht zuiveren door middel van een combinatie van HEPA en Active Carbon filters. Een fan perst de lucht in de printer door het filter met als doel de lucht te zuiveren. Een andere manier is het afzuigen van de lucht en die af te voeren naar buiten.

Aangezien de Bambu Lab topic meer over de printer zelf gaat, leek het mij een goed idee om een nieuw topic aan te maken om de informatie te concentreren en de andere topic niet teveel te vervuilen. Bovendien gaat dit niet alleen over Bambu Lab printers.

Ik denk dat we ons in dit topic moeten concentreren op FDM printers. Van resin printers kennen we de risico's inmiddels wel. Deze zijn ook van een andere aard, hoewel er uiteraard ook dampen vrij komen. Maar volgens mij zijn de resin printer mensen inmiddels wel op de hoogte en nemen zij de juiste maatregelen.

Om in deze topicstart maar meteen af te trappen met wat wetenschappelijke onderbouwing: hier een paper met onderzoeksresultaten (Exposure hazards of particles and volatile organic compounds emitted from material extrusion 3D printing: Consolidation of chamber study data).

[Afbeelding]

Hier een overzicht van de gevaarlijke stoffen die vrijkomen bij de verschillende filamenten.
[Afbeelding]

Interessante grafiek! Mij is altijd verteld dat PLA en PETG prima zijn om binnen te printen, maar ABS en de rest van het circus niet. En nu zie ik dat PLA en PETG eigenlijk helemaal niet zoveel beter zijn....
Toch de P1P maar een keer naar P1S upgraden dus.

[mphilipp]

_ferry_ schreef op donderdag 14 december 2023 @ 15:34:
Ik kan eens kijken wat mijn Winix luchtfilter doet als ik die bij de 3D printer zet, als ik in de woonkamer wat laat ontsnappen spint hij binnen een minuut vaak al op

Op zich ventileert de kamer wel waar ik print (afzuigpunt van de ventilatiebox), en breng ik er ook niet enorm veel tijd door, en ik ben ook geen grootverbruiker.

Overigens, als je een nieuwe auto koopt, die geur van "nieuwe auto" bestaat ook o.a. uit de VOC dampen zoals ze bij het 3D printen vrij komen.

Ik vraag mij ook af welke van die VOC's nou echt gevaarlijk zijn. De lucht zit vol met die dingen. Als je een raam open zet, voor frisse lucht, wat haal je dan allemaal binnen?
Het is misschien net als schimmels: op de franse kaas en de tofu is het geen probleem, maar andere schimmels zijn weer gevaarlijk.

Die lijst met indrukwekkend klinkende namen van allerlei stoffen die vrijkomen zegt mij niet heel veel. Sommigen herken ik als in 'dat klinkt als gevaarlijk spul' maar van anderen weet ik niets. Ik ben geen chemicus. En in welke mate komen deze stoffen ook gewoon buiten voor in het stadsverkeer? Dat wil niet zeggen dat ze gezond zijn, maar sommige stoffen zijn in bepaalde concentraties niet (heel erg) schadelijk. Dus als een dolle binnen gaan filteren, terwijl je buiten 3x zoveel van die rotzooi binnen krijgt is ook niet echt zinvol denk ik. Er is denk ik meer context nodig.

[_ferry_]

mphilipp schreef op donderdag 14 december 2023 @ 15:51:
[...]

Ik vraag mij ook af welke van die VOC's nou echt gevaarlijk zijn. De lucht zit vol met die dingen. Als je een raam open zet, voor frisse lucht, wat haal je dan allemaal binnen?
Het is misschien net als schimmels: op de franse kaas en de tofu is het geen probleem, maar andere schimmels zijn weer gevaarlijk.

Die lijst met indrukwekkend klinkende namen van allerlei stoffen die vrijkomen zegt mij niet heel veel. Sommigen herken ik als in 'dat klinkt als gevaarlijk spul' maar van anderen weet ik niets. Ik ben geen chemicus. En in welke mate komen deze stoffen ook gewoon buiten voor in het stadsverkeer? Dat wil niet zeggen dat ze gezond zijn, maar sommige stoffen zijn in bepaalde concentraties niet (heel erg) schadelijk. Dus als een dolle binnen gaan filteren, terwijl je buiten 3x zoveel van die rotzooi binnen krijgt is ook niet echt zinvol denk ik. Er is denk ik meer context nodig.

Zeker, afgaan op de moeilijke namen en rode hokjes is misschien niet de juiste weg.
Denk aan het verkeer, maar ook koken, schilderwerk, kaarsjes met kerst, houtkachel aan, noem maar op.

En dan ga je misschien enorme maatregelen nemen voor zo af en toe wat printen, terwijl je 8 uur per dag in een slaapkamer ligt waar misschien veel meer vuile lucht vanaf de straat met verkeer binnen komt.

[Fly-guy]

_ferry_ schreef op donderdag 14 december 2023 @ 16:49:
[...]

Zeker, afgaan op de moeilijke namen en rode hokjes is misschien niet de juiste weg.
Denk aan het verkeer, maar ook koken, schilderwerk, kaarsjes met kerst, houtkachel aan, noem maar op.

En dan ga je misschien enorme maatregelen nemen voor zo af en toe wat printen, terwijl je 8 uur per dag in een slaapkamer ligt waar misschien veel meer vuile lucht vanaf de straat met verkeer binnen komt.

Precies, mijn x1c staat in een kamer waar ik verder eigenlijk nooit echt kom (meer opslag dan gebruik) en die ene keer dat ik de print uit de printer haal, riskeer ik wel een VOCtje of twee.

Zou er niet de hele dag naast willen zitten/slapen, maar om nu een heel afzuigsysteem (wat niet zo simpel is als menigeen denkt) te bouwen voor die paar keer per dag/print dat ik er 2 minuten ben...

[Moofnor]

Goed topic, had zelf ook de indruk dat het met PLA wel mee viel. Huidige opzet staat de printer op mijn kantoor icm de al genoemde IKEA purifier. Print bij voorkeur ‘s nachts, maar af en toe toch ook wel als ik er zit te werken.

Tijd om toch eens naar een enclosure te gaan kijken…

[Jampot007]

Ik weet wel dat er bij koken in de keuken ook heel veel VOCs schijnen vrij te komen. Al is dat met de kopkomst van inductie enz misschien wat minder. Heb er verder ook weinig verstand van, de precieze impact is lastig te plaatsen maar met je gezondheid kan je beter de veilige kant pakken.

[mphilipp]

Ik kom het volgende filmpje over adembescherming voor resin en FDM:

Deze is interessant, want hij heeft blijkbaar een website over ventilatie, adembescherming e.d. De site staat vol info, onder andere een artikel over adembescherming. Ook heeft ie een hele guide om een eigen filtratiesysteem te bouwen: de promethean.

Ziet er erg interessant en bruikbaar uit.

[Yaksa]

Waar ik eigenlijk wel benieuwd naar ben zijn de werkelijke gemeten waardes bij het printen van de diverse media.
Zijn die onmiddellijk een gevaar voor de gezondheid of komen de waardes overeen met (bijvoorbeeld) waardes die gemeten kunnen worden bij een woning die langs een drukke weg ligt? (Daar komen natuurlijk andere stoffen vrij, maar daar fietsen we ook gewoon doorheen en wonen we ook).
Wat ik bedoel; met de moderne apparatuur kun je stoffen tot op de picogram meten (en mogelijk zelfs nauwkeuriger) maar naar mijn bescheiden mening hoef je daar niet meteen in paniek over te raken.
Misschien is af en toe een raam openzetten wanneer het een beetje vreemd begint te ruiken wel voldoende.....

[mphilipp]

Yaksa schreef op vrijdag 15 december 2023 @ 16:51:
Waar ik eigenlijk wel benieuwd naar ben zijn de werkelijke gemeten waardes bij het printen van de diverse media.

Ik ook.

Misschien is af en toe een raam openzetten wanneer het een beetje vreemd begint te ruiken wel voldoende.....

De gevaarlijkste stoffen ruik je soms niet...

Ik weet het ook niet en ben ook benieuwd naar de werkelijk gemeten waarden, maar om het daarom maar onder het tapijt te vegen is ook weer niet goed. Kijk bijvoorbeeld naar de kunsthars waarmee de resin printers werken. Dat is gewoon bijzonder gevaarlijk spul. Ook in FDM filamenten zit gevaarlijk spul. Ik denk dat in dit geval de houding van 'voorkomen is beter dan genezen' een betere is. Je hoeft ook niet overboord te gaan en een maanpak kopen, maar zorgen voor voldoende ventilatie en als je enclosed print zo'n Bento Box of Nevermore plaatsen is in ieder geval een goed begin.

In dat filmpje hierboven over adembescherming komt er in beeld een lijst voorbij met al die stoffen en wat ze veroorzaken. Dat variëert van hoofdpijn. misselijkheid tot nieraandoeningen enzo. Vraag is inderdaad hoe lang je dan blootgesteld moet zijn aan die stoffen. Maar totdat ik dat weet, neem ik mijn maatregelen. Beetje jammer als je in de kliniek erachter moet komen dat je niet genoeg gedaan hebt...

[edit]
het onderzoek in de startpost gaat hier overigens over. Het is een beetje pittig om te lezen, maar er wordt redelijk nauwkeurig uiteengezet welke stoffen vrijkomen, in welke mate en wat de gezondheidsrisico's ervan zijn.

[edit 2]
indien TLDR, hier het belangrijkste uit de conclusie:

Although mass-based standards were used as references due to the lack of number-based standards, it should be noted that 3D print emitted particles are mainly ultrafine in size, which potentially pose more health concern given their high mobility and other properties associated with their small sizes. Similarly, carcinogens (including potential carcinogens) like formaldehyde, styrene, and acetaldehyde were detected from over 80% of the filaments studied. Personal exposure to chemicals of health concern showed some exceedances compared to recommended indoor exposure limits, and the most concerning VOCs were benzene, styrene, formaldehyde, benzaldehyde, acetaldehyde, and caprolactam. Overall, ABS and HIPS materials tended to have the highest concern regarding both particle and VOC exposures. Nylon presented high particle and caprolactam exposures. ASA emitted high VOCs and hazardous VOCs. Metal composite material emitted higher particle mass. PLA showed generally low emissions although there were some outliers. Therefore, 3D printing emissions pose a health concern for users when exposed to this complex mixture of UFPs and various hazardous chemicals, which may induce acute irritation or other health effects depending on exposure scenarios.

[ Voor 36% gewijzigd door mphilipp op 15-12-2023 17:27 ]

[Yaksa]

mphilipp schreef op vrijdag 15 december 2023 @ 17:07:
indien TLDR, hier het belangrijkste uit de conclusie:

Maar in die conclusie staat hooguit dat er stoffen gemeten zijn die gevaarlijk kunnen zijn voor je gezondheid. Ja, duh, dat is water ook. Ik zou graag willen weten waarmee gemeten is, hoe dat gemeten is en de concentratie (PPM bijvoorbeeld) aan gemeten stoffen.
En ter vergelijking dan een tabelletje wanneer de gemeten stoffen echt gevaarlijk gaan worden wanneer je er bijvoorbeeld 3 uur per dag bovenop staat.
Wanneer dan blijkt dat je bij hobbygebruik van (laten we zeggen) 2 uur per dag je nauwelijks meer gevaarlijke stoffen inademt dan een fietsritje over de Lange Jansstraat in Utrecht dan valt het allemaal nog wel mee. Niet dat het gezond is, maar ook niet zo gevaarlijk dat je extreme maatregelen moet gaan treffen.
Er is ook nog zoiets als gezond verstand.....

