Religie is voor mij, als in de praktijk atheïst en in theorie agnost, al jaren een thema geweest en ben eigenlijk al jaren aan het denken over hoe religie en filosofie in de maatschappij staan. Op een christelijke basisschool heb ik veel van het christendom mee gekregen, waarna ik op de middelbare school verder ben gaan lezen en me ook in andere materie heb verdiept. Maarja, ter zake.
Als eerst wil ik opmerken dat religie is niet enkel het geloven in het bestaan van één of meerdere entiteiten buiten of zelfs als het universum; erbij horen met name de verhalen, rituelen, het groepsproces en de persoonlijke verbeelding. Een voor een zal ik ze uiteenzetten.
De weerlichten tijdens onweer worden veroorzaakt doordat Zeus ermee gooit, het geluid doordat Donar met zijn kar aan het rijden is en kunnen we dit alles meemaken omdat God de aarde in 6 dagen heeft geklust. (Over een Oppertweaker gesproken...) Wat ik hiermee wil zeggen is dat de kern van elke religie uit het scheppen van een orde in de wanorde bestaat. 2000 jaar geleden was er enkel orde te scheppen in het fenomeen onweer door een verhaal te vertellen over goden, die het weer zouden veroorzaken. Tegenwoordig zou je raar aangekeken worden als je tijdens een onweersbui een stier zou offeren aan Zeus, om zijn woede te stillen. Dit is omdat onweer met natuurkunde 'makkelijk' te verklaren is. Echter, het geloven in een christelijke, joodse of islamitische god is op het moment wél sociaal geaccepteerd. Dit komt voornamelijk door de veel ingewikkeldere notie dat dingen niet uit zichzelf ontstaan: mocht er een oerknal plaats hebben gevonden, waarom vond die dan plaats? Waar kwam de energie vandaan? Op dergelijke vragen kan de natuurkunde niet met relatief grote zekerheid antwoorden, wat plaats maakt voor een god om een sluitende verklaring te krijgen van de werkelijkheid.
Rituelen waren vroeger een belangrijk aspect van religies. Door deze uit te voeren bleef de 'natuurlijke' orde in stand (een koopvaarder zou wel eens schipbreuk kunnen lijden als hij niet zou offeren aan Poseidon) Rituelen zijn bij uitstek geschikt om mensen aan elkaar te binden. Kerkgenootschappen, maar ook studentengezelligeidsverenigingen, zijn hecht doordat deze rituelen voor mensen een aangrijppunt zijn en orde in de chaos brengen; mensen laten hun aangrijppunten nu eenmaal niet graag los.
De aangrijppunten van religies komen niet zomaar uit het niets. De islam is een gereviseerde versie van het christendom, welke op zijn beurt weer een uitbreiding is op het jodendom. Ook het jodendom komt niet uit het niets: verhalen die we in Genisis terugvinden, zoals de schepping en een stormvloed zien we óók terug in verhalen die bij het ontstaan van het jodendom de ronde deden. Religies nemen verhalen van elkaar over en verweven ze tot een nieuw verhaal.
Ik ben er van overtuigd dat de mens een sociaal dier is: weinig mensen kunnen zichzelf in de natuur redden. Door met een groep op te trekken, kan je samenwerken en kunnen individuen zich specialiseren. De structuur die op die manier ontstaat biedt een evolutionair voordeel. Hierdoor denk ik dat er een evolutionaire basis is voor religie: religie biedt een ongelooflijke kans om mensen met elkaar te binden, ergo een evolutionair voordeel.
De maatschappij gaat steeds meer bestaan uit individuen in plaats van zuilen. Wat voegt religie nu toe aan de Westerse mens? Religie is een verbeelding hoe de wereld in elkaar zit (Vat dit niet op als een flame, want met verbeelding bedoel ik niet 'waanbeeld' of 'illusie'.), waarmee een antwoord gegeven kan worden op het existentiële probleem: 'Waarvoor lopen wij hier op aarde rond?' Door het met een religie te beantwoorden kan men rust vinden en verder gaan met zijn of haar leven.
Al met al concludeer ik dat ergens in geloven is geen kwestie van al dan niet naïef zijn. Geloof is een manier om tegen de werkelijkheid aan te kijken, op een manier die zin aan iemand zijn of haar leven geeft. Hierdoor is het zelfs logisch onmogelijk om een goede, slechte of zelfs ook maar objectieve houding ten opzichte van religies aan te nemen. (Ja, dit geldt zelfs voor mij en mijn visie op religies)
P.S. Een erg interessant boek in dit thema is
Hetzelfde anders zien, Christelijk geloof als verbeelding van H.M. Kuitert (emeritus hoogleraar aan de theologische faculteit van de VU). Ik kan het van harte aanraden!
Edit:
Als de mens niet van de Verboden Vrucht had gegeten, had men geen keuze gehad om zich naar of tegen God te keren. Een keuze voor God uit vrije wil is God meer waard dan een onwetende uitvoerder.
[
Voor 5% gewijzigd door
Verwijderd op 08-06-2007 01:43
]