Audio & Video FAQ 1.0 beta

[Jag]

Eerste deel:

Audio, Video, HiFi en Home Theatre Forum FAQ

Hoe zit dat nou met hoeveelheid Watt?
Om te beginnen is Watt de eenheid voor vermogen, en vermogen is energie per tijdseenheid. 1 Watt is 1 joule per 1 seconde. In de audio worden mbv transducers omzettingen gemaakt van "energievormen". Zo zet een microfoon akoustische energie om in elektrische energie, en een luidspreker elektrische weer in akoustische. Ook is er een hoop versterking nodig. Om aan te geven hoeveel energie per seconde wordt toegevoegd of omgezet, wordt de Watt gebruikt. Eigenlijk alleen maar voor twee compenten (bij andere componenten is de uitgangsspanning veelzeggender dan uitgangsvermnogen, door torenhoge impedanties en als gevolg daarvan lage vermogens), de versterker en de luidspreker. Een versterker (en dan bedoel ik de poweramp, of eindversterker in het Nederlands), versterkt het ingangssignaal vaak met zo'n factor 40 in spaning gemeten, dat is hetzelfde als dat de versterker ervoor zorgt dat het uiteindelijke signaal 40^2 = 1600 keer zo hoog wordt qua vermogen. Hij voegt dus energie toe aan het signaal. Die ontrekt hij uit het lichtnet, maar moet eerst door een trafo worden omgezet naar 12V DC. Die trafo heeft een beperkte capaciteit, en daardoor heeft een versterker een maximaal vermogen dat ie kan leveren. Dit is afhankelijk van de impedantie die hij moet aandrijven. Dit wordt duidelijk als je naar de volgende formule kijkt:
P (vermogen in Watt) = V^2 (Spanning in Volt) / R (impedantie (=complexe weerstand) in Ohm). Als de impedantie dus hoger wordt, wordt het vermogen wat de versterker moet leveren kleiner. Verder hebben versterkers de neiging om te vervormen als ze harder moeten werken, ze gaan dan harmonieen van het ingangssignaal als uitgang geven, de zogenaamde THD (total harmonic distortion). Daarom moet bij zo'n spec altijd de vervorming gegeven worden. Ook van belang is over welk frequentie gemeten wordt, bijv 1 KHz wat een hogere power spec op levert, of 20-20000Hz, wat veel nuttiger is om te weten. Ook moeten beide kanalen aangestuurd worden om een eerlijke waarde te krijgen, anders wordt de trafo gespaard. En als laatste de tijdsduur waarover het vermogen wordt geleverd. Twijfelachtige fabrikanten willen nog wel eens specs geven die dubieus zijn, en vaak verkregen door snel een condensator leeg te laten lopen. Zo ziet een goede spec er ongeveer uit:
60 Watt continu bij 4 Ohm, 20-20000Hz, 0.05% THD+N (both channels driven)

Voor speakers staat de hoeveelheid Watt voor de hoeveelheid energie per tijdseenheid die de speaker maximaal kan omzetten voordat hij kapot gaat, dit noem je de power handling. Dit wordt beperkt door maximale uitslag (spoel kan buiten magneetveld komen) en thermische effecten, maw hij kan te warm worden. Het is afhankelijk van het frequentie bereik van het ingangssignaal, alhoewel dit nooit wordt vermeld (afgezien bij sommige PA drivers, met name voor hoogfrequente drivers, waarbij soms een minimum ingangs frequentie wordt gegeven bij de power handling). Ook hier is de tijdsduur weer belangrijk. Een hele mooie standaard is AES, bedacht door de Audio Engineering Society, waarbij de speaker het vermogen 8 uur lang moet kunnen verdragen.

Maar wat is nou de connectie tussen het aantal Watts en het volume. Luidsprekers zetten dus elektrische energie om in akoustische energie, maar zoals met alles in dit leven gaat dat niet 100% rendabel, verre van dat zelfs. Een gemiddelde HiFi luidspreker zet minder dan 1% om in akoustische energie, en er zijn zelfs luidsprekers die naar de promille gaan. Een hele rendabele hooghoorn van een PA speaker kan echter wel de 30% rendement halen. Deze spec wordt nooit gegeven bij HiFi speakers, maar wat wel wordt gegeven, is de het geluidsniveau in dBspl wat de speaker geeft als er 1 Watt wordt ingestopt en gemeten op 1 meter afstand (op de zogenaamde reference axis). Deze spec heet de gevoeligheid en zegt heel veel over het rendement. Zo geeft de gemiddelde HiFi luidspreker een spl van 90 (bij een watt op een meter), en een PA laaghoorn 107, en longthrow hooghoorn zelfs 118 dBspl. Nou, als je weet wat je luidspreker voor spl levert bij 1 Watt op een meter afstand, en je weet het vermogen dat je versterker levert, en het vermogen dat je speaker kan hebben, kan je berekenen wat voor een spl je thuis veilig kan halen (veilig voor je apparatuur, misschien niet voor je oren). Daarbij moet je gebruik maken van de dB schaal. De formule voor het rekenen met vermogens voor de dB schaal: aantal dB = 10 log P1/P2
Waarbij de log een 10log voorstelt, en P1 vermogen 1 is, en de ander kan je zelf wel raden. Dus in de situatie van een speaker met een gevoeligheid van 90dB, een 50 Watt versterker en een speaker met een power handling (continu) van 100 Watt, krijg je volgende berekening:
je gaat uit van 1 Watt, waarbij je een spl hebt van 90 dBspl. Daarna ga je het omrekenen: aantal dB = 10 log 50/1 = 10 log 50 = 10 * 1.7 = 17 dB.
Je haalt dus een max spl van 107 dB op je kamer, en 110 als je beide speakers gebruikt (reken maar na). Dit is in een akoustisch doodde kamer, oftwel buiten, dus zonder reflecties, die kunnen het nog behoorlijk verhogen.
Nog wat losse dingen:
- een speaker kan nooit meer als output geven dan erin wordt gestopt (het is een zogenaamd passief element). Dus aan 800Watt speakers heb je weinig als je niet een versterker hebt die ook veel kan leveren.
- al dit rekenen is op zich heel leuk en interessant. Maar als je een HiFi installatie gaat kopen, dan is het laatste waar je je zorgen over hoeft te maken wel het vermogen van de speaker of de versterker. Je kan best een 400 Watt versterker in combinatie met een 100 Watt speaker gebruiken, zo lang je er een beetje voorzichtig mee omgaat. Andersom kan ook natuurlijk.
- speakers en versterkers zijn geen gloeilampen. Dus een versterker levert niet altijd 40 Watt als het een 40 Watt versterker is! En speaker kan je moeilijk als 100 Watt bestempelen, dit is namelijk sterk versimpeld.
- over het algemeen levert je versterker bijzonder weinig vermogen. De schaal is exponentiëel, dus hij schiet keihard omhoog. 1 mWatt (10^-3 Watt) kan genoeg zijn om je uit je slaap te houden, terwijl je op een feestje ineens 50 Watt uit je versterker perst.

Hoeveel Watt heb ik nodig?
Nou, als je het verhaal bij "hoe zit dat nou met Watt?" hebt gelezen, komt het er op neer dat het eigenlijk niet zo gek veel uitmaakt. Het is natuurlijk een beetje wat je wilt. Ben je van plan hosueparties na te bootsen, dan kan je beter een hele gevoelige speaker (plus sub) overwegen met een versterker die makkelijk een paar honderd Watt uitspuugt. Maar voor gewoon harde muziek is er eigenlijk bar weinig verschil in max spl tussen versterkers. Een 100 Watt versterker levert maar een winst van 3dB in max spl op vergeleken met een 50 Watt versterker. Het komt erop neer dat je eigenlijk met elke geluidsinstallatie wel genoeg geluid kan produceren om overlast te creëren (behalve dan hele slechte pc speakers). Dus 50 Watt versterking met speakers een gevoeligheid van 86 dB is goed. Alles wat onder de 86 dB zit, kan je beter wel compenseren door een iets grotere versterker, dus voor een 83 dB speaker 100Watt aan versterking. Dit is maar een leidraad, hiervan afwijken heeft geen ernstige gevolgen.
En mocht dat feestje dan komen, huur dan een PA set, die de gevoeligheid en versterkervermogen (en beveiliging!) heeft om de overburen ook mee te laten genieten.