[mphilipp]

Yaksa schreef op vrijdag 15 december 2023 @ 17:45:
[...]
Maar in die conclusie staat hooguit dat er stoffen gemeten zijn die gevaarlijk kunnen zijn voor je gezondheid. Ja, duh, dat is water ook. Ik zou graag willen weten waarmee gemeten is, hoe dat gemeten is en de concentratie (PPM bijvoorbeeld) aan gemeten stoffen.

Misschien moet je dan het hele onderzoek lezen. In een conclusie staan de dingen die jij vraagt natuurlijk nooit. Er wordt naar diverse onderzoeken verwezen, waarin je denk ik wel antwoord kunt krijgen op jouw vragen. Het is tenslotte een wetenschappelijke studie, geen sensatieverhaal uit de Telegraaf zonder onderbouwing. Ik copy/paste alleen de conclusie omdat het hele rapport best een pittig ding is om door te komen, en als je ook nog alle referenties wil lezen, ben je wel een paar dagen zoet.

Dus...ga je gang...

[Yaksa]

mphilipp schreef op vrijdag 15 december 2023 @ 18:19:
[...]

Misschien moet je dan het hele onderzoek lezen. In een conclusie staan de dingen die jij vraagt natuurlijk nooit. Er wordt naar diverse onderzoeken verwezen, waarin je denk ik wel antwoord kunt krijgen op jouw vragen. Het is tenslotte een wetenschappelijke studie, geen sensatieverhaal uit de Telegraaf zonder onderbouwing. Ik copy/paste alleen de conclusie omdat het hele rapport best een pittig ding is om door te komen, en als je ook nog alle referenties wil lezen, ben je wel een paar dagen zoet.

Dus...ga je gang...

Dit is hun conclusie: If applicable, users can avoid using high emitting materials such as those with styrene monomer, as well as avoid operating the printer in confined spaces or with limited ventilation.
Dus, in een afgesloten, kleine ruimte bestaat de kans dat je stoffen die niet zo gezond zijn inademt. Is de ruimte groter en geventileerd is het risico al een heel stuk kleiner.
Ik heb ook mijn bedenkingen bij een onderzoek wat suggereert dat 3D printen gevaarlijk voor de gezondheid zou kunnen zijn, dit terwijl de onderzoekers zelf putten uit onderzoek wat 7 jaar geleden al gedaan is. Wanneer het echt zo gevaarlijk zou zijn dan hadden we er allang wat meer over gehoord.
Tenslotte zie ik dat het een research article is, nergens staat dat het peer reviewed is of onderschreven door gerenommeerde wetenschappers.

[TorxWorx]

Yaksa schreef op vrijdag 15 december 2023 @ 18:48:
[...]
Ik heb ook mijn bedenkingen bij een onderzoek wat suggereert dat 3D printen gevaarlijk voor de gezondheid zou kunnen zijn, dit terwijl de onderzoekers zelf putten uit onderzoek wat 7 jaar geleden al gedaan is. Wanneer het echt zo gevaarlijk zou zijn dan hadden we er allang wat meer over gehoord.
Tenslotte zie ik dat het een research article is, nergens staat dat het peer reviewed is of onderschreven door gerenommeerde wetenschappers.

Uiteraard mag je je bedenkingen hebben maar ik snap niet zo goed dat je probeert het onderzoek onderuit te halen. En waarom probeer je koste wat kost dit topic af te doen als paniekzaaierij? Volgens mij heeft die bijdrage weinig toegevoegde waarde aan dit topic.

Je eerste vraag was: Wat zijn de gemeten waardes?: Staat gewoon onder de resultaten, inclusief de correlaties. Vervolgens begin je over dat het onduidelijk is welke apparatuur ze hebben gebruikt en dat die info ontbreekt in de conclusie. Als @mphilipp je hierop wijst lees je hier voor het gemak even overheen. De conclusie die je quote is de allerlaatste zin van het onderzoek, dat is een beetje te kort door de bocht om het hele onderzoek samen te vatten. Dat de data al 7 jaar oud is en dat het niet peer reviewed is maakt nog niet dat je alles in twijfel moet trekken. Wanneer risico's nog niet breed zijn uitgemeten in de media zegt dit niet dat je de risico's kan verwaarlozen. Het 3d printen voor consumenten is immers in korte tijd enorm gegroeid.

In het algemeen zul je bij publicaties ook niet zo snel vergelijkingen zien tussen bijv. 3d printen en fietsen langs een drukke weg. Toegegeven: Een vergelijking zou het wel een stuk makkelijker maken om duiding te geven aan de gemeten waardes. Op researchgate zag ik ook nog een aantal relevante onderzoeken, hier heb ik een full-text aanvraag op gedaan. Als ik die binnen heb zal ik mijn bevindingen hier delen en waar mogelijk een vergelijking maken met andere bronnen.

[Rukapul]

Weinigen kunnen direct iets met de bevindingen. Het nut van het artikel zit in het meten van vrij veel dingen. Daar kun je verder mee.

Nergens tref je een concrete conclusie voor gezondheidseffecten aan. Dat is overigens ook logisch al zou een extreme waarde ergens wel een flink statement opleveren.

Wat je nu zou willen is dat een autoriteit of onderzoeker iets verder oppikt.

Zelf kun je er vrij weinig mee behalve niet verblijven waar dat ding actief is en voor ventilatie en eventueel luchtzuivering zorgen.

Anders loop je het risico van cry wolf zoals je recent zag bij een onderzoek naar koken. Daar komt een hele bak aan ongezonde stoffen bij vrij, maar:
- meestal wordt een afzuigkap gebruikt
- ondanks dat veel mensen er dagelijks aan blootgesteld worden worden de meeste mensen best gezond oud

Overigens vraag ik me wel af waar dit gepubliceerd is. Op zich ken ik UL als een serieuze organisatie.

[ Voor 6% gewijzigd door Rukapul op 15-12-2023 22:02 ]

[TorxWorx]

Rukapul schreef op vrijdag 15 december 2023 @ 22:01:
Weinigen kunnen direct iets met de bevindingen. Het nut van het artikel zit in het meten van vrij veel dingen. Daar kun je verder mee.

Nergens tref je een concrete conclusie voor gezondheidseffecten aan. Dat is overigens ook logisch al zou een extreme waarde ergens wel een flink statement opleveren.

Wat je nu zou willen is dat een autoriteit of onderzoeker iets verder oppikt.

Zelf kun je er vrij weinig mee behalve niet verblijven waar dat ding actief is en voor ventilatie en eventueel luchtzuivering zorgen.

Anders loop je het risico van cry wolf zoals je recent zag bij een onderzoek naar koken. Daar komt een hele bak aan ongezonde stoffen bij vrij, maar:
- meestal wordt een afzuigkap gebruikt
- ondanks dat veel mensen er dagelijks aan blootgesteld worden worden de meeste mensen best gezond oud

Overigens vraag ik me wel af waar dit gepubliceerd is. Op zich ken ik UL als een serieuze organisatie.

Het "probleem" met dit soort onderzoeken is dat het slechts de invalshoek van een (of twee) vakgebieden bevat. 3d printen zit in de hoek van chemie en manufacturing. Daar ontbreekt de kennis over de gezondheidseffecten, om die reden zal je daar niet zo snel conclusies over vinden. Wat ze wel hebben gedaan is de waardes langs luchtkwaliteitsrichtlijnen leggen. Zie figuur 6.


En het onderzoek is trouwens hier gepubliceerd. Volgens mij is er geen enkele reden om aan te nemen dat dit onderzoek onbetrouwbaar is en foutieve informatie bevat.

[Barrycade]

De Mac waarden of streefwaarden kan je hier vinden dat zijn waarden waarin werknemers in mogen werken voor benzeen

https://www.ser.nl/nl/the...ffen/Grenswaarden/Benzeen

Is dit 0,7 mg/m3 (TGG - 8u)

Basis tabelletje en waarden in de paper kan je dan zelf uitrekenen of je in de gevaren komt.

Grenswaarden zijn trouwens opgesteld zonder stapelen van andere producten dus als het een mix is van van alles is gewoon verstandig om aan ventilatie te doen. Dit zijn veel kankerverwekkende stoffen en meestal is daar geen officiële ondergrens en is alara van toepassing.

[Evertt]

Ik heb zelf een Voron 2.4 met een nevermore met carbon korrels. Werkt goed bij PLA ruik je minder de filament. En bij ABS werkt het ook maar daar ruik ik wel de filament. Ik zorg wel altijd als ik print een raam open zet voor de ventilatie.

Wel opletten dat je de goede korrels koopt anders heb je kans op oxidatie https://github.com/neverm...e-proper-acid-free-carbon

De filament kan zo biologisch of met natuurlijke stoffen zijn geproduceerd maar dat wil niet zeggen dat er geen gevaarlijke stoffen vrij komen.

[mphilipp]

Ik ben het ermee eens dat er nog veel onduidelijk is. Dat heb ik ook vaak genoeg aangehaald. Behalve dan voor resin printen. Die kunsthars is gewoon rotzooi. Als het op je huid komt, kun je op enig moment een mega allergische reactie voor ontwikkelen. Op zich is dat al een slecht teken. Daarbij is het ook kankerverwekkend en als je niet de juiste maatregelen neemt, loop je ook gewoon een reëel gevaar.

Met FDM heb je weer een grote variëteit aan filamenten, en de braken allemaal verschillende 'slechte' stofjes uit. Een aantal zijn carcinogeen. Benzeen en formalehyde bijvoorbeeld zijn echt wel nare stofjes. Vraag is natuurlijk aan hoeveel je blootstaat in een real world situatie.
Maar als ik dan het volgende lees bij RIVM over Benzeen:

Benzeen veroorzaakt acute myeloïde leukemie en is daarnaast in verband gebracht met acute en chronische lymfatische leukemie, non-Hodgkin lymfoom en multipel myeloom. Omdat benzeen kankerverwekkend is, is er geen veilige concentratie waaronder geen effecten voorkomen.

Vervolgens staat er wat er berekend is voor bv een werkomgeving waar de mensen gedurende jaren blootstaan aan een bepaalde dosis benzeen en er dan 5.1 extra gevallen van leukemie per 1000 werknemers voorkomen. Maar volgens het 3D print onderzoek sta je aan een veel hogeren concentratie benzeen bloot als de theoretische werknemers van het RIVM.

