[Nieuwbouwhuis] Elektra voorbereiding domotica

[LinuX-TUX]

Na lang radeloos rondjes cirkelen tussen alle mogelijke technieken voor domotica, beginnen deadlines me in te halen. /me LinuX-TUX en gezin zijn in de fase van een aankoop van een nieuwbouwhuis en de daarbij behorende 'wensen' deadlines.

Zelf had ik al een paar lijntjes uitgegooid in bestaande domotica topics, maar geen antwoord mogen ontvangen. Temeer omdat het niet bij nieuwbouw ansich hoort noch ongoing domotica.

Dus voor zover een goede topicstart gaat, even het wat wil ik er uiteindelijk mee kunnen:

• Aansturing van alle lichten in huis incl sfeerverlichting/kleuren middels app t/m bewegingssensor.
• Aansturing zonnescherm (toekomst) voor als het regent of de wind op steekt.
• Aansturing verwarming (al hoewel dit wordt afgeraden ivm vloerverwarming door hele huis, dus liever constante temperatuur houden over het algemeen. Maarja, dit is toch al via RF, dus kan het net zo goed meegenomen worden)
• Aansturen cargate bij thuiskomst
• Aansturen garagedeur
• Aansturen stopcontacten
• Uitlezen energieverbruik algemeen en als het kan, per kamer
• Uitlezen opbrengst zonnecollectoren
• Uitlezen gasverbruik
• Uitlezen regen/wind/weer/zon/temp (meteo)
• Uitlezen waterverbruik
• Alarm installatie
• En dit alles OFF grid in de zin van: geen cloud achtige services voor nodig, alles moet stand alone binnenshuis kunnen draaien en benaderbaar zijn vanaf mobiel/tablet/laptop

Wat heb ik zelf al gedaan en onderzocht:
• KNX :: Hoe werkt het (maar hier schort het mij aan de benodigdheden op elektra/aansturings niveau pur sang. De fysieke 'requirements' zijn nog steeds een raadsel, temeer omdat KNX-PL ook bestaat, maar er vervolgens nergens echt duidelijke proof-of-concepts zijn in tekst/plaatjes/youtube materiaal)
• Nieuwbouwhuis domoticavoorbereiding :: echt GOUD werkelijk. Ik moet dus iets van een stervormige centrale maken als ik @Femme goed begrijp. Iets wat logisch is

Wat is nu uiteindelijk mijn vraag:
Ik hang wired oplossingen erg aan. Alles moet gewoon direct en responsive zijn en als dingen uitvallen, moet mijn lichtschakalaar nog steeds werken. Het gaat dus in dit topic om de elektra; loze leidingen / terminologie, kom maar op.

Dus wat moet ik dadelijk tegen de elektraboer zeggen om dit te kunnen?


Mijn idee tot op heden (begrijpend van alle andere topics die ik heb gelezen):
• Leg bij alle wandcontactdozen een loze leiding voor een KNX-TP naar een punt waar *IK* een centrale zal zetten.
• Sowieso heb ik al ALLE schakelaars al met een nul-draad laten uitvoeren, just to be sure.
• Mis ik nog iets? (tuin elektra ... echt, geen idee, ligt er sowieso, waar moet ik naar vragen? Ik wil sowieso dat bij iemand die het voorpad op komt lopen dat verlichting aanschiet bijvoorbeeld)

En nee, ik ben er nog niet uit wat ik zal doen qua oplossing. OpenHAB/Jaeger-Busch etc, geen flauw idee werkelijk. Ik lees me tzt in, maar heb nu eerst te maken met de fysieke deadlines

TL;DR:
Ik heb een nieuwbouwhuis gekocht, wil met domotica beginnen, heb nog geen echte tijd gehad voor verdiepen in de materie maar wil het liefst wel alles bedraad: waar moet ik rekening mee houden voor loze leidingen/elektra met bovenstaande wensenlijst? De loze leidingen naar alle WC's heb ik zelf verzonnen, maar is dit the way to go ?

[rev]

Ik zit in een soortgelijke situatie (nieuwbouw, deadlines) en heb me ingelezen en -gekeken. Uiteindelijk is de installateur van de bouwer te hulp geschoten. Daar bleek toch flink wat kennis te zitten. Dus je kan de elektraboer wellicht ook gewoon vragen wat de meest kostenefficiënte oplossing is.

