Lodo schreef op donderdag 23 juli 2020 @ 11:32:
[...]
Vind dit nogal een vreemde redenatie. Als ik dit doortrekt zijn dus eigenlijk alle burgers in een staat waar een dictator bijvoorbeeld democratisch gekozen is verantwoordelijk voor het gevoerde beleid? Eigenlijk waren alle verzetsstrijders dus ook verantwoordelijk, want ook al streden ze er tegen, het was er toch en daar waren zij dan uiteindelijk ook verantwoordelijk voor.

Dat verdient een uitgewerkt antwoord, precies dat is immers iets waar we als moderne samenleving vrij weinig blik op hebben, terwijl die concepten ontzettend bepalend zijn voor wat we in ons eigen individuele leven willen, wensen, hopen, vrezen, bouwen en repareren. Voordat iemand anders het opmerkt, ja dat is een gevalletje complexiteit. Maar het valt eigenlijk best mee, dit is meer iets waar we als samenleving gewoon een paar decennia niet echt meer stil bij hebben gestaan.
In jouw scenario zijn al die burgers in ieder geval aansprakelijk. Hun eigen democratisch proces heeft het immers mogelijk gemaakt, ongeacht of hun aandeel
bewust of
onbewust was, ongeacht of hun rol
actief of
passief was.
Hier in Europa hebben we bij die correlatie nogal wat geschiedenis die na al de escalaties en conflicten ten gevolge daarvan op geen enkele wijze nog te ontkennen is. Dit is geen Godwin, al kan dat makkelijk gedacht worden. Loop door de eeuwen van VOC tot WOII en opkomst neoliberalisme heen in een geschiedenisboek en het worstelen met die correlatie is een aaneengesloten proces van struikelen en leren op dit continent.
Dat gezegd, bekijk het eenvoudiger. We leven in een open samenleving, we kennen een fundament van parlementaire democratie. Beleid en bestuur zijn daarbij het resultaat van
wisselwerking tussen vertegenwoordiging van belangen en opdrachten voor behartiging. Het is geen magisch proces, net als een markt is er ook in deze niet zoiets als zelf herstellend of corrigerend mechanisme. Alles staat en valt bij de gedragslijnen die via participatie (of gebrek daaraan) resulteren in keuzes en politieke processen.
Kiest de burger bijvoorbeeld voor een partij met mooie marketing maar ondertussen is de focus van de partij na het stemmen effectief van heel andere aard en de burger geeft geen tegensignaal (bijvoorbeeld door daarna anders te stemmen en / of door niet buiten dat deel van participatie in processen deel te nemen) dan krijgt die burger de rekening van het verschil tussen wat gezegd en gedaan wordt.
Anders gezegd, links- of rechtsom, de burger draagt aansprakelijkheid. En hij of zij is verantwoordelijk voor de gedragslijnen van dat waar hij zijn macht aan geeft.
Aan de ene kant steekt dat, aan de andere kant is het iets wat niet snel aansluit bij onze menselijke perceptie. Als we als persoon omgang hebben met anderen doen we dat op basis van korte afstand en het zoeken naar en uitwisselen van vertrouwen. Op dat niveau werkt dat best redelijk. Op groepsniveau's zit de reële werkzaamheid helaas heel anders in elkaar.
Dat is waarom door heel de geschiedenis heen we allerlei lessen zijn moeten gaan leren omdat het blind geven van vertrouwen hetzelfde is als het blind geven van macht en aangezien die elementen van verantwoordelijkheid en / of aansprakelijkheid integraal zijn (ongeacht systeem trouwens) zijn we langzaam maar zeker gaan beseffen dat op die grotere niveau's het fundament de relatie met macht en rekening er niet een van vertrouwen pur sang kan zijn, maar van scheiding tussen vertrouwen in interactie en organisatie van wantrouwen voor proces en behartiging.
Wat wij kennen onder de noemer "democratie" is zo'n beetje het minst slechte systeem waar we tot nu mee op de proppen zijn gekomen.
Wat tegenwoordig veel mensen vrij snel missen is het praktische verschil bij verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid.
Een deelgroep kan bijvoorbeeld vanuit gedragskeuzes en politieke associatie beleid mogelijk maken wat - direct of indirect - contraproductief kan uitwerken of zelfs resulteren in verstoringen. Die deelgroep draagt in ons systeem de verantwoordelijkheid daarvoor. De overige deelgroepen die "er" tegen waren dragen die niet. Ze dragen echter allemaal de aansprakelijkheid, ze leven immers allemaal in dezelfde samenleving en delen dus de consequenties.
