AMD Ryzen (ZEN4) platform Ervaringen & OC

[Help!!!!]

@Cidious
Thx! Als de prijzen niet te gek worden ga ik in juli wel een 9700X halen dus ook verstandig om rekening te houden met hogere DDR speeds.

Aan 48GB had ik nog niet gedacht. Toch nog een beetje een buitenbeentje. Echter de prijzen zijn als ik even snel kijk toch nog wel wat hoog voor mijn usecase.

Vooral omdat ik nog ruim voldoende heb aan 32GB. Volgensmij haal ik max iets van 20GB maar ik ga er meer op letten.

Een Intel XMP set maakt toch niet uit voor AMD ? Als je snel klaar wilt zijn vul je de main timings in en rest op Auto ?

Heb je evt ook nog een specifieke aanbeveling voor 2*16GB ?

[ Voor 11% gewijzigd door Help!!!! op 09-06-2024 16:40 ]

[Cidious]

Help!!!! schreef op zondag 9 juni 2024 @ 16:09:
@Cidious
Thx! Als de prijzen niet te gek worden ga ik in juli wel een 9700X halen dus ook verstandig om rekening te houden met hogere DDR speeds.

Aan 48GB had ik nog niet gedacht. Toch nog een beetje een buitenbeentje. Echter de prijzen zijn als ik even snel kijk toch nog wel wat hoog voor mijn usecase.

Vooral omdat ik nog ruim voldoende heb aan 32GB. Volgensmij haal ik max iets van 20GB maar ik ga er meer op letten.

Een Intel XMP set maakt toch niet uit voor AMD ? Als je snel klaar wilt zijn vul je de main timings in en rest op Auto ?

Heb je evt ook nog een specifieke aanbeveling voor 2*16GB ?

XPG 6600 32GB is een goede bin. Die kit gaat ook over 8000.
Ik zie op de pricewatch alleen 6400 en 7200

uitvoering: XPG Lancer RGB AX5U7200C3416G-DCLARBK


Ik zou verder wegblijven van G.Skill. Ze hebben hele goedkope heatspreaders en geen pmic pad.

Praktisch gezien kan je elke 32GB kit pakken boven 6800 om gegarandeerd A-die te krijgen en een redelijke bin. Maar sommige merken leveren de sticks met betere heatspreaders dan anderen.. G.skill is helaas prut.

[ Voor 12% gewijzigd door Cidious op 09-06-2024 17:03 ]

[Help!!!!]

^
Thx. Was altijd wel happy met G.Skill maar deze keer overtuigen ze niet echt helaas.

KLEVV ken ik via jou en ziet er wel heel erg nice uit moet ik zeggen.
Helaas nog niet erg goed verkrijgbaar in Europa maar misschien ga ik toch een poging wagen om de 32GB 7200 of 7600 te bemachtigen. Leuk om weer eens wat anders te proberen. XPG kan dan als fallback.

[Cidious]

Help!!!! schreef op zondag 9 juni 2024 @ 17:30:
^
Thx. Was altijd wel happy met G.Skill maar deze keer overtuigen ze niet echt helaas.

KLEVV ken ik via jou en ziet er wel heel erg nice uit moet ik zeggen.
Helaas nog niet erg goed verkrijgbaar in Europa maar misschien ga ik toch een poging wagen om de 32GB 7200 of 7600 te bemachtigen. Leuk om weer eens wat anders te proberen. XPG kan dan als fallback.

Als ik de pricewatch bekijk hier op tweakers word ik echt heel verdrietig... Erg weinig keuze en voornamelijk de grote 3: Corsair, Gskill en Kingston.

Corsair - is onbetrouwbaar met z'n SKUs (gooien de ICs op de sticks die ze goedkoop kunnen krijgen) en vaak gewoon veel te duur. Je betaalt voor de heatspreaders (welke dan wel goed zijn).
Gskill - maakt hele goede PCBs en de sticks zijn stabiel en betrouwbaar, maar helaas zijn de heatspreaders van lage kwaliteit.
Kingston heef niet zoveel in de aanbieding lijkt het.
Team Group - is erg goed. Maar die zijn nu gefocust op 24Gbit en niet goedkoop. Ik probeer nog een kitje Team Group op de kop te tikken voor Zen 5 maar ik wacht op een goede deal.
XPG - heeft goede heatspreaders en goede kwaliteit chips en ICs als je de juiste SKU pakt.
KLEVV - lijkt goed overal ook.
Gloway - Goede sticks, simpele maar effectieve 2mm aluminium dikke heatspreaders. Niet mooi, wel effecief.
Kingbank - Vrij goedkoop en goede heatspreaders maar een 48GB kit wilde niet booten met mijn AMD systemen.

[ Voor 12% gewijzigd door Cidious op 09-06-2024 18:43 ]

[Format-C]

Help!!!! schreef op zondag 9 juni 2024 @ 17:30:
^
Thx. Was altijd wel happy met G.Skill maar deze keer overtuigen ze niet echt helaas.

KLEVV ken ik via jou en ziet er wel heel erg nice uit moet ik zeggen.
Helaas nog niet erg goed verkrijgbaar in Europa maar misschien ga ik toch een poging wagen om de 32GB 7200 of 7600 te bemachtigen. Leuk om weer eens wat anders te proberen. XPG kan dan als fallback.

Mijn laatste 2 setjes Gskill waren B-Die DDR4 3200 CL14 en A-Die DDR5 6000 CL30. Draai(d)en perfect.


Is dit niet het snelste "AMD" setje?


32GB:uitvoering: G.Skill Trident Z5 Neo RGB F5-6000J3036F16GX2-TZ5NRW


64GB:uitvoering: G.Skill Trident Z5 Neo RGB F5-6000J3036G32GX2-TZ5NRW

(is 30-36-36 6000 ipv 30-38-38 6000. )


Er zullen straks wel snellere setjes komen voor de 9000 CPU's misschien? Of zijn die er al?


Ik heb een 30-38-38 setje en dat lijkt A-die te zijn.:



(dit setje: https://azerty.nl/product...x2-tz5nr-geheugen/4975893)


Dat 30-36-36 setje was eerst alleen in de US te koop nu dus ook in NL.

Edit; deze hebben de laagste latency; uitvoering: Kingston Fury Beast RGB KF560C30BWAK2-64


Ik zou deze kopen:


-->>> uitvoering: G.Skill Trident Z5 Neo RGB F5-6000J3036F16GX2-TZ5NRW

[ Voor 140% gewijzigd door Format-C op 10-06-2024 05:35 ]

[Help!!!!]

^
Mijn Gskill setje is wat ouder (sep 2022 met M-die) en doet wat ie moet doen maar veel meer lijkt er bij mij niet uit te halen. Kan natuurlijk ook aan de MC op de CPU liggen.

Ook erg jammer dat ze te krenterig zijn om een thermal pad op de PMIC te doen. Bij G.Skill verwacht ik dat dat gewoon goed geregeld is.

Ik zal G.Skill zeker niet afraden, het is een relatief veilige keuze, maar er is momenteel best wat interessante concurrentie. Alleen jammer dat niet alles makkelijk te verkrijgen is in NL.

Verder is de native DDR speed is voor Zen 5 door AMD verhoogd van 5200 MT/s naar 5600 MT/s. Daarnaast zijn er blijkbaar leaks te vinden waaruit blijkt dat er met Zen 5 nog aanmerkelijk hogere speeds gehaald worden. Er zullen zeker nieuwe EXPO kits voor Zen 5 komen.

Er zijn tegenwoordig blijkbaar merken die zowel een EXPO als XMP profiel meeleveren. Het zou fijn zijn als dat verder verbeterd wordt waarbij je meerdere EXPO en XMP profielen meegeleverd krijgt. Dat maakt het allemaal wat overzichtelijker.

Maar goed in principe zou een kit gewoon op een lage jedec waarde moeten defaulten en (kunnen) booten waarna je zelf de main waarden intikt.

[Format-C]

Ik heb mijn 7800x3D ook geprobeerd met DDR5 6400 XMP setje, maar dat kreeg ik niet goed stabiel (geen expo profiel), daarna heb ik een setje DDR5 6000 C30 gekocht met Expo en dat draaide direct 1:1 6000mhz c30. Heb er verder niet mee gekloot want het draait prima zo. 👍🏻

Voor AMD zou ik zws een snel EXPO setje willen hebben en geen intel setje.

Denk dat het onder de streep qua snelheid ook geen 💩 uitmaakt . De expo setjes hebben veel strakkere timings dan de snelle Intel setjes. Dus volgens mij zijn die snelle (SNELSTE) Intel en EXPO setjes allemaal dezelfde chips. Zou t niet? Edit: of die amd setjes zijn beter ivm lager voltage en strakke timings en lage latency

Ik zou iig voor dat Gskill 30-36-36 gaan. Sneller DDR5 is er niet (voor AMD) Volgens mij.

[ Voor 48% gewijzigd door Format-C op 10-06-2024 18:45 ]

[Help!!!!]

^
Heb je wel geprobeerd om dat 6400 setje op bijv 6000 te draaien en de (hoofd)timings handmatig in te stellen ?

Werkte het dan ook niet ?

[Format-C]

Yep.

Edit: kan ook zijn dat het kwam door het moederbord die nog maar weinig updates gehad had toen ik de mobo/ mem combo kocht.

