Oproep van de redactie: software voor 'weg van big tech'

[keukentafeltje]

Leuk topic en interessante reacties. Het is ook al eens eerder aangegeven in één van de voorgaande comments. De filosofie achter de actie Weg bij Big Tech lijkt me ook belangrijk.

Wat mij betreft hebben de Big Tech te veel invloed op de wereld (door dataverzameldrift) en daardoor op mijn leven. De invloed én techniek is daardoor té gecentraliseerd. Voor mij belangrijke waardes zijn privacy, security en open source, wat voor mij gelijk staat aan autonomie, veiligheid en vrijheid.

Dit jaar wil ik flink wat moves maken om weg te gaan bij Big Tech.
* Nu gebruik ik nog GMail, maar wil overstappen naar Proton (+ nog wat andere privacy georienteerde mail providers. Altijd handig om meerdere adressen te hebben )
* Nu gebruik ik nog Windows, maar wil naar Ubuntu (of andere)
* Gebruik al Vaultwarden voor wachtwoorden
* Gebruik al Synology NAS voor opslag
* Als browser gebruik ik Brave (zowel desktop als mobiel, incl de nodige plugins)
* Voor zoeken Startpage (alhoewel die ook Google gebruikt, zij het geanomiseerd), wie weet overstappen naar een ander
* NordVPN gebruik ik. Als mijn abonnement afloopt wil ik een andere overwegen
* Kalender van Google Calender naar Proton
* Contacten nog even zien. Mogelijk NextCloud
* Rumble/odysee voor video's, maar ja, YT biedt toch wel betere content
* Gelukkig kijk ik geen series en houd ik niet van films kijken.
* Chat: matrix e.a. alternatieven (treema bv), maar ook telegram. Al houden de mensen om me heen me op WhatsApp.
* Op fb, twitter en discord zit ik gelukkig niet


En deze is ook al een keer voorbijgekomen; al een keer voorbij gekomen. Er zijn een aantal alternatieven die worden aangeboden door kleinere techbedrijven. Dit betekent niet automatisch dat ze privacy en security hoog in het vaandel hebben.

Mocht er iemand feedback op mijn lijstje hebben dan hoor ik het wel.

[Superstoned]

Leuk, ik kijk uit naar het artikel.

Vraag me af of mensen hier ook een beetje met de nextcloud apps hebben gespeeld. Password managers, de kanban app deck, Talk voor chat en video calls, nou ja en Nextcloud Office natuurlijk (dat is onder de motorkap Libre Office). Collectives - een wiki. En mail, maar die heeft nog steeds een mail server nodig dus ik gebruik het zelf niet

Notes, contacts en calendar zijn wel genoemd maar de andere zie ik niet ;-)

Er is nog veel meer, ik gebruik privé ook de Maps app (kun je zien waar je foto’s genomen zijn) en ben een heavy Text gebruiker.

Gebruiken jullie alleen maar het file sync? Open je nooit eens een document van je desktop in nextcloud Office of andersom, vanuit de web ui op je desktop?

Het is makkelijk dat het in 1 platform zit, ik werk dan bij nextcloud maar heb al moeite genoeg om het draaiende te houden en moet er niet aan denken nog 5 server services te moeten draaien… zeker daar ze allemaal een andere tech stack hebben.

[Mx. Alba]

Zelf probeer ik vooral dingen zo veel mogelijk uit elkaar te trekken. Als als zoekmachine gebruik ik DuckDuckGo, en als browser gebruik ik Firefox, bijvoorbeeld, en daarin heb ik een Google container waarin ik op mijn Google account ben ingelogd en een Facebook container waarin ik op Facebook ben ingelogd, en ik gebruik die containers alleen voor dingen waarvoor ik echt op die specifieke accounts ingelogd moet zijn. Vroeger heb ik wel uit gemakszucht veel gebruik gemaakt van "inloggen met Google" of "inloggen met Facebook" bij third party sites maar die heb ik ook bijna allemaal los getrokken en er individuele accounts van gemaakt met een random wachtwoord in KeePass. Ik ben ook van plan om een NextCloud op te zetten op mijn Raspberry Pi, zodat ik voor het synchroniseren van mijn KeePass database tussen verschillende apparaten niet afhankelijk ben van een Big Tech cloud serivce.

TLDR: Ik ga er wel een beetje bewust mee om, maar zo ver als alle big tech eruit gooien ga ik niet.

[koelkast]

Ik ben zelf net een paar weken aan het nadenken over alternatieven voor de big tech. Ik heb daar allerlei ideeën over, met als mogelijke uitkomst selfhosting. Met alle voor- en nadelen van dien.

Wel zit ik erg te puzzelen met dit: stel dat mij iets overkomt (ziekte/dood/geheugenverlies/vul zelf maar in) kan mijn familie dan ook overweg met mijn strak geinstalleerde proxmox-docker-server waarop alles goed beveiligd is? Ik vind het nogal een keuze om voor selfhosted te gaan in dat opzicht. Ik zou alles netjes achter willen laten, zodat mijn partner en kinderen ook hun geuploade foto's nog kunnen terughalen.

[F_J_K]

koelkast schreef op vrijdag 20 januari 2023 @ 10:37:
Wel zit ik erg te puzzelen met dit: stel dat mij iets overkomt (ziekte/dood/geheugenverlies/vul zelf maar in) kan mijn familie dan ook overweg met mijn strak geinstalleerde proxmox-docker-server waarop alles goed beveiligd is? Ik vind het nogal een keuze om voor selfhosted te gaan in dat opzicht. Ik zou alles netjes achter willen laten, zodat mijn partner en kinderen ook hun geuploade foto's nog kunnen terughalen.

offtopic:
Foto's hebben weinig privacy-impact binnen je LAN: readonly share zonder password. De rest: goede afspraken in een envelop geven aan iemand die je vertrouwt (ik neem aan dat je partner er sowieso bij zou kunnen), en/of eigen dead man switch opzetten: mail die pas wordt verstuurt als je een maand geen teken van leven geeft.

Maar beter om daar even een eigen topic voor te openen.

[streamnl]

Ik ben heel erg benieuwd naar het eindresultaat.
Zelf ben ik de afgelopen jaren ook bezig om mijzelf steeds meer los te wrikken van de Big Tech. En dat vind ik niet altijd even gemakkelijk.
Of de kennis ontbreekt, of de "sociale druk" is een factor om een bepaalde app te blijven gebruiken (bijv. Whatsapp), of de alternatieven zijn weer extra maandelijks/jaarlijks kosten die erbij komen.

Ik hoop dat @arnoudwokke ook stil staat bij het belangrijkste... De telefoon. Ik heb al jaren een Iphone omdat zij minder data zou verzamelen dan Google. Maar het is en blijft een Big Tech bedrijf.
Over een half jaar wil ik een nieuwe telefoon kopen en ik weet niet wat wijsheid is.

Ook denk ik dat het wijs is dat er stil wordt gestaan bij het maken van back-ups van alle self-hosted oplossingen die mensen hier geven. Ik merk toch in mijn omgeving dat dit veel te weinig tot niet wordt gedaan bij enkele self-hosted oplossingen.


Zelf gebruik ik het volgende:

E-mail: ProtonMail + simplelogin (ik heb Proton Unlimited)
Back-up mail: Tutanota (gratis variant)
Opslag: ProtonDrive voor bestanden en mijn foto's staan op de NAS.
Kalender: ProtonCalender
VPN: ProtonVPN
Backup: Een externe HD die ik (te weinig) aan mijn NAS hang en die normaal bij mijn schoonlui in de kluis ligt
Browser: Brave
Zoekmachine: DuckDuckGo
Password manager: Bitwarden (betaald),
2FA: Bitwarden voor de minder belangrijke sites, Authy voor de rest

??
??
Eventueel nog nader in te vullen.

Nogmaals, ik ben heel erg benieuwd naar het eindresultaat.

[PolarBear]

I_IBlackI_I schreef op dinsdag 10 januari 2023 @ 13:30:
Media: Netflix / Disney plus / Amazon -> Jellyfin. Jellyfin is opensource media server. Dit blijft gratis en opensource i.t.t. Plex of Emby.

En welke content maakt Jellyfin precies? Want dit zijn appels en peren.

[RobertMe]

streamnl schreef op vrijdag 20 januari 2023 @ 11:24:
Ik hoop dat @arnoudwokke ook stil staat bij het belangrijkste... De telefoon. Ik heb al jaren een Iphone omdat zij minder data zou verzamelen dan Google. Maar het is en blijft een Big Tech bedrijf.
Over een half jaar wil ik een nieuwe telefoon kopen en ik weet niet wat wijsheid is.

Enige gangbaardere optie lijkt mij dan juist Android, maar dan een custom ROM. Zonder Google APIs of met MicroG.
Denk dat op dat vlak überhaupt al een heel artikel geschreven kan worden Welke zaken mis je op een telefoon zonder Google services, welke zaken kun je "privacy vriendelijker" toevoegen met MicroG en wat kan allemaal wel.
Ik heb zelf überhaupt nog nooit naar custom ROMs gekeken (altijd alternatieve telefoons gehad met een Nokia N9 en Jolla (naderhand "Jolla 1"), en nu 6 jaar een OnePlus 3). Maar nu ik net een Pixel 6a heb gekocht had ik wellicht eerst eens met bv GrapheneOS moeten experimenteren. Dat belooft een stuk privacy vriendelijker te zijn. Niet alleen door (standaard) gebrek aan de Google Play Services maar ook op andere vlakken (apps draaien geïsoleerd van elkaar?).
Ik heb alleen totaal geen idee wat je dan gaat missen (bank apps? Volgens mij worden die sowieso alleen via de Play Store verspreid. Maar in hoeverre werken die op (/worden die geblokkeerd op) custom ROMs als je ze al installeert via bv Aurora. Of blokkeren die alleen op telefoons met root?). Maar ook welke alternatieve apps er zijn (OSMAnd bv wat hier een aantal keren benoemd is als Google Maps alternatief, wat uiteraard altijd kan en niet alleen "Google loos").

[EdwinB]

verwijder maar. niet goed gelezen

[ Voor 96% gewijzigd door EdwinB op 20-01-2023 12:50 . Reden: beh ]

[ChainDaemon]

Hoe veilig is Proton(mail)?

Was daar niet een tijd geleden een IP adres doorgegeven van een persoon, die niet veel later is opgepakt?
Proton had op de website staan dat het niet IP adressen zou vastleggen, echter na het "incident" is de website van Proton daarop aangepast.

[Accretion]

jdh009 schreef op dinsdag 10 januari 2023 @ 14:47:
Netflix -> tweedehands Blu-ray's kopen en rippen + Plex

Valve/Steam -> GOG

Blurays rippen is toch moedwillig omzeilen van kopieerbeveiliging, was dat niet illegaal?

GOG heeft inderdaad offline executables, dat is echt heel tof

[jdh009]

Accretion schreef op vrijdag 20 januari 2023 @ 21:42:
[...]


Blurays rippen is toch moedwillig omzeilen van kopieerbeveiliging, was dat niet illegaal?

GOG heeft inderdaad offline executables, dat is echt heel tof

Valt dat niet onder thuisgebruik? Ik gezien ik ook thuiskopieheffing betaal, daar ben ik wel van uitgegaan toen ik dit starten. Op mijn vriendin na heeft ook niemand toegang tot mijn server.

[Harm_H]

Naast het ontwijken van big tech vind ik het stand-alone/portable/offline argument veel belangrijker. Maximale betrouwbaarheid: "it just works"/"doet wat het moet doen".

• Keepass lokaal dus
• 7-Zip, Notepad++, VLC
• WinSCP, Putty

Deze applicaties zijn volgens mij de 'gouden standaard' - ook in de (finance) industrie. Ik sta wel open voor big tech alternatieven - maar ik gebruik er nog erg veel omdat ze volgens mij nog teveel gemak en functionaliteit bieden. To do: rooten, video editing open-source, email client...

[Accretion]

jdh009 schreef op vrijdag 20 januari 2023 @ 23:30:
[...]

Valt dat niet onder thuisgebruik? Ik gezien ik ook thuiskopieheffing betaal, daar ben ik wel van uitgegaan toen ik dit starten. Op mijn vriendin na heeft ook niemand toegang tot mijn server.

Tja, het punt is dat elke DVD/BluRay tegenwoordig wel een vorm van kopieerbeveiliging heeft.

Ik de wet staat ook dat je "doeltreffende" voorzieningen niet mag omzeilen. Nu zou je kunnen stellen dat ze niet zo heel doeltreffend zijn. Maar van de andere kant is het wel duidelijk dat het volgens de wet niet de bedoeling is om kopieerbeveiliging te omzeilen.

Ik denk ook dat het gedoogd wordt door de overheid, je zult niet worden aangeklaagd en de politie zal d'r ook niet uit zichzelf moeilijk over doen als je de originele werken nog hebt (en dus een vorm van licentie hebt om het te bekijken.
Maar dat hoeft het ook niet direct legaal te maken.

Thuiskopieheffing slaat inderdaad ook nergens meer op.

https://wetten.overheid.nl/BWBR0010591/2004-09-01

Artikel 5a.

1. Degene, die doeltreffende technische voorzieningen omzeilt en dat weet of redelijkerwijs behoort te weten, handelt onrechtmatig.

De grap is overigens dat, het downloaden van films niet strafbaar lijkt. Je kunt alleen een civiele zaak van brein/dutchfilmworks verwachten.
Maar ik ben benieuwd of je dan niet het argument kunt gebruiken dat je ook de DVD's van de betreffende films hebt; dus er geen sprake is van auteursrechtenschending?

Dan zou downloaden van films die je op DVD hebt dus 'legaler' zijn dan het rippen van een DVD?
Maar, met het rippen van een DVD heb je minder kans om 'gepakt' te worden.

Maar; ik ben geen advocaat en dit is geen juridisch advies

[Cambionn]

Sommige wel van commerciele bedrijven en waar de grens van big tech ligt is soms een discussie. Maar in mijn queeste om van traditionele big tech als MS, Google, Meta etc. af te gaan ivm privacy heb ik de volgende nog toe te voegen (ongetwijfeld is er meer maar dit schiet te binnen):

OS -> Linux (Manjaro, rolling release maar toch stabiel. Draaid hier al jaren zonder problemen)
Search -> Brave Search (eigen crawler en imho betere resultaten dan DDG)
Calendar & mail -> Proton
Drive -> Proton & pCloud (die laatste voor waar Proton te dichtgetimmerd is of waar een (netwerk)schijf beschikbaar moet zijn)
Passwords -> 1Password (bitwarden selfhosted is ok, maar niet-selfhosted = USA hosting = imho een nee).
Maps/navigatie -> OpenStreetMaps (mobile via OrganicMaps)
App store -> F-Droid & self-updating APKs (met Aurora waar niet anders mogelijk)
Photo editing & digitaal tekenen -> Krita
MS paint -> KolourPaint
Notepad -> Kate
Meeste standaard mobielapps -> Simple Mobile App Suit
Mobiel toetsenbord -> OpenBoard
Mobiele browser -> Fennec
Mobiele DNS -> DNS66
MS Office/Google Docs -> LibreOffice (heb er m'n hele opleiding op gedaan terwijl de rest MS Office of Google gebruikte dus het kán wel tussen zulke omgevingen).
Voice Assistant (google Assistant, Siri, Cortana) -> Dicio
Muziek -> CD die ik rip, op een server zet, en dan via Astiga overal kan streamen (SubSonic kan ook, maar is meer werk voor eindgebruiker dan Astiga).
CD ripper -> Audex (+ flac via terminal voor omzetten gerippte flac naar uncompressed flac)
Metadata editor -> Picard

En ook tevreden gebruiker van FireFox, Mastodon en Signal.