Die verzetsstrijder kan niet zomaar worden aangesproken op het aan de macht komen van de dictator (het is meer complex, het kan immers heel goed zo zijn dat vanuit keuze in methode of timing van die verzetsstrijder een of meerdere deelgroepen in reactie de wannabee dictator juist macht geven vanuit hun eigen systeem 1 denken reactie). In algemene zin is hij of zij niet verantwoordelijk. Krijgt echter wel de rekening. De rest ook.
Natuurlijk zijn er sommigen die een kruimel krijgen

All animals are equal but some are more equal than others, er zijn er altijd die meedoen en drama faciliteren - mensen die gebruik maken van problematiek. Niet om zaken op te lossen, maar voor positie, macht en meer.
Het gaat wat ver voor dit topic, het is iets wat in een aantal andere voorbij gekomen is, maar het is misschien iets om tussendoor eens in te duiken. Wij mensen zijn extreem kwetsbaar in zowel ons actieve en passieve gedrag. We dragen een ingebouwde kwetsbaarheid voor de banaliteit van het kwaad. In ons afwijzen van wat complex en / of op afstand ligt en het voorkeur geven aan prikkels van korte afstand en / of emotie hebben we een inherente neiging om hellend vlak te bouwen.
Dit topic is een schoolvoorbeeld van die valstrik.
In effectieve zin maken we het juist telkens meer mogelijk dat aanwezige problematiek niet opgelost wordt, maar gebruikt wordt. Er is zelfs geen effectieve baat voor de groep als geheel daarbij, enkel voor her en der kleine subgroepen wiens voetafdruk in eigen samenleving juist steeds kleiner wordt. De rekening daarvan, zowel de directe als de telkens groter wordende uitgestelde is niet voor hen, maar voor de samenleving.
Dat is mogelijk omdat binnen die samenleving brede deelgroepen - vaak vanuit oprechte overtuiging en zelfs vermeende morele positie - in die genoemde valstrik blijven zitten en zich aldus laten gebruiken. Bias speelt daarbij een grote rol. Het erkennen van het dragen van verantwoordelijkheid daarbij conflicteert met aanwezige perceptie en aldus wordt het afgewezen. Vervolgens, bij een kwestie als deze met regelmaat, wordt men toch geconfronteerd met de aansprakelijkheid - de kosten. En zo gaat men nog verder het hellend vlak op.
Het lijkt complex, verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid, het lijkt iets wat ver van het bed staat. Maar het is eigenlijk eenvoudig.
We willen het gewoon niet.
Er is echter geen ontsnappen aan. Hoe langer je een probleem laat bestaan des te meer toxisch het wordt en des te duurder en moeilijker om het uiteindelijk wel aan te gaan, en maar al te vaak is dat niet mogelijk meer zonder groot drama en diepe, lange pijn.
Dit is waarom ik in navolging van al die instellingen, organisaties, wetenschappers et alii opmerk dat het als gulzige gefrustreerde ezel blijven rondlopen (en het telkens tegen dezelfde steen aan te botsen) botweg niet in ons belang is. ongeacht alle beeldvorming, al de retoriek, de emoties en zo meer, je hoeft geen genie te zijn om als je alles op een rijtje zet door te hebben dat wat tot nu toe gedaan wordt nog geen enkele keer verwacht resultaat geleverd heeft. Die spreekwoordelijke ezel moet gaan
willen begrijpen dat hij tegen de verkeerde steen zit te botsen.
Wel nu, aangezien de rekening op gegeven moment onvermijdelijk komt zeg ik dus dat het vanuit eigen belang een idee is om het eens anders te doen.
Terzijde, ook daar zit een stukje complexiteit. Het gaat zowel voor ons in het noorden (als architecten van de drama's) als voor hen in het zuiden op. Overal heeft men aandeel in de drama's. Er valt genoeg te duiden, wat het er niet makkelijker op maakt. Maar ja, we zijn nergens zonder elkaar (al is dat wat eenvoudig gezegd, wij kennen meer externe afhankelijkheden dan zij, reden voor ons om voorzichtig te zijn), die verbindingen zijn zonder bereidheid tot het opgeven van welvaart en stabiliteit ook niet door te snijden.
We zitten hoe dan ook in collectieve en gedeelde verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid. Dan heeft het nut om daar slim bij te zijn. Het gaat immers om brood. Er mee spelen is dus niet slim. Nergens niet. En als wij dan onze belangen willen behartigen dan laat onze geschiedenis zien dat het uitwerken van elk aandeel in drama en uitdaging een absolute vereiste is. Onze geschiedenis laat ook duidelijk zien dat het voortouw daarbij nemen het land geen windeieren legt. Integendeel zelfs.
De moeite waard zou ik denken. Maar goed, dat vereist wel dealen met verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid. Dat blijkt een brug te ver. Prima, ik ben benieuwd hoe mensen de uiteindelijke rekening zullen slikken.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.