Ik ben echt geen watje en zeker geen paniekzaaier, maar met dergelijke stoffen wil ik zo min mogelijk risico nemen. Ik heb 2 collega's die leukemie hebben gehad en dat is echt geen grap. En leukemie is niet het enige dat je ervan kunt krijgen. Nou is er een groot verschil tussen de kans dat je een van de genoemde ziektes krijgt door blootstellin aan die stof en het daadwerkelijk krijgen. Zo zijn er ook mensen die 80 jaar hebben gerookt en geen longkanker krijgen. Volgens mij weet niemand precies wat bepaalt of je dat wel of niet krijgt. Maar als het met een paar eenvoudige middelen de blootstelling sterk verminderd kan worden, waarom niet? Ik ga echt geen HVAC installatie aanleggen van €10k ofzo. Maar ik wil in ieder geval zoiets als een Bento Box of Nevermore in mijn X1C plaatsen. En misschien dat ik zelf een of ander afzuigding maak zoals de 'duct tape purifier'. Als zoiets effectief is en voor een paar tientjes gemaakt kan worden, wil ik dat wel doen. Beter dan er later achter komen dat je dat beter had kunnen doen.

Het roepen dat het misschien wel meevalt is wat mij betreft net zo goed nergens op gebaseerd als zeggen dat je er zeker ziek van wordt. Ik zaai geen panier; met dit topic wil ik juist alle info bij elkaar zien te krijgen, zodat iedereen een geïnformeerde beslissing kan nemen over wat ie moet of kan doen.

[mphilipp]

Evertt schreef op zaterdag 16 december 2023 @ 00:24:
De filament kan zo biologisch of met natuurlijke stoffen zijn geproduceerd maar dat wil niet zeggen dat er geen gevaarlijke stoffen vrij komen.

Precies. Het gif van een zwarte mamba is ook een natuurproduct...

[joepadmiraal]

Een aantal Bambu labs printers hebben een `Activated Carbon Filter`.
Ik heb zelf de p1s en vraag me af of dit niet voldoende is?

Na wat googlen kwam ik de bento-box tegen.
Dit is een carbon+hepa filter wat origineel voor de Bambu printers ontworpen is.
Het lijkt dus dat het standaard carbon filter niet genoeg is.
Iemand enig idee waarom dit zo is, en waarom een bento-box beter is?

[Rmg]

joepadmiraal schreef op zondag 17 december 2023 @ 20:25:
Een aantal Bambu labs printers hebben een `Activated Carbon Filter`.
Ik heb zelf de p1s en vraag me af of dit niet voldoende is?

Na wat googlen kwam ik de bento-box tegen.
Dit is een carbon+hepa filter wat origineel voor de Bambu printers ontworpen is.
Het lijkt dus dat het standaard carbon filter niet genoeg is.
Iemand enig idee waarom dit zo is, en waarom een bento-box beter is?

Activated carbon werkt alleen tegen de VOC's en niet tegen de UFP's ( zegmaar fijnstof)

Een Bento is "beter" omdat je dus ook een particle filter hebt.

Wat voldoende is een persoonlijke keus uiteindelijk, tis uiteindelijk 'meer is beter'

[joepadmiraal]

Rmg schreef op zondag 17 december 2023 @ 20:46:
[...]

Activated carbon werkt alleen tegen de VOC's en niet tegen de UFP's ( zegmaar fijnstof)

Een Bento is "beter" omdat je dus ook een particle filter hebt.

Maar is het dan niet makkelijker om alleen een hepa filter toe te voegen ipv een hepa+carbon zoals de bento doet?

[Rmg]

joepadmiraal schreef op zondag 17 december 2023 @ 21:04:
[...]


Maar is het dan niet makkelijker om alleen een hepa filter toe te voegen ipv een hepa+carbon zoals de bento doet?

Geen idee heb geen bambu, maar is het bij de bambu standaard filter niet zo dat de carbon filter op de afvoer zit dus naar buiten (de printer) ventileert? De bento recirculeert binnen je printer dus filtert in theorie meer.

Ik heb zelf een voron met eerst een nevermore (alleen carbon)en nu een bento, dat filter word wel een stuk smeriger zo na een tijdje printen.

[ Voor 15% gewijzigd door Rmg op 17-12-2023 21:12 ]

[joepadmiraal]

Ah wellicht is dat het inderdaad.

[marcdek]

Xalopalyps schreef op donderdag 14 december 2023 @ 13:16:
Ik heb sinds kort een Bambulabs X1C staan. Na een aantal prints begon ik ook na te denken over de gezondheid. De printer is goed afgesloten, er is een kier bij de deur te zien en wellicht ergens in het frame, maar dat is minimaal. Er zit tevens een fan op om lucht naar buiten te blazen door een outlet en er is een inlet.

Op de outlet ga ik een adapter plaatsen voor een 100mm buis, vervolgens komt er een buisventilator aan te hangen en loopt de buis naar buiten. Hierdoor creëer ik onderdruk en hoop ik dat de schadelijke stoffen meteen richting de buis gaan, ook grotendeels bij het even openen van de deur.

Ik ben benieuwd of het een beetje gaat werken.

Bambu adviseert dit niet te doen. Omdat de onderdruk de interne ventilator van de X1C kan beschadingen. Daarnaast regelt de print (meestal best goed) de luchtstromen in de printer zodat het filament sneller of minder snel droogt. Als je een onderdruk creeert in de printer worden deze luchtstromen dus verstoord. Onder andere omdat er dus meer lucht van buitenaf wordt aangezogen. Misschien een zwakke buisventilator die alleen de lucht wat verder duwt maar onderdruk zou ik persoonlijk vermijden.

Heb je al gekeken naar de bento box? Dit is een carbon/hepa filter die je in de X1C zet (wel nog even zelf printen..). Deze circuleert de inwendige lucht en filtert deze dus. Werkt redelijk goed.

[Xalopalyps]

marcdek schreef op dinsdag 19 december 2023 @ 10:59:
[...]


Bambu adviseert dit niet te doen. Omdat de onderdruk de interne ventilator van de X1C kan beschadingen. Daarnaast regelt de print (meestal best goed) de luchtstromen in de printer zodat het filament sneller of minder snel droogt. Als je een onderdruk creeert in de printer worden deze luchtstromen dus verstoord. Onder andere omdat er dus meer lucht van buitenaf wordt aangezogen. Misschien een zwakke buisventilator die alleen de lucht wat verder duwt maar onderdruk zou ik persoonlijk vermijden.

Heb je al gekeken naar de bento box? Dit is een carbon/hepa filter die je in de X1C zet (wel nog even zelf printen..). Deze circuleert de inwendige lucht en filtert deze dus. Werkt redelijk goed.

Ik neem de gok, de fan kan ik altijd vervangen en is gewoon te koop. Prints verlopen nog prima en de printlucht is verdwenen. Ik zit in dezelfde ruimte omdat mijn dakraam nog niet geplaatst is, daarna gaat hij mooi naar zolder. Dus voor nu is het belangrijker om goed te ventileren.

Bentobox heb ik naar gekeken, misschien later nog een keertje.

[Trasos]

_ferry_ schreef op donderdag 14 december 2023 @ 15:34:
Ik kan eens kijken wat mijn Winix luchtfilter doet als ik die bij de 3D printer zet, als ik in de woonkamer wat laat ontsnappen spint hij binnen een minuut vaak al op

Op zich ventileert de kamer wel waar ik print (afzuigpunt van de ventilatiebox), en breng ik er ook niet enorm veel tijd door, en ik ben ook geen grootverbruiker.

Overigens, als je een nieuwe auto koopt, die geur van "nieuwe auto" bestaat ook o.a. uit de VOC dampen zoals ze bij het 3D printen vrij komen.

Ik was eigenlijk van plan om een Winix te kopen en te plaatsen in de ruimte van de 3D-printer.
Net als jij ben ik ook geen grootverbruiker, en is de ruimte alleen geventileerd via het afzuigpunt van de WTW. Toch voel ik met niet heel prettig om in die ruimte te zijn terwijl de printer bezig is.
Ik print voornamelijk PLA, maar heb al wel dingen op het lijstje die ik in ASA ga printen.
Uiteindelijk wordt die ruimte ook een beetje mijn 'makerspace', waar ik bijvoorbeeld ook wil solderen.

Ik hoopte met zo'n reiniger, Winix Zero Pro bijvoorbeeld, de luchtkwaliteit daar te verbeteren.
Maar volgens jou gaat dat niet veel toevoegen dus?

[_ferry_]

Trasos schreef op zaterdag 23 december 2023 @ 01:03:
[...]

Ik was eigenlijk van plan om een Winix te kopen en te plaatsen in de ruimte van de 3D-printer.
Net als jij ben ik ook geen grootverbruiker, en is de ruimte alleen geventileerd via het afzuigpunt van de WTW. Toch voel ik met niet heel prettig om in die ruimte te zijn terwijl de printer bezig is.
Ik print voornamelijk PLA, maar heb al wel dingen op het lijstje die ik in ASA ga printen.
Uiteindelijk wordt die ruimte ook een beetje mijn 'makerspace', waar ik bijvoorbeeld ook wil solderen.

Ik hoopte met zo'n reiniger, Winix Zero Pro bijvoorbeeld, de luchtkwaliteit daar te verbeteren.
Maar volgens jou gaat dat niet veel toevoegen dus?

Ik denk dat het wel kan helpen, dat sowieso. (Heb hem nog niet getest of hij vervuiling meet tijdens een print, misschien dit weekend)
Maar ik gok dat een oplossing zoals de bento box waarbij je meteen de vervuiling in de printer aanpakt nog effectiever is. Moet je alleen wel een relatief gesloten behuizing hebben.
Anders inderdaad lekker een losse luchtreiniger nemen, voor soldeer dampen ook zinvol.

[Trasos]

De onderdelen voor de bentobox zijn al onderweg
Ik heb een Bambulab P1S, dus een (redelijk) gesloten behuizing.

Ik woon aan een drukke straat in de stad, dus extra filtering in huis kan sowieso nooit kwaad lijkt me.
Al staat het apparaat dan niet in de meest logische ruimte.

[Sebazzz]

Trasos schreef op zaterdag 23 december 2023 @ 01:03:
[...]

Toch voel ik met niet heel prettig om in die ruimte te zijn terwijl de printer bezig is.
Ik print voornamelijk PLA

Laat je je niet teveel angst aanjagen, hè

Het gaat allemaal over concentratie plus frequentie. Zo te horen is de frequentie niet al te hoog, je ruimte is geventileerd, en je Bambu heeft al een filter die je kan gebruiken.

[Sebazzz]

Trasos schreef op zaterdag 23 december 2023 @ 02:24:
Ik woon aan een drukke straat in de stad

Daar ga je een stuk harder dood aan

[_ferry_]

Trasos schreef op zaterdag 23 december 2023 @ 02:24:
De onderdelen voor de bentobox zijn al onderweg
Ik heb een Bambulab P1S, dus een (redelijk) gesloten behuizing.

Ik woon aan een drukke straat in de stad, dus extra filtering in huis kan sowieso nooit kwaad lijkt me.
Al staat het apparaat dan niet in de meest logische ruimte.

Top, hier exact hetzelfde, behalve de drukke straat. Je zou ook nog een reiniger van Ikea kunnen nemen, wat voordeliger maar ook eenvoudiger.