Foto's gaan gewoon in Proton Cloud en bekijk ik via de ingebouwde image viewer, of in de lokale image viewer op de device. Nooit behoefte gehad om daar een speciale storage of iets voor te hebben.

Verder zit ik erg hard te denken om bij mijn volgende telefoon 1 te halen die GrapheneOS kan draaien, en voor een smartwatch 1 die AsteroidOS kan draaien. Maar mijn huidige zijn te nieuw om een nieuwe te halen en ondersteunen het zelf niet, dus die blijft op de planning. Voor nu Android so veel mogelijk omgekat en gedegoogled.

Op vergelijkbaar vlak wil ik HomeAssistant gaan draaien als Google Home vervanging. Maar daarvoor wil ik een 8GB Rasberry Pi halen en die zijn niet aan te slepen atm.

[ Voor 13% gewijzigd door Cambionn op 27-01-2023 13:00 . Reden: wat kleine toevoegingen ]

[Hakker]

OS -> Linux
Browser -> Firefox
Search -> Startpage.com
Calendar & mail -> Thunderbird
Drive -> Nextcloud en wil je minder features Filerun
Passwords -> Keepass met een db sync naar Nextcloud, wil je selfhosten dan Vaultwarden.
Photo edit -> Niet gratis maar Affinity werkt goed anders is het Gimp of Krita
MS Office/Google Docs -> LibreOffice maar aangezien ik Nextcloud draai gebruik ik Collabora
Muziek -> lokaal Foobar onderweg is het Navidrome als backend voor dsub op de telefoon.
Photo opslag -> Photoprism, Piwigo of Lychee zijn goed te gebruiken
Streaming diensten -> Plex en als je open source wilt Jellyfin.
DNS -> Pihole met Quad9

[CAPSLOCK2000]

Accretion schreef op zaterdag 21 januari 2023 @ 08:41:
Maar ik ben benieuwd of je dan niet het argument kunt gebruiken dat je ook de DVD's van de betreffende films hebt; dus er geen sprake is van auteursrechtenschending?

Dan zou downloaden van films die je op DVD hebt dus 'legaler' zijn dan het rippen van een DVD?
Maar, met het rippen van een DVD heb je minder kans om 'gepakt' te worden.

Je tegenstander zal argumenteren dat je een licentie hebt om die DVD af te spelen, niet om bitjes van internet te downloaden. Het hele "copyright" gaat om het recht om kopietjes te maken en dat jij dat recht niet hebt. Meer legaal bestaat niet in die wereld, het is helemaal legaal of helemaal illegaal.

Ik denk niet dat iemand op dit moment de moeite zou doen als jij thuis 3 DVD's hebt en die ook download.
Copyright afdwingen is een zakelijke aangelegenheid, die juristen pakken alleen zaken op waar geld aan te verdienen valt en de boete voor 3 films downloaden is niet hoog genoeg om hun salaris te betalen.
Het zou wel eens anders kunnen worden als je 10.000 films hebt, ook al heb je de DVD's. Dan is er wel geld aan je te verdienen.

Wat heeft dat allemaal te maken van 'weg van big tech'? Nou, een hoop. Sterker nog, de meer principiele redenen die ik eerder heb aangestipt spelen vooral als het 'op de rand' is. Regels en wetten gaan altijd over conflicten en grenzen. Hier hebben we een zaak die 'op de rand' is.

Het gedrag in kwesite (downloaden van films die je al op DVD hebt) is strict genomen verboden maar praktisch gezien is dat verbod onuitvoerbaar. Voor het grote publiek is die situatie prima, net zoals dat je niet direct een boete krijgt als eens 1 km te hard rijdt. De industrie doet echter hard z'n best om het onmogelijk te maken met kopieerbeveiliging die niet alleen in de DVD's zit maar ook in de DVD-spelers, televisies, versterkers, grafische kaarten, ons OS en mediaspeler en op tal van andere plekken.
Als eindgebruiker heb je daar niks aan. Geen van die technieken zijn in jouw voordeel. Wat je verder ook denkt van de wet, je wordt effectief als verdachte behandeld door je eigen apparaatuur. Voor grote bedrijven als MS en Apple is het aantrekkelijker om mee te werken met de media-industrie zodat ze een graantje mee kunnen pikken van de verkoop van media.

Downloaden is maar één voorbeeld. Keer op keer weer zie ik dat de eindgebruiker goed helpen niet het doel is van moderne software. De eindgebruiker wordt meer ervaren als noodzakelijk kwaad. Een kip met gouden eieren die in z'n hok gehouden moet worden en moet leven op het door de boer bedachte dieet.

Het wordt allemaal steeds spannender hoe meer verbonden en online alles is. We hebben het steeds vaker over het onderzoeken van bestanden en data van gebruikers, ofwel op hun cloud opslag ofwel via de software die we gebruiken. Daarbij lijkt het aannemelijk dat het weer de bedrijven van de industrie zijn die eerst komen en ben je als gebruiker behoorlijk machteloos als een of ander bedrijf besluit dat je niet meer bij je eigen files mag.


Een andere insteek is de technische. Een van mijn frustraties is hoe primitief alle mediaspelers tegenwoordig zijn. Iedere website en iedere TV levert tegenwoordig een eigen mediaspeler. Negen van de tien keer heb je niet veek meer controle dan "play, pause & volume".
De videospeler van youtube is een van de meer geavanceerde en zelfs die vind ik om te janken zo slecht.
Software als VLC of mpv is lichtjaren verder wat betreft features, gebruikersgemak, user-interface, integratie, file support. Geen enkele moderne videospeler komt maar in de buurt van wat VLC 20 jaar geleden al deed.
Dingen die ik helemaal mis of slecht zijn geimplementeerd: "springen", "zoom", "frame by frame", configureerbare ondertiteling ("chinees boven, engels onder"), "wissel taal", "wissel ondertiteling", equalizers en andere filters, api's, volledige afstandsbediening, "speel af op het juiste scherm", "automatisch full screen", "playlist", plugins voor integratie met IDMB, trakt en andere diensten. Dit is uit de losse pols en ik ben er vast nog een paar vergeten.
Ik zeg niet dat geen enkele van deze features bij geen enkele speler beschibkaar is maar dat geen enkele moderne mediaspeler het allemaal heeft en er niet één is die ook maar in de buurt komt.

Hoe kan dat? Een totaal gebrek aan concurrentie. Er wordt geconcurreerd eigenlijk alleen geconcurreerd op content en op prijs, niet op de videospeler en als gebruiker heb je niks te kiezen. Je moet de speler gebruiken van de contentleverancier. Er is dus geen enkele stimulans om een goede videospeler te leveren. Het moet net goed genoeg zijn dat mensen niet vertrekken vanwege de speler.

De enige noemenswaardige vooruitgang sinds de introductie van streaming is de feature om aftiteling over te slaan en direct aan de volgende aflevering te beginnen. Dat is een aardige feature maar natuurlijk heeft die wel de bedoeling om mensen langer aan hun scherm vast te houden. Fijn voor binge watchers maar je kan je afvragen of het echt een verstandige feature is en in wiens belang die feature is toegevoegd.

Wat mensen echt zouden willen is een videospeler die reclame overslaat*, maar dat zal 'big tech' nooit leveren. Dat laat mij zien dat ze niet aan 'onze' kant staan, dat wij niet de klanten zijn maar vee dat alleen maar gevoerd wordt om de productie te maximaliseren.


* ik heb een niet-officiele youtube plugin die autoamtisch fragmenten zoals reclame of zelfpromotie overslaat. Als de community dat los weet toe te voegen zouden de techreuzen het ook moeten kunnen bouwen, zeker met een vleugje moderne AI.

[musicfreak]

Ik ben vorig jaar voor mail, agenda en opslag van contacten overgestapt op Posteo. Heb ook wat andere aanbieders geprobeerd (Tutanota, Proton, Runbox) maar uiteindelijk dus bij Posteo uitgekomen. Aan encrypted mail heb ik geen behoefte, en ik vond het wel prettig om de mail van dit account naast mijn overige provider (van oa webhost en Disroot) in 1 mailprogramma binnen te kunnen laten komen.
Ik heb oa deze site met reviews van mail aanbieders gebruikt in mijn zoektocht: https://restoreprivacy.com/email/secure

Vanwege de overstap op iOS kan ik helaas geen gebruik meer maken van het geweldige FairEmail, hier al vaker genoemd. Vooralsnog gebruik ik de standaard Apple mail app.

[Cambionn]

Oh nog iets nuttigs. De app UntrackMe op Android en libredirect voor Firefox. Redirect veel websites naar privacy focussed front-ends. Voor die paar dingen die lastig te vervangen zijn ivm content een mooi alternatief om iig minimale data bij BigTech te leggen.

Verder NewPipe op Android en FreeTube op PC voor hetzelfde doeleind. Redirects met Libredirect naar FreeTube openen ook netjes de app.

[valkenier]

Ik gebruik al jaren linux Mint als OS. Bevalt me erg goed, geen licenties, uiterst stabIel, en goed naar mijn eigen hand te zetten. Voor mail gebruik ik thunderbird, voor browsen Vivaldi. Die laatste wordt in mijn ogen ondergewaardeerd. Weliswaar chromium based, maar zeer goed te configureren, ook wat betreft privacy. Zoeken met DuckDuckGo. Mijn e-mail host ik zelf, op mijn thuisserver (Linux). Whatsapp kom ik maar niet vanaf, maar ik heb ook een rits mensen op Signal. Van Twitter ben ik naar mastodon gegaan. Daar mis ik nog wel wat inhoud, maar wat betreft de ads en algoritmes die er niet zijn ben ik blij met Mastodon.
Voor de telefoon en tablet ben ik wel getrouwd met Apple, maar dat is dan weer omdat Google teveel verweven is met Android, en ik geen Google diensten wil. Apple is privacy vriendelijker.
De belangrijkste redenen zijn voor mij privacy en kosten. Betalen met je privacy is ook een slecht idee.

[ Voor 4% gewijzigd door valkenier op 23-01-2023 09:18 ]

[Superstoned]

ChainDaemon schreef op vrijdag 20 januari 2023 @ 21:32:
Hoe veilig is Proton(mail)?

Was daar niet een tijd geleden een IP adres doorgegeven van een persoon, die niet veel later is opgepakt?
Proton had op de website staan dat het niet IP adressen zou vastleggen, echter na het "incident" is de website van Proton daarop aangepast.

Ja, klopt, dat herinner ik me ook. En het is ook logisch: Proton is gebaseerd in Zwitserland, en als je iets doet wat niet stookt met EN de Zwitserse wet EN de wet van het land waar je zit, EN het land waar je zit heeft een goede relatie met Zwitserland dan kunnen ze gewoon data opvragen en moet Proton dat (na tussenkomst van een Zwitserse rechter) gewoon leveren.

Ze moeten wettelijk die data ook opslaan dus ze ontkomen er nie aan. Wel encrypten ze de data natuurlijk dus de inhoud van de mails is (grotendeels/meestal) veilig.

Wat dat betreft is Zwitserland niet bijzonder veilig qua privacy - niet meer dan, bijv, Duitsland ofzo. Volgens een Zwitserse infosec maat van me is Duitsland zelfs beter qua privacy wetgeving, maar daar heb ik me zelf niet in verdiept dus da's hearsay ;-)

[epostel]

Cambionn schreef op zondag 22 januari 2023 @ 21:23:
libredirect voor Firefox. Redirect veel websites naar privacy focussed front-ends.

Het idee is geweldig, maar na x aantal pogingen verspreid over de afgelopen jaren heb ik het opgegeven omdat die frontends de helft van de tijd plat lijken te liggen. Is dat al beter nu (voor Inviduous bijvoorbeeld)?

Alternatief is, denk ik, ook nog redelijk ok: 'Temporary Containers' extension in combinatie met 'I don't care about cookies'. Die eerste maakt aparte container tab aan (optioneel met adres niet toevoegen aan browsergeschiedenis), die tweede zorgt ervoor dat je dan niet elke keer manueel de cookie dialoog moet accepteren.

Verder sowieso Multi-account Containers opgesplitst in werk/fun/bank/... categorieen zodat niet alle tabs weten wat de rest doet.

[eric.1]

Superstoned schreef op maandag 23 januari 2023 @ 10:54:
[...]

Ja, klopt, dat herinner ik me ook. En het is ook logisch: Proton is gebaseerd in Zwitserland, en als je iets doet wat niet stookt met EN de Zwitserse wet EN de wet van het land waar je zit, EN het land waar je zit heeft een goede relatie met Zwitserland dan kunnen ze gewoon data opvragen en moet Proton dat (na tussenkomst van een Zwitserse rechter) gewoon leveren.

Ze moeten wettelijk die data ook opslaan dus ze ontkomen er nie aan. Wel encrypten ze de data natuurlijk dus de inhoud van de mails is (grotendeels/meestal) veilig.

Als ik me niet vergis zijn ze echter pas gaan loggen nádat het bevel binnen was. Het is niet zo dat alle gegevens van de afgelopen 10 jaar oid zijn overgedragen.

Verder is dit geen probleem wat gekoppeld is aan Proton. Een bedrijf in Panama zal ook gewoon aan de lokale wetgeving daar moeten voldoen en gegevens overdragen indien de lokale autoriteiten dat vorderen. Dat is mijn inziens wel een goede reden om bij bananen-republieken weg te blijven. Ja, hier kunnen ze ook je gaan loggen. Maar ik heb wel iets meer vertrouwen in het rechtssysteem hier...

[GrooV]

CAPSLOCK2000 schreef op zondag 22 januari 2023 @ 14:26:
[...]

Je tegenstander zal argumenteren dat je een licentie hebt om die DVD af te spelen, niet om bitjes van internet te downloaden. Het hele "copyright" gaat om het recht om kopietjes te maken en dat jij dat recht niet hebt. Meer legaal bestaat niet in die wereld, het is helemaal legaal of helemaal illegaal.

Ik denk niet dat iemand op dit moment de moeite zou doen als jij thuis 3 DVD's hebt en die ook download.
Copyright afdwingen is een zakelijke aangelegenheid, die juristen pakken alleen zaken op waar geld aan te verdienen valt en de boete voor 3 films downloaden is niet hoog genoeg om hun salaris te betalen.
Het zou wel eens anders kunnen worden als je 10.000 films hebt, ook al heb je de DVD's. Dan is er wel geld aan je te verdienen.

Wat heeft dat allemaal te maken van 'weg van big tech'? Nou, een hoop. Sterker nog, de meer principiele redenen die ik eerder heb aangestipt spelen vooral als het 'op de rand' is. Regels en wetten gaan altijd over conflicten en grenzen. Hier hebben we een zaak die 'op de rand' is.

Het gedrag in kwesite (downloaden van films die je al op DVD hebt) is strict genomen verboden maar praktisch gezien is dat verbod onuitvoerbaar. Voor het grote publiek is die situatie prima, net zoals dat je niet direct een boete krijgt als eens 1 km te hard rijdt. De industrie doet echter hard z'n best om het onmogelijk te maken met kopieerbeveiliging die niet alleen in de DVD's zit maar ook in de DVD-spelers, televisies, versterkers, grafische kaarten, ons OS en mediaspeler en op tal van andere plekken.
Als eindgebruiker heb je daar niks aan. Geen van die technieken zijn in jouw voordeel. Wat je verder ook denkt van de wet, je wordt effectief als verdachte behandeld door je eigen apparaatuur. Voor grote bedrijven als MS en Apple is het aantrekkelijker om mee te werken met de media-industrie zodat ze een graantje mee kunnen pikken van de verkoop van media.

