Ik zie het probleem niet. Als een opname uit 1964 jaar na christus in jouw beleving audiofiel is, is dat toch helemaal goed?
Ik heb stapels opnamen uit rond die tijd, sommige iets ouder, sommige jonger. Opnamen uit die tijd zou je als historische opnamen kunnen beschouwen. We hebben het immers over zo'n 50 jaar geleden hoewel je eventueel een scheidslijn zou kunnen trekken bij opnamen voor de eerste stereo opnamen wanneer je het hebt over historisch.
Hele goede opnamen uit die tijd, neem bijvoorbeeld de Solti Ring, waren destijds audiofiel. Ze waren zo kritisch mogelijk opgenomen. Nogmaals, dat was Decca's gouden tijdperk. Na die tijd en vooral rond de jaren 80 is er zo ontzettend veel progressie geboekt op het gebied van opnemen en ook afspelen waarbij de natuurgetrouwheid bij de weergave is toegenomen.
Echter kan ik moeilijk met droge ogen beweren dat dergelijke opnamen als audiofiel te betitelen zijn.
Een vergelijking tussen cd en vinyl is appels met peren vergelijken, is een heel andere discussie en gaat dus mank.
De vinyl versie van genoemde Solti Ring klinkt natuurgetrouwer dan zelfs de '97 remaster. In de '97 remaster hoor ik bijvoorbeeld niet meer het gezucht en gestamp van Solti of het incidenteel omslaan van bladmuziek.
Wat ruis en af en toe een tikje neem ik voor lief en ik vind de grammofoon mooier klinken maar die opnamen kan ik 50 jaar later echt niet meer als audiofiel betitelen. En ja ik heb ook nog een aantal meters onvervangbaar vinyl liggen.
Slechte muziek bestaat niet.
Om dat met eventuele regels bevestigd te zien is onzin.
De westerse muziek heeft zijn eigen "klassieke" "regels" of normen zo je wilt maar vanaf Wagner en vooral vanaf de 2e Weense school zijn die "regels" met voeten getreden, weggevaagd, die golden niet meer of werden op zijn minst betwist met nieuwe, geheel andere regels.
Niet westerse muziek zoals muziek uit de Arabische, Indiase of Chinese kultuur hebben hun eigen regels die vaak ouder zijn dan onze westerse regels. Deze regels stroken niet met de onze maar dat wil echt niet zeggen dat die muziek slecht is.
Je kunt alleen zeggen dat bepaalde muziek niet jouw smaak is en je die bij voorkeur niet beluisterd maar dat maakt die muziek nog niet slecht.
Ik ken nog wel een hand vol argumenten maar ik laat het hier even bij.
Nielsen:
Wie A zegt moet ook B zeggen vind ik, maar goed.
Met de partituur op schoot heb ik zijn 4e, 5e en 6e symfonie bekeken. Nielsen maakt een boeiende ontwikkeling door in vrij korte tijd waarin hij aansluit bij de 2e Weense school. Ik zie althans segmenten in zijn muziek die 12 toons zijn. Dat had ik niet verwacht en maakt Nielsens muziek progressiever, "moderner", dan ik had gedacht.
Ik zie dat hij een echte vakman was en maakte muziek passend bij zijn tijd maar ik heb die stroke of Genius nog niet gezien. Om maar een simpel voorbeeld aan te halen die me zo te binnen schiet (om niet weer met Wagner te komen) In bijvoorbeeld een pianosonate als KV333 van Mozart is het langzame deel een soort vergezicht of "glazen bol" zoals je wil. Alleen al daarin heeft hij bij wijze van spreken Schubert "uitgevonden". Slechts 1 van de ontelbare voorbeelden in zijn muziek maar Mozart was ook in het klein heel groot. Dat is pas een stroke of Genius en kan je "perfect" of volmaakt noemen. Iets soortgelijks heeft Nielsen niet weten te componeren.
Dat neemt niet weg dat hij erg mooie en boeiende muziek heeft gecomponeerd die, nogmaals veel te weinig wordt uitgevoerd.
Ring op DVD/blu ray
Laat ik me haasten met te zeggen dat de ideale Ring niet bestaat.
Toch met Solti als norm vwb de bezetting voor zowel cd als DVD. Wellicht wat arbitrair maar het is de eerste complete Ring die in de studio is opgenomen, in stereo en met een bezetting die na die tijd niet meer is geëvenaard.
Met het mes op de keel zou ik waarschijnlijk voor Boulez en Haenchen gaan en in 2e instantie voor Barenboim (Bayreuth jaren 90)
Mehta in Valencia vind ik muzikaal veel mooier dan Levine (MET)
Muzikaal een indrukwekkende Ring in een spectaculaire vormgeving en enscenering.