DennisF heeft een samenvatting gemaakt van het KNX topic.

En voor het geval je geen beter antwoord krijgt:
Volgens mij ben je op de goede weg. Vergeet ook de lichtpunten niet naar centrale punten in het huis te leiden en de plaatsen waar je een schakelaar en/of sensor zou willen hebben. De schakelpunten en sensoren kunnen in een (niet gesloten) lus maar ook met een ster-topologie naar deze centrale punten worden geleid.

[ollie1965]

Zeer mooi document van DennisF, ik wou dat ik het had tijdens onze verbouwing.
Ondanks dat de focus nu op KNX is, wil ik voor loze buizen toch wel wat aanvullen, of het zinvol is in jullie situatie mag je zelf beoordelen.

Audio/Video bekabeling Gebruik door de ruimtes een lus systeem met aftakkingen van riool PVC van 50 mm. 90 Graden bochten van deze lus kunnen beter in 2x 45 graden worden uitgevoerd dan 1x 90 graden.

Dit kan wel betekenen dat vloer constructie aangepast dient te worden (is toch al wel als je echt laat uitvoeren wat je nu allemaal opsomt)

Vloerverwarming leg een 3/4" buis tussen de vloerverwarmingspijpen waar later een temperatuursensor in geplaatst kan worden. Waarom: als je later koeling wilt toepassen wil je niet dat je vloer te koud wordt waardoor condensvorming mogelijk is. Leg bij de verdelers van de vloerverwarming (als je zone verwarmings wilt doen) extra pijpen om de servo motoren per groep te kunnen aansturen (aantal afhankelijk van gekozen systeem). Oh nee, ik zie net dat je nog voor fossiel gaat (gasmeter= gasketel?)

Balansventilatie Weet niet hoe ver je in de bouw bent en wel systeem er komt maar iedere kamer een loze buis/doos op 1,5M hoogte is voor meting/aansturing wel handig (wie weet zit het al wel in het systeem).

[psy]

Loxone ook overwogen? Is alleen echt een centrale oplossing (SPOF) maar voor de rest lijkt het voor jou ook een goede oplossing.

[Femme]

LinuX-TUX schreef op maandag 20 november 2017 @ 00:43:
Aansturing verwarming (al hoewel dit wordt afgeraden ivm vloerverwarming door hele huis, dus liever constante temperatuur houden over het algemeen. Maarja, dit is toch al via RF, dus kan het net zo goed meegenomen worden)

Ik heb hier echt prima ervaringen met naregeling van vloerverwarmingsventielen. Of het nodig is hangt of van de vraag hoe gelijkmatig je de temperatuur in je huis kunt houden met vast ingeregelde ventielen.

Uitlezen energieverbruik algemeen en als het kan, per kamer

Voor knx heb je schakelactoren met ingebouwde energiemeting. Gebruik je Loxone of een andere plc met domme relais-uitgangen, dan zou je modbus energiemeters van bijvoorbeeld Eastron kunnen gebruiken (bijv. Eastron SDM630CT).

Uitlezen opbrengst zonnecollectoren

Een moderne omvormer kun je uitlezen via xml, json of whatever. Als je handig bent bouw je iets om de data eruit te halen en in je domoticasysteem te stoppen.

Dus wat moet ik dadelijk tegen de elektraboer zeggen om dit te kunnen?

Voor nu is het belangrijk om alle wensen op tafel te krijgen en uit te denken welke leidingen je daar bij nodig hebt en hoeveel ruimte je nodig hebt voor regelkasten.

Welk systeem je gebruikt heeft ook wel enige invloed. Met een bussysteem zoals knx heb je mogelijk minder leidingen nodig en kun je leidingen wat makkelijker in serie leggen tussen bijvoorbeeld pulsdrukkers aan de muur.

En nee, ik ben er nog niet uit wat ik zal doen qua oplossing. OpenHAB/Jaeger-Busch etc, geen flauw idee werkelijk. Ik lees me tzt in, maar heb nu eerst te maken met de fysieke deadlines

Wil je het systeem zelf aanleggen en/of configureren of moet een installateur dat gaan doen? Dat is ook wel een belangrijke vraag. Kies je voor laten doen dan kom je eigenlijk automatisch uit bij knx of een specialist die werkt met Loxone of een van de vele obscure bedrade systemen met en discutabel niveau van vendor lock-in.