(MSI B650 Gaming Plus WiFi)

Dat AMD mem draaide binnen 2 tellen goed. Dat intel kreeg ik niet zo ingesteld als het expo setje qua snelheid , timings en voltage. (Bleef hangen voordat ik BIOS logo zag)

Volgens mij zijn Aorus borden het beste vwb memory stability en BIOS updates vooral voor mem

[ Voor 124% gewijzigd door Format-C op 10-06-2024 18:34 ]

[Help!!!!]

Ah dat is wel balen!

Daarom zou ik dus graag zien dat bijv. een "7200" setje meerdere XMP en EXPO profielen mee krijgt waarbij per "standaard" sowieso één profiel wat normaal gesproken zeker werkt.

[Format-C]

Help!!!! schreef op maandag 10 juni 2024 @ 18:34:
Ah dat is wel balen!

Daarom zou ik dus graag zien dat bijv. een "7200" setje meerdere XMP en EXPO profielen mee krijgt waarbij per "standaard" sowieso één profiel wat normaal gesproken zeker werkt.

Idd.

Als je een setje 6000 30/36/36 hebt zou dat profiel idd altijd moeten werken, en dan zou je van daaruit wat verder kunnen klooien zonder "risico" dat het helemaal niet werkt.

Misschien koop ik dat 30-36-36 setje nog wel. Voor de gein. Om te kijken hoeveel sneller dat is dan mn 30-38-38 setje. (dat wat ik nu heb is a-die volgens mij). Zie screen paar posts terug. Sneller/ beter is er (nog) niet toch? Die "intel" setjes met hoge MHZ die hebben veel meer voltage nodig dan 1.4v en dat kan alleen op intel. En ik zou ook niet zo snel een setje kopen met XMP én EXPO. Denk dat die expo only setjes sneller zijn


Edit; op hoge mhz'en gaan er ook sub timings losser staan (timings die ik niet zie in software, of dat wat er in de sw staat klopt niet) waardoor het dan "trager" is dan lagere mhz met strakke timings.

Maar even afwachten hoe dat bij de 9000 zal zijn. En hoe "goed" die is met geheugen. Het tweaken zoals vroeger is niet meer. Dit is veel meer plug and play en dan draait alles "perfect". Met de juiste combo geheugen mobo en cpu

Edit; ben geen geheugen goeroe, verre van dat, dus ik zoek even goed, en dan koop altijd een snel setje met strakke timings. Doe er ook een jaar of 4 a 5 mee (tot nieuw platform), dus dat het wat duurder is maakt me dan niet uit. Geheugen moet vooral stabiel zijn. Imho. En dat is Gskill tot nu toe voor mij.:)

[ Voor 42% gewijzigd door Format-C op 10-06-2024 18:59 ]

[Cidious]

Ik lees enorm veel aannames hierboven haha.

Even snelle richtlijnen:

Hynix m-die 24gbit
Hynix a-die 16gbit
Kunnen beiden hogere snelheden draaien. Voorheen kon je aan de timings zien what voor ICs you kon verwachten. Nu pak je simpelweg een kitje van boven 6800 en zal praktisch gezien deze ICs zijn. Er zijn Crucial Micron IC kitjes in de omloop van 6400-6800 met hele gare timings. Deze links laten liggen.

Alle Zen 5 chips die ik heb of heb gehad (2x 7800X3D en 3x 7950X3D) konden 6400 draaien op de timings hierboven met als enige verschil de VSOC. Deze kan je het beste op auto laten staan bij het testen en als je stabiel bent stapje voor stapje verlagen.

Wat kan helpen met 6400 is nitro aanzetten op 1-3-0-x8-x8 of 1-3-1. De geheugen training zal wat langer duren maar stabieler. Ook MCR uitzetten. Power Down uit.

Voor lagere MCLK (6000-6200) is nitro 1-2-0 ook een optie voor lagere latency.

Twee van mijn chips konden 6400 op 1.18v VSOC de anderen hadden 1.24v, 1.28v en 1.34v nodig. Maar alles waren stabiel te krijgen met de juiste instellingen.

Let well op. Dit is met m-die 24Gbit en a-die 16Gbit. Dit hoef je niet te proberen met Samsung of Micron ICs of de oudere 16Gbit m-die.

Ook draait 24Gbit lichter op de memory controller dan 16Gbit. Somehow. Althans voor de hogere capaciteiten. 192GB vs 128GB.

Ik heb de volgende kits op 6400 CL30 gedraaid

• G.Skill Trident Z5 Neo RGB | 64GB 6000 CL30 1.4V | 2x 32GB DR A-DIE | F5-6000J3040G32GX2-TZ5NR
• KLEVV CRAS V | 48GB 7200 CL34 1.4V | 2x 24GB SR M-DIE | KD5KGUD80-72B340G
• GLOWAY | 48GB 6800 CL32 1.35v | 2x 24GB SR M-DIE | VGM5UH68C34CG-D5ASM
• XPG Lancer ROG | 32GB 6600 CL32 1.35v | 2X 16GB SR A-DIE | AX5U6600C3216G-DCLARROG

Je hoeft je niet blind te staren op de timings. De betere merken vermelden de IC, merken als Corsair en GSkill doen dat niet. Maar met een 7200+ kit zit je gegarandeerd goed.

De hele hoge spec kits zijn vaak wat beter gebinned

[ Voor 9% gewijzigd door Cidious op 11-06-2024 13:04 ]

[CMT]

Cidious schreef op zondag 9 juni 2024 @ 13:36:
Vrij simpel: Hynix 24Gbit M-Die. Draait soepel op de IOD en kan extreem hoge MCLK aan. Minder hitte gevoelig als A-Die. Met al dat in het achterhoofd. Nieuwe Zen 5 chips kunnen 7200/2400 EXPO aan en sommigen kunnen tot 8000/2600 of zelfs hoger. 9950X gespot met 8400/2800.

Oh echt waar ? Ik had juist verwacht nauwelijks tot geen verbetering van de I/O-die te zien.
Dit is heel welkom nieuws als het ook met lage voltages mogelijk blijkt te zijn.
Met 'leaks' omtrent AMD ben ik terughoudend geworden, al te vaak meegemaakt dat iets uit het context getrokken is en op een teleurstelling uitkwam.

Waar heb je deze informatie gevonden als ik vragen mag?

Help!!!! schreef op zondag 9 juni 2024 @ 16:09:
Een Intel XMP set maakt toch niet uit voor AMD ? Als je snel klaar wilt zijn vul je de main timings in en rest op Auto ?

Mijn Gskill setje is wat ouder (sep 2022 met M-die) en doet wat ie moet doen maar veel meer lijkt er bij mij niet uit te halen. Kan natuurlijk ook aan de MC op de CPU liggen.

Maakt niet uit inderdaad. Ik heb een kitje uitgekozen met de meest gunstige timings & prijs en dat was toevallig een G.Skill Ripjaw variant (Intel). In de praktijk zo goed als geen verschil ontdekt t.o.v. EXPO kitjes.
Heb je ook geprobeerd om te kijken wat er haalbaar is met een 1 : 4 Mclock : Uclock en lage Fclock?
Dus Uclock op 1/4 snelheid van het geheugen. De geheugencontroller is de achilleshiel /zwakste schakel van Zen 5 op dit moment.

M-die schijnt wat minder hoog te kunnen komen dan A-die, maar wie weet is 6800/7000MHz gewoon haalbaar met wat je nu hebt.
Van de kitjes die ik geprobeerd heb (1x M-die SR6000CL32 SR, 1x A-die DR6000CL30, 1x A-die DR6800CL32 en 1x A-die DR6400CL32) zat er bar weinig verschil in minimale voltage voor bepaalde snelheid en tCL.

Op 6000MHz tCL32 had het m-die kitje min.1.24V nodig, de A-die kitjes min. tussen 1.21V-1.23V.
Ik weet niet meer of het de M-die of A-die 6000Mhz kit was, maar deze draaide ook probleemloos op 6800MHz. Ik heb verder niet opgezocht wat de grens was omdat het vanuit prestatie opzicht toch zinloos is om het op 1 : 4 te laten en meer dan 1.3V voor mij persoonlijk een no-go is i.v.m. evt. oververhitting bij intensief gebruik.

Om die reden is deze kit: https://tweakers.net/pric...m2x6800c32/specificaties/ weer retour gegaan.
En heb ik in plaats daarvan deze genomen: https://tweakers.net/pric...32gx2-rs5k/specificaties/

Format-C schreef op maandag 10 juni 2024 @ 18:25:
Ik heb mijn 7800x3D ook geprobeerd met DDR5 6400 XMP setje, maar dat kreeg ik niet goed stabiel (geen expo profiel), daarna heb ik een setje DDR5 6000 C30 gekocht met Expo en dat draaide direct 1:1 6000mhz c30. Heb er verder niet mee gekloot want het draait prima zo. 👍🏻

Voor AMD zou ik zws een snel EXPO setje willen hebben en geen intel setje.

Denk dat het onder de streep qua snelheid ook geen 💩 uitmaakt . De expo setjes hebben veel strakkere timings dan de snelle Intel setjes. Dus volgens mij zijn die snelle (SNELSTE) Intel en EXPO setjes allemaal dezelfde chips. Zou t niet? Edit: of die amd setjes zijn beter ivm lager voltage en strakke timings en lage latency

Ik zou iig voor dat Gskill 30-36-36 gaan. Sneller DDR5 is er niet (voor AMD) Volgens mij.

Het is ook mogelijk dat je een brakke kit hebt gekregen. Van de 5 kitjes (2x M-die, 3x A-die) die ik geprobeerd heb, was 1 M-die kit buiten 'spec' en niet stabiel met het meegeleverde profiel (eigenlijk verkeerd gebinned dus). tCL moest verhoogd worden, maar uiteraard heb ik het gewoon geretourneerd omdat er voor een bepaalde gegarandeerde snelheid betaald is.