Hoe zit dat met Ohm?
Ohm is de eenheid van elektrische weerstand (voor stroom). Iedereen kent de beroemde wet van Ohm wel: V (spanning, in Volt) = I (stroom in Ampere) * R (weerstand in Ohm). Of I = V / R of R = V / I
In de audio wordt gewerkt met impedantie ipv weerstand. Impedantie is een zogenaamde cmplexe weerstand, wat ongeveer wil zeggen dat de weerstand afhankelijk is van andere factoren, in dit geval de frequentie van de wisselspanning. De versterker levert een wisselspanning (zo kan je ook je speakers rechtstreeks in een stopcontact steken, dan geven ze heel even een hele harde 50Hz toon weer voor ze de geest geven) die niet alleen variabel is qua amplitude (een audio versterker is een zogenaamde VSVS = Voltage Controlled Voltage Source), maar ook qua frequentie. Nou hebben de speakers een bepaalde impedantie afhankelijk van de frequentie van de spanning die over de speakers staat. Die impedantie bepaalt hoe groot de stroom is die er gaat lopen, en daarmee het vermogen dat wordt afgegeven door de versterker en opgenomen door de speaker. Daarom is van belang wat de impedantie van je speakers is die je aan je versterker hangt. Op de meeste versterkers staat wel achterop wat de impedantie is die je er veilig aan kan hangen, anders moet je in de handleinig kijken voor welke impedanties er een power spec is gegeven (bijvoorbeeld 50 Watt bla bla bij 4 Ohm, wat wil zeggen dat je 4 ohm speakers kan gebruiken). Helaas hebben speakers geen zelfde impedantie over het audio frequentiegebied (20-20000Hz). Zo kunnen 8 Ohm speakers wel een impedantie hebben van 2.4 Ohm bij xxxHz. Dit kan vervelende situaties opleveren voor de versterker, omdat die dan ineens meer dan 3x zoveel vermogen moet leveren. Dit is niet zo'n probleem totdat je je muziek echt hard hebt staan en drie keer zoveel ineens teveel is. Sommige fabrikanten geven dan ook een grafiek van de impedantie, waarop de impedantie tegen de frequentie staat uitgetekend.
Overigens is de impedantie niet een Ohmse weerstand. Wat is namelijk het geval, als je een wisselspanning over een spoel zet (en die zit in een luidspreker), dan geeftt die spoel een inductiespanning terug, zodat de weerstand hoger "lijkt".

Hoe plaats ik mijn luidsprekers?
Nou, dat is nog niet zo makkelijk. Het beste is om gewoon veel te proberen natuurlijk. Maar je kunt wel wat je dingen in je achterhoofd houden bij het proberen:
- niet als te dicht bij muren. Dicht bij muren betekent meer bass, maar ook vaak een boomerig geluid. Andersom, als je problemen hebt met weinig lage tonen kun je dit juist wel doen.

- zorg ervoor dat jij en de speakers ongeveer een driehoek vormen (gelijkzijdig), dus jij evenver van linker en rechter speaker als de twee speakers uit elkaar staan. Dit komt niet erg nauw.
- richt de speakers een beetje langs je heen voor het beste stereobeeld. Als je last hebt van weinig (hele) hoge tonen, kun je ze iets naar binnen draaien zodat de tweeter beter op je oor gericht staat.
- voor subwoofers kun je de truc gebruiken om de subwoofer op de luisterplek neer te zetten, en dan door de kamer (overal en op verschillende hoogten!) te lopen en luisteren waar het het beste klinkt (het beste, niet het hardste!), en dan daar de sub neer te zetten. Maar over het algemeen moet de sub heel erg dicht bij de frontspeakers staan, want afstand tussen deze twee (afstand loodrecht op de lijn tussen de twee frontspeakers), offset genaamd, levert fase problemen op -> afwisselend versterking en verzwakking aan de hand van waar je staat.

Wat is decibel (dB)?
De dB is vooral bekend van de dBspl (waarbij de spl vaak wordt weggelaten), de eenheid van geluidsniveau, waarbij 0 dBspl een geluiddruk inhoudt van 10^-12 Watt/m^2. Maar er zijn er nog veel meer, zoals de dBu, waarbij 0 dBu 0.775V is. Of de dBW, 0 dBW = 1 Watt. Of de dBV, 0 dBV = 1V. Ook kan de dB los gebruikt worden, bijvoorbeeld op VU meters, waarbij met een dB schaal het signaal level wordt weergegeven, waarbij het nulniveau vaak 0 dBu is. Proffesionele versterkers hebben vaak ook een ingangsgevoeligheid van 0 dBu. Ook kan je met dB een versterkingsfactor aangeven. Het komt erop neer dat de dB gebruikt wordt om verhoudingen aan te geven, waarbij dus iets als nulpunt gedefiniëerd moet worden. Die verhoudingen kunnen tussen twee vermogens zijn of tussen twee spanningen, allebei met hun eigen formule:
dB = 10 log (P1 / P2)
Dit is de formule voor het werken met vermogens. De log is een 10log, en de twee vermogens (P1 en P2) hoeven natuurlijk niet Watts maar ook in MW of mW of een andere eenheid voor vermogen, zolang het maar een lineaire schaal bedraagt.
dB = 10 log (V1 / V2)^2 = 20 log (V1 / V2)
Dit is de forumule voor spanningen. De log is weer een 10log, en de twee spanningen hoeven ook niet in Volt, hetzelfde als bij vermogens.
De forumule voor het werken met dBu ziet er zo uit:
dBu = 20 log (V / 0.775)
En voor dBW:
dBW = 10 log (P / 1) = 10 log P
En de beroemde spl functie:
dBspl = 10 log (L / 10^-12)
Waarbij L het aantal Watts per vierkante meter is (W/m^2)

De kwadraat bij de spanningen (of factor twee als je het voor de logaritme zet) is om te corrigeren tussen vermogen en spanning. Een twee keer zo hoge spanning levert namelijk 2^2 =4 keer zo veel vermogen op. Daarom is een xx dB toename altijd hetzelfde, ongeacht of het een toename in vermogen, spanning, vermogen per m^2 enz was.

Ik hoor een brom uit mijn speakers, hoe komt dat?

Nou, je bent niet de enige. Laat me raden, je hebt vast je pc en je tv of tuner met kabel op je stereo aangesloten?
Het heet een ground loop, of aardlus in het nederlands, en wordt veroorzaakt door een verschillend potentiaal van de aarde. Ik zal het proberen uit te leggen, maar als je er niks van snapt is dat niet zo erg. Het treedt bijvoorbeeld op als je je stereo apparatuur en bronnen op verschillende stopcontacten hebt aangesloten en ook de aarde daarvan gebruiken. Stel dat er een kleine stroom loopt door een aarde draad, dan staat er ook een spanning over die aarde draad (ook een aarde draad heeft een (kleine) weerstand), en over de aarde draad van een ander stopcontact niet, dan heb je dus een verschillende aarde niveau, en dan: HMMMMM!
Een andere oorzaak, de nummer één oorzaak van ground loops, de coax kabel. Die kabel is geaard, maar dat punt kan kilometers van jouw huis liggen, met dus kilometers kabel met weerstand ertussen. Ook al heb ik het nog nooit heb uitgeprobeerd, lijkt me dat de mantel verbinden met hetzelde aarde punt dat al je apparatuur gebruikt, het probleem oplost.
Wat je anders kunt doen is een condensator in de mantel en kern zetten:
mantel - condensator - mantel
kern - condensator - kern
Neem een condensator van iets van 0.1 uF, en het signaalverlies zou moeten meevallen.
Ook zijn er apparaatjes die met trafo's werken, maar die zijn weer een stuk duurder.
En nog een laatste tip: aard altijd je PC, ook al levert dit een brom op.