[Boris87]

[Boris87]

https://www.youtube.com/w..._channel=gator%E2%80%A4am

[_ferry_]

Ik heb zo'n bento box in elkaar gezet. Had nog een server PSU met 2x 4028 fans er in, dus die gepakt. In de vrije lucht een hoop toeren en een hoop luchtverplaatsing, maar zodra ik een carbon of hepa filter plaats is de flow vrijwel 0. Ik snap dat het luchtweerstand geeft, maar ik heb het idee dat dit niet veel gaat doen. Heb er nog wat actief kool uit gehaald, zodat het ruim onder de vulstreep zit, dan komt er wel wat lucht doorheen, maar het is minimaal.
Fan specs:
9500rpm, 14.8cfm, pressure 0.47inch(12mm) h2o

Zou ik toch maar andere opzoeken, zoals die van Arctic;
https://www.arctic.de/en/S4028-15K/ACFAN00264A
Die doen qua druk 26mm h2o

Edit; ondertussen nog minder actief kool er in gedaan, dat scheelt wat, en ook geconstateerd dat ik de fans net zo goed op iets van 6 volt kan laten lopen. De flow is dan vergelijkbaar, maar het geluid vele malen minder.

[ Voor 26% gewijzigd door _ferry_ op 06-01-2024 20:27 ]

[marcdek]

_ferry_ schreef op zaterdag 6 januari 2024 @ 16:59:
Ik heb zo'n bento box in elkaar gezet. Had nog een server PSU met 2x 4028 fans er in, dus die gepakt. In de vrije lucht een hoop toeren en een hoop luchtverplaatsing, maar zodra ik een carbon of hepa filter plaats is de flow vrijwel 0. Ik snap dat het luchtweerstand geeft, maar ik heb het idee dat dit niet veel gaat doen. Heb er nog wat actief kool uit gehaald, zodat het ruim onder de vulstreep zit, dan komt er wel wat lucht doorheen, maar het is minimaal.
Fan specs:
9500rpm, 14.8cfm, pressure 0.47inch(12mm) h2o

Apart, ik heb ze op 24v draaien en ze blazen bijna m'n printer schoon. Hepa filter zit er in en de carbon box niet helemaal maar ieder compartiment voor ongeveer de helft zodat er flow mogelijk is.
Nu nog een goede monitor om te kijken hoe het met m'n luchtkwaliteit is met en zonder bentobox.

Iemand een suggestie? Want na 100 reviews weet ik wel welke ik vooral niet moet kopen omdat ze fake zijn en 300 euro voor een 'goede' is me weer net ff teveel.

[_ferry_]

Dat is vreemd... Misschien dan toch maar 2 nieuwe fans bestellen. Terwijl ze volgens de specs nog redelijk wat druk kunnen maken valt dat dus toch vies tegen.
Zat al aan andere opties te denken zoals een aangepast deel printen zodat er 2 hepa filters in kunnen, maar dat is niet echt de oorzaak dus.

Voor fijnstof zou je kunnen kijken naar zoiets; https://www.tinytronics.n...precisie-laser-stofsensor
Die kun je met een ESP integreren in je home assistant bijvoorbeeld. VOC is lastiger te meten.
Of wil je meer een kant en klare oplossing? Vaak zit daar wel zo'n zelfde sensor in, dus kun je een hoop knaken besparen

[Fly-guy]

_ferry_ schreef op maandag 8 januari 2024 @ 10:01:
Dat is vreemd... Misschien dan toch maar 2 nieuwe fans bestellen. Terwijl ze volgens de specs nog redelijk wat druk kunnen maken valt dat dus toch vies tegen.
Zat al aan andere opties te denken zoals een aangepast deel printen zodat er 2 hepa filters in kunnen, maar dat is niet echt de oorzaak dus.

Voor fijnstof zou je kunnen kijken naar zoiets; https://www.tinytronics.n...precisie-laser-stofsensor
Die kun je met een ESP integreren in je home assistant bijvoorbeeld. VOC is lastiger te meten.
Of wil je meer een kant en klare oplossing? Vaak zit daar wel zo'n zelfde sensor in, dus kun je een hoop knaken besparen

Heb je ze correct geïnstalleerd? Ik heb iets gelezen over de bentobox waarbij me bijstaat dat daar iets over gezegd werd dat de fans lucht uit het carbon gedeelte moet halen in plaats van er in te blazen.

[_ferry_]

Fly-guy schreef op maandag 8 januari 2024 @ 11:08:
[...]

Heb je ze correct geïnstalleerd? Ik heb iets gelezen over de bentobox waarbij me bijstaat dat daar iets over gezegd werd dat de fans lucht uit het carbon gedeelte moet halen in plaats van er in te blazen.

Ja, dat wel, maar zodra het carbon deel er op gaat zakt de flow echt al enorm in. En dan maakt 6 of 12v eigenlijk geneens verschil, behalve in lawaai. Ze waren gratis, dus ik ga op zoek naar wat anders.

[marcdek]

_ferry_ schreef op maandag 8 januari 2024 @ 10:01:
Voor fijnstof zou je kunnen kijken naar zoiets; https://www.tinytronics.n...precisie-laser-stofsensor
Die kun je met een ESP integreren in je home assistant bijvoorbeeld. VOC is lastiger te meten.
Of wil je meer een kant en klare oplossing? Vaak zit daar wel zo'n zelfde sensor in, dus kun je een hoop knaken besparen

Ik ben zowaar Home Assistent aan het installeren omdat er voor Domoticz weinig te vinden is. Maar dat terzijde. Het liefste wil ik iets waar TVOC, CH2O (formaldahyde), CO en CO2 in gemeten wordt (en ik bedoel niet eCO2). Er is gigantisch veel rommel op de markt waaronder sensoren die roepen dat ze CO2 doen maar dan blijkt dat ze dit met de TVOC sensor berekenen en er dus helemaal geen CO2 sensor in zit.
Wat goed is blijkt duur. Consumenten spul raakt al snel de 300 euro aan

[joepadmiraal]

Ik heb een tijd geleden naar een CO2 meter gekeken, en kwam uiteindelijk op de Netatmo weatherstation uit. Die kost minder dan 200,- en schijnt best goed te zijn. Die werkt met een infrarood sensor.

[_ferry_]

Ik heb vanuit het werk goede ervaringen met vaisala co2 meters. Maar inderdaad, erg gauw erg duur. Co2 sensoren voor mechanische ventilatie zitten ook gauw rond de 300€

[citruspers]

marcdek schreef op dinsdag 9 januari 2024 @ 08:12:
[...]

Ik ben zowaar Home Assistent aan het installeren omdat er voor Domoticz weinig te vinden is. Maar dat terzijde. Het liefste wil ik iets waar TVOC, CH2O (formaldahyde), CO en CO2 in gemeten wordt (en ik bedoel niet eCO2). Er is gigantisch veel rommel op de markt waaronder sensoren die roepen dat ze CO2 doen maar dan blijkt dat ze dit met de TVOC sensor berekenen en er dus helemaal geen CO2 sensor in zit.
Wat goed is blijkt duur. Consumenten spul raakt al snel de 300 euro aan

CO2 kan je doen vanaf een paar tientjes met een Senseair S8 sensor en een klein ontwikkelbordje. Als je een Wemos D1 mini gebruikt heb ik hier een enclosure geupload:

https://www.printables.co...osure-d1-mini-senseair-s8

[marcdek]

joepadmiraal schreef op dinsdag 9 januari 2024 @ 08:47:
Ik heb een tijd geleden naar een CO2 meter gekeken, en kwam uiteindelijk op de Netatmo weatherstation uit. Die kost minder dan 200,- en schijnt best goed te zijn. Die werkt met een infrarood sensor.

Is een mooi ding maar doet alleen CO2. Ik heb juist TVOC en CH2O nodig omdat ik de kwaliteit in de buurt van m'n 3d printer in de gaten wil houden.

[marcdek]

citruspers schreef op dinsdag 9 januari 2024 @ 09:29:
[...]


CO2 kan je doen vanaf een paar tientjes met een Senseair S8 sensor en een klein ontwikkelbordje. Als je een Wemos D1 mini gebruikt heb ik hier een enclosure geupload:

https://www.printables.co...osure-d1-mini-senseair-s8

Leuk gemaakt. Ik ben alleen niet zo'n techneut en ik wil graag meer dan CO2. TVOC en CH2O zijn (voor mijn toepassing) zelfs iets belangrijker dan CO2. Er zijn wel wat projecten te vinden om dit zelf te maken maar dan gaan ze er vanuit dat je vanalles weet van weerstanden en diodes etc etc

[ocf81]

Hoe nuttig zijn TVOC sensoren zoals die VINDSTYRKA sensor uit de Trådfri lijn van IKEA eigenlijk? Ik heb zo mijn twijfels of zo'n generieke sensor wel de juiste dingen meet voor de uitstoot van een 3D-printer.

[marcdek]

@ocf81 Ik heb hem net gekocht. Hij wijkt in ieder geval al 2 graden af als het om de temperatuur gaat.
De meest schadelijke stoffen van een 3d printer zijn VOC's en formaldehyde (CH2O) Je kunt je afvragen of 2.5 wel klein genoeg is voor de VOC's die een printer uitstoot maar PM 0.x sensoren zijn heel duur heb ik gezien.

De VINDSTYRKA van ikea doet geen CH2O maar ik heb hem toch gekocht omdat ik er mee wil spelen icm domotica. Ik ben nog steeds op zoek naar een betaalbaar apparaat wat CO, CO2, CH2O en VOC's meet.

[Stevenossevoort]

Dit lijkt me een zeer interessant topic om te volgen.

Zoals hier boven door verschillende personen als is vermeld is formaldehyde wel Een van de intersanste Giftige stoffen om te meten. Persoonlijk heb ik vrij goede ervaringen met de SFA30 van sensirion.
Ik geloof dat er evaluatie kitjes voor een redelijk bedrag te koop zijn. Zo rond de €70 als ik het me goed herinner. ga er eens eentje boven mijn printer hangen om te kijken of die uberhaupt reageert.

Voc sensoren gebaseerd op Semiconductor sensortjes ( BME680 etc) zal ongetwijfeld reageren op alle VOC's die vrijkomen maar ik denk dat het vrij lastig is hier concrete informatie uit te halen. Ze kunnen uiteraard wel een goede herinnering zijn om je ventilatie aan te zetten.

In de basis staan Pla en PETG wel bekend om een beperkte vrijkomst van (gevaarlijke) VOC's. Maar ik kan me heel goed voorstellen dat samen met de trends om allerij mixen te maken voor sterkere prints of wat dan ook dit ook niet meer direct opgaat.

Wat betreft fijnstof ik heb Een Pm1 , pm2.5 en pm10 fijnstof in de buurt van mijn printer staan maar deze reageren eigenlijk niet tijdens het printen heb geen concrete data maar meer dan een 5 ug/m3 heb ik nooit gezien. ( het braden van vlees of de deur even openzetten als er een houtkachel in de buurt aan staat geeft dat al snel 10x meer fijnstof binnenhuis. )

Wat gezien wordt als gevaarlijk is natuurlijk ook niet direct een zwart wit verhaal. De SER heeft een mooi overzicht van de grenswaardes voor de meeste gassen. Maar verder is een lagere blootstelling natuurlijk altijd beter.