Het maakt verder echt niet uit of er een Intel of AMD kit gebruikt wordt (zolang het dezelfde soort geheugen IC's betreft). Het is een kwestie van timings invullen die goed werken en wat het kitje ook aankan.
In de regel zal tCL de limiterende factor zijn omdat daar veel spanning voor nodig is.
Daar is indirect wel aan zien of het goede bin is (i.c.m de gebruikte spanning).
Het is jammer dat ik het XMP profiel van de A-die kit niet heb opgeslagen, ik kan dat nu niet meer vergelijken met het EXPO profiel.
Iets zegt me dat het meer een marketing ding is, dan dat er daadwerkelijk verschillen zijn in geprogrammeerde timings. Het meeste wordt toch door het moederbord ingesteld.

[Cidious]

CMT schreef op zaterdag 15 juni 2024 @ 08:47:
[...]

Oh echt waar ? Ik had juist verwacht nauwelijks tot geen verbetering van de I/O-die te zien.
Dit is heel welkom nieuws als het ook met lage voltages mogelijk blijkt te zijn.
Met 'leaks' omtrent AMD ben ik terughoudend geworden, al te vaak meegemaakt dat iets uit het context getrokken is en op een teleurstelling uitkwam.

Waar heb je deze informatie gevonden als ik vragen mag?


[...]

Het verhaal is dat de IO-die inderdaad hetzelfde is maar dat ze de substrate hebben aangepakt en de condensatoren.

MCLK zal dan ook niet veel hoger gaan als nu al het geval is (8000-8400) maar de FCLK zal op hogere snelheden in sync kunnen lopen

7200/2400 EXPO werd vermeld op computex in officiele slides tot 8000 EXPO. Ik ga er vanuit dat 7200/2400 de nieuwe EXPO standaard gaat zijn en 6000/2000 vervangt. 6400/2133 is nu zo'n beetje de sweet spot voor OC nu en hopelijk gaat dat 8000/2600 worden en in extreme gevallen 8400/2800. UCLK zal wel op een lagere snelheid moeten draaien om niet uit sync te lopen.

[CMT]

@Cidious
Bedankt. De limiet is dus nog altijd de Uclock helaas.
De screenshot laat verder wel een erg hoge Vddio en Vddp zien.
De bandbreedte/doorvoer zal wel hoger zijn, maar ik ben benieuwd of de latency dan ook verbeterd met een 1 : 4 verdeler.

[Cidious]

CMT schreef op zaterdag 15 juni 2024 @ 11:20:
@Cidious
Bedankt. De limiet is dus nog altijd de Uclock helaas.
De screenshot laat verder wel een erg hoge Vddio en Vddp zien.
De bandbreedte/doorvoer zal wel hoger zijn, maar ik ben benieuwd of de latency dan ook verbeterd met een 1 : 4 verdeler.

Ja het is een extreme OC. 8400/2800 zal dan ook niet de nieuwe EXPO standaard worden. 7200/2400 wel. De vraag is dan of met 2400 FCLK de UCLK wel in sync kan blijven draaien. gaat misschien lastig worden omdat deze wel bijna volledig afhankelijk is van de IO-Die en hier niks aan gedaan is.

[CMT]

Hmmm laten we hopen, ik denk dat het geen probleem is aangezien de Uclock zonder veel moeite tot 3000 Mhz gaat met Zen4.

Bestaat een locked sync eigenlijk nog wel?
Ik had daar met de 7800X3D naar gekeken om te kijken wat nu de latency penalty was voor het uit-sync laten draaien.
Maar Fclock : Uclock : Mclock van 2000 : 2000 : 4000 MHz, bracht geen winst t.o.v. de Uclock een stapje hoger doen. Dat zou erop kunnen wijzen dat een sync niet meer mogelijk is.

[Cidious]

CMT schreef op zondag 16 juni 2024 @ 14:17:
Hmmm laten we hopen, ik denk dat het geen probleem is aangezien de Uclock zonder veel moeite tot 3000 Mhz gaat met Zen4.

Bestaat een locked sync eigenlijk nog wel?
Ik had daar met de 7800X3D naar gekeken om te kijken wat nu de latency penalty was voor het uit-sync laten draaien.
Maar Fclock : Uclock : Mclock van 2000 : 2000 : 4000 MHz, bracht geen winst t.o.v. de Uclock een stapje hoger doen. Dat zou erop kunnen wijzen dat een sync niet meer mogelijk is.

Ja sync bestaat nog en levert een latency verlaging op. 1:1:3

6400/2133 heeft dezelfde of lagere latency als 6400/2200. Al gaat bij 2200 de bandbreedte wel omhoog.

[SkyStreaker]

Nu heb ik net mijn MSI X670E Tomahawk en 7800X3D mogen ontvangen, werkt vrijwel meteen prima. Geheugen ook zo ingesteld dat hij net elke boot 85 jaar moet trainen

Nu echter een vraagje waar mensen elkaar tegenspreken: de een zegt dat die Xbox Gamebar nodig is om te installeren, de ander zegt niet nodig. Ik twijfel naar niet nodig omdat ik bij de installatie van de chipset-drivers de optie "3D V-Cache Performance Optimizer" zie staan. Of zijn deze 2 opties slechts oppervlakkig gerelateerd aan elkaar en is het eigenlijk een vereiste?

Een andere vraag is dat mijn mobo ook een DP-poort (naast de HDMI) heeft en ik zou gebruik kunnen maken van Hybrid Graphics om bijv. bij slechts browser-gebruik of films/series kijken de iGPU te gebruiken. Ik heb het idee (op dit moment oppervlakkig geïnformeerd) dat het niet echt werkt. Ongetwijfeld zal ik de DP-uitgang van het moederbord moeten gebruiken. Is dit correct?

Ter info:
uitvoering: AMD Ryzen 7 7800X3D Boxed
uitvoering: MSI MAG X670E TOMAHAWK WIFI
uitvoering: G.Skill Flare X5 F5-6000J3038F16GX2-FX5
uitvoering: Sapphire Pulse AMD Radeon RX 7900 XTX

[ Voor 24% gewijzigd door SkyStreaker op 18-06-2024 20:48 ]

[star-saber]

bij een 7800X3D is gamebar niet nodig. let wel deze staat waarschijnlijk wel geinstalleerd.

[Cidious]

SkyStreaker schreef op dinsdag 18 juni 2024 @ 20:42:
Nu heb ik net mijn MSI X670E Tomahawk en 7800X3D mogen ontvangen, werkt vrijwel meteen prima. Geheugen ook zo ingesteld dat hij net elke boot 85 jaar moet trainen

Nu echter een vraagje waar mensen elkaar tegenspreken: de een zegt dat die Xbox Gamebar nodig is om te installeren, de ander zegt niet nodig. Ik twijfel naar niet nodig omdat ik bij de installatie van de chipset-drivers de optie "3D V-Cache Performance Optimizer" zie staan. Of zijn deze 2 opties slechts oppervlakkig gerelateerd aan elkaar en is het eigenlijk een vereiste?

Een andere vraag is dat mijn mobo ook een DP-poort (naast de HDMI) heeft en ik zou gebruik kunnen maken van Hybrid Graphics om bijv. bij slechts browser-gebruik of films/series kijken de iGPU te gebruiken. Ik heb het idee (op dit moment oppervlakkig geïnformeerd) dat het niet echt werkt. Ongetwijfeld zal ik de DP-uitgang van het moederbord moeten gebruiken. Is dit correct?

Ter info:
uitvoering: AMD Ryzen 7 7800X3D Boxed
uitvoering: MSI MAG X670E TOMAHAWK WIFI
uitvoering: G.Skill Flare X5 F5-6000J3038F16GX2-FX5
uitvoering: Sapphire Pulse AMD Radeon RX 7900 XTX

Je kan in veel apps gewoon de GPU selecteren welke te gebruiken. met MPC-BE en MPC-HC kan dat bijvoorbeeld

Maar een dedicated GPU zal net zo zuinig en zelfs zuiniger (geen iGPU die OOK nog stroom moet krijgen) zijn voor dat soort taken. Je kan de iGPU beter uitzetten om zo meer stroom te besparen dan wat jij hierboven boven suggereert.

[Cidious]

Ik wilde erg graag meer geheugen in mijn server:

AMD R9 5900X
ASUS WS Pro X570-ACE
128GB Samsung 3200 ECC
2x RTX 3080 20GB
Seasonic PRIME TX-1000
Marvell AQC113 10G LAN
Fractal Define 7
1x 32GB Optane M15 - Boot
2x 3.84TB Micron 7400 Pro NVME - Apps mirror
4x 3.84TB Micron 5300 Pro SATA SSD - Opslag (4Z1)
APC BR1500R 865W UPS

Nu kan AM4 helaas maar 128GB UDIMM slikken en heb ik dat al. Ik dacht even te wachten op Zen 5 en een 9700X/9900X/9950X te pakken. Ik had mijn desktop al ge-sidegrade van B650E-E naar X670E-E en de B650E-E vrijgespeeld voor de server. Ook had ik net nu voor de DRAM en FLASH prijsverhogingen al een 192GB aan DDR5 6400 cl32 M-die gescoord. Nu was het alleen nog wachten op 9000 series....