Ik ga nieuwe speakers kopen, welke zijn nou het beste?

Een van de meest gestelde vragen, en helaas is er geen antwoord op te geven. Speakers zijn denk ik het zwakste gedeelte in de keten, en leveren daardoor een groot aandeel in het uiteindelijke geluid. Maar het verschil tussen speakers is erg groot, en het feit dat die speakers allemaal naast elkaar bestaan, geeft wel aan dat de smaken verschillen.
Komt bij dat je zoiezo niet zoveel kan zeggen over audio aan de hand van specs, en van speakers al helemaal niet!
Daardoor komt het toch neer op het eeuwige cliché: luister zelf! En vergeet daarbij niet om een ochtend/middag vrij te nemen van werk/te spijbelen van school, en je eigen muziek mee te nemen. Ook al luister je vette terror of deathmetal, je hebt weinig aan een set die fantastisch klinkt met klassieke muziek als de laser in jouw cd-speler nog nooit een noot van Bach heeft mogen lezen.
Komt ook nog bij dat je het beste kan luisteren met de versterker die je van plan bent te kopen, of andersom, een versterker uitzoeken die goed klinkt met de speakers die je hebt uitgezocht.

Is de keten zo zwak als de zwakste schakel?

Dit is één van de "wijsheden" in HiFi land. Ik ben het er alleen niet mee eens.
De stelling luidt dat de het uiteindelijke geluidskwaliteit wordt bepaald door de kwaliteit van de zwakste schakel in de keten.
Stel je dan een set voor van zeg 50.000,-. In deze set is alles van dezelfde kwaliteit. Vervolgens vervang je een interlink met een standaard interlink (van lagere kwaliteit). De set die je nu krijgt noem je set A. Vervolgens stel je je nog een set voor. Deze is van dezelfde kwaliteit van de eerder genoemde interlink. Deze set noem je B. De stelling heeft als gevolg dat set A en B dezelfde geluidskwaliteit op leveren. Dit lijkt me moeilijk vol te houden. Het andere is dat de geluidskwaliteit wordt bepaald door een optelsom van alle componenten, ook dit lijkt me onwaarschijnlijk.
Ik ben van mening dat het een combinatie is van beiden, de waarheid ligt in het midden zeg maar.
Een andere wijsheid is: "garbage in, garbage out". Dit is op zich waar, alleen wordt hier vaak uit geconcludeerd dat de bron daarom het belangrijkste is, omdat een slechte bron het verpest voor de rest. Dit is waar, maar dit geldt net zo goed voor de versterker, die dus evenveel invloed heeft wat dat betreft.


Wat is surround sound?

Een algemene term waarmee geluid wordt omschreven dat ruimtelijker klinkt dan stereo, hetzij door een stel extra speakers, hetzij door faseverschuivingen in het geluid. Afkomstig uit de bioscoop waar het gebruikt wordt om het gevoel te geven dat je middenin de actie zit door geluid van meerdere kanten te laten komen, wat ook nog versterkt wordt door verschillende kanalen toe te wijzen aan de verschillende kanten.
Ook heeft het z'n weg gevonden in de muziek reproductie, waar het de dubieuze rol krijgt om een akoestiek na te bootsen. Zo Philips heeft een project lopen waarbij hele rijen speakers worden gebruikt, waarin fase verschillen en time delays worden aangebracht, om verschillende concert zalen na te bootsen. Door de meeste audiofielen nog steeds genegeerd voor hun 2-kanaals muziek.


Wat is Dolby surround?

Dolby surround is de huidige standaard voor surround geluid op VHS films en alle andere bronnen waarmee alleen een stereo kanaal weergegeven kan worden. Dit Systeem werkt met vier kanalen, namelijk Links, Center, Rechts en een tot 8Khz frequentiebeperkt kanaal: Het achterkanaal. Deze kanalen worden "verzonnen" aan de hand van de aanwezige twee kanalen van de stereo bron, door de dolby prologic decoder.


Hoe werkt dolby ProLogic?

De vier kanalen zitten in een zogenaamde "matrix" in het stereokanaal. Met deze techniek kunnen in het stereosignaal 4 kanalen gecodeerd worden.

Het centerkanaal is heel eenvoudig te verklaren. Dit is gewoon al het geluid dat mono is opgenomen en uit beide speakers evenhard komt. De decoder zal dat herkennen en zal het geluid naar het centerkanaal sturen.

Het surround kanaal is een kanaal dat met van een fase verschuiving in het gewone signaal is gemixed. De decoder zal ook dit signaal herkennen en het naar het achterkanaal sturen. Dit signaal is een beperkt kanaal omdat anders de hoge tonen, waarvoor het gehoor veel gevoeliger is voor fase fouten, te veel gestoord worden. Ook de allerlaagste tonen worden niet weergegeven door het achterkanaal omdat bij deze lange golven een faseverschuiving zeer gemakkelijk leidt tot het uitdoven van de lage tonen. Dit verhaal kan je zelf nagaan door je stereo speakers uit fase aan te sluiten. De hoge tonen, die de meeste richtingsinformatie bevatten, lijken uit alle plekken te komen, behalve uit je speakers.

Hoe komt het dan dat ik met een surround kanaal toch wel links- en rechtsachter kan horen in sommige films?

Dit effect wordt gemaakt door het achterkanaal goed samen te laten werken met je frontspeakers. De filmt moet dan wel vernuftig gemixed worden. Vaak is dit echter ook "wishfull thinking" van dolby prologic bezitters die niet naar Dolby Digital kunnen of willen.


Wat houdt digitaal surround geluid in?

Dit is niets anders dan een digitaal geluidsspoor waarin een surround effect zit. Het zegt niets over de kwaliteit ervan; het kan ook gewoon dolby prologic zijn. In de reclame wordt dit als synoniem gebruikt voor Dolby Digital, DTS en MPEG-2 geluid, wat dus verkopers onzin is.


Wat is dolby digital?

Dolby digital is de standaard voor DVD's om geluid op de schijf op te staan. Door gebruik te maken van compressie (AC3 genaamd) wordt veel ruimte bespaard op de schijf. Dit is handig omdat er op DVD vaak meerdere geluidssporen staan in verschillende talen en omdat het ook vaak met zes kanalen op de DVD staat. met dolby digital kan je tot vijf onafhankelijke kanalen op een DVD opnemen, die allemaal een volledig frequentiebereik hebben. Dolby Digital is trouwens geen synoniem aan surround geluid. Er bestaan variaties 2.0 tot 5.1, waarbij 2.0, 4.1 en 5.1 het meest gebruikt worden (respectievelijk: stereo met meestal een Dpl signaal, Een gedecodeerd Dpl signaal geremasterd als een 4.1 kanaals Dolby digital signaal en een volledig 6 kanaals surround signaal).


Wat betekend 5.1, 2.0 enzovoort?

Dit is de notering waarmee aangegeven wordt hoeveel onafhankelijke kanalen er weergegeven worden bij het afspelen. Er zijn in het meest complete geval dus 5 kanelen: Linksvoor, Rechtsvoor, Center, Linksachter en Rechtsachter. Het .1e kanaal is een kanaal met een zeer beperkt frequentiebereik, namelijk 20-120Hz. Dit kanaal wordt gebruikt voor een extra laageffect bij films, dat wordt weergegeven door een subwoofer.


Wat is het voordeel van Dolby digital boven Dolby prologic?