[LinuX-TUX]

Bedankt voor de reacties tot dusver, gelijk weer een hele avond kunnen inlezen gisteravond, met name het DennisF document was behoorlijk wat doorspitten en ik moet bekennen, ook enorm veel filteren over wat relevant is nu voor mij op dit moment voor mijn gevoel.

rev schreef op maandag 20 november 2017 @ 07:11:
Ik zit in een soortgelijke situatie (nieuwbouw, deadlines) en heb me ingelezen en -gekeken. Uiteindelijk is de installateur van de bouwer te hulp geschoten. Daar bleek toch flink wat kennis te zitten. Dus je kan de elektraboer wellicht ook gewoon vragen wat de meest kostenefficiënte oplossing is.

DennisF heeft een samenvatting gemaakt van het KNX topic.

En voor het geval je geen beter antwoord krijgt:
Volgens mij ben je op de goede weg. Vergeet ook de lichtpunten niet naar centrale punten in het huis te leiden en de plaatsen waar je een schakelaar en/of sensor zou willen hebben. De schakelpunten en sensoren kunnen in een (niet gesloten) lus maar ook met een ster-topologie naar deze centrale punten worden geleid.

Helaas even een slechte ervaring met de elektraboer. Contactpersoon die ons door de opties meenam en offertes opstelde is halverwege de tijd er vandoor gegaan met een andere uitdaging (lees; heeft het elektra bedrijf verlaten). We vonden hem met vlagen en vragen al een beetje kortaf zijn en niet meedenkend, feit dat hij dus van baan is gewisseld zegt dus al genoeg, hij zat gewoon niet meer lekker op zijn plek. Als gevolg hiervan heeft de persoon die het over neemt voor hem het even 'erg' druk met alle mensen en wensen die op hem afkomen.
Wel zei de persoon, die inmiddels dus al weg is, dat ze met busch-jaeger ervaring hadden en deze ook best kunnen aansluiten (free@home). Even snel klikken op de configurator kom ik uit op een prijskaartje van 15000,- . Heb wel deze keuze overwogen, maar vind het te leuk om zelf te configureren en het systeem iets te prijzig eerlijk gezegd.

Bedankt voor de tip om ook gelijk de schakelaars mee te nemen, zat zelf te denken of dit te combineren viel met KNX-PL als er dan toch overal een nuldraad ligt.

ollie1965 schreef op maandag 20 november 2017 @ 08:38:
Zeer mooi document van DennisF, ik wou dat ik het had tijdens onze verbouwing.
Ondanks dat de focus nu op KNX is, wil ik voor loze buizen toch wel wat aanvullen, of het zinvol is in jullie situatie mag je zelf beoordelen.

Audio/Video bekabeling Gebruik door de ruimtes een lus systeem met aftakkingen van riool PVC van 50 mm. 90 Graden bochten van deze lus kunnen beter in 2x 45 graden worden uitgevoerd dan 1x 90 graden.
[afbeelding]
Dit kan wel betekenen dat vloer constructie aangepast dient te worden (is toch al wel als je echt laat uitvoeren wat je nu allemaal opsomt)

Dank je wel voor de tip, heb volgens mij niet echt keuze als ik een loze leiding wil. Ze bieden 19mm aan en daar mag ik het mee doen

Vloerverwarming leg een 3/4" buis tussen de vloerverwarmingspijpen waar later een temperatuursensor in geplaatst kan worden. Waarom: als je later koeling wilt toepassen wil je niet dat je vloer te koud wordt waardoor condensvorming mogelijk is. Leg bij de verdelers van de vloerverwarming (als je zone verwarmings wilt doen) extra pijpen om de servo motoren per groep te kunnen aansturen (aantal afhankelijk van gekozen systeem). Oh nee, ik zie net dat je nog voor fossiel gaat (gasmeter= gasketel?)