Downloaden is maar één voorbeeld. Keer op keer weer zie ik dat de eindgebruiker goed helpen niet het doel is van moderne software. De eindgebruiker wordt meer ervaren als noodzakelijk kwaad. Een kip met gouden eieren die in z'n hok gehouden moet worden en moet leven op het door de boer bedachte dieet.

Als je een Fiat 500 hebt mag je toch ook geen Ferrari bij de dealer jatten? Als jij betaald hebt voor een DVD dan is dat je product. Geen variant met extra features, hogere resolutie of beter geluid.

Het is niet toegestaan en niemand doet het ook. Als je toch aan het downloaden bent dan koopt echt niemand ook nog een fysieke schijf. Sterker nog al download jij exact de zelfde versie als die in je bezit hebt dan nog is het niet toegestaan.

https://blog.iusmentis.co...-beveiliging-moet-kraken/

[AlphaRomeo]

GrooV schreef op maandag 23 januari 2023 @ 14:17:
[...]
Als je een Fiat 500 hebt mag je toch ook geen Ferrari bij de dealer jatten? Als jij betaald hebt voor een DVD dan is dat je product. Geen variant met extra features, hogere resolutie of beter geluid.

Ik deel je mening, maar je argumentatie is niet juist. Digitale goederen kun je niet zonder meer vergelijken met fysieke goederen.

[CAPSLOCK2000]

GrooV schreef op maandag 23 januari 2023 @ 14:17:
Als je een Fiat 500 hebt mag je toch ook geen Ferrari bij de dealer jatten? Als jij betaald hebt voor een DVD dan is dat je product. Geen variant met extra features, hogere resolutie of beter geluid.

Vanwaar deze reactie? Zeg ik iets anders?
Excuses als deze reactie een beetje 'trigger happy' over komt, maar juist in dit topic vind ik het een opvallende reactie.

Mij klinkt het namelijk in de oren als 'weg van big tech is voor criminelen'. Dat was vast niet je bedoeling maar wel hoe het op mij over komt. Dat komt niet uit het niks maar is een soort gevoel dat ik wel vaker tegen kom, dat de belangen van 'big tech' groter zijn dan die van burgers en dat 'privacy' of 'onafhankelijkheid' iets is voor slechte mensen die hun criminele gedrag proberen te verbergen.

Normaal doe ik daar niet zo moeilijk over maar in dit topic hap ik toe omdat het zo relevant is.

[Cambionn]

epostel schreef op maandag 23 januari 2023 @ 11:02:
Het idee is geweldig, maar na x aantal pogingen verspreid over de afgelopen jaren heb ik het opgegeven omdat die frontends de helft van de tijd plat lijken te liggen. Is dat al beter nu (voor Inviduous bijvoorbeeld)?

Zo ver werkt het hier prima.

Invidious specifiek is altijd online zo ver en werkt meestal maar kan soms video's niet laden. Maar gebruik zelf tegenwoordig FreeTube tenzij het niet mijn apparaat is (gezien het een plug en play zip heeft kun je het zelfs op managed devices zoals werklaptops draaien, mits je programma's kan opstarten. Installeren is niet nodig), en die werkt altijd (en kun je toch channels abboberen enzo). Libreddirect naar FreeTube opent ook netjes de app. Ook NewPipe werkt zo ver 100% op Android en AndroidTV.

En natuurlijk kun je ook altijd je eigen instances hosten, en hem daarnaartoe verwijzen. Kun je zelf voor uptime zorgen. Desnoods lokaal (op het apparaat waarop je ook zit gezien die sowieso aan is als je geredirect moet worden).

Invidious is wel echt de uitzondering, en zoals genoemd, heb ik met alternatieve YT front-ends idd geen problemen gehad.

Andere sites buiten YT om, zoals reddit alternatieven, geen problemen mee gehad. En dingen als OSM zijn natuurlijk eigenlijk altijd online.

[RobertMe]

Google Pay / mobiel betalen => OpenBank.
Intussen is er volgens mij geen enkele Nederlandse bank meer met een "zelfstandige" oplossing voor mobiel betalen? Zelf vond ik het gemis van de Rabo Wallet in ieder geval groot, maar gebruik maken van Google Pay weigerde ik. Intussen heb ik daarom een rekening geopend bij het gratis OpenBank (onderdeel van Santander). Zij bieden wel nog een eigen oplossing aan voor mobiel betalen via hun eigen app. En daarnaast bieden ze nog wat voordeeltjes wat het voor mij "nuttig" maakt om een tweede bank erbij te hebben. Zoals een hogere spaarrente, maar ook dat ze al Mastercard Debit passen uitgeven en voor mij daardoor geen creditcard meer nodig is voor online aankopen.

[epostel]

RobertMe schreef op dinsdag 24 januari 2023 @ 07:12:
OpenBank.

Klinkt interessant, kan dat NFC betalingen doen? En scannen QR codes voor sturen/ontvangen geld?

[rens-br]

RobertMe schreef op dinsdag 24 januari 2023 @ 07:12:
Google Pay / mobiel betalen => OpenBank.
Intussen is er volgens mij geen enkele Nederlandse bank meer met een "zelfstandige" oplossing voor mobiel betalen? Zelf vond ik het gemis van de Rabo Wallet in ieder geval groot, maar gebruik maken van Google Pay weigerde ik. Intussen heb ik daarom een rekening geopend bij het gratis OpenBank (onderdeel van Santander). Zij bieden wel nog een eigen oplossing aan voor mobiel betalen via hun eigen app. En daarnaast bieden ze nog wat voordeeltjes wat het voor mij "nuttig" maakt om een tweede bank erbij te hebben. Zoals een hogere spaarrente, maar ook dat ze al Mastercard Debti passen uitgeven en voor mij daardoor geen creditcard meer nodig is voor online aankopen.

Ook de ING heeft nog een zelfstandige oplossing die niet werkt via Google Pay.

[arnoudwokke]

Heel, heel veel dank iedereen voor de reacties in dit topic: in het artikel dat vanmiddag verschijnt staan heel veel linkjes naar dit topic en naar specifieke posts. Het is een geweldig topic geworden

Van mij hoeft dit topic niet dicht (want het is een uitstekende discussie), maar wat hier vanaf nu verschijnt kan ik niet meer meenemen in het artikel. Als sneak preview hier alvast de afbeelding die vanmiddag op de frontpage verschijnt bij dit artikel.

[RobertMe]

epostel schreef op dinsdag 24 januari 2023 @ 09:37:
[...]


Klinkt interessant, kan dat NFC betalingen doen? En scannen QR codes voor sturen/ontvangen geld?

Ja, dat was wat ik bedoelde: pinnen met de telefoon. Ideal, betaalverzoeken, ... ondersteunen ze niet. Maar het is dan wel een gratis bank, dus zelf heb ik deze voor erbij gepakt. Al is het maar omdat ze Spaanse IBANs uitgeven en daarmee gefronste wenkbrauwen te voorkomen (IBAN discriminatie mag niet, dus hij moet wel overal geaccepteerd worden. Maar ik kan mij indenken dat als je iemand vraagt van "kun je mij geld overmaken naar ES..." dat ze je niet vertrouwen).
Overigens is er ook een OpenBank topic hier op het forum: Openbank.NL

[jinvanthee]

Google foto's => https://immich.app/ of https://github.com/pulsejet/memories. Daarnaast is photoprism en/of Librephotos ook wel OK, maar die hebben helaas niet echt goede apps voor Android.

Bijna het hele Google / Microsoft ecosysteem (van Google docs, calendar, tasks, etc.) heb ik vervangen met Nextcloud. Ik gebruik Nextcloud calendar voor agenda, Nextcloud Android app om mijn foto's en dergelijken allemaal te backuppen en Nextcloud Office voor alle documenten. Helaas heb ik nog niet echt een fatsoenlijke, snelle self-hosted gallerij gevonden, als alternatief voor Google foto's. Degene die het dichtst in de buurt komt, is Immich, maar die is nog niet in stable.

Daarnaast heb ik op mijn Fairphone 4 /e/ OS geïnstalleerd. Of eigenlijk, ik heb de Fairphone 4 van Murena gekocht, waar /e/ OS er automatisch op zat. https://e.foundation/e-os/. tl;dr: /e/ OS is een 'degoogled' android OS, waar alle google apps vervangen zijn met open source alternatieven.

Ebooks => Calibre-Web
Netflix / Disney+ / streaming services => Jellyfin samen met de *arr stack (radarr, sonarr, prowlarr) en deluge.
VPN => Mullvad
Spotify / Muziek service => Navidrome
Reverse proxy => Traefik
Vercel / Netlify => Coolify
Container management via web ui => Portainer
Automatisch downloaden van muziek van YouTube => Hier heb ik zelf een programma voor geschreven, die automatisch metadata op het bestand zet en intro's / outro's via Sponsorblock uit het bestand knipt. Het heet 'MetaTube'.
E-Mail => Niet self-hosted, maar Protonmail.
RSS feed => FreshRSS

Extreem grote lijst met self-hosted services: https://github.com/awesome-selfhosted/awesome-selfhosted

[Moortu]

Browser: Vivaldi, gebaseerd op chromium maar ze hebben alle google tracking eruit getrokken. Het voordeel is dat het alle chrome plugins accepteert. Lekker aanpasbaar en werkt op android.
Wachtwoorden: Bitwarden (self hosted)
Git: Gitlab (Self hosted)
Media: Jellyfin., ik vind plex zo bloated geworden, jellyfin werkt net zo goed als niet beter(Self hosted)
VPN: Private Internet Access, tot dusverre werkt deze erg prettig en heeft het wireguard protocol. en de prijs is goed
Home automation: Home assistant

Ik heb een Roborock S7, en die heeft internet nodig om bepaalde acties uit te voeren, dat is erg spijtig want er is het risico dat het data stuurt naar china, zelf fotos of video zou mogelijk zijn.
Er is https://valetudo.cloud/ Open source software voor robot stofzuigers. Maar de S7 rooten is lastig en er is een goeie kans om hem te bricken. Daarnaast is de opslag ook maar net groot genoeg, hierdoor wordt het afgeraden om de S7 te rooten.

[Moortu]

streamnl schreef op vrijdag 20 januari 2023 @ 11:24:
Zelf ben ik de afgelopen jaren ook bezig om mijzelf steeds meer los te wrikken van de Big Tech. En dat vind ik niet altijd even gemakkelijk.
Of de kennis ontbreekt, of de "sociale druk" is een factor om een bepaalde app te blijven gebruiken (bijv. Whatsapp), of de alternatieven zijn weer extra maandelijks/jaarlijks kosten die erbij komen.

De europese DMA wet is al in werking getreden
Hierdoor zouden messaging apps met elkaar moeten gaan samenwerken.
Dus hopelijk zien we dit jaar dat we kunnen wegbreken van whatsapp op een makkelijke manier.

Het is alleen afwachten hoe dit aangepakt gaat worden.
Zal er een standaard komen om tussen apps te communiceren of zullen bedrijven per messaging app een eigen API publiceren waar andere developers op kunnen inhaken?

nieuws: Europese bigtechwet Digital Markets Act is in werking getreden

De wet wordt weliswaar direct van kracht, maar begint met een overgangsperiode, waardoor de impact ervan nog een tijdje op zich laat wachten. Die periode duurt zes maanden, tot 2 mei volgend jaar.

[streamnl]

Moortu schreef op dinsdag 24 januari 2023 @ 15:22:
[...]


De europese DMA wet is al in werking getreden
Hierdoor zouden messaging apps met elkaar moeten gaan samenwerken.
Dus hopelijk zien we dit jaar dat we kunnen wegbreken van whatsapp op een makkelijke manier.

Het is alleen afwachten hoe dit aangepakt gaat worden.
Zal er een standaard komen om tussen apps te communiceren of zullen bedrijven per messaging app een eigen API publiceren waar andere developers op kunnen inhaken?

nieuws: Europese bigtechwet Digital Markets Act is in werking getreden

[...]

Ik meen dat ze in een podcast bij bitsoffreedom hadden vermeld, dat dit nog wel enkele jaren kon duren voordat wij daadwerkelijk iets van gaan merken.
Maar inderdaad, het is al een hele goeie stap vooruit

[EricBruggema]

weet niet of deze al genoemd is.

windows explorer -> totalcommander/double commander.
firewall: tinywall, klein en simpel in gebruik
kladblok: notepad++ (gratis en zeer uitgebreid)
Torrent: picotorrent (super lightweight torrent client)

[trab_78]

Interessant topic!

Ik vind privacy en onafhankelijkheid belangrijk. Maar het moet ook allemaal goed werken, voor mezelf en mijn gezinsleden.

Ik heb op dit moment de volgende “stack”:

Hardware: ik kies nog steeds Apple, vanwege de kwaliteit en het gebruiksgemak. En qua privacy is het in ieder geval niet de slechtste keuze. Daarmee zit is dus wel qua OS ook vast aan macOS/iOS.

Browser: op de desktop ben ik over naar Arc, nu in besloten beta. De eerste serieuze verbetering aan de UX van browsers sinds jaren!

Bestanden: ik heb een Synology NAS. Is inderdaad nog steeds een “groot” tech bedrijf. Maar de data staat tenminste op schijven die in mijn eigen meterkast staan. Hun “drive” app werk prima op alle platformen die ik gebruik. Hun klantenservice is trouwens ook best oké, je komt vrij makkelijk in contact met een medewerker die weet waar hij over praat. (Probeer dat maar eens bij Apple…)

Mail: Ik heb al jaren mijn eigen domein. Ik had dat gekoppeld aan Google Apps / G suite. Sinds een jaar weer terug naar een “gewone” shared webhosting provider. Roundcube webmail is niet echt om over naar huis te schrijven. Maar zolang je overal een “good old” mail cliënt gebruikt, gaat het verder prima. (Ik gebruik Apple mail op desktop en mobiel.)

Wachtwoorden: Bitwarden, betaald account. Ik gun dit bedrijf voorlopig mijn vertrouwen. Ze hebben een goed track record en zijn behoorlijk open, inclusief hun source code. De mogelijkheid om over te stappen op zelf hosten is fijn om achter de hand te hebben.

Privacy: NextDNS. Ik heb eerst pihole geprobeerd, maar dat was te onbetrouwbaar. NextDNS werkt prima en is niet duur. Enige nadeel t.o.v. een adblocker in de browser, is dat je het niet makkelijk even uit kan zetten als een website niet werkt. Voordeel is dan weer dat het op al je apparaten werkt, als je het eenmaal hebt ingesteld.

[SniperEye]

Ik ben zelf ook al een tijdje bezig mij stapsgewijs zoveel mogelijk los te weken van de Big Tech. Het is geen doel an sich. Daarom gebruik ik bijvoorbeeld ook geen alternatieven voor mijn ecosysteem, dit is namelijk gewoon Apple.

Mail: Proton i.c.m. SimpleLogin (betaald account)
Wachtwoorden: 1Password (betaald)
Zoekmachine: DDG en als ik het daar niet kan vinden dan toch helaas Google
Kalender: nu nog via Apple, maar recent is die van Proton beschikbaar gekomen op iOS.
Messenger: vrijwel onmogelijk om los te komen van WhatsApp. Ik gebruik daarnaast Signal en ben gaan experimenteren met Threema. Die laatste ziet er veelbelovend uit en was ik nog niet tegengekomen op de 7 voorgaande pagina's.
Browser: hoofdzakelijk FF met uBlock Origin en Privacy Badger.
Browser mobiel: Safari met BlockBear

De volgende ontwikkelingen staan op stapel:
Korte termijn:
VPN: ProtonVPN
Cloud: nog in oriëntatiefase. Ik lees in dit topic een aantal waardevolle leads.

Lange termijn:
NAS op 2 verschillende locaties die onderling syncen welke de cloud moeten gaan vervangen. Merk en type e.d. nog niet bekend en foto's ook maar eens fysiek printen.