Dit is te omschrijven in de volgende punten
* er zijn vijf in plaats van vier kanelen, dit leidt tot een veel nauwkeurigere plaatsing van het geluid achter de luisteraar
* Alle kanalen hebben een volledig frequentiebereik. Dit leid tot een veel realistischer geluidsbeeld. Niet alleen klinken de achterkalen beter, ze passen ook veel beter in het geluidsbeeld. Ze kunnen nu hetzelfde weergeven als de voorspeakers. In het ideale geval zijn ze ook hetzelfde.
* alle kanalen zijn discreet, dit houdt in dat alle kanelen een eigen geluidsspoor hebben. Het voordeel uit zich in een veel betere kanaalscheiding waardoor de plaatsing veel nauwkeuriger is. Ook kunnen de achterspeakers en de centerspeaker totaal onafhankelijk van de voorspeakers geluid weergeven. Dus kan een trein ook echt alleen van achteren komen. Het voordeel van een discreet voorkanaal is dat bijvoorbeel muziek via de frontspeakers worden weergegeven, terwijl de centerspeaker geisoleerd wordt in waar hij goed in is: spraak weergeven. Ook een auto die van links naar rechts rijd kan de centerspeaker rustig overslaan waardoor de klankkleur niet steeds verandert naarmate het geluid van speaker wisselt (hoe ideaal dan ook, een center klinkt altijd anders dan de frontspeakers)
* Er is een apart subwoofersignaal dat in te stellen is op volume. Zo kam je het geluid zeer indrukwekkend laten klinken door dit kanaal goed in te stellen, zonder dat het geluid van de rest van de set bonkerig overkomt.


Wat is DTS en wat is het voordeel van DTS boven Dolby digital?

DTS staat voor Digital Theatre Sound. De werking is exact gelijk aan Dolby Digital. Het enige verschil is de kwaliteit van het signaal. Het kwaliteitsverschil zit hem in de mate van compressie. Bij Dolby digital worden alle zes de kanelen met 64kbps weergegeven (vergelijk mp3: 128kbps stereo). Dit resulteert in een datastroom van maximaal 384kbps. Bij DTS is dit verhoogd tot 768kbps. Hier is dus 128kbps per kanaal beschikbaar (vergelijk mp3: 256kbps). De methode van comprimeren is niet dezelfde, maar het vergelijk blijft goed staan. Deze hogere bitrate resulteert in een nauwkeuriger "stereobeeld" (tussen aanhalingstekens omdat het om een totaal surroundbeeld gaat in dit geval). Akoestische instrumenten en stemmen profiteren aanzienlijk van de ruimere bandbreedte. Het heeft dus nut als je van plan bent veel muziek op je systeem te spelen, en als je het laatste restje surround uit je systeem wil persen. Het verschil is er zeker, maar niet zo overweldigend als het verschil tussen Dolby prologic en Dolby digital.


Wat is THX?

THX is geen standaard. Het is een kwaliteitskeurmerk voor Bioscopen, apparatuur en voor films. Het is ontwikkeld door George Lucas ten tijde van StarWars. Dit uit onvrede over de bioscoopzalen. Met name het geluid in zulke bioscopen. Bioscopen die aan de certificering willen voldoen moesten aan zeer strenge eisen over frequentiebereik en vermogen voldoen. Ze werden ook doorgemeten en dan kwam er een certificering of niet. THX heeft niets met het aantal kanalen te maken of met Dolby digital. Het komt er simpel op neer dat het geluid erg hard kan en dat er een flinke heoveelheid voelbaar laag lekker meedreunt.

THX zie je ook op veel thuisaparatuur staan. Dit is ook een kwalitietsmerk. Dit gaat dan vooral om het vermogen dat de versterker minimaal kan leveren (100w/kanaal) en of het een verwerkingsunit heeft waarmee het geluid, dat in films op bioscoopspeakers is geoptimaliseerd, bewerkt wordt waardoor het wat meer voor kleine kamers geschikt is. Dit keurmerk wil niet zeggen dat een versterker goed klinkt.

Ondertussen is er een THX keurmerk bijgekomen, namelijk THX select. En de oude gaat nu door het leven als THX ultra. Voor de precieze eisen waaraan apparatuur moet voldoen om het keurmerk te krijgen, moet je op de site van THX kijken: www.THX.com

Hoe zet ik wavjes om in mp3s?
Om een wavje te coderen tot een mp3, heb je een zogeheten codec nodig. Deze zijn redelijk goed te vinden op het net, en ook de grote geluidsbewerkings programma's (cooledit, soundforge) hebben er meestal wel eentje. Er is een verschil tussen codecs, en encoders. Een codes is het driver-achtig dingetje wat je wavjes daadwerkelijk codeert, en een encoder is het prorammatje wat de codec aanstuurt. Nou is probleem dat sommige encoders geen codec meeleveren, en je weer moet gaan zoeken op het net. Er zijn verschillende codecs in omloop, hooggewaardeerde zijn de Fraunhof en Lame codec, Xing heeft een slechte reputatie.
De omzetting kan op meerdere manieren gebeuren. Zo kan je het sneller doen door fast modus aan te zetten (niet aanbevolen), en kan je verschillende bitrates gebruiken. Hoe hoger de bitrate, hoe sneller, maar ook hoe groter. De meest gebruikte bitrate is 128 kbit, maar 192 is beter. Bij 192 en hoger is het hoorbare verschil met cd al heel klein, als het er al is.

Wat is "joint stereo"?
Dit wordt gebruikt bij het converteren naar mp3. Alle informatie uit het orspronkelijke stereo signaal dat in het rechter en linker kanaal hetzelfde is, wordt ook maar in één kanaal opgeslagen.

Hoe zet ik MP3's om in WAVjes?
Dit kan met elk geluidsbewerkings-programma, maar ook gewoon met winamp. Zet bij options --> output de ooutput op Nullsoft Disk Writer. In plaats van naar je soundcard, slaat hij de mp3's op als wav!

Kan ik een MP3 bewerken?
Nee, je zult hem eerst om moeten bouwen naar een WAV-file. Een MP3 is te vergelijken met een ZIP-file, die moet je ook eerst uitpakken, voordat je iets met de inhoud kan doen.


Termen
A3D:
AC: wisselspanning. Uit onze stopcontacten komt een 50 Hz 230 V wisselspanning (rms waarde). Een versterker levert ook wisselspanning met een variable amplitude en frequentie. De 50 Hz die uit onze stopcontacten komt, is overigens helaas de meest dodelijke wisselspanning die er bestaat, zelfs de 60 Hz van Amerika is al beter. Helaas kwamen ze hier pas achter nadat het lichtnet al een tijdje bestond (en al een paar mensen gefried waren).
AC3: manier van audio compressie. Slaat vaak op de audio bij DD.
Actief: dit betekent in de audio wereld met versterking.
ADC: Analogue Digital Converter
AES: Audio Engineering Society. Deze organisatie heeft bijv de AES power handling standaard in het leven geroepen (de speaker moet acht uur lang het vermogen kunnen weerstaan).
Ampere: eenheid van stroomsterkte bedacht door meneer Ampere. Is éen coulomb per seconde.
Analoog: traploos signaal, in tegenstelling tot digitaal.
Aspect ratio: geeft de verhouding tussen de breedte en hoogte van het beeld aan. Bijvoorbeeld 4:3 voor gewone tv uitzendingen en16:9 is het breedbeeld formaat.
Audio: betekent "ik hoor" in het latijn, en in het Nederlands zoiets als alles wat met geluid te maken heeft.
Bandpass systeem:
Bass reflex poort: Opening in de kast die ervoor zorgt dat de speaker op een bepaalde frequentie een boost krijgt (lees: iets hogere gevoeligheid). De poort wordt vaak zo gemaakt dat de speaker "geholpen" wordt bij lage frequenties waar de output iets lager is. Nadeel van een bass reflex poort is dat je een verbinding krijgt tussen de voor- en achterkant van de speaker, wat akoustische kortsluiting veroorzaakt. Vaak is dit net beneden de resonantiefrequentie van de poort. Hierdoor gaat een bass flex speaker ook nauwlijks lager dan die resontiefrequentie in tegenstelling tot een gesloten systeem, die een afval heeft van 12 dB/octaaf beneden de kast resonantie frequentie.
Bookshelf: boekenplank. Dit geeft aan dat de speaker niet vloerstaand is.
CD: Compact Disc. Digitaal opslag medium. Voor audio is een 16-bit 44.1KHz ADC gebruikt. Opslag capaciteit is meestal 650mb, oftwel 74min.
Cinch: ander woord voor RCA.
Clippen: een versterker heeft een maximum spanning die hij kan leveren. De eindversterker heeft een vaste versterkingsfactor. Dat heeft als gevolg dat je in de eindversterker een signaal kan stoppen dat niet meer met de versterkingsfactor versterkt kan worden omdat het het maximum output spanning zou overschrijden. Wat er gebeurt is dat de spanning blijft steken op de max output spanning. De sinus wordt als het ware afgevlakt. Wat je krijgt is een soort van blokgolf, dit noem je clippen. Als je een toongenerator hebt die een blokgolf kan laten horen kan je horen hoe verschrikkelijk dat klinkt. Het is erg schadelijk voor je speakers.