Ik denk dat in de algemene zin het zeker verstandig is om een Actief kool en een hepa filter neer te zetten om een hoop voc en fijnstoffen weg te filteren. Zijn er mensen hier die ervaring hebben met een afzuig systeem of iets om een open fdm printer heen?

[ocf81]

Ik heb gekeken naar de filters die nu in de open source wereld verkrijgbaar zijn, maar ik vraag mij af of deze wel aan mijn wensen voldoen. Ik wil daarom zelf iets gaan ontwerpen, maar ik zit met een paar vragen voor de mensen die hier meer verstand van hebben dan ikzelf:

1. Nu weet ik eerlijk gezegd niet zo veel van luchtfilters. Ik ben er inmiddels wel achter dat HEPA filters in verschillende klassen komen, waarbij H12, H13 en H14 vaak voor stofzuigers en auto's worden gebruikt.
   Weet iemand welke klasse de ondergrens is voor een filter dat printerdampen effectief kan filteren? Aanvullend: klopt het dat een filter met een hogere klassering ook meer kleine deeltjes (<1µm) pakt dan een met een lagere klassering?
2. Ik zit te denken aan een ontwerp op basis van een 80mm ventilator, omdat ik er nog een paar server ventilatoren heb waarvan ik denk dat ze bruikbaar zijn voor deze use case, maar ik twijfel over de benodigde statische druk. Heeft iemand een goed idee van de benodigde statische druk om een HEPA klasse H14 filter en een laag koolstof van ca. 3 à 5 cm dikte te overwinnen en dan nog een enigszins redelijke luchtverplaatsing te bewerkstelligen? Hoe veel zou helpen om meer ventilatoren in serie toe toevoegen om een betere luchtverplaatsing te bewerkstelligen?
3. Ik zie veel filters met ingebouwde koolstof. Ik heb een paar P3Steel printers staan, dus corrosie is bij mij een aandachtspunt. Weet iemand welke Ph-waarde typisch is voor het soort filters dat in stofzuigers en/of auto's wordt gebruikt?

[Yaksa]

Ik volg deze discussie nu al een tijdje en ik zie dat er allerlei ingewikkelde (en kostbare) methodes worden aangeraden om schadelijke stoffen te filteren of anderzijds te detecteren met (wederom kostbare) sensors.
Waarom niet vertrouwen op een van de beste sensoren die je al hebt, namelijk je neus?
Het overgrote deel van de schadelijke stoffen die vrijkomen bij 3D printen (o.a. styreen en formaldehyde bij ABS en methylmethacrylaat bij PLA) ruik je namelijk onmiddellijk.
Dan blijft het simpel, ruik je niks, dan is er niks aan de hand, ruik je iets dan moet je beter ventileren (raam open zodat het kan doorwaaien).
Ongetwijfeld zullen er reacties komen in de trant van: Ja maar, (als voorbeeld) CO is een reukloos gas. Dat klopt, maar je gaat er niet onmiddellijk dood aan, buiten dat er nauwelijks CO vrij komt bij het printen.
Je kunt natuurlijk toch dure sensoren gaan aanschaffen en proberen te gebruiken. Maar zelfs in een laboratorium met (dure) testopstelling is het meten niet eenvoudig. Dus moet je je afvragen of jouw eigen meetresultaten wel overeenkomen met hetgeen je had willen meten of dat je gemeten hebt dat moeders een rollade aan het afblussen was in de keuken of dat de dochter overvloedig een nieuw luchtje had opgespoten.

[mphilipp]

Yaksa schreef op zaterdag 13 januari 2024 @ 10:01:
Dan blijft het simpel, ruik je niks, dan is er niks aan de hand

Ik ben geen chemicus, maar dit lijkt mij geen erg goede methode. Simpel voorbeeld ter illustratie: CO (koolmonoxide) ruik je niet, maar je bent wel zo dood als je het teveel binnenkrijgt.
Dus of je neus de juiste inidcator is... Er zijn bv stoffen die irritant ruiken, maar vrij onschadelijk zijn, en andersom.

[Yaksa]

mphilipp schreef op zaterdag 13 januari 2024 @ 11:59:
[...]Ik ben geen chemicus, maar dit lijkt mij geen erg goede methode. Simpel voorbeeld ter illustratie: CO (koolmonoxide) ruik je niet, maar je bent wel zo dood als je het teveel binnenkrijgt.
Dus of je neus de juiste inidcator is... Er zijn bv stoffen die irritant ruiken, maar vrij onschadelijk zijn, en andersom.

Exact die reactie die ik voorspelde. Maar het gaat hier in dit topic over 3D printen, niet over een oude CV ketel waar al 6 jaar geen onderhoud aan is gepleegd en waar het huis waar de ketel hangt inmiddels kierdicht is gemaakt.
Ook is luchten bij een stof die irritant ruikt, maar onschadelijk is, (buiten het eventuele energieverlies) onschadelijk.

[ocf81]

Yaksa schreef op zaterdag 13 januari 2024 @ 10:01:
Ik volg deze discussie nu al een tijdje en ik zie dat er allerlei ingewikkelde (en kostbare) methodes worden aangeraden om schadelijke stoffen te filteren of anderzijds te detecteren met (wederom kostbare) sensors.
Waarom niet vertrouwen op een van de beste sensoren die je al hebt, namelijk je neus?
Het overgrote deel van de schadelijke stoffen die vrijkomen bij 3D printen (o.a. styreen en formaldehyde bij ABS en methylmethacrylaat bij PLA) ruik je namelijk onmiddellijk.
Dan blijft het simpel, ruik je niks, dan is er niks aan de hand, ruik je iets dan moet je beter ventileren (raam open zodat het kan doorwaaien).
Ongetwijfeld zullen er reacties komen in de trant van: Ja maar, (als voorbeeld) CO is een reukloos gas. Dat klopt, maar je gaat er niet onmiddellijk dood aan, buiten dat er nauwelijks CO vrij komt bij het printen.
Je kunt natuurlijk toch dure sensoren gaan aanschaffen en proberen te gebruiken. Maar zelfs in een laboratorium met (dure) testopstelling is het meten niet eenvoudig. Dus moet je je afvragen of jouw eigen meetresultaten wel overeenkomen met hetgeen je had willen meten of dat je gemeten hebt dat moeders een rollade aan het afblussen was in de keuken of dat de dochter overvloedig een nieuw luchtje had opgespoten.

Zelfs als je neus de VOC's opmerkt, dan is het nog steeds nodig om te filteren. Een print heeft nu eenmaal een aantal uur tot een paar dagen nodig om gereed te raken, en dan is er gewoon uitstoot die moet worden opgeruimd. En niet iedereen heeft een verwarmde schuur om in te printen.

[Yaksa]

ocf81 schreef op zaterdag 13 januari 2024 @ 13:52:
[...]Zelfs als je neus de VOC's opmerkt, dan is het nog steeds nodig om te filteren. Een print heeft nu eenmaal een aantal uur tot een paar dagen nodig om gereed te raken, en dan is er gewoon uitstoot die moet worden opgeruimd. En niet iedereen heeft een verwarmde schuur om in te printen.

Tja, ook met filteren weet je dus niet zeker of je alles hebt 'opgeruimd', zeker niet als die filters verzadigd beginnen te raken. Beter gewoon even een raam openzetten, deed mijn moeder vroeger ook wanneer er luchtjes bij het koken ontstonden......
Het is waarschijnlijk gewoon iets waar je rekening mee moet houden, goed ventileren, niet naast je bed een 48 uurs printopdracht uitvoeren en je gezonde verstand gebruiken.
En wanneer je dan niet goed kunt ventileren dan moet je gewoon geen 3D printer aanschaffen.
Of je moet kapitalen uit gaan geven aan filters die je (om de week?) moet gaan vervangen, zonder dat je 100% garantie hebt dat die alles er uit halen.

[ocf81]

Yaksa schreef op zaterdag 13 januari 2024 @ 14:13:
[...]

Tja, ook met filteren weet je dus niet zeker of je alles hebt 'opgeruimd', zeker niet als die filters verzadigd beginnen te raken. Beter gewoon even een raam openzetten, deed mijn moeder vroeger ook wanneer er luchtjes bij het koken ontstonden......
Het is waarschijnlijk gewoon iets waar je rekening mee moet houden, goed ventileren, niet naast je bed een 48 uurs printopdracht uitvoeren en je gezonde verstand gebruiken.
En wanneer je dan niet goed kunt ventileren dan moet je gewoon geen 3D printer aanschaffen.
Of je moet kapitalen uit gaan geven aan filters die je (om de week?) moet gaan vervangen, zonder dat je 100% garantie hebt dat die alles er uit halen.

Filtratiemethoden zijn inderdaad wel een ding waarvan de effectiviteit nog bewezen moet worden als het om de VOCs die bij het printen vrijkomen gaat. Maar als je die neus gebruikt waar jij zo graag zo hoog van opgeeft, dan lijkt het voorlopig oordeel van de jury redelijk positief te zijn omtrent de resultaten. Volgens je eigen redenatie zit het dan dus wel goed.

[Yaksa]

ocf81 schreef op zaterdag 13 januari 2024 @ 14:27:
[...]Filtratiemethoden zijn inderdaad wel een ding waarvan de effectiviteit nog bewezen moet worden als het om de VOCs die bij het printen vrijkomen gaat. Maar als je die neus gebruikt waar jij zo graag zo hoog van opgeeft, dan lijkt het voorlopig oordeel van de jury redelijk positief te zijn omtrent de resultaten. Volgens je eigen redenatie zit het dan dus wel goed.

Dus een jury (wie zijn dat? De verkopers van de filters) is redelijk positief. Dat betekent dus dat die filters niet alles weghalen. Dan blijft nog steeds overeind staan dat alleen goed ventileren (of afzuigen en naar buiten blazen) de enige methode is die goed werkt. Nu ik er over nadenk, zo'n centraal afzuigsysteem voor stofzuigen, die kun je natuurlijk ook aansluiten op de enclosure van de 3D printer. Of een afzuigkap maken met een buisje door de muur kan ook, zoiets als een zuurkast die vroeger in scheikundelokalen stond.

[ocf81]

Yaksa schreef op zaterdag 13 januari 2024 @ 14:41:
[...]

Dus een jury (wie zijn dat? De verkopers van de filters) is redelijk positief. Dat betekent dus dat die filters niet alles weghalen. Dan blijft nog steeds overeind staan dat alleen goed ventileren (of afzuigen en naar buiten blazen) de enige methode is die goed werkt. Nu ik er over nadenk, zo'n centraal afzuigsysteem voor stofzuigen, die kun je natuurlijk ook aansluiten op de enclosure van de 3D printer. Of een afzuigkap maken met een buisje door de muur kan ook, zoiets als een zuurkast die vroeger in scheikundelokalen stond.

De jury bestaat uit gebruikers die hun ervaringen rapporteren. Maar goed, jij wil graag hoe dan ook schoppen, ook al haalt dat je eerdere redenaties onderuit. Je argumentatie ontbeert consistentie. knip

[ Voor 4% gewijzigd door _ferry_ op 13-01-2024 16:24 ]

[_ferry_]

Laten we de discussie even centraal houden in plaats van elkaar persoonlijk aan te vallen.