Mehta toont zich zelfs een opvolger van Solti: prachtig mooi van helderheid, klank en balans, maar niet altijd getuigend van diepte en inzicht in de psychologische details. Solti was een klanktovenaar met een enorm oor voor klank en klankverhoudingen. Ook dirigeert Mehta soms naar mijn smaak iets te 'horizontaal', met onvoldoende aandacht voor de scherpe ritmiek van de muziek, waardoor psychologische details verloren gaan. In zijn natuurschilderingen bereikt hij echter adembenemende momenten en zijn 'Rheinfahrt' klinkt ook echt als een 'Rheinfahrt'.
Een echte zwakke plek bij Metha vind ik de Wotan van Uusitalo die weliswaar authoriteit uitstraalt maar erg vlak is.
Salminnen laat wel horen dat hij vocaal ingeboet heeft maar is al 30 jaar de meest sinistere Hagen (maar ook Fafner en Hunding) Jennifer Wilson weet ondanks wat te weinig kracht mooi te nuanceren. Peter Siefert zet een stralende Siegmund neer.
Lance Ryan heeft vocaal alles voor de veeleisende rol van Siegfried in huis maar mist het "heldische" wat ik op 1 maart wel hoorde van Stephen Gould in de Janowski Siegfried in Berlijn.
Ongeveer in die trant dirigeert Levine ook; Glorieus maar met de neiging om de muziek op te blazen. Een beetje op effect gericht en weinig gedetailleerd. In zijn Bayreuther Ring van '97 vertoond hij veel meer "drive" en meer ruimte voor de zangers.
Zijn MET Ring is sterk bezet. Maar Lake en Norman zijn als Wälsungenpaar ongeloofwaardig en Behrens is gewoon een misbezetting.
Bertrand de Billy in Barcelona (2005) heeft een sterke bezetting met John Treleaven als bovengemiddelde Siegfried. De Billy heeft een consistente visie zonder de authoriteit of spanning die Levine, Boulez, Barenboim en Sawallish wel hebben.
Wolfgang Sawallisch biedt in Muchen (1989) van begin tot eind een dramatische spanning in de klasse van Karl Böhm (1966) Behrens is beter bij stem dan bij Levine, overtuigend en zeer geloofwaardig. Sawallish beschikt met Rene Kollo ook over een echte Siegfried, echter reeds in zijn nadagen, in zijn ring bij Janowski was hij natuurlijk beter bij stem.
Nog beter dan Levine, Metha en Barenboim is de directie onder Christian Thieleman in Bayreuth. Een echte ouderwetse dirigent in de Duits-Romantische traditie. Thielemann laat de muziek glorieus bloeien waarbij elke Leitmotief van belang is. Schitterend mooi. Helaas is de bezetting en de regie niet optimaal. Op de cd versie horen we de bloedmooie Sieglinde van onze eigen Eva Maria Westbroek. De cd versie is schitterend van klank waar we de Bayreuther akoestiek op zijn mooist horen.
Ik kies voor Boulez omdat hij niet alleen de meest sensationele Ring van Bayreuth oplevert sind het ontstaan van het festival, het werd tevens maatgevend voor de manier waarop wij sindsdien naar opera zouden gaan kijken en voor velen is de Ring van Chéreau een soort ijkpunt gebleven voor datgene wat men “regisseursopera” is gaan noemen.
Destijds een extreem controversiële productie waarbij doodsbedreigingen en bommeldingen waren, financiers om een volledig nieuwe productie te plannen om deze maar te schrappen.
Iedereen bleek het mis te hebben want na de laatste opvoering in 1980 werd deze productie beloond met een ovatie die 90 minuten aanhield.
Boulez heeft een grote authoritaire overkoepelende visie, met bijzonder doorzichtige detailwerking gericht op het woord en helaas zien we voor het laatst een regie waarbij de acteerprestaties en geloofwaardigheid bij de zangers voorop staat. Nooit meer zagen we een Wälsungenpaar echt verliefd en de pijn, verslagenheid en verdriet bij Wotan wanneer hij Brünhilde moest opsluiten omgeven door een muur van vuur. De oprechtheid en geloofwaardigheid is toch waar het om draait..??
Ook hier kan je kritiek hebben op individuele prestaties van zangers, zoals Manfred Jung die als Siegfried veel kritiek kreeg maar tegenwoordig zouden we een moord doen om zo'n Siegfried te kunnen zien en horen.
Die volledig op het woord gerichte detailwerking hoor ik ook terug op de haast intieme ring uit Amsterdam onder Haenchen.
Destijds zeer vernieuwend en wereldvermaard is nu 15 jaar later helaas provinciaals te noemen wanneer je weet dat het eind van dit jaar in reprise gaat. Bovendien zijn veel zangprestaties middelmatig. Deze Ring is ietwat te vroeg vastgelegd want latere reprises waren volledig uitgekristalliseerd.