[Jag]

Tweede deel:

coax: kabelsoort. Hierbij zit er een mantel om een kern heen met isolatie ertussen. Bekende toepassing van de coax is dé kabel (van Casema, UPC, enz) of BNC. Wordt ook vaak gebruikt voor digitale signalen.
Composite video: standaard voor video signaal. Alles door één kabeltje, laagste kwaliteit.
Compressie: -verkleinen van ruimte dat iets inneemt. Dit kan lossles gebeuren (zippen bijv) of lossy (mp3 bijv). Beroemde voorbeelden bij audio zijn mp3 en Altrac. De eerste comprimeert zo'n factor 10 (afhankelijk van bitrate) en de tweede zo'n factor vier. De invloed hiervan op audio kwaliteit verschillen.
- verkleinen van dynamiek.
Condensor mic: microfoon die gebruik maakt van een condenser element, vaak duurder dan dynamic mic, en ook vaak beter. Kan ook beter tegen stoten. Dus als je als hobby hebt om te slingeren met je mic, neem dan geen condenser mic .
Continu: deze term wordt vaak gebruikt bij het raten van versterkers. Vaak houdt dit in dat de toegelaten THD 0.05% is, en als input (en output) 20-20000Hz, en uiteraard gedurende lange tijd. Ook met speakers vaak gebruikt, en terecht.
Crossover: wisselfilter in het Nederlands, en afgekort x-over. Scheidt bijv hoog en laag, of hoog en midden. Een x-over bestaat uit een high pass en low pass filter. Een low pass filter laat alles door beneden een bepaalde frequentie, en een high pass andersom. Dit soort filters zijn geen brick walls. Zo laat een high pass filter ingesteld op 120Hz, ook wel 100Hz tonen door, alleen niet meer zo sterk. De mate waarin de afval is, wordt aangegeven in dB/octaaf. Zo laat een 12 dB/octaaf low pass filter van 2000Hz een 8000Hz toon op -24 dB sterkte door.
Een x-over kan low level en high level zijn, respectievelijk line level en speaker level. Dat wil zeggen, hij kan voor de versterkers, of na de versterker. Voor de versterker is ie meestal ook nog active wat inhoudt dat ie het beetje verlies wat ie veroorzaakt kan compenseren door weer wat te versterken.
DAC: Digital Analogue Converter
DC: gelijkspanning. Komt bijv uit een batterij. Wil je met audio niets mee te maken hebben, levert namelijk geen geluid op, alleen maar een warme speaker . Als versterkers de geest geven, willen ze nog wel eens DC leveren, hierdoor wordt de speaker snel heel warm en de spoel smelt (vergelijk oppervlakte onder grafiek van een sinus en een DC spanning maar eens). Even een batterij aansluiten kan overigens geen kwaad, en kan heel handig zijn om te kijken of speakers in fase staan aangesloten.
Decibel (dB): schaal voor het werken met spanningen en vermogens bedacht door meneer Bell. Bedoeld voor rekenen met audio-toepassingen. Meestal wordt met dB dBspl bedoeld: de eenheid voor geluidsniveau
dBspl: eenheid van geluidsniveau
dBu: eenheid van spanning waarbij 0 dBu 0.775V is.
dBv: hetzelfde als dBu, werd gebruikt toen dBu er nog niet as.
dBV: eenheid van spanning, 0 dBV is 1V
dBW: eenheid van vermogen, 0 dBW is 1 Watt
Dempingsfactor: deze is gedefinieerd als de impedantie van de speakers gedeeld door de impedantie van de versterker (plus eigenlijk nog de impedantie van de kabels en passieve (als die aanwezig is) x-over. Het idee hierachter is dat als er geen signaal meer is, maar de speaker beweegt nog, dat die dan een inductiespanning geeft. Die inductiespanning kan je het beste kortsluiten (dan is het effect op het geluid het minst) en dit krijg je als de impedantie van de versterker heel laag is. Versterkerfabrikanten gaan van een speaker van 8Ohm uit, en soms wordt nog een frequentiegebied gegeven waarin de gegeven waarde van de dempingsfactor opgaat. Bij normale HiFi versterkers is dit vaak zo'n 40, bij PA versterkers 200 a 1000, en buizenversterkers eerder iets van 5. Het nut van dempingsfactoren boven de 40 is twijvelachtig.
Digitaal: het signaal bestaat uit vaste waarden dus het tegenovergestelde van traploos. Het aantal bits geeft aan hoeveel waarden er beschikbaar zijn (2^aantal bits). Aantal KHz hoevaak per seconde wordt gemeten wat de waarde van het signaal is bij de analoog naar digitaal (of andersom) omzetting.
DIN: Deutsche Industrie Norm. Standaard voor vermogen van versterker. Gemeten wordt met een 1 KHz toon, en toegelaten THD is 1%.
Direct radiator: een niet hornloaded speaker, komt heel veel voor.
DivX: mpeg-4 codec. Is officiëel nog niet eens uit, maar toch al veel gebruikt. Hoge beeldkwaliteit, maar lage framerate. Heeft hoge systeemeisen vanwege complexe compressie.
Dolby digital: manier om geluid op te slaan. Compressie methode is AC3. Houdt niet noodzakelijk in dat het surround betreft, het komt wel het meest voor. Het getal erachter geeft aan hoeveel kanalen er zijn. Zo is dolby digital 4.0 vierkanaals audio, met stereo surround plus links en rechts, en dolby digital 5.1, verreweg de bekendste, vijkanaals: links, center, rechts, right surround, left surround en ook nog een LFE kanaal dat alleen lage tonen bevat.
Dolby digital ready: dit is een versterker of receiver die geen AC3 decoder heeft, maar wel een vijfkanaals versterker is. Dat wil zeggen, er zitten vijf preamps en poweramps in. Aansluiting gaat via zes rca aansluitingen (ook één voor de sub) vanaf de DVD speler (of AC3 decoder).
Dolby surround prologic: decoder die bewerkingen op een stereo signaal doet die er een vierkanaals signaal van maken, waarbij het freq bereik van het midden en achter kanaal worden beperkt. Van het achter kanaal wordt bovendien de fase veranderd. Het center kanaal wordt verkregen door alleen weer te geven wat in het linker en rechter kanaal voorkomt, zo wordt weer gegeven datgene dat eigenlijk al uit het midden had moeten komen.
Dolby stereo: drie kanaals geluid, waarbij het derde, achterkanaal, wordt "verzonnen" dmv faseverschuivingen.
Dolby surround: slaat op geluidsformaat. Zelfde als dolby stereo, alleen dan voor thuis.
Dolby A/B/S: ruisonderdrukking. Hier wordt het signaal eerst compressed (dynamiek verlaagd) en daarna expanded (dynamiek weer verhoogd naar oorspronkelijk niveau). Dit gebeurt met eeen zogenaamde compander. Wordt vooral gebruikt voor tapes. De verschillende letters staan voor de verschillende versies van de ruisonderdrukking.
Driver: zo heet het geheel van conus, magneten en spoel.
DSP: digital signal processor. Vaak een chip die het signaal (evt nadat het in digitaal is omgezet) veranderd. Voegt bijvoorbeeld reverb (galm) toe, of doet fase verschuivingen zodat het geluid ergens anders vandaan lijkt te komen, maar er zijn erg veel mogelijkheden.
DTS: Digital Theatre Sound. Vergelijkbaar met DD, alleen lagere audiocompressie. Nog weinig ondersteuning voor.
DVD: Digital Versatile Disc. Zelfde formaat als cd, maar heeft een opslag capaciteit van 17.4 GB.
Dynamic mic: microfoon met een speaker erin. Maakt gebruik van inductiespanning die wordt opgewekt door een bewegende speaker. Je kan dus met een dynamic mic je muziek spelen, en in je speaker bleren (dat ook weer versterkt wordt, wel andere speaker gebruiken!!!).
Dynamiek: verschil tussen zachste en hardste niveau in bijv een opname of een optreden. Opnames met lage dynamiek klinken slap en levensloos. Het wordt beperkt door veel factoren. Bijvoorbeeld de max spl die je kan halen, de zogenaamde noise floor (belangrijk bij concerten). tape saturation, wat hoorbaar is, enz. Het wordt aangegeven in dB. Zo heeft een cd een max dynamiek (wat er werkelijk aan dynamiek vanaf komt, is natuurlijk afhankelijk van wat erop staat) van 96 dB, en een plaat van dik 60. Een versterker heeft vaak een signal to noise ratio van zo'n 106 dB, wat inhoudt dat die versterker nooit een dynamiek van meer dan die 106 dB kan bieden (misschien ietsjes meer, als een signaal onder het noise level komt, kan het soms toch nog onderscheidbaar zijn).
EAX:
Equalizer: apparaat dat gebruikt wordt om bepaalde delen van het geluid te versterken of verzwakken. Er zijn twee soorten, parametrisch en grafisch. Grafische heeft vaste banden (frequenties die aangepast worden) en vaste Q (hoeveel er wordt "meegenomen" als je bijv 2KHz boost, de steilheid van versterking). Bij een parametrische kan je die twee dingen instellen, maar heeft minder banden. Meest simpele EQ zit op een simpele autoradio, waarmee je met de tone knop het hoog kan aanpassen. Op HiFi versterkers zit vaak een bass en treble regeling, een 2-bands grafische equalizer.
