Voor mij persoonlijk begint het oorspronkelijke idee van "links" zijn met de overtuiging dat wat we nu hebben beter kan. Zo simpel is het, ik ben er niet van overtuigd dat hetgeen we nu hebben "the be all and end all" is van hoe we een samenleving kunnen inrichten. Dat geloof ik gewoonweg niet.
Dus dan is de volgende stap: hoe maak je "kaas" van ons huidige systeem en waarom het is zoals het is. Je wilt wat handvatten om te begrijpen waarom dingen zijn zoals ze zijn. Dus ga je eens wat lezen en "lo and behold" daar is nogal wat over geschreven.
Laat ik vooropstellen dat ik vind (ik niet alleen) dat de economie onlosmakelijk verbonden is met de politiek. De economie is hetgeen dat er voor zorgt, heel kort door de bocht maar het wordt nogal eens vergeten door met jargon te schermen, dat je een dak boven je hoofd hebt en te eten hebt. Zo zie je dus ook dat de economische realiteit mensen veel dichter bij huis raakt (letterlijk) dan de politiek. Cru gezegd: mensen zijn veel meer bezig om het einde van de maand te halen dan dat ze in zo'n situatie zich zorgen maken over zwarte piet. Wordt er in de kamer dan gedebatteerd over zwarte piet dan zullen een hoop mensen denken "heb je die lui weer" en krijgen het idee dat oplossingen voor hun problemen in ieder geval niet uit de politiek komen; of ze gaan naar partijen die zeggen een antwoord te hebben voor hun materiële problemen: migranten, boomknuffelaaars enzovoort. Of je 1000 euro beloven, want daar kun je wat mee.
Met dit in het achterhoofd zou je tot de conclusie kunnen komen dat politiek voor een groot deel gaat over het toewijzen van middelen en het verdelen van de welvaart die onze economie genereert; de economie die in principe voor ons allemaal dient te werken. Kijk je om je heen dan zie je al gauw dat dit niet helemaal het geval lijkt te zijn, voor sommigen werkt het als een trein en voor anderen werkt het totaal niet.
Dan kom ik tot mijn volgende punt, het lijkt erop dat heel veel mensen politiek gewoon niet "leven", zij voelen zich niet betrokken bij de politiek en ik zie de politiek hier in Nederland nu ook niet echt handreikingen doen om dit gat te dichten. Het is echt een aparte "klasse" als je wilt.

Dit ligt, naar mijn idee, voor een groot deel aan het onderwijs dat je hebt genoten. Heb je een wat hoger onderwijs genoten dat krijg je het "gereedschap" mee om te begrijpen wat een ideologie is of wat een bepaalde politieke stroming is. Voor veel mensen is dit echt een ver van hun bed show en zijn het termen en concepten die zij gewoon niet tegenkomen in hun dagelijkse leven. Hier zou je de conclusie kunnen trekken dat dit een van de redenen is waarom bepaalde "culturele" punten zoals: racisme, feminisme etc., op weerstand stuiten ("ze moeten niet zo zeuren."). De ervaring van een hoop mensen is gewoon dat dit niet speelt in hun dagelijks leven en zodoende wordt het afgedaan als "wishy washy". Kun je ze dat kwalijk nemen, ik weet het niet. Je zou het ook kunnen zien als een falen van ons onderwijs.
Als volgt komen we bij "the elephant in the room": kapitalisme. Het idee dat competitie leidt tot de beste uitkomsten qua levensstandaard, innovatie, verdeling van welvaart, de “markt”, “homo economicus”, etc. Maar ook het idee dat er een aantal mensen onevenredig veel voordeel halen uit de arbeid van anderen, diegenen die toevallig het kapitaal of de familie hadden om de productiemiddelen in handen te krijgen. Onder productiemiddelen kun je zowel een fabriek als vruchtbaar land scharen, eigenlijk alle grondstoffen die door arbeid getransformeerd kunnen worden naar een “commodity”. Wil je echte "welfare queens" zien dan moet je niet naar de "lagere klassen" in de bevolking kijken maar naar de hogere, mensen die hun voordeel halen uit het renderen van hun kapitaal of het uitbuiten van anderen; alsmede de zogenaamde "rentseekers" die geen waarde toevoegen aan de economie maar er wel waarde aan onttrekken, gewoon door het feit dat ze op een strategische positie zijn terechtgekomen. Een hedendaags voorbeeld van een rentseeker is bijvoorbeeld Spotify. Zonder artiesten zijn ze niets maar ze willen ons doen geloven dat ze daadwerkelijk een "value add" zijn en zodoende miljarden waard zijn en daardoor de mensen die hun dienst mogelijk maken kunnen afschepen met "pennies on the dollar".