Vast staat dat er metingen zijn gedaan, die duiden op mogelijke risico's, en dat we gezamelijk kunnen brainstormen over oplossingen om dat risico te verkleinen, of meet-methodieken.

IMHO is een neus daar onvoldoende voor, iedere neus is anders. En zoals aangegeven, zijn er talloze stoffen die je niet ruikt maar wel schadelijk zijn, en dat is absoluut niet beperkt tot CO.

[Yaksa]

_ferry_ schreef op zaterdag 13 januari 2024 @ 16:32:
IMHO is een neus daar onvoldoende voor, iedere neus is anders. En zoals aangegeven, zijn er talloze stoffen die je niet ruikt maar wel schadelijk zijn, en dat is absoluut niet beperkt tot CO.

IMHO is een neus daar nou juist wel geschikt voor, je ruikt vaak iets vreemds nog eerder dan dat je dat kunt meten. Er zijn zelfs bedrijven die cursussen geven om met je neus vluchtige stoffen te kunnen duiden en herkennen bron:
Mensen zouden misschien 'ns wat meer moeten vertrouwen op hun eigen, evolutionair ontwikkelde, zintuigen.

offtopic:
Maar dat past misschien beter in een ander topic zoals bijvoorbeeld: "Kan ik vertrouwen op mijn zintuigen bij producten die over de datum zijn"

[mphilipp]

Yaksa schreef op zaterdag 13 januari 2024 @ 17:33:
[...]
Mensen zouden misschien 'ns wat meer moeten vertrouwen op hun eigen, evolutionair ontwikkelde, zintuigen.

offtopic:
Maar dat past misschien beter in een ander topic zoals bijvoorbeeld: "Kan ik vertrouwen op mijn zintuigen bij producten die over de datum zijn"

Prima, go for it. Als dat jouw manier is, helemaal goed. Er zijn echter mensen die iets niet goed ruiken. En wat een nare lucht is, is ook subjectief en niet voor iedereen hetzelfde. Overigens is de neus bij uitstek geschikt als het komt op bedorven etenswaren. Ik vertrouw daar meer op dan op de houdbaarheidsdatum (en externe factoren zoals en bol staand blik/deksel en aanwezigheid van schimmel.

Maar: PLA is bijvoorbeeld nauwelijks schadelijk, zo begrijp ik. Toch vind ik de lucht die er vanaf komt, niet aangenaam. So, there you go...

Dit topic is bedoeld om kennis en ervaringen uit te wisselen over dit onderwerp, manieren te bedenken om eventuele schadelijke stoffen te filteren/af te voeren en ook bewustzijn te creëren onder de mensen die deze hobby beoefenen over de schadelijke effecten. Prima als jij twijfelt, wat dat betreft heb je je punt gemaakt. Elke input is welkom. Maar laten we de discussie niet ellenlang rekken met een herhaling van standpunten wat nergens toe leidt. Wie een degelijk wetenschappelijk onderzoek kan produceren waaruit blijkt dat wij ons hier allemaal druk maken om niets, juich ik dat alleen maar toe. Maar 'vertrouw op je neus' als het om chemische stoffen gaat is echt geen goede methode naar mijn mening.

[Yaksa]

mphilipp schreef op zaterdag 13 januari 2024 @ 18:34:
[...]Maar: PLA is bijvoorbeeld nauwelijks schadelijk, zo begrijp ik. Toch vind ik de lucht die er vanaf komt, niet aangenaam. So, there you go...

Wanneer je mijn berichten goed gelezen had dan had je kunnen lezen dat ik het volgende al had geschreven: "Het overgrote deel van de schadelijke stoffen die vrijkomen bij 3D printen (o.a. styreen en formaldehyde bij ABS en methylmethacrylaat bij PLA) ruik je namelijk onmiddellijk."
Bij het printen van PLA komt er dus een stofje vrij wat bij sommige mensen een contactallergie kan veroorzaken. Dezelfde stof zit ook in een aantal andere veelgebruikte producten zoals kunstgebitten en harsnagels. In dit rapport is na te lezen dat bij langdurige inhalatie laboratoriumproeven (en in een hoge concentratie) bij ratten geen schadelijke effecten konden worden vastgesteld anders dan wat irritatie aan de neusslijmvliezen. Blijvende schade kon niet vastgesteld worden.

[Strike_2]

Hoi allemaal.

Ik ben ook een beetje geschrokken van al het nieuws en een beetje wezen kijken naar oplossingen.

In het kader van onderhoud heb ik in mijn X1 Carbon het Carbon filter vervangen.
Omdat die exhaust fan zo'n lawaai maakt, heb ik daar een muffler op geplaats met wat akoestisch schuim er in.

Omdat ik meestal PLA print, staat de ventilatie van mijn verhoogde dak open om print-fouten te voorkomen (PLA heeft het gauw *te warm*).

Maar die muffler zorgt dat hij niet zo hard meer ventileert en het "open dak" laat lucht naar buiten, zonder dat het door het Acrivated Carbon filter gaat.
Als tussenstop heb ik een Bento Box in de printer gezet, om i.i.g. alvast wat van de lucht te filteren.
Om mijn oren te sparen, staan de ventilatoren nu op 14V (wat kan dat ding jakkeren!).

Dit alles tesamen betekent dat er *waarschijnlijk* nog steeds nare luchtjes in de kamer zijn.
Op basis van geur alleen al, vind ik de SUNLU PLA Zwart, waarvan ik 10 kilo heb gekocht (aanbieding) toch wel een beetje stinken (meer dan Bambu PLA, om eerlijk te zijn).
Ik ben aan het spelen met allerlei (CO2 en dergelijke) meters in homeassistant/grafana, maar het is nog niet "klaar":

• Ik ben vandaag pas begonnen met inrichten
• Die kastjes lopen wild uiteen met hun gerapporteerde waardes
• Maar de helft van de CO2 Zigbee kastjes die ik heb gekocht, geven uberhaupt waardes door
• Die Ikea lijkt mij interessant

Het afvoeren van de lucht naar buiten lijkt mij ook interessant, maar dan moet ik eigenlijk een enclosure om mijn enclosure gaan bouwen (blijkbaar zijn wiet-tenten daar uitermate geschikt voor, maar dan moet ik mijn AMS daar op of buiten zetten?).

Om het mijzelf makkelijk te maken, ben ik gaan kijken naar lucht filters met een degelijk HEPA en Koolstof filter (van meer naar minder wetenschappelijk):

• Reddit post met voorgestelde filters - AirFiltration generieke voorstel
• Vergelijking van filters in apparaten (schuim, korrels al dan niet "helemaal gevuld")
• Vergelijkbare thread als deze op Reddit
• 4DFiltration maakt er letterlijk werk van
• New York Timers over air filters (minder technisch onderlegd, meer Consumentenbond)

De allerbeste zijn allemaal boven de 1000 euro en dat vind ik wel erg gortig, maar voor onder de 300 is er best wat leuks te krijgen.
Tot nu toe heb ik 4 interessante apparaten gevonden:

• 4DFiltration Promethean - E200 voor het apparaat, E70 voor een set filters - Gebruikt carbon pellets die je *zelf* kunt verwisselen en je kunt per kilo (4 jaar) inkopen (verschepen kost ook wat, maar je kunt hem ook zelf printen en bouwen)
• Winix Zero Pro - E229 incl E69 Filter T (H13 en hun beste Carbon vulling, gaat een jaar mee)
• Levoit 400S/600S - E239/349 - Filters 400 (E73) en 600 gaan maar 6 maanden mee en ik kan niet terug vinden hoe het koolstoffilter echt is
• Coway Airmega - Ziet er interessant uit, heeft hun kantoor in Amstelveen, maar volgens mij allemaal Foam carbon filters en GreenHEPA is geen True HEPA (H13)

[ Voor 14% gewijzigd door Strike_2 op 17-01-2024 17:19 . Reden: Formattering ]

[mphilipp]

Strike_2 schreef op woensdag 17 januari 2024 @ 17:04:
De allerbeste zijn allemaal boven de 1000 euro en dat vind ik wel erg gortig, maar voor onder de 300 is er best wat leuks te krijgen.
Tot nu toe heb ik 3 interessante apparaten gevonden:
* Winix Zero Pro - E229 incl E69 Filter T (H13 en hun beste Carbon vulling, gaat een jaar mee)
* Levoit 400S/600S - E239/349 - Filters 400 (E73) en 600 gaan maar 6 maanden mee en ik kan niet terug vinden hoe het koolstoffilter echt is
* Coway Airmega - Ziet er interessant uit, heeft hun kantoor in Amstelveen, maar volgens mij allemaal Foam carbon filters.

Je moet maar eens kijken in de openingspost. Er is iemand die een DHZ luchtfilter heeft gemaakt voor een paar tientjes en die performed hetzelfde of beter dan eentja van $1000. Dus ik zou zeggen: hoe je geld in je zak en ga gewoon een middagje knutselen...

Het is uiteindelijk een kwestie van de vieze lucht door een HEPA én active carbon filter jagen. Ik zit zelf te denken om zoiets als een riser voor de X1C te maken (zoasl je veel ziet om de AMS op te zetten), waar je zo'n filter aan koppelt. En dan zou ik het liefst zo maken dat je 'm net als in de auto op recirculatie kunt zetten voor ABS/ASA, en op afzuigen voor de filamenten waar de temp niet te hoog mag/hoeft te zijn. Dis stand 1 voor afvoeren van de vieze/warme lucht en stand 2 voor het weer terug in de kast pompen van de lucht. Je moet alleen oppassen dat je die gefilterde lucht dan niet rechtstreeks de afvoer in blaast, want dan doe je effectief niet heel veel denk ik. Of bij ABS/ASA de fan pas aanzetten als de print klaar is en dan een paar minuutjes laten staan. Ik ben er nog niet helemaal uit....

Maar ik ben niet zo'n CAD held, dus ik heb het in mijn hoofd, maar dat kan zich niet zo 1-2-3 vertalen naar een mooi ontwerp.

[Yaksa]

Strike_2 schreef op woensdag 17 januari 2024 @ 17:04:
Hoi allemaal.
Ik ben ook een beetje geschrokken van al het nieuws en een beetje wezen kijken naar oplossingen.
Het afvoeren van de lucht naar buiten lijkt mij ook interessant, maar dan moet ik eigenlijk een enclosure om mijn enclosure gaan bouwen (blijkbaar zijn wiet-tenten daar uitermate geschikt voor, maar dan moet ik mijn AMS daar op of buiten zetten?).

Het afvoeren van lucht naar buiten wordt op zowat alle sites die hierover gaan ook genoemd als zijnde de beste (en goedkoopste) oplossing.
Het vergt natuurlijk wel wat knutselen (zeker de doorvoer naar buiten) maar ik denk dat ikzelf met een paar stukken multiplex, een (oude) afzuigkap, flexibele slang, stukje buis en wat plexiglas toch wel wat in elkaar kan frotten waarbij ik (denk ik) ver onder de 300 euro eindig qua kosten. Plus dat je dan niet om de zoveel tijd dure filters hoeft te vervangen.