Fase: verschil in graden om radialen met referentiepunt. Het verschil in fase tussen het linker en rechterkanaal een half Pi is, oftewel 90 graden, dan staan ze "uit fase". Dat wil zeggen, als de ene op zijn hoogtepunt is, is de ander in een dal (van een sinus). Hierdoor treedt uitdoving op. Hier wordt gebruik van gemaakt bij noise cancelling. Ook in surround programma's wordt dit gebruikt. Het is hoorbaar door het verdwijnen van de lage tonen (die er meer last van hebben door lange golf) en gekke stereobeeld.
Gesloten systeem: een luidsprekerkast zonder opening.
Gevoeligheid: neem een luidspreker, geef hem één Watt, en meet met een spl meter op één meter afstand in het midden van de luidspreker en je hebt de gevoeligheid. Wordt in een akoustisch dode ruimte gedaan (ook wel eens niet, maar dan moet het vermeld worden). Dit zecht iets over het rendement van een luidspreker (wat veel moeilijker is om te meten). Is ook sterk afhankelijk van de frequentie.
Headroom: wat een versterker of speaker gedurende korte tijd kan leveren/hebben bovenop zijn continue niveau.
Hoorn: dit is een exponentiëel toenemende "toeter" die voor de conus wordt geplaatst. Dit verbetert de coupling van luidspreker en lucht, zorgt ervoor dat de luidspreker minder ver hoeft uit te slaan en voor betere richting van het geluid. Met als gevolg een drastische steiging in gevoeligheid van de speaker. Een hoorn kan front- en backloaded zijn, dus aan de voor- en achterkant bevestigd van de speaker. Er zijn veel verschillende types. Voor de hoge tonen zijn er gewone standaard exponetiële hoorns, maar ook radial en constand directivity (cd) hoorns. Een radial hoorn is een soort van stukje uit een taart, de voorkant is dus niet plat. Een constant directivity is een hoorn die dezelfde uitstraling heeft over een wijd frequentiegebied, dit zorgt voor een constanter geluid door de kamer/zaal. Omdat voor het laag de hoorns mondopening net zo groot moet zijn als 1/4 van de golflengte van de laagste toon die hij kan weergeven. Daardoor zijn ze behoorlijk groot (en als je er een meerdere naast en op elkaar zet wordt "gaan ze ook lager"), en zijn er manieren bedacht om ze wat efficienter "in te pakken". Zo kan ie opgevouwen worden: een folded hoorn. Waarbij voor een W vorm kan worden gekozen, een W-bin, of een krul, een scoop. Of de hoorn wordt gebogen, een bent horn. Een voorbeeld hiervan is een krul, een curled hoorn.
Hoorns worden met name in de PA gebruikt vanwege hun hoge gevoeligheid, maar er zijn ook HiFi fanaten die er bij zweren.
Laser disc: medium voor audio en video. De disc heeft de grootte van een LP.
LFE: Low Frequency Effect. Slaat op het .1 kanaal in DD.
Line level: zo'n -20 tot +10 dBu. Dit is de signaalsterkte voordat het door de power amp is gegaan.
Mic level: zo'n -30 dBu. Deze spanning wordt door de mic veroorzaakt, en wordt versterkt door een mic preamp tot line level.
Mp3: Iedereen heeft ondertussen al een aantal GB. Muziekanten zijn er iets minder blij mee, maar het is hèt digitale opslagformaat geworden van geluid vanwege zijn grootte (zo'n 10x kleiner dan wavjes) en geluidskwaliteit (natuurlijk minder dan het orgineel, maar zeker acceptabel).
Mpeg: Motion Pictures Expert Group. Heeft manieren bedacht om video en audio te comprimeren om het op een cd te krijgen. De derde versie gaat nu door het leven als mp3, en de vierde als divx.
Muziek: afgezien dat het iets heel leuks is om naar te luisteren, is het ook een manier om de power handling te bepalen van een speaker en versterker. Er wordt gemeten met veel vervorming en gedurende korte tijd. Dit bepaalt de headroom van een speaker of versterker.
PA: Public Audio en niet proffesionel audio zoals je misschien dacht. Oorspronkelijk term voor audio installaties die gebruikt werden om grote groepen mensen toe te spreken, tegenwoordig natuurlijk een bredere betekenis: alle geluidsapparatuur die wordt gebruikt om grotere groepen mensen te bereiken, dus ook met muziek.
PCM: Pulse Code Modulation. Levert het bekende wav formaat op. Wordt ook gebruikt voor cd-audio.
Piezotweeter: ander soort tweeter gebaseerd op een bepaald cristal dat een spanning geeft als het vervromd wordt en andersom. Wordt alleen in PA gebruikt.
PMPO: ik weet niet welke halve zool deze rating heeft bedacht. Het is een vrijgeleide om er maar op los te verzinnen. En zo komen 15cm hoge 100gram wegende computer speakers dus aan hun "300Watt!!!" opdruk. Ik geloof dat er een trucje met leeg laten lopen van condensatoren wordt gebruikt. Vermijden dus, inhoudsloos.
Poweramp: eindversterker.
Preamp: voorversterker. Versterkt (of verzwakt) het signaal voordat het in de poweramp gaat. Speciale gevallen zijn een mic preamp, een versterker voor een microfoon, en een phono preamp, waar ook nog een (vaste) EQ in zit.
RCA: de standaard "tulp" stekker, ook wel cinch genoemd.
Regio code: code die aan een DVD film wordt gegeven die alleen met een DVD speler met dezelfde code kan worden afgespeeld om export te voorkomen. Regiovrij maken van DVD spelers is dan ook erg populair.
RGB: Rood groen en Blauw. Beste manier van video transsport. Kan alleen maar met Scart.
RMS: Root Mean Square. Dit is een manier om van een sinus (alleen maar daarvoor!) de effectieve waarde te bepalen. Zo is onze 230V eigenlijk een wisselspanning met een max waarde van 325 V (en -325 V dus). Bij audio is rms "the way to go". Overigens zegt dit helemaal niet over de rest van de meting, zoals vaak wel wordt gedacht.
Scart: platte 21-pins connector. Worden van allerlei signalen door vervoerd, S-VHS, RGB, Audio, en nog wel meer.
S/P-DIF: Sony / Philips Digital InterFace. Standaard voor digitaal signaal, met +5 V als hoog.
Speaker level: zo'n -30 tot 30 dBW. Signaal na versterking, beter in dBW aan te geven.
S-video: standaard voor videosignaal. Helderheid en kleur worden appart vervoert in tegenstelling tot composiet video, levert ook een duidelijk zichtbaar beter beeld op.
THX: dit geeft aan dat de apparatuur aan bepaalde eisen voldoet.
Toslink: manier om optisch een signaal door te geven. Gebeurt met glasvezel kabel.
Tweeter: driver in een meerweg systeem dat de hoge tonen weergeeft.
Vervorming: het verschil tussen de in- en output. Dus zowel dingen die worden toegevoegd als wat weg wordt gelaten. Voorbeelden van dingen die worden toegevoegd zijn harmonische vervorming, (white) noise (veroorzaakt door de willekeurige bweging van elektronen). En voorbeelden van weglaten: clippen, problemen met frequency response (ook niet drastische problemen zoals een dipje van 3 dB bij 534 Hz).
Video cd: oude opslagformaat van video en audio. Veel minder dan DVD films.
Watt: Voor uitgebreider antwoord, zie "Hoe zit dat met Watts?". Watt is de eenheid van vermogen: Watt = joule / seconde
Het geeft de snelheid van omzetting van energie aan of toevoeging ervan (toevoeging in het systeem). Als het op een speaker slaat, dan betekent het hoeveel energie van de versterker de speaker per seconde omzet. En als het betrekking heeft op een versterker, dan hoeveel energie erper seconde in de luidspreker stroomkring wordt toegevoegd (afkomstig uit lichtnet).
Ook eenheid van opschepping, waarbij hoe hoger hoe meer er wordt opgeschept .
Woofer: driver in meerweg systeem dat de lage tonen voor rekening neemt.
Subwoofer: speaker die de superlage tonen weergeeft. Vaak met versterker ingebouwd -> actief.
XLR: standaard kabel voor proffesioneel gebruik. Heeft drie aders, één ground, en twee voor het signaal dat echter uit fase staat. Vervolgens wordt door een differentiel amp (is een opamp) het verschil tussen beide versterkt. Het idee erachter is dat storingen die veroorzaakt worden door magnetische velden van bijvoorbeeld AC cords, of high power dimmers een spanning in beide aders veroorzaakt wat dan vervolgens niet door de differentiel amp wordt versterkt. Alleen nuttig voor lange afstanden. Ook wordt trouwens een transformer gebruikt soms.
X-over: veel gebruikte afkorting voor crossover.