Toen vertraagde AMD de launch en de server moet eind deze maand volledig stabiel zijn en in productie gaan. Als ik een 9700X wil kost me dat op zijn minst €350 en ga ik van 12 naar 8 cores met 15% meer IPC op de cores voor zo'n CB R23 van 21500 over de 21000 van de 5900X. 9900X en 9950X naar de 15e van Augustus verzet.. Dit zou mij met slechts twee weken laten om het zaakje om te bouwen en uitvoerig te testen op stabiliteit. Ook heeft AMD nog steeds geen prijzen vrij gegeven en denk ik dat het dus zal tegenvallen.

Toen besefte ik mij dat mijn server OS (TrueNAS Scale) op Linux Kernel 6.6 LTS draait en niet 1,2,3 volledige Zen 5 zal ondersteunen. het zal vast wel draaien maar voor een productie machine ga ik het daar niet op gokken. Dus toch nog maar een Zen 4 CPU, 12 cores of meer.

Lokale prijzen (China):
7950X3D: €500
7950X: €420
7900X3D: €335
7900X: €295

Ik heb voor de 7900X3D gekozen omdat ik toch nog wel wat game servers wil draaien en die perfect op de vcache CCD kunnen draaien in een VM. 12 cores en ongeveer dezelfde prijs als de 9700X op zal uitkomen en tegen de tijd dat 9000 goed ondersteund wordt door TrueNAS Scale zullen de prijzen ook weer veel lager uitvallen om te upgraden in de toekomst naar een 16 core mocht ik die nodig zijn. Ik vond het prijsverschil tussen 7950X3D en 7900X3D het niet waard voor een server. Voor gaming is de 7950X3D wel de betere keuze.

Lang verhaal. Ik ben nu het systeem aan het stabiliseren met 192GB geheugen verdeeld over 4x48GB sticks dual rank hynix m-die. Ik had al even snel getest of mijn 7800X3D met slechte IOD 5600 kon posten met standaard settings. Dit was inderdaad geen probleem. De 7900X3D lijkt een goede IOD te hebben en met minder maar wel manuel voltages 6000 aan te kunnen. Het testen duurt erg lang met 192GB maar het lijkt goed te gaan:

[ Voor 4% gewijzigd door Cidious op 04-08-2024 16:09 ]

[Cidious]

helaas kon ik het niet stabiel krijgen op 6000 met de B650E-E dus zelfde instellingen naar 5600 en alles was toen mooi stabiel. Toen kwam ik erachter dat de B650E-E helemaal geen x8 x8 op de PCIE sloten ondersteund voor mijn 2x 3080 20GB GPUs. X670E ProArt gekocht nieuw met productie datum 2024.4. Mooi bord.

Kan 2 GPUs op x8 draaien en heeft 10GbE aan boord dus het bodem slot kan ik gebruiken voor een IPMI kaart of meer SATA bijvoorbeeld. Of een 4e NVME. Helaas kon ik op de X670E ProArt met dezelfde CPU and memory kit in dezelfde stick posities helemaal geen 6000 posten en ook 5600 wil nog niet stabiel worden met dezelfde instellingen als op de B650E-E en X670E-E.
[OPGELOST] Inmiddels wel het geheugen instabiliteits dingetje opgelost door mijn VDD, VDDQ en VDDIO te verlagen naar 1.28v ipv 1.35v. Toch blijft dit bord minder stabiel voor 4 sticks. Ik had met de B650E veel meer speelruimte met de voltages.



Ik zit er nog over te denken waar ik het onderste slot voor ga gebruiken. SATA poorten of een ASUS IPMI Expansion Card voor externe toegang via netwerk kabel.

[ Voor 5% gewijzigd door Cidious op 08-08-2024 16:51 ]

[Steef]

Nu wel het goede draadje

Ook maar eens aan het spelen gegaan met PPT limits op mijn 7600. Toch bijzonder dat hij straffeloos (zelfde cinebench multi core score) 12 watt lager en 9 graden koeler kan lopen zonder performance verlies.

[Gijs007]

Cidious schreef op maandag 10 juni 2024 @ 19:43:
Ik lees enorm veel aannames hierboven haha.

Even snelle richtlijnen:

Hynix m-die 24gbit
Hynix a-die 16gbit
Kunnen beiden hogere snelheden draaien. Voorheen kon je aan de timings zien what voor ICs you kon verwachten. Nu pak je simpelweg een kitje van boven 6800 en zal praktisch gezien deze ICs zijn. Er zijn Crucial Micron IC kitjes in de omloop van 6400-6800 met hele gare timings. Deze links laten liggen.

Alle Zen 5 chips die ik heb of heb gehad (2x 7800X3D en 3x 7950X3D) konden 6400 draaien op de timings hierboven met als enige verschil de VSOC. Deze kan je het beste op auto laten staan bij het testen en als je stabiel bent stapje voor stapje verlagen.

Wat kan helpen met 6400 is nitro aanzetten op 1-3-0-x8-x8 of 1-3-1. De geheugen training zal wat langer duren maar stabieler. Ook MCR uitzetten. Power Down uit.

Voor lagere MCLK (6000-6200) is nitro 1-2-0 ook een optie voor lagere latency.

Twee van mijn chips konden 6400 op 1.18v VSOC de anderen hadden 1.24v, 1.28v en 1.34v nodig. Maar alles waren stabiel te krijgen met de juiste instellingen.

Let well op. Dit is met m-die 24Gbit en a-die 16Gbit. Dit hoef je niet te proberen met Samsung of Micron ICs of de oudere 16Gbit m-die.

Heb hier nu A-die 7800 Mhz kitkje van G.skill (F5-7800J3646H16GX2-TZ5RK), had nog ergens een kitje G.skill M-die die 6.000 Mhz rated is.

Helaas kom ik met beide kitjes niet boven de 6.200 Mhz stabiel.
Denk dat de memory controller van de CPU het niet aan kan (eventueel i.c.m. dit moederbord).

Fclk 2133 lijkt wel stabiel te zijn i.c.m. lagere geheugen snelheden, maar kan het dus niet netjes 1:3 matchen omdat het geheugen niet op 6.400 stabiel is te krijgen.

Heb net ook even deze nitro settings geprobeerd i.c.m. de timings en voltages in je eerdere post. Heb je toevallig nog andere tips? vsoc kan bij mijn bios niet hoger dan 1.3v, volgens mij wil je dat ook niet voor 24/7 i.c.m. X3D?

[Cidious]

Gijs007 schreef op vrijdag 20 september 2024 @ 19:34:
[...]

Heb hier nu A-die 7800 Mhz kitkje van G.skill (F5-7800J3646H16GX2-TZ5RK), had nog ergens een kitje G.skill M-die die 6.000 Mhz rated is.

Helaas kom ik met beide kitjes niet boven de 6.200 Mhz stabiel.
Denk dat de memory controller van de CPU het niet aan kan (eventueel i.c.m. dit moederbord).

Fclk 2133 lijkt wel stabiel te zijn i.c.m. lagere geheugen snelheden, maar kan het dus niet netjes 1:3 matchen omdat het geheugen niet op 6.400 stabiel is te krijgen.

Heb net ook even deze nitro settings geprobeerd i.c.m. de timings en voltages in je eerdere post. Heb je toevallig nog andere tips? vsoc kan bij mijn bios niet hoger dan 1.3v, volgens mij wil je dat ook niet voor 24/7 i.c.m. X3D?

Sommige IODs zijn inderdaad slecht. VSOC op auto voor 6400 zou moeten resulteren in 1.325v set en iets van 1.2975v actual. Dat moet geen probleem zijn voor dagelijks gebruik. Lager is natuurlijk wel beter.

Heb je wel geprobeerd om met hele losse timings 6400/2133 te booten? Je kan ook de VDDP nog eens wat omhoog gooien met de later bios versies lijkt iets meer VDDP effectief te zijn. 1.05-1.15v Nitro 1-3-1. VDDIO gelijk aan VDD (of auto).

Beste dat je kan doen om 6400 te posten is alle voltages auto en dan met hele losse timings proberen te posten.

(En misschien stomme vraag, maar gebruik je wel de juiste ram slots? Verste slot van de CPU eerst, 1 overslaan dan 2e vanaf CPU vullen.)

[ Voor 8% gewijzigd door Cidious op 22-09-2024 11:03 ]

[computerjunky]

Steef schreef op maandag 12 augustus 2024 @ 10:40:
Nu wel het goede draadje

Ook maar eens aan het spelen gegaan met PPT limits op mijn 7600. Toch bijzonder dat hij straffeloos (zelfde cinebench multi core score) 12 watt lager en 9 graden koeler kan lopen zonder performance verlies.

[Afbeelding]

Ik ben vooral verbaasd dat 12 watt 9 graden verschil geeft. 12 watt is echt peanuts en zou niet zo'n verschil in temperatuur moeten geven.

[Help!!!!]

fwiw: DDR5 Memory Performance Scaling with AMD Zen 5

[PietPineut]

Welke spanning moet ik hebben voor FCLK OC, alleen SoC? Mijn 7800X3D lijkt rond 2100 FCLK ermee te kappen.

[Cidious]

PietPineut schreef op zondag 29 september 2024 @ 15:01:
Welke spanning moet ik hebben voor FCLK OC, alleen SoC? Mijn 7800X3D lijkt rond 2100 FCLK ermee te kappen.

FCLK vindt lagere VSOC vaak fijner (1.2-1.25v) dan hoger. Maar hogere MCLK vereist vaak hogere VSOC.

Heb je eerst eens auto voltages geprobeert?