Toch horen we hier voor het eerst wat Wagner uiteindelijk bedoelde met zijn Ring. Haenchen heeft alle aantekeningen, die Wagner liet maken bij alle uitvoeringen sinds 1876, verwerkt in zijn Ring waardoor we zo getrouw mogelijk de bedoelingen van Wagner horen. Zo wilde Wagner bel-canto stemmen die nooit gesmoord mogen worden door het orkest. Veel daarvan horen we hier terug. Daarom is ook deze Ring een must.
Zeer verrassend zijn de allernieuwste producties uit de MET met Levine/Luisi en uit de Scala met Barenboim.
De MET Ring heb ik in de bios gezien zoals ik eerder zei. Daarvan heb ik momenteel Das Rheingold en Die Walküre, de twee overige delen hoop ik komende week in mijn bezit te hebben. Deze Ring gaat wat mank doordat Levine de eerste twee delen dirigeerde en de laatste twee vanwege rugproblemen (hernia) moest overlaten aan Fabio Luisi.
Hier weer de bekende Levine drive waarbij hij het MET orkest schitterend laat glanzen.
Verbazingwekkend mooi is de personen dramaturgie waarbij overtuigend geacteerd wordt. Sinds de Boulez Ring heb ik dit niet meer gezien..!!
We zien een droom Wälsungenpaar met Eva Maria Westbroek die de mooiste en overtuigendste Sieglinde neerzet sinds Astrid Varnay en met Jonas Kaufmann de mooiste Siegmund sinds James King (bij Solti en Böhm en Jon Vickers bij Karajan). Zij maken de eerste akte van Die Walküre onvergetelijk.
De pret is nog niet op want de grootste Wotan na Morris en Tomlinson is opgestaan; Bryn Terfel die de verpersoonlijking is van Wotan, zo waarachtig akteert hij en elk woord, elke lettergreep geeft hij een lading mee. Fantastisch..!!!
Ik heb hem verschillende keren in Amsterdam gezien en als Wotan in een Glyndebourne productie. Dit is zijn eerste Amerikaanse Wotan/Wanderer maar hij is ongelofelijk gegroeid en doet Morris en Tomlinson wat mij betreft vergeten.
Voor sommige mist hij wellicht het diepe bas fundament, hij is dan ook een Basso Cantante/heldenbariton.
Maar is dit niet een stem zoals Wagner dat graag wilde..?? En zijn de bulderende bassen niet een gevolg van de steeds harder spelende orkesten..??
We horen en zien ook een overtuigend akterende Brünnhilde van Deborah Voigt. Als enige kritiek is aan te merken dat ze het Duits met een hoorbaar Amerikaans accent zingt. Dat geldt ook voor de Siegfried van Jay Hunter Morris. Hij is eigenlijk derde keus als Siegried. Windgassen was in de Solti Ring, onvoorstelbaar, ook tweede keus..!! In Siegfried stuitert hij echter onvermoeibaar 4 uur lang over het podium.
De Siegried en Götterdämmerung staan me niet meer heel helder voor de geest het is tenslotte alweer ruim een jaar geleden dat ik ze in de bios zag om daar goed over te oordelen.
Maar alleen al vanwege Terfel moet je deze Ring in huis halen.
De regie is overtuigend en we zien hier ook de projecties in navolging van de video-wall uit Valencia maar hier veel "rustiger" ogend. De Valencia projecties werken af en toe vermoeiend. De "Machine" is een verbluffend staaltje techniek en werkt schitterend in de hele Ring.
De Scala Ring kent ook video projecties. Deze Ring is nog niet voltooid want mist nog een Götterdämmerung.
Barenboim zet hier zijn beste prestatie neer waarbij hij de zangers op de voet volgt die nooit in het gedrang komen.
Het orkest hangt aan zijn lippen en zitten op het puntje van hun stoel te spelen. Fantastisch met een mooie warme orkest klank die ik prefereer boven die uit de MET.
Een schitterende Waltraute Meier die op haar 55ste een overtuigend jeugdige Sieglinde neerzet. Sinds 1978 zingt zingt zij al grote Wagner rollen wat zich hier volledig uitkristalliseerd. Ik weet echt niet wie ik mooier en overtuigender vind; Westbroek of Meier..!!??
Wellicht opzienbarender is de Brünhilde van Nina Stemme. De mooiste en krachtigste sinds Birgit Nilsson..!! Maar met een warmere stem.
Zij is tevens hoorbaar als Isolde (ook de mooiste sinds Nilsson) op de Janowski Tristan, met Domingo als Tristan olv Pappano en op een DVD uit Glyndebourne. Halen die hap..!!
De weinig opzienbarende Lance Ryan kennen we al als Siegfried uit Valencia en Bayreuth. Helaas zingt Rene Pape, als bijna even grote Wotan als Terfel, alleen in Das Rheingold.
Ik heb nog lang niet alle producties besproken
En dan hebben we die op cd nog niet gehad
[
Voor 3% gewijzigd door
mowa op 20-03-2013 11:06
]