Kijk ook eens hier.

Dit is zoals ik hem in eerste instantie wil inleveren, met dank aan JvS, JaapVR en Silacoid.

Jag

[Exterazzo]

Holy sjit

[Mad_Manic]

Zo te zien heb jij er verstand van, misschien weet je ook wel een antwoord op mijn topic http://gathering.tweakers.net/forum/list_messages/79478

[akakiwi]

Op donderdag 30 november 2000 00:15 schreef Mad_Manic het volgende:
Zo te zien heb jij er verstand van, misschien weet je ook wel een antwoord op mijn topic http://gathering.tweakers.net/forum/list_messages/79478

Ben blij dat ik m'n Mr. Bean icoon heb veranderd in deze.


Anders zaten we zo'n beetje met dubbele

[Verwijderd]

Hij is mooi! Heel netjes Jag!

[Verwijderd]

Yesindeed, m'n complimenten!

[uibeltje]

kewl

wat een werk moet dat geweest zijn! Ik had een gedeelte al eens gelezen, nu de rest nog. Hopelijk gaat iedereen deze ook gebruiken.

[Vinnienerd]

Eh...een klein dingetje:
Bij de uitleg van DivX zeg je: "hoge beeldkwaliteit, lage framerate"...

Dit moet bitrate zijn neem ik aan

Verder is 'ie toppie

[Jag]

Vinnienerd, dank je voor de inhoudelijke kritiek, maar ik bedoel wel framerate. Een gedeelte van DivX compressie houdt in dat er frames weggehaald worden, en dat zie je (bitrate had er ook kunnen staan btw).

Jag

[Jaymz]

16: 9 is in je faq 16:9 geworden. Maar dit terzijde

[Verwijderd]

Hm, heb um nog nie doorgelezen... doe ik wel ff in de stille uurtjes

iig...supergoed werk Jag! Meen ik echt. Een hoop vragen zullen nu vooraf al beantwoord kunnen worden door jouw kennis, ipv in het rond geblaat te worden op forums...hulde!

[JT]

Hey Jag
brute faq, maar met 1 ding ben ik het niet eens. Je zegt dat speakers *altijd* van de muur af moeten staan. Maar er zijn genoeg speakers die het het best doen op 30-40 cm van de muur, en MK heeft een actieve subwoofer die is ontworpen om in een hoek te zetten, en die daar ook idd het best klinkt... ik meen dat het type de VX 125 was. En MK is niet zomaar een fabrikantje, samen met REL een v.d. beste v.d. wereld...

Maar voor de rest erg bruut en ik heb er ook wat uit geleerd, thanx

[TheGrimReaper]

je hebt niks achter a3d ingevult

verder is ie heel goed en ik heb een hoop bijgeleerd thanx.

[Jag]

Achter A3D staat nog niks, dat klopt. Ik heb daar ook een topic over geopend, maar helaas geen antwoord gekregen. Misschien dat iemand daar alsnog naar kan kijken: http://gathering.tweakers.net/forum/list_messages/81766

Jag

[JT]

Hey Jag, ik zal ff een berichie posten op die topic ZODRA m'n verbinding het toelaat
Maareh, ben je het met m'n kritiek eens ?

[BrammeS]

WuW dat heb je leuk gedaan mn complimenten. Ik w8t met smart op de HTMl versie!

[Jag]

JT, ik heb in de FAQ gezet dat speakers te dicht bij een muur een bonkerig geluid kan opleveren, maar andersom als je problemen hebt met te weinig bass dat het kan helpen. Dit lijkt me toch wel goed. Anders quote ff een stuk.

Jag

[T.S.]

Sjappo!

[Jag]

Als je html versie wilt hebben, zet dan gewoon hier ff je e-mail neer. Duurt waarschijnlijk nog wel ff voordat de adjes 'm aangepast hebben naar GoT style. Ik zal 'm in ieder geval ff mailen naar Silacoid, zodat hij 'm op zijn space kan zetten.

Jag

[Verwijderd]

people.a2000.nl/fdboer00/FAQ.html

Misschien is er iemand bereid hem om te zetten naar GoT-stijl (zoals de webdev FAQ) ?

[Verwijderd]

ik zie net dat de "shortcuts" niet werken....

[Jag]

Wacht ff Silacoid, dat wordt al gedaan: http://gathering.tweakers.net/forum/list_messages/79464
En kan iemand dat ding ff naar boven schoppen?