Voor 2133 FCLK draai ik VSOC tussen de 1.20v en 1.28v op al mijn 7800X3D, 7900X3D and 7950X3D chips.

Hier is een quickshot:

VSOC 1.26v
VDDP 1.05v
VDDIO zelfde als VDD
VDDQ 0.5 lager dan VDD

Ballpark voltages. Mocht dat nou echt niet willen. VDDP 1.15v proberen eerst. dan VSOC lager en hoger proberen.

[nzall]

Is er eigenlijk al een ervaringen en discussietopic voor Zen5? Ik heb geprobeerd te zoeken maar ik vind niets.

Of mag dat gewoon mee in dit topic?

[ Voor 15% gewijzigd door nzall op 04-10-2024 14:56 ]

[computerjunky]

Ik ben aan het oriënteren voor een 98**X3D upgrade. Nou zit ik te twijfelen tussen 32 of 64 gb ram. Het verschil is voornamelijk single rank 32gb ddr5 6000 cl30-36-36 vs dual rank 64gb ddr5 6000 cl30-40-40 (Flare x5).

Hoe waarschijnlijk is het dat dual rank problemen gaat geven op 6000 en hoe relevant is dat subtiming verschil voor AMD.

Ik zie echt overal verschillende ervaringen van werkt prima en is ongeveer even snel dor de dual rank tot gaat niet werken voorbij 5600 en is trager.

Ik gebruik een systeem meestal 4-5+ jaar en daarom denk ik dat meteen voor 64 gb gaan het beste idee is voor die 100 meer. Gebruik het eigenlijk nu alleen voor fotoshopping en andere foto edits dus echt belangrijk is het nu nog niet dus als het waarschijnlijk problemen gaat geven dan laat ik het lekker bij 32GB. Ik verwacht niet dan binnen 6 jaar games 32 gb ram nodig gaan hebben.

Zijn er mensen met 64 gb (2 sticks) ervaringen die meer helderheid kunnen verschaffen?

[ Voor 4% gewijzigd door computerjunky op 08-10-2024 20:13 ]

[meljor]

Ik heb ze beide en ook beide van g.skill.

7800x3d met 2x32gb 6000 cl30 en 7700 met 2x16gb 6000 cl30. Beide op gigabyte b650 bordjes.

Expo aan en gaan. No problem. Zorg dat je ram koopt dat op de qvl lijst van het moederbord staat.

[jimh307]

meljor schreef op dinsdag 8 oktober 2024 @ 21:00:
Ik heb ze beide en ook beide van g.skill.

7800x3d met 2x32gb 6000 cl30 en 7700 met 2x16gb 6000 cl30. Beide op gigabyte b650 bordjes.

Expo aan en gaan. No problem. Zorg dat je ram koopt dat op de qvl lijst van het moederbord staat.

Tegenwoordig is dit makkelijker geworden. In het begin had de AM5 heel veel problemen. BIOS updates zijn belangrijk als je met snel DDR5 geheugen wilt werken.

Daarbij is eenzijdig (single side) RAM het beste en volgens mij gaat dit tot 24 GB per module. Je zou dan 48 GB aan RAM hebben en dit is zeker ruim genoeg voor een lange tijd. Dual side vind AM5 maar lastig en zeker als je het RAM op volle snelheid wilt gaan gebruiken. 6000 mtps op cl30 is een pittige opgave voor de IMC. Het kan goed gaan, maar veel sneller zal niet lukken mits je het BIOS up to date houdt en dan nog.

Hoe groot is het verschil in RAM snelheden? Zeker minder als je een X3D CPU hebt. Level 3 cache is tientallen keren sneller dan RAM geheugen en dit is wat de X3D line-up zo goed maakt. Zelf draai ik op een 7800X3D en met 5600 mtps CL34 RAM game ik alle games vloeiend.
6000 mtps met CL30 zal (zeker op een X3D CPU) weinig uithalen. Timings zijn het aller belangrijkste

[meljor]

6000 is de sweetspot volgens Amd dus daar ben ik voor gegaan.

Het is ook erg makkelijk om expo aan te zetten en wanneer het toch niet stabiel zou zijn de multi iets lager zetten zodat het alsnog op bijv. 5600 draait.... Kan natuurlijk ook met nog veel sneller geheugen.

[nzall]

Volgens AMD zou 6400 de sweet spot zijn voor Zen 5. Weet niet goed wat daarvan aan is...

[JWFpeters]

Nou zoveelste AMD systeem met geheugen problemen wat ik heb gebouwd

Hoe dan ook even een vraag, huidige geheugen staat op de QVL lijst van GSKILL maar niet op die van ASUS zelf. Ik heb er nu 1 besteld die op beide lijsten staan (Kingston) maar verwacht eigenlijk niet echt een beter resultaat en denk dat het beste is net als alle overige AMD systemen die ik gehad heb EXPO maar gewoon uit te laten. Begrijp dat met de 7800X3D ook niet zoveel uit maakt?

Overigns heb ik op dit nieuwe systeem weer hetzelfde als mijn oude systeem (zelfde CPU) dat ik Windows niet kan rebooten omdat ie dan niet door de Memery check komt terwijl als ik hem gewoon aan en uit zet er niks aan de hand is. Meen ooit gevonden te hebben toen dat het aan Windows lag maar dan zou je denken dat het inmiddels wel gefixt zou zijn.

Lijk overigens verder niet echt problemen met EXPO te hebben alleen Forza Motorsport lijkt er mee te crashen maar weet niet helemaal zeker of het daar aan licht. Paar uur Destiny 2 bijvoorbeeld 0,0 problemen.

AMD things zullen we maar zeggen.

[jimh307]

Waar ik 1-2-3 op kan antwoorden is dat sneller. Ik zou liever twintig procent inleveren op snelheid zodat ik de gemoedsrust heb dat een/mijn systeem stabiel werkt. Als je een nnnnX3D processor hebt is geheugensnelheid ondergeschikt dan aan strakke timings.

Als je 6000 C30 geheugen hebt dan zit je ongeveer aan de piek wat AM5 aankan of de CPU IMC zelf. Het systeem zal op de grens lopen want de 7800X3D kan nog sneller geheugen niet bolwerken.

RAM timings is waar AMD in uitblinkt. CL30 of lager ga je bij de X3D serie merken, of het nu 4800mtps RAM is of 6000mtps; timings zijn bij de X3D line-up koning.

[JWFpeters]

CL30 6000mhz beide,

Naja prik het setje erin wat op beide QVL staat en call it a day of het nu aan of uit moet weinig zin hier veel weer mee bezig te moeten zijn.

Ook Intel systemen gehad en nooit gezeur mee gehad maar goed dat is nu geen optie met de oude serie en het extra wattage is ook wel een ding natuurlijk. Dus dan is de keus niet zo moeilijk.

[Cobiwan]

JWFpeters schreef op woensdag 9 oktober 2024 @ 21:56:
CL30 6000mhz beide,

Naja prik het setje erin wat op beide QVL staat en call it a day of het nu aan of uit moet weinig zin hier veel weer mee bezig te moeten zijn.

Ook Intel systemen gehad en nooit gezeur mee gehad maar goed dat is nu geen optie met de oude serie en het extra wattage is ook wel een ding natuurlijk. Dus dan is de keus niet zo moeilijk.

Is de bios actueel? Helemaal aan het begin had ik ook nog wel eens expo instabiliteit. Is weggegaan met nieuwere biossen. Draai een Asus proart x670e met 7800x3d en cl30 6000mhz.

[JWFpeters]

Yes up to date B650 Plus Wifi TUF Gaming

[begintmeta]

Ik gebruik een ProArt X670E met 7950X en twee DS 32GB modules (KSM48E40BD8KM-32HM). Ik heb natuurlijk ECC modus ingeschakeld, daarop kreeg ik de boel niet helemaal stabiel boven de 5600. Ik gebruik de modules nu op 4800, maar niet op de default settings. Ik heb de volgende settings, en heb eigenlijk geen idee of dat niet gewoon nonsens-settings zijn:

Tcl [32]
Trcd [32]
Trp [32]
Tras [64]
Trc [96]
Twr [66]
Refresh Interval [12287]
Trfc1 [640]
Trfc2 [347]
Trfcsb [282]
Trtp [20]
Trdwr [20]

[meljor]

JWFpeters schreef op woensdag 9 oktober 2024 @ 21:56:
CL30 6000mhz beide,

Naja prik het setje erin wat op beide QVL staat en call it a day of het nu aan of uit moet weinig zin hier veel weer mee bezig te moeten zijn.

Ook Intel systemen gehad en nooit gezeur mee gehad maar goed dat is nu geen optie met de oude serie en het extra wattage is ook wel een ding natuurlijk. Dus dan is de keus niet zo moeilijk.

6000 is niet gegarandeerd maar is volgens Amd de sweetspot dus behoort meestal wel te werken. Gaat hier feilloos op 2 systemen. Ook met motorsport (blijft kwalitatief een matige game met soms extreem lange laadtijden maar werkt wel verder en is erg leuk om te sturen).

Wat je ook kan doen is expo profiel laden en geheugen multi op 56 of 52 zetten. Dat is altijd nog sneller dan uitzetten.

