Kuch. Er is verschil tussen herinnering, geheugen en realiteit
Sommige Europese landen waren redelijk ontwikkeld, in termen van infrastructuur alsmede een vroeg begin van stelsels van besluitvorming - maar normen en waarden waren nog steeds dramatisch toxisch. De meeste Europese landen waren er niet beter aan toe dan een semi-feodale bijna-failed state vooruit struikelend op inertie.
In hoge mate waren de Europese landen behoorlijke sociopaten. De Eerste Wereldoorlog en met name de Influenza pandemie waren van enorme invloed op het struikelen van menig pad van ontwikkeling. De ironie wil dat het juist Duitsland was wat het meest bestendig op pad van democratie en open samenleving zat.
Totdat de stekker daar uit ging. Kredietafhankelijkheid is een grote les hier, kredietcrisis idem. Plus het te lang getolereerd hebben van wat niet tolerant was.
Het heeft ontzettende moeite gekost on na het einde van de oorlog de Europese landen niet zozeer te stabiliseren, maar ze te sensibiliseren. We vergeten het snel, maar wat de geallieerde bezetting moest doen in het toenmalige Duitsland was net zo noodzakelijk en praktijk in andere landen.
Daar waar er "compromis" gesloten werd t.a.v. sensibilisering en het introduceren (!) van zogeheten beschaafde samenleving stelsels - vanwege geopolitieke context, of bijvoorbeeld afhankelijkheden in operationele continuïteit - zitten we vele decennia later met de consequenties.
Frankrijk is een goed schoolvoorbeeld van interne escalatie van meta dynamiek die niet opgelost wordt, Front National is direct herleidbaar tot Vichy en collaboratie. Maar ja, het zijn goede gelovigen en zo.
Italië is een goed voorbeeld van externe escalatie daarentegen. Tegenwoordige varianten, mechanismen en structuren van transnationale (en vaak pijnlijk genormaliseerde, zie Rusland, Israël et alii) georganiseerde misdaad zijn stuk voor stuk direct herleidbaar tot het sluiten van compromis in toestaan van aanwezigheid daarvan als onderdeel van de conflictdynamiek.
Normen zijn een probleem. We hebben flink wat verwarring bij het woord, en de term waar het woord de koppeling en aanname van connotatie met waarden heeft. Waarden kunnen iets positiefs, en iets negatiefs zijn, altijd complex en conditioneel bepaald. Maar normen zijn historisch een beerput van afglijden en ondermijnen van samenlevingen voor macht. Denk voor de grap eens aan patroonanalyse van een stelsel van regels, en een stelsel van normen. Beide kennen het probleem van de banaliteit van het kwaad. Slechts één heeft een causale relatie daarmee.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.