[J2S]

Ik word de laatste tijd ook telkens minder blij met Firefox helaas. Gelukkig komt dat deels doordat Mozilla, om wat geld in het laadje te krijgen, verschillende deals aanneemt van o.a. Google.

Laatst probeerde ik Waterfox uit, en dat bevalt een stuk beter, en geeft meer customization. En het probeert je niet allemaal "suggesties" te geven.

Vroeger hoorde ik ook wel van IceWeasel, waarbij het logo en de naam (in tegenstelling tot Firefox) ook opensource zijn. Ik kom er net achter dat de naam is aangepast naar IceCat

[fastedje]

Marzman schreef op dinsdag 10 januari 2023 @ 13:53:
Open Office duurt superlang om op te starten en ziet er net wat minder gelikt uit als Microsoft Office,

Libreoffice start veel sneller op als je zo min mogelijk language packs installeert. Met een SSD en modern systeem.miet het echt wel in een seconde starten.

[RoyK]

Wat een leuk topic, een onderwerp wat mij ook al tijden tussen de oren tart.

Wij zijn een gezin met 3 kids en ben ik een zzp'r (illustrator) die vanuit huis werkt. Zo een beetje alles is natuurlijk digitaal en haalt Big Tech genoeg data bij ons vandaan. Dit begint mij steeds meer tegen te staan en tegelijk ben ik een groot verbruiker.

Ik heb in de meterkast een Qnap NAS staan waarop al mijn werk, foto's en video's staan. Dit alles wordt elke nacht gesynced naar Onedrive zodat er een backup bestaat van mijn NAS.

Als ik Onedrive kan vervangen is Office meteen einde verhaal. Dit zou meteen een grote stap zijn voor mij. Ik denk dat ik sowieso veel meer uit mijn NAS moet kunnen halen dan dat ik nu doet.

Het is gewoon jammer dat al die handige big data tools vaak zo goed werken over al je devices heen. Neem bijvoorbeeld ToDo van Microsoft. Ik houd daar al mijn lijstjes in bij. Dingen die ik niet wil vergeten. Op zoek naar leuke of waardige alternatieven.

[haam]

RoyK schreef op dinsdag 24 januari 2023 @ 20:25:

Het is gewoon jammer dat al die handige big data tools vaak zo goed werken over al je devices heen. Neem bijvoorbeeld ToDo van Microsoft. Ik houd daar al mijn lijstjes in bij. Dingen die ik niet wil vergeten. Op zoek naar leuke of waardige alternatieven.

Dit is precies waarom big tech in staat is je data binnen te hengelen. Ze creeeren iets dat handig is/makkelijk (out of the box) werkt.

Synology heeft Note station (waarmee je waarschijnlijk iets soortgelijks kan).
Enige nadeel is dat het vaak iets meer tijd/inspanning kost om het werkend te krijgen.

Op internet zijn er vele alternatieven voor OneDrive te vinden, hangt af van hoeveel ruimte je gebruikt/nodig hebt en wat het je waard is.

[RoyK]

Tarquin schreef op donderdag 12 januari 2023 @ 14:30:

Nextcloud.

Deze gebruik ik al sinds versie 12 en nu zijn ze op 25.
Het was eerst een zware toer om het te installeren, je moest echt de hele LAMP server installeren en dan ook weten hoe je in Apache, MySql en PHP bepaalde instellingen moest maken.
Het was moeilijk om daar een sluitende handleiding voor te vinden en het was ook echt een hoop werk.


Inmiddels is dat verbeterd en is er een Docker versie van. Met Nextcloud-All-In-One kun je het echt makkelijk installeren.
Er wordt een master-container geïnstalleerd.
Die installeert vervolgens de andere containers.
Alles wordt geconfigureerd, tot en met een LetsEncrypt certificaat aan toe.

Nextcloud is een dropbox-replacement die je zelf kunt hosten. Er zit ook online functionaliteit bij waarmee je bestanden kunt bewerken.
Het draait bij mij op een Raspberry Pi 4 met een aparte harddisk.

Wat kan er:

De schijfgrootte bepaal je zelf.
Synchroniseren van een map tussen verschillende laptops (Google drive, dropbox, Onedrive).
Hij backupt foto's vanaf mobieltjes. Instelbaar, elke foto van de camera, foto's in Whatsapp - wat je instelt.
Delen van mappen/bestanden/foto's, ook eenmalig en read-only via een linkje (WeTransfer alternatief)

Wat heb je niet

Abonnementskosten
Scanning door externe tools die automatisch je account blokkeren zonder dat je in contact kunt komen om het weer te herstellen.

Extra functionaliteit:

Office online - Je kunt OpenDocumentText documenten online aanmaken en editen; een eenvoudige spreadsheet.
DrawIO integratie, dus .IO files openen en editen
Foto's: onderwerp en gezichtsherkenning
GPS tracks worden automatisch herkend en op een kaart getekend
GPS informatie in foto's wordt gebruikt om foto's op een kaart te tonen (leuk voor vakanties!)
Kalenders, contacten, todo-lijstjes, kun je allemaal benaderen via een laptop of mobiele telefoon.

Niet geblokkeerd:

Veel bedrijven hebben Google Drive en veel andere sharing-sites geblokkeerd.
Ik ken ook een bedrijf waar je Google Drive wel kunt benaderen maar alleen read-only.
Deze zelf-gehoste software wordt niet herkend door de blokkerende software.

Al ontzettend veel interessants gelezen in dit topic waar ik me verder in gaat verdiepen. Vooral Nextcloud is iets wat ik even wat beter wil begrijpen wat het voor mij kan betekenen. Leuk spannend!

haam schreef op dinsdag 24 januari 2023 @ 20:50:
[...]


Dit is precies waarom big tech in staat is je data binnen te hengelen. Ze creeeren iets dat handig is/makkelijk (out of the box) werkt.

Synology heeft Note station (waarmee je waarschijnlijk iets soortgelijks kan).
Enige nadeel is dat het vaak iets meer tijd/inspanning kost om het werkend te krijgen.

Op internet zijn er vele alternatieven voor OneDrive te vinden, hangt af van hoeveel ruimte je gebruikt/nodig hebt en wat het je waard is.

Er is genoeg, maar dat is ook meteen een beetje het punt. Veel aanbieders, maar waar is het goed, en wat is een fair prijs. Ik heb nu ongeveer 1,3TB aan data opgeslagen. Mijn abbo loopt nog tot het eind van het jaar. Dus geen haast haha. Ik ga eerst even een boel dingen proberen in dit topic betreft andere onderdelen.

[ Voor 15% gewijzigd door RoyK op 24-01-2023 22:36 ]

[Airw0lf]

RoyK schreef op dinsdag 24 januari 2023 @ 20:25:
Wat een leuk topic, een onderwerp wat mij ook al tijden tussen de oren tart.

Wij zijn een gezin met 3 kids en ben ik een zzp'r (illustrator) die vanuit huis werkt. Zo een beetje alles is natuurlijk digitaal en haalt Big Tech genoeg data bij ons vandaan. Dit begint mij steeds meer tegen te staan en tegelijk ben ik een groot verbruiker.

Ik heb in de meterkast een Qnap NAS staan waarop al mijn werk, foto's en video's staan. Dit alles wordt elke nacht gesynced naar Onedrive zodat er een backup bestaat van mijn NAS.

Als ik Onedrive kan vervangen is Office meteen einde verhaal. Dit zou meteen een grote stap zijn voor mij. Ik denk dat ik sowieso veel meer uit mijn NAS moet kunnen halen dan dat ik nu doet.

Het is gewoon jammer dat al die handige big data tools vaak zo goed werken over al je devices heen. Neem bijvoorbeeld ToDo van Microsoft. Ik houd daar al mijn lijstjes in bij. Dingen die ik niet wil vergeten. Op zoek naar leuke of waardige alternatieven.

Ooit gekeken naar Wasabi en zijn S3 storage? Is iets van 5 of 6 Euro per TB.
Hoewel dat geen alternatief is voor een ToDo => misschien toch meer afhankelijk van MS365 dan gedacht?

[ton14]

Software hoeft voor mij niet gratis en ik gebruik al 10 jaar een Synology NAS als eigen cloud waarmee alles automatisch gaat. Ik ben een gewone eindgebruiker.

Synology Hyperbackup - backup naar USB drives, gaat automatisch.
Synology Drive - werkt op alle devices en snel.
Synology Note - In Vivaldi de Synology Web Clipper extensie, heel handig.
Synology Photo - Werkt erg snel, inmiddels 1,8TB aan foto's, Nikon Z6 foto's (JPG) worden via de Snapbridge app op mijn Samsung FE21 automatisch ge-upload, als direkte backup voor mij, gaat heel snel. RAW bestanden uploaden kan ook, maar duurt veel te lang met mijn T-mobile onbeperkt abonnement.
Foto software - Capture One en Affinity gekocht. (Ben ook gestopt met Adobe)

Browser - Vivaldi met Adquard en Snowflake extensies, geen advertenties meer.
Browser - Brave als backup browser, gebruik ik zelden.
Email - Freedom, die heeft nu ook een anoniem email adres gekoppeld.
Office - Libreoffice.
Virusscanner - F-secure (via Freedom).
Wachtwoorden, Keepass - 10+ jaar, eigen database waarvan ik genoeg backups maak.
Messenger - Signal. (Liever Threema, maar die heeft helaas niemand).
Video editor - Blackmagic DaVinci Resolve.
PDF - Xodo
Navigatie - Flitsmeister € 1,49 per maand, heeft al 2 bekeuringen voorkomen (misschien meer).
Email - Tutanota € 12,50 per jaar, heeft heel veel beveiliging.
Kalender - Zit in Tutanota, werkt op al mijn devices.
VPN - Freedome, jaarlijks bedrag. Ik ga misschien over op de VPN van Fritzbox, die inmiddels eenvoudiger gemaakt is voor eindgebruikers zoals ik, moet dat nog uitzoeken.
Backup software - SyncBackPro voor alle denkbare geautomatiseerde backups, hiervoor heb ik 8 jaar geleden een eenmalige betaling gedaan.

PS Vivaldi heeft ook email, kalender en een RSS reader.

[RoyK]

Airw0lf schreef op dinsdag 24 januari 2023 @ 22:42:
[...]


Ooit gekeken naar Wasabi en zijn S3 storage? Is iets van 5 of 6 Euro per TB.
Hoewel dat geen alternatief is voor een ToDo => misschien toch meer afhankelijk van MS365 dan gedacht?

Wassabi zou zeker een optie kunnen zijn. Zoals gezegd zijn er veel opslag aanbieders. Het zit hem denk ik in privacy verschillen. Onderive is voor mij puur een backup van mijn NAS.

Stack is ook een optie. Ongeveer even "duur" en een NL partij: https://www.transip.nl/stack/

Todo is prima op te vangen met alternatieven. Joplin lijkt aardig in de buurt te komen. https://joplinapp.org/

Wat betreft Adobe, ben ik gebonden aan Photoshop. Het is gewoon het beste van het beste. Period! Doe je een fotobewerking hier en daar, check dan Affinity Photo. Goed alternatief maar staat in de schaduw van de grote baas. Ik werk er af en toe in voor de fun.

Voor al mijn vector tekenwerk heb ik illustrator vervangen door Affinity Designer. Niet altijd even blij met deze keuze. Samenwerken met anderen in de business is nu eenmaal een Adobe world. Digital painting doe ik sinds kort in Krita en bevalt me uitstekend! https://krita.org/en/

[ Voor 33% gewijzigd door RoyK op 25-01-2023 08:31 ]

[RoyK]

Een nachtje geslapen en toch wel wat liggen piekeren over dit onderwerp. Een vraag die aan me blijft kleven is: Wat schiet ik ermee eigenlijk op? Ik hou wel van een beetje rebelsheid, maar wat veranderd er dan? Hebben de Big Techs dan ineens geen inzicht meer in mijn gedrag? Dat zou wel een beetje naïef zijn, denk ik.

En wat mag het dan allemaal kosten? Onedrive vervangen gaat een stukje duurder worden. Dan staat het op een andere plek en heb ik er misschien een beter gevoel bij. Is dat het dan? Gaat het om gevoel?

Voor velen is Linux niet de OS om te zijn voor het dagelijks werk of een potje gamen. Ik heb er in ieder geval niets te zoeken omdat mijn tools daar niet zijn. Alleen daarom sta ik al 0-8 achter.

Ook heb ik op geen enkele manier inzicht wat een OS, browser of programma over mij wegstuurt zodat er een profiel van mij of mijn kinderen gemaakt kan worden.

Onder ons toetsenbord ligt een diep mistig ravijn met griezelige steegjes en slecht verlichte straatjes waar ook getrainde ogen moeite hebben om zicht te houden of te krijgen.

Ik vraag me af:
-hoe groot is de schijnveiligheid?
-hoeveel effort en tijd gaat/wil ik erin stoppen?
-wat mag / gaat het extra kosten in euro's?
-hoeveel gemak mag eraf?
-Is weg van big tech niet een dikke placebo?

[epostel]

RoyK schreef op woensdag 25 januari 2023 @ 09:31:
Ik hou wel van een beetje rebelsheid, maar wat veranderd er dan? Hebben de Big Techs dan ineens geen inzicht meer in mijn gedrag? Dat zou wel een beetje naïef zijn, denk ik.

Goede vragen, heb x aantal posts geleden ook al eens gevraagd of er niemand een mooi overzicht heeft van wat Big Tech nu juist allemaal van jou weet. Helaas geen antwoord, en zelf ben ik te chaotisch om dat allemaal mooi bij te houden maar op basis van wat ik de afgelopen 10+ jaar erover gelezen heeft: veel, en alleszins veel te veel om er niets aan te doen voor mij persoonlijk. Het artikel van Arnoud gaat er ook niet echt in detail over, maar het zijn juist die details die duidelijk maken hoe ver het allemaal wel gaat, vind ik. In hoeverre het allemaal schijn is om er iets aan te proberen doen weet ik inderdaad wel niet altijd.

Maar om 1 enkel voorbeeld te geven (en hopelijk volgen er meer) dat het toch niet zo naïef is: het verschil tussen een originele Android of iPhone en een toestel dat iets anders draait is gigantisch. Lees al gewoon enkel de abstract hier: https://www.scss.tcd.ie/doug.leith/apple_google.pdf.

[ Voor 8% gewijzigd door epostel op 25-01-2023 10:37 ]

[Tarquin]

RoyK schreef op woensdag 25 januari 2023 @ 09:31:
Een nachtje geslapen en toch wel wat liggen piekeren over dit onderwerp. Een vraag die aan me blijft kleven is: Wat schiet ik ermee eigenlijk op? Ik hou wel van een beetje rebelsheid, maar wat veranderd er dan? Hebben de Big Techs dan ineens geen inzicht meer in mijn gedrag? Dat zou wel een beetje naïef zijn, denk ik.

En wat mag het dan allemaal kosten? Onedrive vervangen gaat een stukje duurder worden. Dan staat het op een andere plek en heb ik er misschien een beter gevoel bij. Is dat het dan? Gaat het om gevoel?

Voor velen is Linux niet de OS om te zijn voor het dagelijks werk of een potje gamen. Ik heb er in ieder geval niets te zoeken omdat mijn tools daar niet zijn. Alleen daarom sta ik al 0-8 achter.

Ook heb ik op geen enkele manier inzicht wat een OS, browser of programma over mij wegstuurt zodat er een profiel van mij of mijn kinderen gemaakt kan worden.

Onder ons toetsenbord ligt een diep mistig ravijn met griezelige steegjes en slecht verlichte straatjes waar ook getrainde ogen moeite hebben om zicht te houden of te krijgen.