Het leidt ook tot het idee dat bepaalde mensen nu eenmaal beter zijn dan anderen. Als de maatstaf van succes is hoeveel geld of hoeveel middelen je hebt en we leven in een maatschappij waarin we net doen of iedereen gelijke kansen heeft, tja dan moet je toch wel slimmer en of beter zijn dan “die mensen” die het niet gelukt is. Dus dan is het ook heel normaal dat jij meer hebt, eigenlijk is het helemaal niet raar om te denken dat anderen misschien “minder verdienend” van welvaart zijn dan jij.
Het hele idee dat er een aantal mensen in de bevoorrechte positie zitten om onevenredig veel voordeel halen uit het werk van anderen en dat dit rechtvaardig is, is naar mijn idee onjuist en bovenal juist onrechtvaardig.
Dus dan kom je al gauw tot de crux van het hele verhaal, wat zijn je fundamentele uitgangspunten?
- Moet je je bestaan verdienen?
- Is het hebben van een aantal personen die onevenredig veel voordeel haalt uit het werk van anderen terecht?
- Is competitie beter dan samenwerken?
- Wat is werk? Is dat iets dat je doet om te overleven of is het iets dat een mens doet om zichzelf te "actualiseren"? We kennen geloof ik allemaal wel het idee van het willen hebben van werk dat ons uitdaagt en voldoening geeft. Als je dat gevoel kent, dan lijkt het erop dat werk een veel diepere betekenis heeft voor mensen dan het "doen van bepaalde handelingen in een bepaalde volgorde om een bepaald doel te bereiken".
Een van "catchphrases" van kapitalisme is dat het leidt tot vrijheid, vrijheid van keuze enzovoort. Maar hoe vrij ben je nu eigenlijk als je niet in staat bent om je eigen tijd in te delen en dat je de beste tijd van je leven moet doorbrengen op een plek, waar je in het ergste geval helemaal niet wilt zijn, om maar een bestaan te verdienen. Dat is geen vrijheid en daar kan de keuze voor tien verschillende soorten chips geen verandering in brengen. “Wage slavery” is een ding.
Om nog maar niet te spreken van trends als de “gig-economy” en dergelijke, waarin alle arbeidszekerheden weer op de schop gaan.
Zo zijn er nog wel een paar dingen.
Je hoeft geen “zolderkamercommunist” te zijn om te zien dat de verdeling van de middelen die de directe levenskwaliteit van een hoop mensen bepalen een “beetje” krom is.
Dus wil je linkse politiek weer een beetje “sexy” maken dan moet je denk ik fundamentele dingen als het verdelen van de welvaart weer op de agenda zetten en niet oogluikend toestaan dat dit nu eenmaal een gepasseerd station is. Het moet mensen raken in hun "materiële realiteit" en het moet bovenal begrijpbaar zijn, je hoeft geen hoogdravende retoriek te gebruiken om mensen te bereiken. Complexe vraagstukken kun je prima met "simpele taal" uitleggen.
Hoe doe je dit? Daar hebben we het wel eens eerder over gehad maar het uitgangspunt moet zijn dat een betere verdeling van de welvaart leidt tot meer vrijheid; omdat je niet constant bezig bent met hoe je nu weer de maand door moet komen of hoe je een dak boven je hoofd houdt. Het weghalen van de stress van wel of geen geld, het weghalen van de stress van het vinden van een baan op een slinkende arbeidsmarkt en dingen durven benoemen.
We kunnen beter dan dit, de middelen hebben we ervoor. Het is tijd dat de vruchten van onze arbeid en technologische vernieuwingen ook daadwerkelijk evenredig worden verdeelt zodat we er allemaal beter van worden en dat begint naar mijn idee met het voorzien in de materiële behoeften van iedereen.
Want daarom zijn we hier toch? Om er iets van te maken en dat iedereen, ongeacht zijn kleurtje of overtuiging, een menswaardig bestaan kan hebben?
Less alienation, more cooperation.