[Strike_2]

Kopen vs knutselen

Je kunt die Promethean ook prima zelf printen, het lastigste is dat ze een resin printer aanraden voor de koolstof houder.
Ik heb zelf echter meer geld beschikbaar dan mentale energie, dus ik ben eerder geneigd om die 200 uit te geven aan een voor-gemaakt apparaat.
*als* ik het zelf ga doen, wil ik het ook meteen goed doen en gaan er eerder weken in zitten, dan alleen een middagje knutselen.
Misschien dat ik een proef print doe van die Promethean met een andere oplossing voor koolstof, om te kijken wat-ie doet, ventilatoren genoeg in voorraad.

Misschien dat ik nog een keer goed ga kijken naar een printbaar luchtfilter
Deze ziet er interesant uit om de lucht nog wat meer te filteren, maar met PLA (open dak/deur) heb je daar nog steeds niet veel aan.
Koolstof zelf kost geen drol, dus misschien dat ik het ding sowieso print in plaats van de "ventilator lawaai demper" die nu op de uitgaande ventilator zit.
Of deze, die kan in de plaats van een gekochte luchtfilter, voor de hele kamer.

Er zijn nog meer mensen die hiermee bezig zijn

geventileerde bovenkant

Misschien kun je het design van een raam adapter voor een airco aanpassen naar wat je nodig hebt?
Je kunt hem ook klein printen en bij de bouwmarkt een adapter kopen van het uiteindelijke formaat naar de slang, die je wilt gebruiken.
Dan hoef je "alleen maar" een verhoogd dak design aan te passen naar 5cm hoog en een stuk "er uit te snijden".
Dat zijn dingen waar ik wel een beetje mee kan helpen, zolang het niet mooi hoeft te zijn ;-)

Ik zou het liefste ook afvoeren naar buiten, maar ik woon op een hoek en dan kan de gemeente wel eens klagen als je lucht naar buiten afvoert (was al aan het kijken voor een "echte afzuigkap", daar is dat ook voor nodig.
Het waait hier echter wel enorm hard, dus een overdruikrooster is dan echt nodig.

Met een "zelf gemaakt" filter hoef je technisch niet de kamer *uit* te blazen.
Je kunt warme lucht uit de printer trekken door de ventilator van het filter aan te zetten.
Maar als je de ventilator uit laat, is het technisch "afgesloten".
Dan hoef je ook niet moeilijk te doen met ventilatie open en dicht doen.

Als je dat wel echt wilt, kun je kijken naar een (printbare) lucht klep.
Elektrisch aangedreven kleppen kosten echter best een hoop geld.

automatiseren

v.w.b. aan en uit zetten: Heb je al eens gekekn naar Home Assistant?
Daar is tegenwoordig een goede Bambu module voor, waarmee je alles kunt volgen.
Als je je ventilatie aansluit via een WiFi stekker schakelaar, kun je met HomeAssistant de status van de printer uitlezen en daar akties aan hangen.
Bij mij gaan nu de fan en (extra) verlichting automatisch aan bij het starten.
Bij het einde gaat het licht meteen uit en blijft de Bento Box nog 20 minuten lopen, voor die ook uit gaat.
Het enige wat mij nog niet lukt is uitlezen welk materiaal er word geprint.
Maar dat kun je evt. afleiden van de ingestelde temperatuur van de printkop, welke wel word gerapporteerd.

metingen

Ik heb mijn printer afgelopen nacht 8u PLA laten printen in een gesloten kamer en de PM2.5 steeg van 20 (wat ik overal tegenkwam, ook in een andere kamer) naar 30 ug/m3.
War ik daar vooral raar aan vind, is dat die om hoog ging voor ik uberhaupt begon met printen o.O.
Die Formaldehyde (VOC?) meting was waarschijnlijk mijn spuitfles isopropanol om te build plate mee schoon te maken.
Die gele bump CO2 is mijn slaapkamer ;-)

[ Voor 1% gewijzigd door Strike_2 op 18-01-2024 23:18 . Reden: Nog een luchtfilter. ]

[mphilipp]

Strike_2 schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 23:12:
Je kunt die Promethean ook prima zelf printen, het lastigste is dat ze een resin printer aanraden voor de koolstof houder.

Ik heb dat ding bekeken en volgens mij is het de moeite waard om eens te proberen op een FDM printer. Je ziet gauw genoeg of het gaat lukken met die kleine gaatjes. Misschien een 0,2 nozzle en wat geduld...

geventileerde bovenkant

Ik heb volgens mij een keer iets gezien met een slangadapter. Bij kan ik ook niet naar buiten afvoeren, want ik zit niet meteen aan de buitenkant met mijn kantoor. Dus vandaar dat ik een afvoer wilde maken die in een filterunit uitkomt. Er moet wel iets te knutselen zijn.

Wat betreft die piek vòòrdat je begint met printen; dat is iets dat in een van die filmpjes ook opgemerkt is.

[Strike_2]

Na wat rond zoeken over andere opties kwam ik deze tegen:
Modular room air purifier
De filters waren echter wel heel dun (1.5mm koolstof en een dun HEPA doekje), maar ik vint het design en het principe tof: begin met 1 module met 2 filters en bouw er modules bij zoveel je wilt, voor zover de fan het kan aanblazen.

Na wat rond zoeken naar filter opties ben ik meerdere projecten tegen gekomen, die de filters van Zortrax gebruiken (dus letterlijk bedoeld als filter in een 3D printer):

• AirManager
• 3D Enclosure Extractor Fan
• (deze kun je misschien op je lucht afvoer buis klusen)

Ik ben nu aan het spelen met de Modular Filter aanpassen, zodat de filter houder van de AirManager er in past: [draft design](https://www.printables.co...or-modular-room-air-purif)
Ik zal wel laten weten hoe het vordert.

[ Voor 2% gewijzigd door Strike_2 op 19-01-2024 03:42 . Reden: kleinie notitie ]

[Stevenossevoort]

Yaksa schreef op zaterdag 13 januari 2024 @ 23:40:
[...]

Wanneer je mijn berichten goed gelezen had dan had je kunnen lezen dat ik het volgende al had geschreven: "Het overgrote deel van de schadelijke stoffen die vrijkomen bij 3D printen (o.a. styreen en formaldehyde bij ABS en methylmethacrylaat bij PLA) ruik je namelijk onmiddellijk."

Je hebt helemaal gelijk wat betreft je gezonde verstand en neus gebruiken. Maar een belangrijke nuance hier is dat, ja je neus is heel gevoellig voor een groot aantal schadelijke stoffen. Maar je gewenning hiervoor ook.
Ik heb zeer regelmatig situaties gezien waar er gezegd wordt, ja dat rare luchtje daar ben je zo aan gewend. Is geen probleem. En na een aantal metingen met een goede gasdetector er heel wat anders uit komt.
Ik hoop niet dat het het geval is, maar ik kan me heel goed voorstellen dat iemand die al jaren print er totaal geen erg meer in heeft wat voor lucht er vrij komt.
Gas sensoren zijn wel objectief en hebben wat mij betreft zeker wel een toegevoegde waarde al dan niet alleen voor het in kaart brengen van de situatie.

Maar verder absoluut, er is geen sensor of filter wat tegen goede ventilatie op kan.

[MeShell]

Hoi,

Ik heb een bevriend Daikin dealer het probleem van luchtkwaliteit voorgelegd rondom het 3D printen. Zij voeren een lucht-reinings-apparaat (MCK55WVM) welke geschikt zou zijn voor het reinigen van de lucht die gecreëerd kan worden door een 3D printer.

De Daikin MCK55WVM




Hij heeft er nog een paar liggen waar hij best vanaf zou willen. Deze komen gewoon met garantie van Daikin. Voor 250,- per stuk mocht ik ze aanbieden van hem eventueel hier.

Mocht er iemand geïnteresseerd zijn, PM me maar even.

[ocf81]

Er is een aantal keer geopperd om de lucht af te voeren naar buiten. Ik denk dat je dan wel heel veel verwarming moet toevoegen als je filamenten gaat gebruiken waarbij de omgeving moet worden verwarmd. Ik vraag mij af of dat praktisch en kostentechnisch aantrekkelijk is. Zelf kies ik vooralsnog voor recirculatie binnen een goed afgesloten doos.

[ Voor 11% gewijzigd door ocf81 op 04-02-2024 12:58 ]

[ocf81]

@MeShell Zelf heb ik er geen behoefte aan, omdat dit een oplossing is die nogal omvangrijk is (70 cm hoog, oppervlak van 27 cm x 27 cm), maar het lijkt mij een mooi initiatief.

[ Voor 22% gewijzigd door ocf81 op 04-02-2024 13:06 ]

[mphilipp]

ocf81 schreef op zondag 4 februari 2024 @ 12:52:
Er is een aantal keer geopperd om de lucht af te voeren naar buiten. Ik denk dat je dan wel heel veel verwarming moet toevoegen als je filamenten gaat gebruiken waarbij de omgeving moet worden verwarmd. Ik vraag mij af of dat praktisch en kostentechnisch aantrekkelijk is. Zelf kies ik vooralsnog voor recirculatie binnen een goed afgesloten doos.

Daarom dacht ik ook aan een systeem waarbij je zeg maar een klep omzet (zoals in de auto) waarbij je in stand I de 'vieze' lucht afvoert, dan wel door het filter haalt en in stand II de lucht (gezuiverd) weer teruggevoerd wordt. Echter, je moet in stand II echt circuleren, dus niet (teveel) lucht van buiten aanzuigen. Voor stand I maakt dat niet zoveel uit, hoewel je denk ik in beide gevallen ook geen trek wil hebben.

[ocf81]

Bij stand II moet je dus ervoor zorgen dat de kamer goed luchtdicht is gemaakt. Maar als je puur intern circuleert zou er geen noemenswaardige overdruk moeten ontstaan.

[Yaksa]

ocf81 schreef op zondag 4 februari 2024 @ 12:52:
Er is een aantal keer geopperd om de lucht af te voeren naar buiten. Ik denk dat je dan wel heel veel verwarming moet toevoegen als je filamenten gaat gebruiken waarbij de omgeving moet worden verwarmd. Ik vraag mij af of dat praktisch en kostentechnisch aantrekkelijk is. Zelf kies ik vooralsnog voor recirculatie binnen een goed afgesloten doos.

Of je schaft, wanneer je het echt goed wil doen, een afzuigkast met recirculatie en de benodigde filters aan.
Weet je meteen ook wanneer je de filters moet vervangen, dat geeft 'ie zelf aan. Kost een paar centen, maar dan heb je ook wat. (En ARBO goedgekeurd natuurlijk).

[ocf81]

Yaksa schreef op woensdag 7 februari 2024 @ 22:23:
[...]

Of je schaft, wanneer je het echt goed wil doen, een afzuigkast met recirculatie en de benodigde filters aan.
Weet je meteen ook wanneer je de filters moet vervangen, dat geeft 'ie zelf aan. Kost een paar centen, maar dan heb je ook wat. (En ARBO goedgekeurd natuurlijk).

En waarom dan precies deze kast? Waarom zou een combinatie van HEPA filter en koolstoffilter niet goed genoeg zijn dan? Tot nu toe heb je daar niks zinnigs over gezegd.

[Yaksa]

ocf81 schreef op donderdag 8 februari 2024 @ 20:23:
[...]En waarom dan precies deze kast? Waarom zou een combinatie van HEPA filter en koolstoffilter niet goed genoeg zijn dan? Tot nu toe heb je daar niks zinnigs over gezegd.