[CasualKnaller]

begintmeta schreef op woensdag 9 oktober 2024 @ 22:19:
Ik gebruik een ProArt X670E met 7950X en twee DS 32GB modules (KSM48E40BD8KM-32HM). Ik heb natuurlijk ECC modus ingeschakeld, daarop kreeg ik de boel niet helemaal stabiel boven de 5600. Ik gebruik de modules nu op 4800, maar niet op de default settings. Ik heb de volgende settings, en heb eigenlijk geen idee of dat niet gewoon nonsens-settings zijn:

Tcl [32]
Trcd [32]
Trp [32]
Tras [64]
Trc [96]
Twr [66]
Refresh Interval [12287]
Trfc1 [640]
Trfc2 [347]
Trfcsb [282]
Trtp [20]
Trdwr [20]

Ik draai met de combo 5900x en een Asus TUF X670E WIFI Plus met het nieuwste beta bios. Ook lang zitten rommelen met EXPO en stabiliteit icm met Corsair Vengeance geheugen (CMH64GX5M2B6000Z30). Op het Asus forum het advies van Asus gelezen dat je de setting EXPO 2 en 6000 MT/s moest gebruiken. Werkt bij mij nu prima.

[JWFpeters]

meljor schreef op donderdag 10 oktober 2024 @ 09:45:
[...]


6000 is niet gegarandeerd maar is volgens Amd de sweetspot dus behoort meestal wel te werken. Gaat hier feilloos op 2 systemen. Ook met motorsport (blijft kwalitatief een matige game met soms extreem lange laadtijden maar werkt wel verder en is erg leuk om te sturen).

Wat je ook kan doen is expo profiel laden en geheugen multi op 56 of 52 zetten. Dat is altijd nog sneller dan uitzetten.

Even afkloppen maar lijkt nu goed te gaan met de Kingston sticks. Kan alleen nog steeds niet rebooten maar denk dat meer met Windows of andere software te maken heeft zover ik lees valt me alleen wel op dat de berichten die ik er over vind allemaal op AMD systemen zijn.....

[meljor]

JWFpeters schreef op donderdag 10 oktober 2024 @ 17:36:
[...]


Even afkloppen maar lijkt nu goed te gaan met de Kingston sticks. Kan alleen nog steeds niet rebooten maar denk dat meer met Windows of andere software te maken heeft zover ik lees valt me alleen wel op dat de berichten die ik er over vind allemaal op AMD systemen zijn.....

Al eens geprobeerd met lege usb poorten (behalve tb en muis?) externe hd's , usb soundcards en controllers willen dit ook nog wel eens veroorzaken. Heb er zelf geen last van behalve dat het systeem met externe hd's eraan altijd veel trager afsluit. Zonder de hd's doet ie het veel sneller. Verder nooit issues tot nu toe (heb 2x gigabyte bord).

[Asskicker]

Is de Ryzen 7 5800X3D niet meer beschikbaar? Dat was nochtans een heel goede upgrade voor een Ryzen 5 3600.

[ECP0WERS]

Asskicker schreef op zondag 13 oktober 2024 @ 10:05:
Is de Ryzen 7 5800X3D niet meer beschikbaar? Dat was nochtans een heel goede upgrade voor een Ryzen 5 3600.

Nee, maar de 5700X3D doet weinig onder voor de 5800.

[nzall]

Is PCIe 5.0 X16 eigenlijk iets relevant om te overwegen bij een upgrade naar AM5 X3D? als ik kijk naar wat er op de markt is van B650 moederborden, dan heb je al een acceptable entry-level B650 bordje als de Asrock HDV/M.2 voor 120 EUR, of een midrange Gigabyte Eagle AX/Asrock Livemixer/Asrock PG Lightning bordje voor 150 EUR-160 EUR. Is de ongeveer 60-70 EUR voor pakweg een Asrock Steel Legend bord (momenteel net onder 200 EUR, het goedkoopste B650 bordje met PCIe 5.0 x16) dan een redelijke overweging? Of is dat niet echt relevant, zelfs niet met aankomende PCIe 5.0 GPUs?

[blamauci]

sinds een week ongeveer heb ik nu een 7800X3D, en het valt mij op dat deze cpu veel warmer word als mijn oude 3700X, ik ga er vanuit dat dit redelijk normaal is.


ik heb al een beetje lopen googelen en ik vond een setting waarin ik PBO aan kon passen met een temp en level, en dit heeft wel wat geholpen, maar mijn pc is over het algemeen toch wel een stuk luider geworden dan voorheen hierdoor,

Ik heb als koeler een Arctic Liquid Freezer 3 ARGB btw, dus een best redelijke AIO geloof ik.

[nzall]

Dit is normaal, om 2 redenen:

1. Zen 4 CPUs hebben een dikkere IHS dan oudere Ryzen CPUs zodat de AM4 mounting hardware kon hergebruikt worden voor AM5 CPUs. Hierdoor wordt het moelijker voor de koeler om die warmte weg te leiden.

2. Zen 4 CPUs zijn ontworpen om te boosten tot zo dicht mogelijk tegen hun thermal limit aan voor maximale snelheid. Dus ongeacht je koeler zal die altijd zeer warm worden.

[jimh307]

@blamauci Dat is inderdaad volstrekt normaal

Hier kan mijn 7800X3D gerust de 90 graden halen tijdens het boosten, maar omdat ik (ook) een waterkoeler heb kan hij zijn turbo continue vasthouden en blijft mijn systeem muisstil onder volledige load. Die hoge temperaturen ligt dus niet aan jouw koeling Dit komt doordat de L3 cache bovenop de chiplet zit waardoor die zijn warmte wat moeilijker kwijt kan raken.

Je hoeft je dus geen zorgen te maken

PS: Als je systeem niet stil is ligt dat niet aan de CPU en kunnen wij misschien helpen.

[Cidious]

blamauci schreef op maandag 21 oktober 2024 @ 13:41:
sinds een week ongeveer heb ik nu een 7800X3D, en het valt mij op dat deze cpu veel warmer word als mijn oude 3700X, ik ga er vanuit dat dit redelijk normaal is.


ik heb al een beetje lopen googelen en ik vond een setting waarin ik PBO aan kon passen met een temp en level, en dit heeft wel wat geholpen, maar mijn pc is over het algemeen toch wel een stuk luider geworden dan voorheen hierdoor,

Ik heb als koeler een Arctic Liquid Freezer 3 ARGB btw, dus een best redelijke AIO geloof ik.

7800X3D wordt tijdens volle belasting zo'n 75-85 graden afhankelijk van zomer winter met een AIO. Mocht je ver boven de 85c uitkomen dan zou je je koeler moeten nakijken.

Bij volle belasting trekt een 7800X3D zo'n 80-90W. Dat hij warmer wordt heeft maken met de dichtheid van de CCD etc. Je bent nu appels met peren aan het vergelijken. 3700X is gebakken op 7nm. Veel minder transistors per vierkante milimeter.

[blamauci]

jimh307 schreef op maandag 21 oktober 2024 @ 16:26:
@blamauci Dat is inderdaad volstrekt normaal

Hier kan mijn 7800X3D gerust de 90 graden halen tijdens het boosten, maar omdat ik (ook) een waterkoeler heb kan hij zijn turbo continue vasthouden en blijft mijn systeem muisstil onder volledige load. Die hoge temperaturen ligt dus niet aan jouw koeling Dit komt doordat de L3 cache bovenop de chiplet zit waardoor die zijn warmte wat moeilijker kwijt kan raken.

Je hoeft je dus geen zorgen te maken

PS: Als je systeem niet stil is ligt dat niet aan de CPU en kunnen wij misschien helpen.

Cidious schreef op maandag 21 oktober 2024 @ 16:56:
[...]

7800X3D wordt tijdens volle belasting zo'n 75-85 graden afhankelijk van zomer winter met een AIO. Mocht je ver boven de 85c uitkomen dan zou je je koeler moeten nakijken.

Bij volle belasting trekt een 7800X3D zo'n 80-90W. Dat hij warmer wordt heeft maken met de dichtheid van de CCD etc. Je bent nu appels met peren aan het vergelijken. 3700X is gebakken op 7nm. Veel minder transistors per vierkante milimeter.

Ok, ik verwachte al zoiets, mijn systeem is inderdaad niet erg stil, nou heb ik waarschijnlijk een vrij ongelukkige case voor airflow, NZXT H710i, dus solide front en top panel, dus dat is al niet erg handig, en ik heb niks aan de fancurves gedaan voor de koeler, ik heb begrepen dat dit erg veel kan helpen qua geluid. Daar zou ik wel wat hulp kunnen gebruiken.


Daar kwam die niet bovenuit, en inderdaad wat hierboven ook al gezegd word, hij komt niet op die temps, dus ik maak me niet echt zorgen, deed ik zoiezo al niet, zoals ik al aangaf had al een beetje lopen googelen, dus had het wel zien aankomen, maar I guess dat ik het ook een beetje loop op te zoeken doordat mijn pc basically nooit echt ''idle'' is, er draaien een hoop dingen op de achtergrond, als bittorrent client, steam/uplay/epic games launcher etc, dat helpt natuurlijk ook niet mee

[ Voor 17% gewijzigd door blamauci op 21-10-2024 17:41 ]

[Gijs007]

Heb zojuist het F32D BIOS geflashed, op mijn Gigabyte X670E AORUS XTREME.
Gelijk even de nieuwe "X3D Turbo Mode" mode aangezet, dat werkt dus ook op de 7800X3D.

Eerste observatie is dat SMT daarmee wordt uitgeschakeld. Straks maar even wat benchmarks draaien.