Jag

[Verwijderd]

oh ik heb niets gezegd

[Verwijderd]

MPEG-4 dropt frames? Dacht het niet!

Een MPEG-4 gecodeerd stukje film heeft exact even veel frames als het origineel. Er wordt _ABSOLUUT_ geen frame 'gedropped'.

Verder is DivX ;-), evenals AngelPotion, SMR, nAVi, etc. etc. niets anders dan een gehackte versie van een beta versie van de MS MPEG-4 codec, en wel zo gemodificeerd dat de blokkering voor encoderen is weggehaald, en de blokkering op toepassings in AVI files. Verder gebruiken deze codec allemaal hun eigen FourCC code, om de codec te 'claimen'. Er zijn programma's in omloop (FourCC changer) waarmee je de code kan veranderen, en zo gewoon alle films geencodeerd met een codec gebaseerd op MS MPEG4 gewoon kan afspelen met 1 codec.

Voor de rest zijn deze codec allemaal 100% gelijk aan MS MPEG4, en er is zelfs een gehackte MS MPEG-4 codec in omloop (met die laatste bedoel ik dus een codec waar de MS FourCC code voor wordt gebruikt, en geen fancy naam heeft).

[StanTheMan]

Op woensdag 29 november 2000 23:13 schreef Jag het volgende:
DTS: Digital Theatre Sound. Vergelijkbaar met DD, alleen lagere audiocompressie. Nog weinig ondersteuning voor.

Klein foutje..

(VAN MIJ) sorry

[JT]

Wat voor foutje dan ?

[Jag]

Ok, dan ben ik verkeerd ingelicht over de DivX codec, bedankt voor de info. Maaruh, hoe komt het dan dat DivX altijd zo'n lage framerate hebben? Is dat later gedaan om het op één cd te laten passen? En heeft het niets met DivX'jes te maken? Ik ben niet de enige die het opgevallen is dat DivX vaak (altijd?) een lage frame rate hebben.

Jag

[Jag]

Kan iemand aub ff op deze topic reageren, ik krijg namelijk maar geen antwoord van de adjes over hoe het nou verder gaat met de FAQ (druk ofzo:?). En ik heb geen zin om dat ding zelf steeds omhoog te halen, dat staat zo stom.

Jag

[Verwijderd]

Niet het hele verhaal gelezen, maar met betrekking tot DolbyDigital vs. DTS:

[...] Dit resulteert in een datastroom van maximaal 384kbps [...]

is niet helemaal waar... Dolby Digital heeft een Max. van 448 kbps...

verder: Top!

[JvS]

Even op www.dolby.com gebladerd (ik had mijn deel uit m'n hoofd gedaan)

en daar lees ik even snel dat de AC-3 bitrates van 32 tot 640 kbps lopen en dat de 384kbps de meest gebruikte is

Hier ff een stukkie gekoppiepeest van die site:

Dolby Digital was first developed for film and HDTV broadcast delivery of 5.1-channel audio. There is only one version of this technology being licensed in consumer products covering the range of mono to 5.1-channel audio, and data rates from 32 kb/s to 640 kb/s

[Verwijderd]

Jij bent de man, ik ga dat vanavond ff op me gemakje verder uitpluizen, maar ik kan hier zkrz nog wat van leren, grote klasse

Knap ik kan terug in de tijd posten

[Jag]

Dank je wel, ik zal trouwens deze topic maar weer eens back to the future plaatsen .

Jag

[djazete]

oja,
PA = Public Adressing en niet Public Audio of zo..
althans, dat is wat ik 'overal' hoor en heb gelezen in de music maker en future music geloof ik. maar goed. whats in een afkorting
iig, goeie FAQ, al hoort iedereen dit te weten, toch?

[Verwijderd]

Effe over die mp3 dat je die niet kan bewerken is ook niet waar.
Met soundforge kan je wel degelijk een mp3 bewerken en dus hoef je hem niet eerst naar wav om te zetten

[Sir Abarth]

Tjemig de pemig!
Dit lees ik later nog wel ff door...

[Millennium]

Op zaterdag 09 december 2000 08:36 schreef fokke het volgende:
Effe over die mp3 dat je die niet kan bewerken is ook niet waar.
Met soundforge kan je wel degelijk een mp3 bewerken en dus hoef je hem niet eerst naar wav om te zetten

Met Cool Edit 2000 gaat het ook perkekt

[Abom]

ff over mpeg4, ik weet 100% zeker dat niet alle enkel frame apart zo kleinmogelijk gemaakt wordt (waardoor het beeldkwaliteit verliest) maar er worden OOK frames tussen uit gelaten, dit is 100% zeker.

[Abom]

Ow, is btw erg interesant.
Ga ik ff een keer helemaal doorlezen!

[Jag]

PA is idd Public Adress, dat was een foutje, en die ben ik vergeten eruit te halen.

En over mp3's bewerken, ik gok dat de mp3 (of een klein stukje ervan) toch eerst naar wav wordt omgezet.

Jag

[djazete]

hehe ok verder wel top werk. zit wel wat uurtjes in denk ik..
wat betreft mp3 en bewerken, het lijkt mij praktischer om dingen eerst de decomprimeren voordat je het bewerkt.. omdat het dan wat sneller is. alles on the fly comprimeren en decomprimeren om iets uit te proberen lijkt me lastig. net als dat als een wavje ingeladen wordt hij eigenlijk ook eerst ge de-extract wordt.. alleen doordat die niet echt gecompressed is gaat dat sneller enzo.. volgens mij dan.
maar ja. boeit het..?
oja zijn er hier op dit forum ook mensen die zelf harddisk recorden en muziek maken enzo en dat soort dingen..? micing, recording, mastering..?

[Jag]

Het is zo stom dat ik die fout gemaakt heb. Ik heb die term zo ontzettend vaak uitgelegd, ook inc waar ie vandaan komt. En dan uitgerekend op het moment dat die FAQ geschreven moest worden, kon ik er gewoon niet meer opkomen . Ik wist ook wel dat Public Audio niet goed was, maar wist niet meer wat het wel was.
En inderdaad, dat gedoe over mp3's bewerken is niet echt belangrijk.

Er zijn trouwens wel mensen die doen aan hd recording en muziek maken, alleen niet erg veel. Ik vind het zelf redelijk interessant, maar weet er geen reet vanaf. Maar als er interesse voor is, dan kan het wel in de FAQ komen. Ik zou zelf niet weten welke vragen erin zouden moeten komen. Als iemand zich geroepen voelt, leef je uit en mail het naar mij.
Ook was er nog interesse voor zelfbouw speakers. Daarvoor geldt hetzelfde.

Maar wat nog het meeste mist aan de FAQ, en dat is eigenlijk wel kwalijk, is het gedoe met de verschillende uitgangen op geluidskaarten. De hele shit met de digitale uitgangen, hoe je bepaalde speakers aansluit, hoe je met minidisc mp3's kan opnemen, dat soort dingen. Staat eigenlijk nog bar weinig over in, in de FAQ, en het wordt heel vaak gevraagd.
En misschien is het wel een idee om een gedeelte toe te weiden aan de liefhebber. Met stukjes over meer gespecializeerde onderwerpen, zoals eerder genoemde muziekmaken en alles wat daarbij komt kijken, en speaker zelfbouw. En misschien ook wat onderwerpen uit live muziek, zoals feedback uitgelegd. Ideeen genoeg iig. Wat vinden jullie ervan?

Jag

[MaxxRide]

Ik heb de release van de faq gelezen,
Ik mis alleen nog dingen als dd se en DTS se, dit zijn in mijn ogen standaarden die er ook aan zitten te komen, de precieze details weet ik ook niet. Dit lijken mij nog leuke dingen voor in de faq..

[Rav]

You're the man !

ik interesseer me heel erg in audio, maar ik weet er nog niet zoveel van af, en ik heb het geld er niet voor.

ik heb er erg veel van geleerd, ik heb respect voor je dat je dat uit jezelf hebt gedaan