Ik vraag me af:
-hoe groot is de schijnveiligheid?
-hoeveel effort en tijd gaat/wil ik erin stoppen?
-wat mag / gaat het extra kosten in euro's?
-hoeveel gemak mag eraf?
-Is weg van big tech niet een dikke placebo?

Klopt hoor.
Desktop: Je vindt op Linux niet 1-op-1 dezelfde tools. Wel alternatieven natuurlijk, maar die hebben wel hun eigen ontwerpfilosofie. Die filosofie is meestal niet 'het moet een exacte kopie van een windows programma zijn'.
Het is ook waar je aan went - dus niet perse beter of slechter. Commerciële programma's lopen vaak een stuk vóór. Maar vaak heb je dat niet nodig en gaan ze wél naar een abonnement-structuur. Dus maandelijks geld betalen van nu tot in de eeuwigheid.

Wat betreft cloud opslag vind ik de verhalen over het kwijtraken van je account echt eng.
Als dat gebeurt is alles wat gekoppeld is aan dat account geblokkeerd. Vaak is dat je email én je herstelmogelijkheden voor andere accounts. Dus echt alles.

Niet dat ik illegaal spul opsla maar er zal maar eens een algoritme met een 'false positive' komen. Dan wordt je automatisch geblokkeerd en er is geen klachtenloket of telefoonnummer.

[Airw0lf]

@epostel en @RoyK :

Zolang je Windows Home of Windows Prof. draait maakt het eigenlijk niet uit wat je verder inzet. In deze twee zit inmiddels zoveel "telemetrie" verwerkt... is kansloos om daar wat aan te doen.

In Windows Enterprise kan je er wel wat aan doen (en dat heb ik in Win-10 ook eens gedaan).
Op enig moment had ik een punt bereikt dat er geen netwerk pakketjes meer naar de MS-kant van de grote plas verdwenen. Dit was ook het moment waarop Windows en Office niet meer wilde starten...

ISP's en andere hosting/telecom providers maken gebruik van netwerk "optimalisaties" - geen idee wat ze daar dan precies mee bedoelen. Maar het valt me wel op dat als ik domeinen toevoeg of weghaal bij (bijvoorbeeld) MijnDomein, dan heb ik de volgende dag een paar berichten van marketing partijen in mijn postvak zitten.

In de gebruiksvoorwaarden van alle abonnementsvormen staat ook met zoveel woorden in dat ze zich het recht voorbehouden om de metagegevens van alles wat je bij hun opslaat naar eigen goeddunken te gebruiken; waaronder delen met "business partners".

Google betaald Apple de nodige miljarden per jaar om binnen iOS Google als standaard zoekmachine te hanteren.

Nog maar los van allemaal die handige, "gratis" tooltjes die iedereen gebruikt...

Kortom - het maakt eigenlijk niet meer uit - alles hangt op een of andere manier aan elkaar. En er is niemand die het gebruik van big-tech-apps gaat verbieden - tenminste niet met harde hand... ze zijn veel-te-veel verweven in onze samenleving en de dagelijkse gang van zaken. En dat weten die big-tech jongens maar al te goed...

[epostel]

Airw0lf schreef op woensdag 25 januari 2023 @ 10:48:
Zolang je Windows Home of Windows Prof. draait maakt het eigenlijk niet uit wat je verder inzet. In deze twee zit inmiddels zoveel "telemetrie" verwerkt... is kansloos om daar wat aan te doen.

Mijn punt is anders: ja, iedereen hier kent waarschijnlijk telemetry, in Ubuntu zit dat evengoed, maar het is gewoon betekenisloos om over telemetry te spreken zonder te zeggen waar het over gaat. Heb ik een Windows machine die geinfecteerd geraakt met iets en stuurt Defender dan gans die executable door naar MS? Crasht KDE en wordt de staktrace opgestuurd? Zal mij worst wezen, daar zit niets persoonlijks in, daar wil ik misschien geen maatregelen tegen nemen. Gaat het over data zoals in pdf hierboven? Dat is *totaal* iets anders. Vandaar: zonder concrete voorbeelden over wat voor soort data het gaat kan je toch moeilijk gegronde beslissingen nemen of je er al dan niet iets aan wil doen. En er zijn in deze thread nog niet bepaald veel van die voorbeelden gegeven helaas. Dus dan krijg je al snel mensen die terecht vragen: waarom zou ik mij druk gaan maken?

[ Voor 7% gewijzigd door epostel op 25-01-2023 11:18 ]

[RoyK]

Airw0lf schreef op woensdag 25 januari 2023 @ 10:48:
@epostel en @RoyK :

Zolang je Windows Home of Windows Prof. draait maakt het eigenlijk niet uit wat je verder inzet. In deze twee zit inmiddels zoveel "telemetrie" verwerkt... is kansloos om daar wat aan te doen.

In Windows Enterprise kan je er wel wat aan doen (en dat heb ik in Win-10 ook eens gedaan).
Op enig moment had ik een punt bereikt dat er geen netwerk pakketjes meer naar de MS-kant van de grote plas verdwenen. Dit was ook het moment waarop Windows en Office niet meer wilde starten...

ISP's en andere hosting/telecom providers maken gebruik van netwerk "optimalisaties" - geen idee wat ze daar dan precies mee bedoelen. Maar het valt me wel op dat als ik domeinen toevoeg of weghaal bij (bijvoorbeeld) MijnDomein, dan heb ik de volgende dag een paar berichten van marketing partijen in mijn postvak zitten.

In de gebruiksvoorwaarden van alle abonnementsvormen staat met zoveel woorden in dat ze zich het recht voorbehouden om de metagegevens van alles wat je bij hun opslaat naar eigen goeddunken te gebruiken; waaronder delen met "business partners".

Google betaald Apple de nodige miljarden per jaar om binnen iOS Google als standaard zoekmachine te hanteren.

Nog maar los van allemaal die handige, "gratis" tooltjes die iedereen gebruikt...

Kortom - het maakt eigenlijk niet meer uit - alles hangt op een of andere manier aan elkaar.
En er is niemand die het gebruik van big-tech-apps gaat verbieden - tenminste niet met harde hand... ze zijn veel-te-veel verweven in onze samenleving en de dagelijkse gang van zaken. En dat weten die big-tech jongens maar al te goed...

Dank voor je reactie. Dat brengt mij ook een beetje tot de conclusie dat "weg van big tech" een stukje rebelsheid / activisme is. Niet in een negatieve zin uiteraard. Iets wat prettig kan voelen of je wat rust geeft tussen de oren. Dat je er alles aan hebt gedaan om je blip op de radar wat troebel te maken. Maar linksom of rechtsom zitten we in de matrix. Of je het nu wilt of niet.

Natuurlijk kan je naar Linux overstappen en dan je werk dat je voorheen deed met professionele applicaties vervangen door alternatieven die in veel gevallen een paar maatjes kleiner zijn. Leuk dat ze gratis zijn of 1x wat kosten. Maar daar houd het dan wel op. (been there).

Wat dit topic wel heeft gebracht (voor mij) is bewustwording over wat er gaande is. En de uitkomst is best griezelig.

[Airw0lf]

epostel schreef op woensdag 25 januari 2023 @ 11:11:
[...]


Mijn punt is anders: ja, iedereen hier kent waarschijnlijk telemetry, in Ubuntu zit dat evengoed, maar het is gewoon betekenisloos om over telemetry te spreken zonder te zeggen waar het over gaat. Heb ik een Windows machine die geinfecteerd geraakt met iets en stuurt Defender dan gans die executable door naar MS? Crasht KDE en wordt de staktrace opgestuurd? Zal mij worst wezen, daar zit niets persoonlijks in, daar wil ik misschien geen maatregelen tegen nemen. Gaat het over data zoals in pdf hierboven? Dat is *totaal* iets anders. Vandaar: zonder concrete voorbeelden over wat voor soort data het gaat kan je toch moeilijk gegronde beslissingen nemen of je er al dan niet iets aan wil doen. En er zijn in deze thread nog niet bepaald veel van die voorbeelden gegeven helaas. Dus dan krijg je al snel mensen die terecht vragen: waarom zou ik mij druk gaan maken?

Terecht punt.

Maar de content van alle netwerk pakketjes die ik voorbij heb zien komen richting Microsoft, Meta, Google en AWS zijn versleuteld. Dus welke gegevens er precies verstuurd werden kan ik niet achterhalen. Hierdoor zul je ook weinig of geen voorbeelden vinden - tis te zeggen... ik heb geen van die partijen bereid gevonden om de certificaten te delen zodat ik in die netwerk pakketjes kan kijken... schending van mijn privacy... zo is gesteld...

Dat i.c.m. de gebruiksvoorwaarden doet mij het ergste vermoeden(!): van alles worden de meta gegevens opgehaald en doorverkocht. Maar inderdaad - harde bewijzen heb ik niet - ik mag immers geen inzage hebben in de content van de netwerk pakketjes die vanaf mijn systeem naar de andere kant van de grote plas verdwijnen...

Bij elkaar voor mij de omgekeerde wereld: ik moet eerst een rechtzaak tegen (bijvoorbeeld) Microsoft opstarten om inzage te krijgen in de gegevens die vanaf mijn (betaalde!) Windows installatie naar Microsoft-US vestuurd worden...

[ Voor 6% gewijzigd door Airw0lf op 25-01-2023 12:07 ]

[Baserk]

Voor Firefox raad ik de 'adblock & script-restrictie' extensies uBlock Origin en NoScript aan.
Zeker als vervanger voor de Android Edge browser (met ingebouwde Adblock Plus).

[epostel]

Airw0lf schreef op woensdag 25 januari 2023 @ 12:02:
Bij elkaar voor mij de omgekeerde wereld: ik moet eerst een rechtzaak tegen (bijvoorbeeld) Microsoft opstarten om inzage te krijgen in de gegevens die vanaf mijn (betaalde!) Windows installatie naar Microsoft-US vestuurd worden...

Stomme vraag misschien maar is een Subject Access Request hier in principe niet voldoende? Ook ivm Windows: heb ooit eens Diagnostic Data Viewer laten lopen en het soort data (dat daar getoond wordt tenminste, niet noodzakelijk alles) leek toch van een andere categorie dan 'ik heb om 09:30 gezocht waar ik in het dihtstbijzijnde shoppingcenter een dildo kan kopen'.


*edit* ongerelateerd, maar: https://old.reddit.com/r/...stpass_breach_gets_worse/ oeps...

[ Voor 7% gewijzigd door epostel op 25-01-2023 15:03 ]

[Airw0lf]

epostel schreef op woensdag 25 januari 2023 @ 14:59:
[...]


Stomme vraag misschien maar is een Subject Access Request hier in principe niet voldoende? Ook ivm Windows: heb ooit eens Diagnostic Data Viewer laten lopen en het soort data (dat daar getoond wordt tenminste, niet noodzakelijk alles) leek toch van een andere categorie dan 'ik heb om 09:30 gezocht waar ik in het dihtstbijzijnde shoppingcenter een dildo kan kopen'.


*edit* ongerelateerd, maar: https://old.reddit.com/r/...stpass_breach_gets_worse/ oeps...

Noem me paranoia... maar met een Subject Access Request vraag je (in dit geval) een fabrikant om te rapporteren wat er met mijn gegevens gebeurd. Maar ik zou liever inzage willen hebben in de feitelijke verkeersstromen:
Ik weet de IP-adressen en de gegevens van de certifcaten.
Graag het certificaat zodat ik in de netwerk pakketjes kan kijken...

[jvwou123]

Airw0lf schreef op woensdag 25 januari 2023 @ 18:13:
[...]


Noem me paranoia... maar met een Subject Access Request vraag je (in dit geval) een fabrikant om te rapporteren wat er met mijn gegevens gebeurd. Maar ik zou liever inzage willen hebben in de feitelijke verkeersstromen:
Ik weet de IP-adressen en de gegevens van de certifcaten.
Graag het certificaat zodat ik in de netwerk pakketjes kan kijken...

Kun je niet met een ding als MitMProxy meekijken?

[RobertMe]

Airw0lf schreef op woensdag 25 januari 2023 @ 18:13:
Ik weet de IP-adressen en de gegevens van de certifcaten.
Graag het certificaat zodat ik in de netwerk pakketjes kan kijken...

Als Jan en alleman de certificaten kan verkrijgen / opvragen kunnen we net zo goed stoppen met SSL te gebruiken. Het hele idee van SSL is juist dat het verkeer versleuteld is en niemand het kan in zien. Geen "Man in the Middle", maar de gebruiker dus ook niet. En dat eerste is nu juist waarom het wordt toegepast. En om je dan paranoïde te noemen, dan wil je vast ook niet dat jou ISP kan meekijken wat jij allemaal op het internet uitspookt, of welke gegevens Microsoft (ging het volgens mij over) verzameld over hoe jij hun producten gebruikt. Met als bijkomstigheid dat Microsoft de gegevens wellicht we anoniem verzameld, maar de ISP weet bij welk abonnement / IP adres die gegevens horen en het daar dus zeker niet anoniem meer is.

In short: wel SSL willen hebben zodat je "anoniem" kunt internetten (als in: niemand in jou verkeer kan meekijken), maar vervolgens wel (hier en daar) de SSL certificaten willen hebben zodat je het verkeer kunt inzien spreekt elkaar nogal hard tegen.
Of je bent voor SSL en dat alles versleuteld wordt. Of je bent tegen SSL/versleuteling zodat jijzelf, maar ook de rest, alles kan inzien. Maar het "weggeven" van het private deel van een certificaat zodat iemand kan inzetten wat er verstuurd wordt doet alles teniet. Want dan kun je niet alleen inzien wat jouw Windows verstuurd maar ook wat elke andere Windows installatie naar Microsoft verstuurd. En jij hebt dan, waarschijnlijk, geen toegang tot al die data / het internet verkeer. Maar als Microsoft op basis van deze gronden jou het certificaat verstrekt zullen ze dat ook bij anderen moeten doen, en die ander kan ook een medewerker van een ISP zijn, of een beheerder van bv een groot (open) wifi netwerk of wat dan ook.

[MrDayOff]

Ik gebruik een lokale KeePass (KeePassDroid) welke ik automatisch sync met mijn NAS (2-WEG, nieuwste behouden). Dit sync ik met QSync Pro. Gaat erg goed, al 8 jaar zonder problemen. Uiteraard maak ik via mijn NAS ook van belangrijke bestanden zoals deze regelmatig een extra kopie op een externe HDD (version management).

XWB schreef op dinsdag 10 januari 2023 @ 17:40:
[...]


De grap is dat je met Bitwarden stiekem toch de big tech bedrijven steunt omdat het o.a. Google trackers ingebouwd heeft.

Artikel

[cat_byte]

Sowieso een aanrader voor wie nog niet met zijn Android telefoon weg is van de Big Tech: installer de Exodus-app. Meeste van mijn vrienden die zich wel enigszins druk maken, maar niet weten waar te beginnen, raad ik dit aan. Ongelooflijk als je dan ziet wat allerlei apps aan boord hebben.

Als je Aurora store installeert, kun je op de pagina van de app zien hoeveel trackers erin zitten. Vervolgens kun je het exodus-rapport inzien. Zo heb je vooraf wat beter inzicht.

[ocf81]

Re: versleuteling van verkeer: Als je de dienst niet vertrouwt, waarom gebruik je hem dan? Ga gewoon over op alternatieven. Die zijn er gewoon. Maar het vereist wel een andere mindset dan wat er nu wordt getoond.

[Airw0lf]

@RobertMe | de disucssie gaat/ging over de mate waarin er nog sprake is van enige privacy bij de inzet van producten van big-tech - waaronder (uiteraard) Microsoft.