[Gijs007]

Van het weekend een paar benchmarks gedraaid met X3D turbo aan en uit. Kon mijn vorige bericht inmiddels niet meer aanpassen, maar dit zijn de resultaten:

3dmark Fire Strike Ultra gaat van 21.411 punten naar 20.774.
Cinebench R23 multi van 16876 > 12447
Cinebench R23 Single 1727 > 1698

Kortom in deze benchmarks op alle vlakken een lagere score met X3D turbo mode aan. Geen idee waar Gigabyte die 20% tot 35% betere prestaties op heeft gebaseerd, maar op een 7800X3D zie ik daar vooralsnog niks van terug.

Wellicht dat er wel wat latency tweaks in zitten, waardoor er in specifieke situaties wel duidelijk beter prestaties zijn of minder micro stutters. Geen idee hoe ik dat verder zou kunnen testen, en heb daar eerlijk gezegd ook niet echt de tijd voor.

[nzall]

Heb je ook benchmarks gedraaid in games? Of enkel in synthetische tests?

[Ecological]

Ik heb een Gigabyte X670E Aorus Master met een 7800X3D, maar ik heb sporadisch lag en ik zie mijn core clock dan omlaag geen, verder lijkt alles, goed, echter ik vind het wel erg vreemd en vervelend!



Iemand enig idee wat het zou kunnen zijn? Ik heb standaard bios instellingen.

[jimh307]

@Ecological Het eerste wat ik me dan afvraag is hoe jouw energie-instellingen in Windows staan afgesteld. Je kunt dan het beste jouw CPU vast zetten op 100% en vooral tijdens gamen. Dat de clock wat fluctueert heb ik hier ook en wel precies hetzelfde (heb ook 7800x3d). De Witcher 3 is hier heel gevoelig voor, maar de assassin's creed titels weer helemaal niet.

Trouwens, welk programma gebruik je daar? Ik ben zeer voorzichtig met meegeleverde tools. Ze willen nog wel eens veel systeembronnen gebruiken en die kunnen wel degelijk 'lag' geven. ICue is het enigste programma hier wat ik draai en dan nog zonder autostart en alleen wanneer ik hem nodig heb (nooit dus). Ik ben heel puur qua software installeren en ik gebruik alleen software die ik ook echt nodig heb.

En dan dé tip die je wel eens veel performance terug kan geven en dat is VBS kernisolatie uitschakelen. Als je geen VM's draait heb je hem niet nodig en je wint er tot 30%!! aan prestaties voor terug; dat is gelijk aan een fikse CPU upgrade voor noppes. Schakel virtualisatie in het bios ook uit, maar eerst in Windows Defender. Toen ik deze uitschakelde was het net alsof ik een nieuwe CPU had. Het systeem was ineens veel vlotter en mijn Windows 11 install is ook weer 18 maanden oud.

[Ecological]

jimh307 schreef op dinsdag 5 november 2024 @ 16:50:
@Ecological Het eerste wat ik me dan afvraag is hoe jouw energie-instellingen in Windows staan afgesteld. Je kunt dan het beste jouw CPU vast zetten op 100% en vooral tijdens gamen. Dat de clock wat fluctueert heb ik hier ook en wel precies hetzelfde (heb ook 7800x3d). De Witcher 3 is hier heel gevoelig voor, maar de assassin's creed titels weer helemaal niet.

Trouwens, welk programma gebruik je daar? Ik ben zeer voorzichtig met meegeleverde tools. Ze willen nog wel eens veel systeembronnen gebruiken en die kunnen wel degelijk 'lag' geven. ICue is het enigste programma hier wat ik draai en dan nog zonder autostart en alleen wanneer ik hem nodig heb (nooit dus). Ik ben heel puur qua software installeren en ik gebruik alleen software die ik ook echt nodig heb.

En dan dé tip die je wel eens veel performance terug kan geven en dat is VBS kernisolatie uitschakelen. Als je geen VM's draait heb je hem niet nodig en je wint er tot 30%!! aan prestaties voor terug; dat is gelijk aan een fikse CPU upgrade voor noppes. Schakel virtualisatie in het bios ook uit, maar eerst in Windows Defender. Toen ik deze uitschakelde was het net alsof ik een nieuwe CPU had. Het systeem was ineens veel vlotter en mijn Windows 11 install is ook weer 18 maanden oud.

Thanks! Ik had over de processor energie instellingen heen gekeken.

Het is OCCT, de meeste hier wel bekend. Echt de beste tool als je het mij vraagt! Ik zal ook even virtualisatie uitzetten, en ik wil toch misschien mijn PSU even upgraden, just in case.

[ECP0WERS]

Ecological schreef op woensdag 6 november 2024 @ 21:41:
[...]


Thanks! Ik had over de processor energie instellingen heen gekeken.

Het is OCCT, de meeste hier wel bekend. Echt de beste tool als je het mij vraagt! Ik zal ook even virtualisatie uitzetten, en ik wil toch misschien mijn PSU even upgraden, just in case.

PSU upgraden? Waarvoor?

[jimh307]

ECP0WERS schreef op woensdag 6 november 2024 @ 21:42:
[...]


PSU upgraden? Waarvoor?

Een oudere voeding kan steeds minder hebben en als je dan zou upgraden kan dit nog wel eens een punt worden. Voedingen verlopen nu eenmaal, hetzij langzaam, maar zeker.
Huidige hardware heeft veel stroom nodig en dan heb ik het nog niet over stroompieken (inrush) van componenten zoals de voeding en componenten: die connectie wil je zeker hebben.

[ECP0WERS]

jimh307 schreef op woensdag 6 november 2024 @ 22:18:
[...]

Een oudere voeding kan steeds minder hebben en als je dan zou upgraden kan dit nog wel eens een punt worden. Voedingen verlopen nu eenmaal, hetzij langzaam, maar zeker.
Huidige hardware heeft veel stroom nodig en dan heb ik het nog niet over stroompieken (inrush) van componenten zoals de voeding en componenten: die connectie wil je zeker hebben.

Als de symptomen niet instabiliteit of uitvallen zijn gaat een nieuwe voeding precies geen verschil maken. In zijn bericht maak ik dat nergens uit. Er wordt te vaak geroepen dat een voeding onterecht vervangen moet worden en het is haast nooit de oplossing.

Het enige wat ik in zijn bericht lees is dat de kloksnelheid van de processor fluctueert, dit is niet het gevolg van een voeding die niet voldoende stroom kan leveren. Tevens is de CPU die hij gebruikt ongeveer de meeste zuinige CPU op de markt.. dus mijn vraag is nog steeds.. waarvoor?

[Vogels60]

Ik ga het toch hier vragen omdat het hier het meeste betrekking op heeft.

Ik heb nu 2 x 32GB G-Skill (F5-6000J3040G32GX2-TZ5NR) in mijn Strix B650E-F i.c.m. 7800X3D geprikt.
Nu heb ik de voltages al wat omlaag gebracht maar wil dus graag kijken of alles ook daadwerkelijk stabiel is...
Mijn vraag: Welke freeware is aan te raden om stabiele RAM settings aan te tonen? Ik zie hier (en in het Zen 5 topic) veel screenshots voorbij komen maar dit is allemaal payware?
Het gaat mij dus niet zozeer om overclocken maar meer "undervolten".

[neox387]

Vogels60 schreef op maandag 2 december 2024 @ 13:20:
Ik ga het toch hier vragen omdat het hier het meeste betrekking op heeft.

Ik heb nu 2 x 32GB G-Skill (F5-6000J3040G32GX2-TZ5NR) in mijn Strix B650E-F i.c.m. 7800X3D geprikt.
Nu heb ik de voltages al wat omlaag gebracht maar wil dus graag kijken of alles ook daadwerkelijk stabiel is...
Mijn vraag: Welke freeware is aan te raden om stabiele RAM settings aan te tonen? Ik zie hier (en in het Zen 5 topic) veel screenshots voorbij komen maar dit is allemaal payware?
Het gaat mij dus niet zozeer om overclocken maar meer "undervolten".

https://github.com/CoolCmd/TestMem5/releases

Opstarten load config en X3D file nemen.

Al zou ik het gewoon zo laten als je al stock 6000c30 profiel hebt en geen timings gaat aanpassen het heeft geen nut voor ram een paar graden misschien koeler te krijgen.

In tegenstelling tot een cpu of gpu dat sneller kan draaien

CPU met pbo negatieve curve en gpu heb ik met curve van msi afterburner al veel success gehad combi van overclock+undervolt ongelooflijk hoeveel marge er op men 3080/4080 zat

[Vogels60]

Ik heb net AIDA64 Extreme even aangezet op memory stability test (en daarna een paar minuten MSFS2020 op JFK) en als ik dan met HWINFO64 de voltages bekijk van de ram sticks dan zie ik ongelijke voltages, zeker average zit ver uit elkaar... dit lijkt mij niet de bedoeling?
Moet ik mij zorgen gaan maken over mijn moederbord (of de sensoren daarvan)?

Ik heb VDD 1.33V en VDDQ 1.33V ingesteld en zie het volgende:




@neox387 Ik zie Russisch gebrabbel als ik op je link klik, dit is allemaal zuiver verder?

[neox387]

Vogels60 schreef op maandag 2 december 2024 @ 20:42:
Ik heb net AIDA64 Extreme even aangezet op memory stability test (en daarna een paar minuten MSFS2020 op JFK) en als ik dan met HWINFO64 de voltages bekijk van de ram sticks dan zie ik ongelijke voltages, zeker average zit ver uit elkaar... dit lijkt mij niet de bedoeling?
Moet ik mij zorgen gaan maken over mijn moederbord (of de sensoren daarvan)?