ARBO goedgekeurd is niet zinnig?
Wanneer je zeker wil weten dat er geen gevaarlijke stoffen in je hobbykamer rond gaan circuleren dan is het misschien slim om daar een omkasting voor te kopen die daarvoor ontworpen en goedgekeurd is. En niet zelf gaan klungelen met allerlei frutseloplossingen die misschien alleen maar schijnveiligheid bieden. Overigens ben ik nog steeds van mening dat fatsoenlijk door luchten van de ruimte waar geprint wordt waarschijnlijk de meest eenvoudige oplossing is.

[ocf81]

Yaksa schreef op donderdag 8 februari 2024 @ 20:33:
[...]

ARBO goedgekeurd is niet zinnig?
Wanneer je zeker wil weten dat er geen gevaarlijke stoffen in je hobbykamer rond gaan circuleren dan is het misschien slim om daar een omkasting voor te kopen die daarvoor ontworpen en goedgekeurd is. En niet zelf gaan klungelen met allerlei frutseloplossingen die misschien alleen maar schijnveiligheid bieden. Overigens ben ik nog steeds van mening dat fatsoenlijk door luchten van de ruimte waar geprint wordt waarschijnlijk de meest eenvoudige oplossing is.

Het zegt niet zo veel over het verschil in de mate van zuivering vis-a-vis een zelfgemaakte oplossing. Jouw argumentatie ontbeert immer een goede onderbouwing. Laat nu eens zien dat het ook echt beter is. En een zelf gemaakte oplossing is niet per definitie slechter.

[ Voor 9% gewijzigd door ocf81 op 08-02-2024 20:56 ]

[Yaksa]

ocf81 schreef op donderdag 8 februari 2024 @ 20:55:
[...]Het zegt niet zo veel over het verschil in de mate van zuivering vis-a-vis een zelfgemaakte oplossing. Jouw argumentatie ontbeert immer een goede onderbouwing. Laat nu eens zien dat het ook echt beter is. En een zelf gemaakte oplossing is niet per definitie slechter.

Ik denk niet dat ik enige onderbouwing hoef te leveren wanneer ik een afzuigkast adviseer waarmee bijvoorbeeld laboranten beroepsmatig beschermd worden tegen de gevaarlijke stoffen waar ze mee werken. Dat kun je toch zelf ook nog wel bedenken?

[ocf81]

Yaksa schreef op donderdag 8 februari 2024 @ 21:11:
[...]

Ik denk niet dat ik enige onderbouwing hoef te leveren wanneer ik een afzuigkast adviseer waarmee bijvoorbeeld laboranten beroepsmatig beschermd worden tegen de gevaarlijke stoffen waar ze mee werken. Dat kun je toch zelf ook nog wel bedenken?

Dat ben ik niet met je eens, want de vraag is niet of deze kast geschikt is, maar of de oplossing beter is. En daar zeg je helemaal niks over.

[Yaksa]

ocf81 schreef op donderdag 8 februari 2024 @ 21:12:
[...]Dat ben ik niet met je eens, want de vraag is niet of deze kast geschikt is, maar of de oplossing beter is. En daar zeg je helemaal niks over.

Wanneer je je niet wil verdiepen in hoe de arbeidsomstandigheden van bijvoorbeeld laboranten gegarandeerd worden dan laat maar zitten. Of dacht je dat ze in laboratoria ook zaten te knutselen met (overdreven gezegd) een kartonnen doos, een filter en een stofzuiger, bijeengehouden door duct tape?

[ocf81]

Yaksa schreef op donderdag 8 februari 2024 @ 21:30:
[...]

Wanneer je je niet wil verdiepen in hoe de arbeidsomstandigheden van bijvoorbeeld laboranten gegarandeerd worden dan laat maar zitten. Of dacht je dat ze in laboratoria ook zaten te knutselen met (overdreven gezegd) een kartonnen doos, een filter en een stofzuiger, bijeengehouden door duct tape?

Je steekt nu de draak met een mogelijke oplossing zonder te bewijzen dat die ook echt slechter is. Echt een argumentatie van niks... Enkel het woordje arbo of laborantengereedschap maakt het niet magisch per definitie beter dan een zelf gebouwde oplossing. Toegegeven, ik ga wel uit van een zorgvuldig bouwproces.

[ Voor 4% gewijzigd door ocf81 op 08-02-2024 21:39 ]

[Yaksa]

ocf81 schreef op donderdag 8 februari 2024 @ 21:35:
[...]Je steekt nu de draak met een mogelijke oplossing zonder te bewijzen dat die ook echt slechter is. Echt een argumentatie van niks... Enkel het woordje arbo of laborantengereedschap maakt het niet magisch per definitie beter dan een zelf gebouwde oplossing. Toegegeven, ik ga wel uit van een zorgvuldig bouwproces.

Die kasten worden gebouwd aan de hand van een wettelijk vastgelegde norm: EN 14175.

[ocf81]

Yaksa schreef op donderdag 8 februari 2024 @ 21:52:
[...]

Die kasten worden gebouwd aan de hand van een wettelijk vastgelegde norm: EN 14175.

Kijk, je blijft hangen op de drogreden van het autoriteitsargument dat het een uit het ander zou blijken zonder wezenlijk in te gaan op de vraag of, en zo ja, waarom, de andere oplossing fundamenteel inferieur is. (non sequitur)
Je blijft maar hameren op de certificering van die kasten, terwijl ik al drie keer heb gezegd dat dit niks zegt over de effectiviteit van een zelfgemaakte oplossing, mits goed ontworpen en gebouwd. Die certificering betekent dat iemand er eens naar gekeken heeft en dat er een ondergrens aan die oplossing zit, maar niet dat de zelfgemaakte oplossing per definitie de klus niet kan klaren in casu 3D printen.
Ik zou graag eens het bewijs of sluitende redenering op fundamentele gronden zien dat de zelfgemaakte oplossing inferieur is. Dat blijf je maar niet leveren.

[ Voor 8% gewijzigd door ocf81 op 09-02-2024 10:10 . Reden: verkeerde drogreden aangehaald, gecorrigieerd. ]

[_ferry_]

We kunnen een afzuigkast van 4600€ ook moeilijk gaan vergelijken met een zelfbouwoplossing van een paar tientjes nietwaar? En we kunnen ook moeilijk verwachten dat Yaksa kan bewijzen dat de zelfbouw inferieur is, als we hier ook niet in staat zijn het tegendeel te kunnen bewijzen omdat de metingen moeilijk, situatie afhankelijk, en kostbaar zijn.

---

Overigens, zelf hier nu een Ikea luchtfilter achter de printer staan, je mag natuurlijk niet alleen op de luchtjes/je neus afgaan, maar de geur is in ieder geval minder geworden, dus ik mag hopen dat het hepa+koolfilter de nodige vervuiling wegfiltert.

[ocf81]

_ferry_ schreef op vrijdag 9 februari 2024 @ 13:40:
We kunnen een afzuigkast van 4600€ ook moeilijk gaan vergelijken met een zelfbouwoplossing van een paar tientjes nietwaar? En we kunnen ook moeilijk verwachten dat Yaksa kan bewijzen dat de zelfbouw inferieur is, als we hier ook niet in staat zijn het tegendeel te kunnen bewijzen omdat de metingen moeilijk, situatie afhankelijk, en kostbaar zijn.

Er zijn inderdaad geen kwantitatieve gegevens waarmee in één oogopslag zichtbaar wordt wat de beste oplossing is. Dat is ook waarom ik in een bewerking de mogelijkheid tot een kwalitatieve vergelijking op basis van fundamentele concepten heb toegevoegd. Je kan prima de kwaliteiten van een zelfgemaakt ontwerp vergelijken met die van een afzuiginstallatie gemaakt door een fabrikant. Daarin zou eerlijk gezegd de prijs in principe geen leidende rol moeten hebben. Helemaal als je je beseft dat zo'n certificaat de prijs al snel iets van een factor vijf ophoogt. Je kan ook beredeneren waarom iets niet of wel werkt. Al deze zaken ontbreken inde argumentatie van Yaska, waardoor zijn bijdrage mijns inziens veel te wensen over laat.

[ Voor 9% gewijzigd door ocf81 op 10-02-2024 10:46 ]

[Yaksa]

_ferry_ schreef op vrijdag 9 februari 2024 @ 13:40:
Overigens, zelf hier nu een Ikea luchtfilter achter de printer staan, je mag natuurlijk niet alleen op de luchtjes/je neus afgaan, maar de geur is in ieder geval minder geworden, dus ik mag hopen dat het hepa+koolfilter de nodige vervuiling wegfiltert.

Dat zal ongetwijfeld, maar het een van de voordelen van zo'n professionele kast is wel dat deze op tijd constateert én aangeeft wanneer de filters vervangen moeten worden.
Iets wat je bij zelfbouw natuurlijk nooit voor elkaar kunt krijgen en dat was ook deels waar ik in voorgaande posts op doelde. Als er al gevaarlijke stoffen vrijkomen en ze worden na een tijdje niet meer voldoende afgevangen door zo'n zelfbouw filter dan komen die stoffen alsnog in de omgevingslucht terecht. Geen idee trouwens hoe snel zo'n koolfilter verzadigd is, een hepa filter kun je nog (deels) op het blote oog controleren en sommige hepa filters zijn gewoon uitwasbaar, een verzadigd koolfilter moet gewoon vervangen worden.

[ocf81]

Yaksa schreef op vrijdag 9 februari 2024 @ 20:05:
[...]

Dat zal ongetwijfeld, maar het een van de voordelen van zo'n professionele kast is wel dat deze op tijd constateert én aangeeft wanneer de filters vervangen moeten worden.
Iets wat je bij zelfbouw natuurlijk nooit voor elkaar kunt krijgen en dat was ook deels waar ik in voorgaande posts op doelde. Als er al gevaarlijke stoffen vrijkomen en ze worden na een tijdje niet meer voldoende afgevangen door zo'n zelfbouw filter dan komen die stoffen alsnog in de omgevingslucht terecht. Geen idee trouwens hoe snel zo'n koolfilter verzadigd is, een hepa filter kun je nog (deels) op het blote oog controleren en sommige hepa filters zijn gewoon uitwasbaar, een verzadigd koolfilter moet gewoon vervangen worden.

Eindelijk een verhaal dat concrete aanknopingspunten heeft die ter zake doen. Dat maakt de discussie een stuk zinvoller.

Het is inderdaad zo dat je van een filter zonder indicator niet kan zien wanneer de nuttige levensduur van een filter is verstreken. Maar een luchtdichte doos met HEPA luchtfilter en koolstoffilter blijft dat, ongeacht wie hem maakt. Dus in de basis is die doos van ca. €4600 niet heel anders dan de doos van €150 à €200 als je hem zelf maakt. Middels een statistische aanpak kan je ook nog wel een redelijk onderhoudsschema bedenken, denk ik. Daar is dan wel data voor nodig, en die is nog niet breed voorhanden. Als ik lab apparatuur ga kopen, dan is het eerder meetapparatuur dan te dure afzuigkap met terugvoer.