Mijn stelling is dat dat niet het geval is. En dat de big-tech ondanks alle versleuteling nauwkeurig kan bepalen wanneer ik wat en waar gedaan heb - ook als je gebruik maakt van Linux en andere open source tools (of misschien juist daardoor?).

Ik ben voor end-to-end versleuteling. Maar das meer om het aantal MitM-meeleesacties enigszins te beperken - niet vanwege met het idee anoniem "iets" te kunnen doen. Immers, uiteindelijk zal een SSL-tunnel ergens een begin en eindpunt hebben. En daar kan dan ook meegelezen worden. Big-tech bepaald hoe en waar die tunnel begint, eindigt en welke gegevens er doorheen gaan - daar heb ik (als gebruiker) weinig of geen invloed op en is ook niet op te vragen.

[mvs12]

Hierbij nog een aantal bronnen en mijn eigen bevindingen.

Over het onderwerp

De eerste documentaires die ik heb gezien over het onderwerp data en privacy is 'Herover je data' van VPRO Tegenlicht, uitgezonden op 18 oktober 2019.

In deze aflevering van VPRO Tegenlicht kijken we hoe we los kunnen komen van de techgiganten en onderzoeken we meerdere Europese iniatieven om de zeggenschap over onze data terug te krijgen. Welke inspanningen en initiatieven zijn er voor een meer publieke online wereld? (VPRO)

Het artikel 'Nee, je hebt wel iets te verbergen' van de Correspondent (2013) onderzoekt en geeft inzicht op de vraag 'Wat heb ik te verbergen?' Privacy is naast een mensenrecht (juridisch begrip) vooral een menselijke eigenschap.

De meest elementaire verschijningsvorm van privacy is namelijk de private ruimte in ieder mens: de gedachtenwereld, het gevoelsleven, het innerlijk (De Correspondent).

Of de documentaire van VPRO Digitale Detox, uitgezonden op 24 januari 2022.

Meer praktisch

• Privacy Guides of Privacy Tools
• Fix je Privacy
• Awesome-selfhosted

Eigen bevindingen

Eind 2019/begin 2020 ben ik hiermee begonnen. Signal voor Whatsapp, LineageOS met mircoG voor Android, Nextcloud, Protonmail, Photoprism voor foto's, etc. Belangrijkste vind ik zelf dat ik niet wil bijdragen aan de dataverzameling.

Binnen mijn familie/vriendenkring zijn een aantal mensen meegegaan naar Signal, maar het contact via Signal met deze mensen is drie jaar later vrij summier. Het contact buiten Signal om is meer via telefoon of SMS (of natuurlijk gewoon face-to-face).

Binnen mijn familie/vriendenkring voel ik mij wel eenzaam in deze 'strijd'. Maar ik ben ook niet een persoon die andere mensen graag wil overtuigen.

Toch zou ik niet terug willen naar de situatie voordat ik hiermee begon. Software/applicaties die ik nu gebruik werken prima. En ik heb het gevoel dat ik niet bijdraag aan de dataverzameling, daar ben ik blij mee.

[ymoona]

Ik gebruik nu 2 Google homes op de kamers van de kinderen om via Spotify (slaap) muziek af te spelen. Een soort van moderne muziek doos, wat zou hier een alternatief voor zijn?

[epostel]

Er zijn massa's draagbare (moet je nog set luidsprekers bij zetten) en kleine Spotify spelers, en die gebruiken niet allemaal Android.

Als radio ook ok is, een kleine DAB+ radio?

Als je met linux overweg kan: ik heb een simpele internetradio gemaakt van een Raspberry Pi: 2 luidsprekers, file waarin adressen van een paar radiostreams staan, en 2 knoppen om te bedienen: omhoog/omlaag (en samen indrukken = uitzetten). Best goedkoop, en dat zou evengoed met Spotify kunnen werken. Of gewoon een mp3 afspelen, al dan niet van netwerk.

[Falco]

ymoona schreef op woensdag 25 januari 2023 @ 22:58:
Ik gebruik nu 2 Google homes op de kamers van de kinderen om via Spotify (slaap) muziek af te spelen. Een soort van moderne muziek doos, wat zou hier een alternatief voor zijn?

Je zou eens naar MoOde audio kunnen kijken op, dat installeer je op een Raspberry Pi en koppel je aan een actieve (bluetooth) speaker. Via de wifi kan je de Raspberry vervolgens bedienen. Maar je hebt dan best wat hardware nodig helaas, want die Google Home dingen zijn natuurlijk lekker geïntegreerd en compact.

Met MoOde kan je eventueel ook een http stream creëren qua audio. Dan heb je iets nodig wat die http stream omzet in geluid.

[RoyK]

Door dit topic (dank @arnoudwokke ) ben ik wel wakker geschud over de staat van ons digitaal welzijn. En tegelijk voel ik me somber over de beperkte impact die ik kan maken als het gaat om mijn gezin en mijzelf te kunnen "beschermen".

De vragen die ik eerder hierboven stelde staan helaas nog dieper in de grond nu ik me wat meer heb verdiept.

Het lijkt er gewoon op dat de sneeuwbal al lang van de berg aan het rollen is en alleen nog maar vaart kan maken. Ik vraag me oprecht af waar ik aan begin en hoeveel energie ik er aan moet gaan spenderen wat ik beter aan iets anders kan toewijzen.

Waar ik over na zit te denken is om in ieder geval over te gaan op Firefox (gebruik nu Edge) wat een easy handeling is.

Wat ik overweeg is om Onedrive (gebruik ik om mijn NAS te backuppen) te vervangen door bijvoorbeeld Stack. Het nadeel is dat het wat meer kost. En dan komt de weegschaal in beeld... het kost meer, er veranderd niets. Zeg jij het maar.

Als Onedrive weg is kan ik Office stoppen. Exchange kan ik vervangen met Protonmail. Dit is leuk voor mijn onderbuik gevoel, maar ik werk nog steeds in Windows 11. Dus linksom of rechtsom..waar begin ik in hemelsnaam aan.

Ik vrees dat dit "weg van big tech" meer romantisch is, een beetje gezonde rebelsheid. Voor sommigen een hobby en zijn er ook wat mensen die in mijn ogen doordraaien.

Ik blijf meelezen want de stof boeit me. Maar ik ben er somber over.

[ton14]

Als gewone thuisgebruiker heb ik inmiddels 4tb aan gegevens, waarvoor ik mijn Synology NAS als backup en cloud gebruik. Alles is remote beschikbaar op al mijn apparaten. Verder maak ik automatisch nog 3 andere backups, waarvan één direct met Hyperbackup van Synology, de anderen gaan ook automatisch, waarbij ik met alles zelfs een jaar terug kan vallen.

Mijn foto's, die ik onderweg neem worden direct naar de NAS gestuurd en gesynchroniseerd naar mijn map voor bewerken in Capture One. Voor mijn mobiel en tablet heb ik geen micro SD kaartje meer nodig, want alles is er. zoals ook op mijn Surface Pro.

De NAS hardware heeft mij ongeveer € 1100,- gekost in de afgelopen 10 jaar en in 2025 vernieuw ik de NAS, de schijven gaan denk ik wel langer mee. Het niet afhankelijk zijn van de grollen van een externe betalende Cloud service is voor mij de grootste winst. Verder is de Synology, zeker de laatste 2 jaar enorm verbeterd en ook eenvoudiger geworden voor een gewone thuisgebruiker zoals ik.

Helaas heb ik gekochte software die niet op Linux loopt, wat de reden is dat ik niets over Linux heb geleerd, waardoor, "Dan ga je gewoon over op Linux", helaas niet op mij van toepassing is. Het is een onneembare muur voor mij op mijn leeftijd. Dus neem ik zoveel maatregelen als ik kan, om minder afhankelijk te zijn van Windows en Google. Hetzelfde geldt voor Android Custom Rom's" en de "Rasberry Pi" voor mij.

Zowat alle data die men wil hebben is te koop, er zijn gewoon legale bedrijven met miljarden omzet die daar in handelen, ik weet zeker dat mijn gegevens inmiddels ook overal bekend zijn, het enige wat ik kan doen is om mijn gegevens op internet zo beperkt mogelijk te houden, liefst niet meer dan wat in een telefoonboek van vroeger staat, als simpele thuisgebruiker kan ik het nooit opnemen tegen Microsoft, Google, Apple etc.

Ik doe geen cloud's en heb software die koop en op mijn PC geïnstalleerd staat, geen subscriptions.
Mijn mail is Tutanota (Keemail) en mijn Freedom account, waar je alles kwijt kan raken als je de wachtwoorden kwijt bent, want dan kan niemand het meer redden, dus het is zaak dat je de wachtwoorden niet kwijt raakt. Keepass staat op al mijn devices en gebruik ik al heeeel lang, beslist geen wachtwoordmanagers die online staan, daar lees ik regelmatig hacks van, die ik nooit over Keepass lees (afkloppen).

Verder zoveel mogelijk gebruiken van wat o.a. in deze thread te vinden is, veel goeie tips..

[Marzman]

epostel schreef op woensdag 25 januari 2023 @ 10:20:
[...]


Goede vragen, heb x aantal posts geleden ook al eens gevraagd of er niemand een mooi overzicht heeft van wat Big Tech nu juist allemaal van jou weet. Helaas geen antwoord, en zelf ben ik te chaotisch om dat allemaal mooi bij te houden maar op basis van wat ik de afgelopen 10+ jaar erover gelezen heeft: veel, en alleszins veel te veel om er niets aan te doen voor mij persoonlijk. Het artikel van Arnoud gaat er ook niet echt in detail over, maar het zijn juist die details die duidelijk maken hoe ver het allemaal wel gaat, vind ik. In hoeverre het allemaal schijn is om er iets aan te proberen doen weet ik inderdaad wel niet altijd.

Maar om 1 enkel voorbeeld te geven (en hopelijk volgen er meer) dat het toch niet zo naïef is: het verschil tussen een originele Android of iPhone en een toestel dat iets anders draait is gigantisch. Lees al gewoon enkel de abstract hier: https://www.scss.tcd.ie/doug.leith/apple_google.pdf.

Je kan dat toch opvragen welke informatie ze van je hebben? Maar hoe ze dingen combineren en daar conclusies uit trekken weet je niet.

En als je geen klant bent hebben ze inderdaad nog steeds informatie van je, dan heb je alleen geen mooie username maar een id-nummer in een database.

[ocf81]

RoyK schreef op donderdag 26 januari 2023 @ 11:07:
Door dit topic (dank @arnoudwokke ) ben ik wel wakker geschud over de staat van ons digitaal welzijn. En tegelijk voel ik me somber over de beperkte impact die ik kan maken als het gaat om mijn gezin en mijzelf te kunnen "beschermen".

De vragen die ik eerder hierboven stelde staan helaas nog dieper in de grond nu ik me wat meer heb verdiept.

Het lijkt er gewoon op dat de sneeuwbal al lang van de berg aan het rollen is en alleen nog maar vaart kan maken. Ik vraag me oprecht af waar ik aan begin en hoeveel energie ik er aan moet gaan spenderen wat ik beter aan iets anders kan toewijzen.

Waar ik over na zit te denken is om in ieder geval over te gaan op Firefox (gebruik nu Edge) wat een easy handeling is.

Wat ik overweeg is om Onedrive (gebruik ik om mijn NAS te backuppen) te vervangen door bijvoorbeeld Stack. Het nadeel is dat het wat meer kost. En dan komt de weegschaal in beeld... het kost meer, er veranderd niets. Zeg jij het maar.

Als Onedrive weg is kan ik Office stoppen. Exchange kan ik vervangen met Protonmail. Dit is leuk voor mijn onderbuik gevoel, maar ik werk nog steeds in Windows 11. Dus linksom of rechtsom..waar begin ik in hemelsnaam aan.

Ik vrees dat dit "weg van big tech" meer romantisch is, een beetje gezonde rebelsheid. Voor sommigen een hobby en zijn er ook wat mensen die in mijn ogen doordraaien.

Ik blijf meelezen want de stof boeit me. Maar ik ben er somber over.

Ik vind jouw verhaal eigenlijk aardig dramatisch. De stappen die je moet doen zijn vooral eenmalig werk om op te zetten, waarna je gewoon door kan gaan als vanouds. Ja, dat kost geld, maar je krijgt er je vrijheid mee terug.

[RoyK]

ocf81 schreef op donderdag 26 januari 2023 @ 13:31:
[...]

Ik vind jouw verhaal eigenlijk aardig dramatisch. De stappen die je moet doen zijn vooral eenmalig werk om op te zetten, waarna je gewoon door kan gaan als vanouds. Ja, dat kost geld, maar je krijgt er je vrijheid mee terug.

Tja.. dat is het toch ook gewoon. Hoe meer ik te weten kom over dit onderwerp, hoe triester ik het er eigenlijk voor vindt staan.

Ik begin gewoon in te zien dat "weg van big tech" een ideaal is waar wat romantiek omheen hangt. Maar dat het in het echt onmogelijk is. Wat overblijft is de portemonnee openen en/of er (veel) energie in steken om alles te regelen en te onderhouden.

[rayx]

Ik gebruik Brave als browser. Schijnt de betere browser te zijn. Draait onder Chromium, dat vind ik nog wel enigszins verdacht, maar daar heb ik dan weer niet genoeg verstand van.
Ik gebruik AdBlock, die moest ik uitzetten om het artikel te kunnen lezen... En shields in Brave uitschakelen...
Dus je komt er niet heel makkelijk vanaf, ook niet bij Tweakers.
Dit artikel wordt ook geblokkeerd als je niet toegeeft aan de advertentiedruk.

Weg blijven van Big Tech is vooral moeite doen. En niet lui de makkelijkste weg kiezen en sociale druk weerstaan.
Geen Goegel, geen Metaah, geen wazzap enz...
Sms en Signal werken wel, heb je daar geen zin in, jammer dan.
En ja ik "mis" dingen. Ik vind dat prima. Is niet belangrijk genoeg dus. En ik heb genoeg te doen.
Veel apps en tools heb je helemaal niet nodig.
Kijk op de kaart en sla het op in je geheugen, schrijf iets op een stukje papier !
Flikker alles van je telefoon en gebruik het minimale, er zit ook een vliegtuigstand op!
Een oude Macbook voor internet, die je regelmatig leeggooit.
Kranten kan je ook nog amper online lezen (dank DPG !), dus lekker in een bieb of cafe.

En ja het kost moeite....

[XWB]

RoyK schreef op woensdag 25 januari 2023 @ 09:31:
Een nachtje geslapen en toch wel wat liggen piekeren over dit onderwerp. Een vraag die aan me blijft kleven is: Wat schiet ik ermee eigenlijk op? Ik hou wel van een beetje rebelsheid, maar wat veranderd er dan? Hebben de Big Techs dan ineens geen inzicht meer in mijn gedrag? Dat zou wel een beetje naïef zijn, denk ik.

En wat mag het dan allemaal kosten? Onedrive vervangen gaat een stukje duurder worden. Dan staat het op een andere plek en heb ik er misschien een beter gevoel bij. Is dat het dan? Gaat het om gevoel?

Voor velen is Linux niet de OS om te zijn voor het dagelijks werk of een potje gamen. Ik heb er in ieder geval niets te zoeken omdat mijn tools daar niet zijn. Alleen daarom sta ik al 0-8 achter.

Ook heb ik op geen enkele manier inzicht wat een OS, browser of programma over mij wegstuurt zodat er een profiel van mij of mijn kinderen gemaakt kan worden.

Onder ons toetsenbord ligt een diep mistig ravijn met griezelige steegjes en slecht verlichte straatjes waar ook getrainde ogen moeite hebben om zicht te houden of te krijgen.