Ik heb VDD 1.33V en VDDQ 1.33V ingesteld en zie het volgende:

[Afbeelding]


@neox387 Ik zie Russisch gebrabbel als ik op je link klik, dit is allemaal zuiver verder?

Zet eens op 1.335v of ze dan gelijk lopen

[Vogels60]

Eigenwijs als ik ben heb ik de VDD en VDDQ op 1.38V gezet, ik dacht dan is het verschil wat groter.

Weer blijft hetzelfde slot "achter".
Ik zal de sticks maar eens omwisselen met elkaar...



Edit:
Na het omwisselen is het probleem dus ook gewisseld... (wel VDD en VDDQ weer op 1.33V gezet)
Het RAM zit nog binnen de 14 dagen maar toch aanmelden voor een RMA dan?
De stick met het te lage voltage lijkt ook warmer te zijn ongeacht positie...



Edit2:
Nog steeds in omgewisselde positie maar nu met VDD en VDDQ op 1.4V
De ene stick haalt de gespecificeerde spanning alleen met een piek maar niet continue?
Dan kan ik ook niet goed claimen dat het product niet conform is? (maar de sticks gedragen zich niet hetzelfde te zien d.m.v. het wisselen)
Wie heeft goede raad...

[ Voor 61% gewijzigd door Vogels60 op 03-12-2024 20:40 ]

[neox387]

Vogels60 schreef op dinsdag 3 december 2024 @ 19:48:
Eigenwijs als ik ben heb ik de VDD en VDDQ op 1.38V gezet, ik dacht dan is het verschil wat groter.

Weer blijft hetzelfde slot "achter".
Ik zal de sticks maar eens omwisselen met elkaar...

[Afbeelding]

Edit:
Na het omwisselen is het probleem dus ook gewisseld... (wel VDD en VDDQ weer op 1.33V gezet)
Het RAM zit nog binnen de 14 dagen maar toch aanmelden voor een RMA dan?
De stick met het te lage voltage lijkt ook warmer te zijn ongeacht positie...

[Afbeelding]

Edit2:
Nog steeds in omgewisselde positie maar nu met VDD en VDDQ op 1.4V
De ene stick haalt de gespecificeerde spanning alleen met een piek maar niet continue?
Dan kan ik ook niet goed claimen dat het product niet conform is? (maar de sticks gedragen zich niet hetzelfde te zien d.m.v. het wisselen)
Wie heeft goede raad...

[Afbeelding]

Wel daarmee het loopt blijkbaar in stappen om constant hetzelfde te krijgen ipv pieken op Ddr5 calculator onderstaande, heb zelf wel geen verschil tussen de 2 sticks, maar nog ik zou hier niet wakker van liggen als zen hun stock profiel draaien van 6000c30 en je kan testen zonder error.

1.305
1.335
1.365
1.395
1.425

[Vogels60]

neox387 schreef op vrijdag 6 december 2024 @ 00:35:
[...]


Wel daarmee het loopt blijkbaar in stappen om constant hetzelfde te krijgen ipv pieken op Ddr5 calculator onderstaande, heb zelf wel geen verschil tussen de 2 sticks, maar nog ik zou hier niet wakker van liggen als zen hun stock profiel draaien van 6000c30 en je kan testen zonder error.

1.305
1.335
1.365
1.395
1.425

Ik heb zelf al het vermoedelijke probleem gevonden, "user error"
https://gathering.tweakers.net/forum/list_messages/2276370

[neox387]

Vogels60 schreef op vrijdag 6 december 2024 @ 09:04:
[...]


Ik heb zelf al het vermoedelijke probleem gevonden, "user error"
https://gathering.tweakers.net/forum/list_messages/2276370

ah lol haha, lang leven itx met maar 2 slots

[Bad Brains]

Beste mensen,

(edit) Is het omdat de 5700X3D een CCX heeft?

Ik loop hier tegen een probleem aan.
Vorig jaar een 5700X3D gekocht en een verse install gedaan.
Heb altijd een beetje het gevoel gehad dat ik niet veel merkte t.o.v. een 5600X.
Nu blijkt dat 3DV cache niet werkt op een of andere manier.
Kan het niet installeren, zie het niet in processen. Herinstall chipset helpt niet, geeft ook geen options tot installeren.

Gigabyte Aorus X750 Pro bios F39D.

[ Voor 3% gewijzigd door Bad Brains op 12-03-2025 14:55 ]

[freaky35]

als het goed is,is die die driver ook niet nodig,omdat die maar 1 CCD heeft volgens mij

Dat is bij de 9800x3d in elk geval wel zo,correct me if I am wrong..

[Bad Brains]

Ja dat is wat ik nu ook lees (had post al aangepast) wel wil ik nu onderzoeken waarom ik het gevoel heb dat deze proc niet veel meerwaarde heeft gegeven tot nu toe.
Voelt niet sneller, in games niet echt sneller.

Dit moet allemaal toch ook te testen zijn.
6800XT alles in custom loop, komt hopelijk vrijdag een 9070 XT.

[freaky35]

Bad Brains schreef op woensdag 12 maart 2025 @ 15:03:
Ja dat is wat ik nu ook lees (had post al aangepast) wel wil ik nu onderzoeken waarom ik het gevoel heb dat deze proc niet veel meerwaarde heeft gegeven tot nu toe.
Voelt niet sneller, in games niet echt sneller.

Dit moet allemaal toch ook te testen zijn.
6800XT alles in custom loop, komt hopelijk vrijdag een 9070 XT.

Ik zou dan vooral kijken wat je systeem doet in vergelijk met een vergelijkbaar systeem,scoort die bv wel goed met 3dmark?

[jimh307]

Bad Brains schreef op woensdag 12 maart 2025 @ 14:49:
Beste mensen,

(edit) Is het omdat de 5700X3D een CCX heeft?

Ik loop hier tegen een probleem aan.
Vorig jaar een 5700X3D gekocht en een verse install gedaan.
Heb altijd een beetje het gevoel gehad dat ik niet veel merkte t.o.v. een 5600X.
Nu blijkt dat 3DV cache niet werkt op een of andere manier.
Kan het niet installeren, zie het niet in processen. Herinstall chipset helpt niet, geeft ook geen options tot installeren.

Gigabyte Aorus X750 Pro bios F39D.

[Afbeelding]

Ik vind het wel apart. Hier heb ik de AMD drivers 'helemaal niet' geïnstalleerd en bij mijn 7800X3D werkt de 3DV cache gewoon. Zodra taakbeheer de extra cache ziet is het aanwezig en werkt het gewoon. De optie die jij mist is het beheer van de chiplets: dat de driver ervoor zorgt dat de game wél de chiplet met 3D cache gebruikt ipv de chiplet zonder die cache, maar dat geld alleen als de CPU meerder chiplets heeft.

(edit) Is het omdat de 5700X3D een CCX heeft?

Ja, dat is het dus. Geen zorgen en als je het vermoeden hebt dat de prestaties ondermaats zijn raad ik je aan om de Passmark performancetest te doen (30 dagen gratis). Hier kun je dan een vergelijk mee doen om te zien hoe jouw systeem presteert.

Hier installeer is niets wat niet noodzakelijk is. iCue zet ik erop, stel het in en zet automatisch opstarten helemaal uit. Chipsetdrivers heb je alleen nodig als je speciale functies gebruikt die je bijna nooit zult gebruiken (USB4 support etc.). Hier is Windows totaal clean en zo kaal mogelijk en dat merk ik ook in de prestaties van het systeem. Passmark scoort hier bovengemiddeld hoog en het systeem is veel vlotter dan met die slecht geprogrammeerde meuk waarvan Armory Crate een hele kwaaie is. Ik heb high-end systemen gezien met top notch hardware met die meuk erop en die waren veel te langzaam (kernisolatie ... iemand ). Ook met moderne hardware valt er genoeg te tweaken

[Bad Brains]

Ik ben het nu aan het installeren, ook wat oudere games met benchmarks (TR3 en BL3 bijvoorbeeld) aan het installeren.
Zal passmark dan ook even installeren.

[ Voor 14% gewijzigd door Bad Brains op 12-03-2025 15:12 ]

[jimh307]

Ik (wij) zijn benieuwd wat eruit komt

[Bad Brains]

https://www.passmark.com/...splay.php?id=247585317824

Geen idee of dat een beetje goed is.

[Help!!!!]

Er staat dat je, tov World Averages for Same Model, 2,9% beter scoort op cpu mark.

[jimh307]

Dat ziet er prima uit verder alleen: 3840x1600x32 144Hz is een resolutie waarbij jouw GPU weinig profijt heeft van de 3D Vcache. Je gaat het echt merken als je op 1080p zou gamen en hele hoge framerates gaat krijgen.

Enfin, jij hoeft je geen zorgen te maken en jouw PC functioneert prima

[Bad Brains]

Ja mijn monitor is een beetje groot, echt een super ding en heel blij mee.
6800XT kan met sommige games wel eens kreunen.

[freaky35]

Bad Brains schreef op woensdag 12 maart 2025 @ 15:44:
Ja mijn monitor is een beetje groot, echt een super ding en heel blij mee.
6800XT kan met sommige games wel eens kreunen.

Dan zal de gpu altijd de botrtleneck zijn, bij die resolutie,geen wonder dus dat je het niet merkt,als je bv op 1440p of 1080p had gespeeld,dan absoluut wel

een 9070xt zal een sprong voorwaarts zijn,maar je kan niet hoog genoeg gaan qua gpu

[Bad Brains]

Zou fijn zijn als RT en FSR4 goed werkt, FSR 3.1 is waardeloze troep.