Ik vraag me af:
-hoe groot is de schijnveiligheid?
-hoeveel effort en tijd gaat/wil ik erin stoppen?
-wat mag / gaat het extra kosten in euro's?
-hoeveel gemak mag eraf?
-Is weg van big tech niet een dikke placebo?

Uiteraard kan je hier heel ver in gaan. En een eigen server kost inderdaad wat centen. Want naast de server zelf is het ook aan te raden om reserveonderdelen te bewaren, de hardware kan kapot gaan. En ook je backups moeten goed in orde zijn. Maar als je geen zin hebt in zelfbouw zijn er alternatieven, zoals een NAS.

Op de vraag of "weg van big tech" meer romantisch is, ik zou vooral kijken naar mogelijke problemen.

Bijvoorbeeld: als je Google/Microsoft/cloud account afgesloten wordt (zie review: Account geblokkeerd. Wat nu?) dan heb je een probleem. Dat kan je voorkomen door je gegevens zelf in beheer te nemen. Dit heeft dus niets met romantiek te maken, maar met het lokaliseren van een mogelijk héél vervelend probleem.

Van Windows overstappen naar Linux daarentegen lost meestal geen probleem op, zo'n stap zou ik dan ook minder urgent vinden. Zelf werk ik overdag in Linux omdat het (voor mij) simpelweg prettiger is, maar ik heb wel een dual boot om 's avonds nog een game in Windows te kunnen spelen. Ik hoef ook niet per se weg van alle big tech bedrijven, maar ik kijk vooral naar de praktische kant van elke dienst.

[Maulet]

Dat je voor je zelf of kinderen Google of Snotify etc nodig heb om muziek te luisteren is wel teveel voor mij.

Je kunt een pendrive met muziek maken en in een usb luidsprekertje stoppen.... dat is alles... of als je freak bent (tweaker ) een audio-systeem opzetten om vanuit een centrale speler in bepaalde kamers muziek te spelen.

Of eenvoudig een oud mobieltje in de slaapkamer als muziekspeler gebruiken... er zijn internet-radiostations die geen reclame hebben

Maar ja, iedereen is anders....

[nst6ldr]

XWB schreef op zaterdag 28 januari 2023 @ 22:50:
[...]


Uiteraard kan je hier heel ver in gaan. En een eigen server kost inderdaad wat centen. Want naast de server zelf is het ook aan te raden om reserveonderdelen te bewaren, de hardware kan kapot gaan. En ook je backups moeten goed in orde zijn. Maar als je geen zin hebt in zelfbouw zijn er alternatieven, zoals een NAS.

Op de vraag of "weg van big tech" meer romantisch is, ik zou vooral kijken naar mogelijke problemen.

Bijvoorbeeld: als je Google/Microsoft/cloud account afgesloten wordt (zie review: Account geblokkeerd. Wat nu?) dan heb je een probleem. Dat kan je voorkomen door je gegevens zelf in beheer te nemen. Dit heeft dus niets met romantiek te maken, maar met het lokaliseren van een mogelijk héél vervelend probleem.

Van Windows overstappen naar Linux daarentegen lost meestal geen probleem op, zo'n stap zou ik dan ook minder urgent vinden. Zelf werk ik overdag in Linux omdat het (voor mij) simpelweg prettiger is, maar ik heb wel een dual boot om 's avonds nog een game in Windows te kunnen spelen. Ik hoef ook niet per se weg van alle big tech bedrijven, maar ik kijk vooral naar de praktische kant van elke dienst.

Aanvullend: als je de stap naar eigen cloudopslag al hebt gemaakt, dan ben je er al bijna, voor de meeste mensen rest alleen nog e-mail. Zelf ben ik naar een betaalde mailprovider over gegaan maar hier maakte ik me ook behoorlijk zorgen over: na bijna 20 jaar dezelfde e-mail te gebruiken, wat ga ik allemaal missen? Ik heb toen 2 maanden uitgetrokken om beide adressen naast elkaar te gebruiken zodat ik diensten en nieuwsbrieven die ik wilde houden kon bijwerken naar mijn nieuwe adres. Uiteindelijk koste het slechts 1 maand en zou ik nooit meer terug willen. De kosten zijn echt minimaal, beheer is hooguit een kwartier om de maand (updates op mijn nextcloud komen grotendeels vanzelf), en nu ben ik echt compleet los van big tech. Op mijn toestel met GrapheneOS heb ik nu gewoon hetzelfde gemak en functionaliteit als een telefoon met Google Android, alleen ben ik nu écht zelf eigenaar.

De tijd dat onafhankelijkheid voor linux beheerders was met overgewicht, grote baarden en lange nachten van crontabs configureren en sources compileren is echt allang voorbij. Als je genoeg kennis van Linux hebt om het gewoon te kunnen gebruiken en niet krap bij kas zit, dan ligt het echt wel binnen bereik. Naast een spaarpotje voor pech met de auto heb ik nu dus ook een klein potje voor digitale infra. Nog niet hoeven gebruiken overigens.

[jurroen]

nst6ldr schreef op donderdag 2 maart 2023 @ 08:55:
[...]


Aanvullend: als je de stap naar eigen cloudopslag al hebt gemaakt, dan ben je er al bijna, voor de meeste mensen rest alleen nog e-mail. Zelf ben ik naar een betaalde mailprovider over gegaan maar hier maakte ik me ook behoorlijk zorgen over: na bijna 20 jaar dezelfde e-mail te gebruiken, wat ga ik allemaal missen? Ik heb toen 2 maanden uitgetrokken om beide adressen naast elkaar te gebruiken zodat ik diensten en nieuwsbrieven die ik wilde houden kon bijwerken naar mijn nieuwe adres. Uiteindelijk koste het slechts 1 maand en zou ik nooit meer terug willen. De kosten zijn echt minimaal, beheer is hooguit een kwartier om de maand (updates op mijn nextcloud komen grotendeels vanzelf), en nu ben ik echt compleet los van big tech. Op mijn toestel met GrapheneOS heb ik nu gewoon hetzelfde gemak en functionaliteit als een telefoon met Google Android, alleen ben ik nu écht zelf eigenaar.

Oh tof! E-mail migreren is een stuk minder eng dan veelal gedacht wordt. De inhoud van de mailbox kan indien gewenst worden meegenomen (bijvoorbeeld met imapsync). De mailbox bij 'big tech' kan indien gewenst ook doorsturen, zodat je zeker weet dat je niets misloopt.

In mijn optiek valt er ook echt wel wat te zeggen voor "community hosting", bijvoorbeeld door je gezin of familieleden ook een stukje opslag op je Nextcloud te geven. Dat zou ik zelf overigens niet "overhaast" doen, want de beschikbaarheid van hun data ligt daarmee wel in jouw handen. Als je dan geen of geen goede backups hebt en ze daardoor jaren aan foto's kwijtraken... ouch!

GrapheneOS is the best! Welke mailclient gebruik jij? Ik zweer zelf bij FairEmail. Zeker na het doorlopen van de instellingen is het echt een hele fijne mailclient.

De tijd dat onafhankelijkheid voor linux beheerders was met overgewicht, grote baarden en lange nachten van crontabs configureren en sources compileren is echt allang voorbij. Als je genoeg kennis van Linux hebt om het gewoon te kunnen gebruiken en niet krap bij kas zit, dan ligt het echt wel binnen bereik. Naast een spaarpotje voor pech met de auto heb ik nu dus ook een klein potje voor digitale infra. Nog niet hoeven gebruiken overigens.

De tijd van die beheerders is niet voorbij - maar tegenwoordig is het een keuze Ik ben Unix beheerder en een baard aan het groeien, just because I can

Ik zou zelfs zeggen dat kennis van Unix/Linux niet eens meer een vereiste is. Om een voorbeeld te noemen, CasaOS is een zeer gebruiksvriendelijke oplossing. Ik geloof dat het uit de stallen van Zimaboard komt, welke ermee shipt. Met CasaOS hoef je zelfs geen terminal meer aan te raken, behalve, hooguit voor het flashen ervan.

En een beetje geld kan geen kwaad. Zelfs een semi-managed oplossing zoals Hetzners Storage Share kost vijf euro per maand. Er zijn helaas genoeg mensen voor wie dat teveel is

[RoyK]

Ik ben nieuwsgierig hoe het anderen afgaat betreft dit onderwerp sinds de oproep van de redactie.

Mij heeft het geïnspireerd om dingen te veranderen. Tegelijk, ervaar ik ook een soort van opgeef gevoel en dat het meer lijkt op romantiek, en misschien iets waar een IT'r zijn hobby in kwijt kan.

Sommige dingen kan ik op orde maken zoals mijn opslag verschuiven van Onedrive naar Stack. Maar Onedrive werkt zo prettig in het geheel. Of Libre office gebruiken ipv google docs. Toch gebruik ik nog regelmatig docs en sheets. Want ze werken zo goed.

Of ToDo dat ingebouwd zit in Windows, werkt als een speer. Etc, etc etc. Het uitproberen van alternatieven, dat net niet altijd even lekker syncen of net niet aansluiten zit me soms in de weg.

Kortom, zie ik het somber in en ben ik meer met mijn eigen principes in gevecht dan dat het iets bijdraagt.

Hoe gaat het jullie af?

[Falco]

Tsja, 100% weg van big tech zal wel niet gaan, maar ik ben redelijk op weg.


Wat ik zoal gebruik:

• STACK voor online opslag
• Mailbox.org met eigen domein voor mail en agenda - Thunderbird als desktop client en FairEmail als mobiele client
• LineageOS op mijn telefoon.
• OpenWRT op mijn router en AP's
• Logseq als notities en TODO app (aanrader!)
• MoOde audio player als netwerk streamers (Raspberry Pi's)
• Manjaro Linux op laptop
• EndeavourOS op mijn desktop
• Ubuntu op een andere desktop
• Home Assistant voor home automation
• OMV als NAS OS op RPi
• Firefox als browser op mobiel en desktops
• Bitwarden als wachtwoord manager

Vast nog wel een en ander vergeten, maar dit zijn wel de belangrijkste daily drivers....

[RoyK]

Ja dat is precies wat ik bedoel. Je moet best door wat hoepels heen zoals je telefoon voorzien van een ander os, je router voorzien van een ander os, ubuntu / linux gaan gebruiken, je nas voorzien van een ander os / of zelf opzetten, etc. Allemaal onderwerpen waar je toch wel een beetje moet begrijpen wat je doet, en meer bij komt kijken dan klik-klaar. Het lijkt dan meer een hobby te worden haha.

Hoe bevalt stack overigens?

Ik gebruik
- bitwarden via Homeassistant
- brave browser met duckduckgo
- Libreoffice (zo veel mogelijk maar verzaak regelmatig)

ps, kan Freetube nog aanraden. Daarmee kan je zonder ingelogd te zijn lokaal toch kanalen subscriben.

[ Voor 8% gewijzigd door RoyK op 05-10-2023 12:16 ]

[ahbart]

@RoyK Tja, dat ben ik wel met je eens. Het is een behoorlijke uitdaging om weg te zijn van Big Tech. Vooral hobby, want anders is het te veel gedoe.
Ik heb het volgende gerealiseerd:

• Fairphone 4 met LineageOs+MicroG;
• Debian Linux op laptop;
• VPS (Contabo.de) met Mailcow (dockers met postfix, dovecot, spam, etc.) en 3 eigen domeinen;
• Intel Nuc thuis met HomeAssistant, AdguardHome, Nextcloud, Vaultwarden (Bitwarden in Rust in Docker), FireFly-III, etc. (Nextcloud en Vaultwarden zijn bereikbaar via subdomein);
• Domeinen DNS bij Vymex.

Het duurde even om alles goed te hebben, maar als het draait is het wel stabiel en toch goed te doen.

[klaaskeesrand]

Zoeken: google => yacy frontend voor solr index + local searx+searxng(metasearch + customization door wat jij kiest om in je index te plaatsen)
Maps: google => openstreetmap
Mobile: android => degoogled android
Mail: gmail/outlook => protonmail, tutanota(verschillende accounts) + 1 account met eigen domeinnaam enkel bedoelt voor contacten waar ik waarde aan hecht
Chat: discord => irc/matrix/xmpp
Generatieve machinelearning algoritmes: chatgpt => selfhosted llms deze kunnen bijna op een pi draaien er is geen enkele reden dat u nog uberhaupt chatgpt gaat liggen helpen en betalen.
Midjourney => stable diffusion ook weer zelfhosted rtx 3060 12 gb vram is genoeg om dit op een deftige manier te kunnen draaien
Microsoft => eender wat geen microsoft is.
Passwords: keepas(xc)/bitwarden
Media: selfhosted library met eigen content: jellyfin, emby, stash(voor de volwassenen) foss media players: vlc, mpv
Fotobewerking: photoshop => gimp
Ide/text editor: vscode of code => vscodium(vscode zonder microsoft), vim, notepadqq
Browsers: chrome/chromium en firefox => firedragon, waterfox, librewolf.

Voor alles is wel een oplossing alternativeto is een goede start om deze rabithole te beginnen ontdekken

[arnoudwokke]

k ben nieuwsgierig hoe het anderen afgaat betreft dit onderwerp sinds de oproep van de redactie.

Mij heeft het geïnspireerd om dingen te veranderen. Tegelijk, ervaar ik ook een soort van opgeef gevoel en dat het meer lijkt op romantiek, en misschien iets waar een IT'r zijn hobby in kwijt kan.

Sommige dingen kan ik op orde maken zoals mijn opslag verschuiven van Onedrive naar Stack. Maar Onedrive werkt zo prettig in het geheel. Of Libre office gebruiken ipv google docs. Toch gebruik ik nog regelmatig docs en sheets. Want ze werken zo goed.

Of ToDo dat ingebouwd zit in Windows, werkt als een speer. Etc, etc etc. Het uitproberen van alternatieven, dat net niet altijd even lekker syncen of net niet aansluiten zit me soms in de weg.

Kortom, zie ik het somber in en ben ik meer met mijn eigen principes in gevecht dan dat het iets bijdraagt.

Hoe gaat het jullie af?

Degene die de oproep deed hier

Veel dingen zijn gebleven. Het gaat mij puur om het verminderen van de afhankelijkheid, niet om het niet langer gebruiken van diensten van big tech - en dat lukt goed. Dit zijn de dingen die wel of niet een plekje hebben gekregen in mijn dagelijks leven

Browser: Firefox (had ik al), is gewoon gebleven. Ik steun ze ook via een abo met diensten die ik niet of nauwelijks gebruik
Zoeken: Qwant
Maps: Google Maps - ik heb heb OsmAnd+ geprobeerd, maar die kwam tekort voor mij
Mobile: Google Android nog steeds, ook nodig voor werk
Mail: Gmail, met back-up in Proton voor als account afgesloten zou worden
Chat: zoveel mogelijk Signal, waar het moet WhatsApp
Media: YouTube, de andere front-ends zijn niet bij mij blijven hangen in dagelijks gebruik
Wachtwoorden: 1password met back-up in Bitwarden
Foto-en video-opslag: Google Foto's, met back-up op NextCloud en lokaal
Opslaan bestanden: Nextcloud

Dus best wat back-ups en best wat veranderingen denk ik

[Marzman]

Minder afhankelijk is wel een beetje vaagjes. Mijn Gmail is onder eigen domein, dus te veranderen. Al de rest (wat jij ook opnoemt) is ook te veranderen, mijn Facebook account hecht ik niet zo veel waarde aan. Firefox heb ik ook, en anders is het in twee tellen geinstalleerd.

Tja, backups dat zal het belangrijkste zijn en niet te veel waarde hecten aan dingen die je niet kan exporteren en importeren.

[ Voor 19% gewijzigd door Marzman op 11-10-2023 12:56 ]

[Wild Chocolate]

Falco schreef op donderdag 5 oktober 2023 @ 11:40:
Tsja, 100% weg van big tech zal wel niet gaan, maar ik ben redelijk op weg.


Wat ik zoal gebruik:

• STACK voor online opslag
• Mailbox.org met eigen domein voor mail en agenda - Thunderbird als desktop client en FairEmail als mobiele client
• LineageOS op mijn telefoon.
• OpenWRT op mijn router en AP's
• Logseq als notities en TODO app (aanrader!)
• MoOde audio player als netwerk streamers (Raspberry Pi's)
• Manjaro Linux op laptop
• EndeavourOS op mijn desktop
• Ubuntu op een andere desktop
• Home Assistant voor home automation
• OMV als NAS OS op RPi
• Firefox als browser op mobiel en desktops
• Bitwarden als wachtwoord manager

Vast nog wel een en ander vergeten, maar dit zijn wel de belangrijkste daily drivers....

Stack heb ik ingewisseld voor Hetzner Storage Share, die draait op Nextcloud, is uitgebreider configureerbaar, heeft een betere app en betere webomgeving. Eén van de voordelen vind ik dat ik die webomgeving ook kan gebruiken als webmail voor meerdere mailaccounts. Is bovendien goedkoper dan Stack (€5,20 incl. BTW per maand voor 1 TB)

[RoyK]

Wild Chocolate schreef op donderdag 12 oktober 2023 @ 19:42:
[...]

Stack heb ik ingewisseld voor Hetzner Storage Share, die draait op Nextcloud, is uitgebreider configureerbaar, heeft een betere app en betere webomgeving. Eén van de voordelen vind ik dat ik die webomgeving ook kan gebruiken als webmail voor meerdere mailaccounts. Is bovendien goedkoper dan Stack (€5,20 incl. BTW per maand voor 1 TB)

Hoe zit het dan met de locatie van de opslag? Ik zie dat het deels ook in de USA aanwezig is. Stack is zover ik weet geheel Nederlandse bodem / Europese wetgeving.

[Wild Chocolate]

RoyK schreef op donderdag 12 oktober 2023 @ 20:32:
[...]


Hoe zit het dan met de locatie van de opslag? Ik zie dat het deels ook in de USA aanwezig is. Stack is zover ik weet geheel Nederlandse bodem / Europese wetgeving.

Uit mijn link:

DATA PROTECTION
Your Storage Share will be hosted in our own data center in Falkenstein, Germany. We guarantee that its operation complies with EU's data protection regulations (GDPR). You can also generate a data processing agreement (DPA) that complies with article 28 of the GDPR on konsoleH.

Duitsers zijn veel zeikeriger qua privacy dan Nederlanders (zie bijvoorbeeld hoe lang ze daar streetview hebben tegengehouden).

[Kriss1981]

Interessant topic.

Ben zelf ook bezig om grotendeels van Big Tech weg te gaan. Al heel wat jaren geleden alles van Google de deur uit gedaan. Helaas is Microsoft ook al heel wat jaren bezig een soort Google te worden. Daarom heb ik recent besloten om ook daar mijn data niet meer te stallen en de overstap naar Proton te maken.

• Mobiel: iPhone. Hiervoor ben ik ook vervanging aan het overwegen
• Zoeken: DDG. Dit werkt voor mij goed genoeg
• Navigatie: Flitsmeister of Apple Maps
• Email en Kalender: Outlook. Recent begonnen met de overstap naar Proton
• Chat: Apple Berichten, waar het moet WhatsApp
• Wachtwoorden: Bitwarden
• Foto-en video-opslag: iCloud met regelmatige migratie naar NAS middels PhotoSync
• Bestanden: NAS

Zoals hierboven omschreven ben ik ook aan het overwegen om mijn iPhone te vervangen. Dit is toch wel iets lastiger, omdat het toch wel prettig is als het allemaal 'gewoon werkt', zonder al teveel ermee te moeten klooien.

Ik zie dat er eigenlijk 2 opties zijn die mijn iPhone zouden kunnen vervangen:

1. Google Pixel met GrapheneOS
2. FairPhone met /e/OS

Zijn er hier mensen met ervaring met deze OS-en?
Werken de apps voor Banken en bijvoorbeeld DigiD, zonder problemen op deze software?

[klaaskeesrand]

Het probleem met mobile is dat android dan misschien wel opensource is maar als je de google play services er uit haalt dan werken veel van de bank en id apps niet omdat zij dit doen met de service van google. Normaal kan je een versie installeren met google services of zonder google services.

Ala je dan de originele playstore hebt dan is in mijn ogen het nut van een custom rom te installeren niet meer om privacy redenen maar om de bloat te verwijderen en mogenlijks extra functionaliteiten van he telefoon te ontblokken.


Itsme is ook zo een klucht of was weet niet hoe dit nu zit maar de laatste keer moest ik extra software boven op de bestaande drivers van een werkende cardreader installeren welke niet werkte op linux en hun oplossing toen was om eerst virtualbox te installeren om vervolgens een windows vm aan te maken. Dat slaat als een l*l op een drumstel met een k*tgeluid.

Dus als je id en bank apps wil gebruiken zal je de versies van grapheneOs of /e/Os moeten kiezen die de google play services hebben ingeboud. Ik dacht dat graphene dit normaal wel had maar met /e/OS ben ik niet bekend. Maar is wel iets waar ik na ga kijken want mijn telefoon is na 6 jaar toch wel aan vervanging toe.

[drav91]

klaaskeesrand schreef op maandag 23 oktober 2023 @ 20:43:

bank apps wil gebruiken zal je de versies van grapheneOs of /e/Os moeten kiezen die de google play services hebben ingeboud.

Vooralsnog, werken bank apps (ing, asn, raisin) bij mij op GrapheneOS zonder google play services in het user profiel.

[Gotiniens]

Dat bepaalde bank/id apps niet werken heb ik enkel van horen zeggen. Al mijn bank apps werken 100% ook voor mijn creditcard werkt het 100%. Waar dit verhaal vandaan komt geen idee, maar ik gok bij gebruikers uit de VS.

DigiD werkt niet 100%, maar is nog steeds bruikbaar. Het scannen van de QR codes gebruikt een google play library, en die werkt dus niet op bovenstaande OS'en. Maar de QR methode is in mijn ervaring niet verplicht, en kan vervangen worden door SMS.

Ik draai zelf lineageos zonder Google play services, en heb meer problemen met GPS fix, een precieze fix kan soms een tiental seconden duren. Maar uiteindelijk is hij wel goed. Waarschijnlijk ligt dit aan mijn A-GPS modules

[Kriss1981]

Het nadeel van GrapheneOS vind ik wel dat dit in principe alleen op een Google Pixel telefoon werkt.
Een Google telefoon aanschaffen om los te komen van Big Tech....

Ik ga me eens verdiepen in de Fairphone 5 en /e/OS en de ontwikkelingen hiervan volgen.

[klaaskeesrand]

Hmm dan moet ik me serieus terug gaan verdiepen maar ik zit op een oude fork van havoc os misschien dat daardoor mijn bank apps en zaken zoals skrill niet werken. Maar moet toegeven zulke zaken op een mobiel doen doe ik eigenlijk niet, meestal gewoon met de kaartlezer ook om dat ik op mijn eigen toestel af en toe al eens durf expetimenteren ivm pentesting vindt ik het niet verstandig om als er een rat op me gsm staat al heb ik die er zelf opgezet dingen te gaan doen zoals mijn bankzaken. Bij deze neem ik mijn woorden terug en ga ik me verdiepen in modernere versies.

[Kalentum]

Kriss1981 schreef op maandag 23 oktober 2023 @ 16:54:
Interessant topic.

Ben zelf ook bezig om grotendeels van Big Tech weg te gaan. Al heel wat jaren geleden alles van Google de deur uit gedaan. Helaas is Microsoft ook al heel wat jaren bezig een soort Google te worden. Daarom heb ik recent besloten om ook daar mijn data niet meer te stallen en de overstap naar Proton te maken.

• Navigatie: Flitsmeister of Apple Maps

Navigatie: Ik ken flitsmeister niet maar afgaande op de screenshots gebruiken die ook Google Maps. Er zijn ook alternatieven zoals Sygic die offline kaarten gebruiken, is uiteraard niet gratis.

[ZpAz]

Gebruikte een hele tijd Brave en DuckDuckGo als alternatieven. Maar met DuckDuckGo heb ik eigenlijk altijd dat ik daarna toch "!g"* er voor zet, omdat de resultaten niet goed genoeg zijn. Ook zijn er diverse controversies omtrend de Brave browser.

Een tijdje geleden kwam ik www.kagi.com als zoekmachine tegen, deze is welliswaar niet gratis**, maar de resultaten zijn dan ook prima. Ook is de "summarize page" optie wel fijn. Ook zag ik dat ze aan een browser werken (momenteel enkel voor MacOS) genaamd Orion.

Geef dus momenteel beiden een kans, en ben eigenlijk wel tevreden.

Met YouTube krijg ik sinds kort meldingen dat videos niet worden afgespeeld zonder de ad-blocker uit te schakelen. Hierdoor ben ik dus overgestapt op https://piped.video wat een privacy-friendly open-source frontend is voor Youtube.

Je kan niet liken en commentaar plaatsen, maar dat deed ik toch al niet. Ook moest ik mijn subscriptions overhevelen. (Je kan een account aanmaken, maar dat is optioneel, anders slaat hij je subscriptions enkel op in de browser).

Verder is daar een bonus dat het "doomscrollen" wat verminderd, doordat het minder suggesties geeft, en je niet zo naar een volgende video kan scrollen bij de shorts.

* Dit is de shebang syntax, welke kagi ook ondersteund.

code:

!wiki zoekopdracht

bijvoorbeeld redirect je direct naar wikipedia met de zoekopdracht,

code:

!g

is voor google etc.

** Je betaalt met geld, in plaats van met privacy.


Zit er momenteel aan te denken om mijn wachtwoorden te verhuizen, gebruik nu Apple's keychain. Maar dat werkt niet fijn op niet Apple apparaten.

[ Voor 14% gewijzigd door ZpAz op 24-10-2023 12:40 ]

[kapi_tijn]

Ik las vandaag ergens een artikel over het kickstarter project: de Murena 2, een privacy minded smartphone. Wellicht is die nog het overwegen waard in plaats van een pixel aan te schaffen? https://www.kickstarter.c...term=privacy%20smartphone

[Kriss1981]

Kalentum schreef op dinsdag 24 oktober 2023 @ 12:08:
[...]


Navigatie: Ik ken flitsmeister niet maar afgaande op de screenshots gebruiken die ook Google Maps. Er zijn ook alternatieven zoals Sygic die offline kaarten gebruiken, is uiteraard niet gratis.

Bij mij staat er een Apple Kaarten logo onderin het Flitsmeister scherm

Heb in het verleden ook wel eens Sygic en HERE gebruikt. HERE vond ik wel prettig en goed werken, dus die ga ik weer eens installeren.

kapi_tijn schreef op dinsdag 24 oktober 2023 @ 15:36:
Ik las vandaag ergens een artikel over het kickstarter project: de Murena 2, een privacy minded smartphone. Wellicht is die nog het overwegen waard in plaats van een pixel aan te schaffen? https://www.kickstarter.c...term=privacy%20smartphone

Die had ik ook gezien, maar vind ik niet zo interessant. Ik ga zeker de ontwikkelingen omtrent het /e/OS volgen en ook de Fairphone 5.

Recent is vanuit Fairphone de Fairphone 4 met /e/OS ondersteuning uitgebracht. Wellicht volgt er ook nog een Fairphone 5 met officiële /e/OS ondersteuning

[aveenhuysen]

Soldaatje schreef op dinsdag 10 januari 2023 @ 13:41:
Ik vind Syncthing wel erg goed als alternatief voor nextcloud, je hebt dan geen server nodig maar dit kan wel.
Verder voor backups Duplicati, die ondersteund ook veel opslag providers daar gebruik ik zelf Storj.io mee.
Verder, Keepass met Syncthing, werkt ook wel goed.
En voor de Chromebook eigenaren, daar kan je Linux op installeren met wat moeite, mrchromebox.tech.
En Lutris/Steam voor gamen op Linux, werkt ook.

Bedankt voor de tip werkt genial en met enkele stappen op een Linux laptop draaiende gekregen en nu synct mijn mobiel fotos met Syncthing!!!

[ahbart]

Kriss1981 schreef op dinsdag 24 oktober 2023 @ 16:47:
[...]
Die had ik ook gezien, maar vind ik niet zo interessant. Ik ga zeker de ontwikkelingen omtrent het /e/OS volgen en ook de Fairphone 5.

Recent is vanuit Fairphone de Fairphone 4 met /e/OS ondersteuning uitgebracht. Wellicht volgt er ook nog een Fairphone 5 met officiële /e/OS ondersteuning

Ik zie inderdaad dat de /e/ versie nu ook via de webshop van Fairphone zelf te krijgen is. Maar volgens mij is dit gewoon doorverkoop van Murena zelf, aangezien zij ook de support leveren, en niet Fairphone.
Bij Murena zelf is ook de Fairphone 5 te leveren.

Ik heb /e/ een tijdje gebruikt. En met een andere launcher was het best te gebruiken. Maar nu ben ik meer tevreden met LineageOs+MicroG.

[soedesh]

Browser: in ieder geval eentje zonder DRM, bijv. K-Meleon, Mypal of Yandex. Liefst eentje waarmee je ook kan internetbankieren (met random reader of ander 2fa apparaatje)
Zoeken: maakt niet uit welke zoekmachine je gebruikt, als je maar niet bent ingelogd en regelmatig cookies wist
Webopslag: niet doen, maar gewoon lokaal opslaan op bijv een NAS (met een goede backup), dus zonder enig account bij wie dan ook. Met een eigen VPN server eventueel op afstand beschikbaar maken.
Sociale media: ook niet aan beginnen en dus ook geen account aanmaken bij welke partij dan ook. FB begon ook klein en is juist door het aanmelden/aanmaken van accounts groot geworden.
Wachtwoorden: gewoon uit je hoofd leren. zoveel zijn het er niet als je geen accounts (meer) aanmaakt!
Chatten: IRC of sms, ikzelf doe niet meer dan dat en dan nog vind ik dat ik er teveel tijd/moeite aan besteed
Zakelijke en Open source Instant Messengers zijn er ook wel mocht daar behoefte aan zijn.
e-mail: zelf hosten (dus ook geen Proton Mail) m.b.v. een Synology bijv. Wel lastig als je provider poort 25 uitgaand blokkeert (inkomend is meestal geen probleem), maar wel te doen.En anders zakelijk internet abbo nemen.
Navigatie: Een losse Navtech of Tom Tom werkt in de regel prima, evenals de ingebouwde navigatie van een nieuwe auto. Ikzelf heb nog een Nokia Lumia (zonder simkaart) met Nokia Here die nog steeds werkt en te updaten is, maar wel wat trager is.
Muziek & Video: gewoon ouderwetse offline media of FM/DAB+ radio. Wil je toch online? Dan Youtube m.b.v. SMTube of soortgelijke software. Met SMPlayer/VLC/Kodi of soortgelijke software kan ook online radio of IPTV bekeken overigens (voor online radio gebruik ik WMP of de ingebouwde app op sommige oude Nokia's met Wifi).
Laatste gouden tip: geen Smartphone gebruiken. Die dingen zijn van A tot Z geproduceerd door/in handen van Big Tech. enkele uitzonderingen nagelaten, maar die gaan het toch niet redden.

[ Voor 33% gewijzigd door soedesh op 25-10-2023 05:43 ]