Klopt. Vloerverwarming door het hele huis heen, maar nog wel via gas. Woonkamer, slaapkamers en zolder hebben allen hun eigen lus en losse bediening/thermostaat. Ze kunnen onafhankelijk van elkaar functioneren voor zover ik begreep. In de toekomst gaan we kijken naar een warmtewisselaar, maar nu nog voor aanvang van de bouw werd het om 2 (+1) redenen afgeraden.

1. Tegen de tijd dat het gerealiseerd is, zijn er misschien wel betere te verkrijgen (en we praten over medio 2019 als het mee zit).
2. Er is nu nog niet bekend waar dingen geplaatst kunnen worden op het dak ivm de zonnepanelen. Vreemd verhaal lijkt het bijna, maar ze zitten met een energie zuinigheids niveau waar het huis aan moet voldoen en daardoor is het aantal zonnepanelen wat er zal komen nog een beetje variabel
3. Zei de CV-boer zelf; tegen die tijd grote kans dat er leuke subsidies zijn voor warmtepomp installaties.

Maar we dwalen af

Balansventilatie Weet niet hoe ver je in de bouw bent en wel systeem er komt maar iedere kamer een loze buis/doos op 1,5M hoogte is voor meting/aansturing wel handig (wie weet zit het al wel in het systeem).

Er komt mechanische ventilatie in het huis, bedoel je dan om een sensor / schakelaar te plaatsen op die hoogte en deze per kamer aan te sturen (naar mijn weten is het een centrale MV met 3 standen voor het hele huis).

psy schreef op maandag 20 november 2017 @ 09:11:
Loxone ook overwogen? Is alleen echt een centrale oplossing (SPOF) maar voor de rest lijkt het voor jou ook een goede oplossing.

Nee, ik ken het van naam en mijn prioriteit ligt nu nog even op het huis klaarmaken voor domotica en nog niet systeem keuze zelf. Loxone lijkt ook KNX achtig in elkaar te steken als ik het zo zie. Zag wel (nav jouw opmerking) dat @Femme een mooi topic daarvoor heeft opgezet. Gaan we dus meenemen in het lijstje.

Femme schreef op maandag 20 november 2017 @ 11:05:

[...]

Welk systeem je gebruikt heeft ook wel enige invloed. Met een bussysteem zoals knx heb je mogelijk minder leidingen nodig en kun je leidingen wat makkelijker in serie leggen tussen bijvoorbeeld pulsdrukkers aan de muur.

Ik heb wat tekeningen erbij gepakt, zie hieronder, minder leidingen/chaos is altijd prettig.

Wil je het systeem zelf aanleggen en/of configureren of moet een installateur dat gaan doen? Dat is ook wel een belangrijke vraag. Kies je voor laten doen dan kom je eigenlijk automatisch uit bij knx of een specialist die werkt met Loxone of een van de vele obscure bedrade systemen met en discutabel niveau van vendor lock-in.

Ik moet eerlijk bekennen dat ik echt niets met stroom heb, maar wel met programmeren/configureren etc. Lage voltage schakelkastjes op rails monteren vind ik zelf nog wel leuk, maar zelf met elektriciteit prutsen trekt me niet/wil ik liever niet.

---

Tekeningen tijd:

Begane grond, waar ik 11 WCD tel (excl keuken) en 5 schakelaars.


Eerste verdieping; 10 WCD (excl 2 die via badkamerboer worden geregeld) en 6 schakelaars.


Tweede verdieping; 4 WCD en 1 voor de wasmachine die ik voor uitlezen wel wil meenemen en 1 schakelaar

Dus dat zijn 37 loze leidingen in totaal. Iets waardoor ik nu wel opeens na begin te denken over de opmerking eerder Welk systeem je gebruikt heeft ook wel enige invloed. Met een bussysteem zoals knx heb je mogelijk minder leidingen nodig en kun je leidingen wat makkelijker in serie leggen tussen bijvoorbeeld pulsdrukkers aan de muur.. Ik kan me hier dus totaal niets bij voorstellen. Moet ik dan wel loze leidingen per vloer in het hoofd houden en naar een centraal punt om vervolgens met een enkele buis naar de patchkast te brengen? Waardoor ik dus maar 3 leidingen naar de garage, zolder of meterkast hoef te brengen? Ik kan me er nog niet zoveel bij voorstellen (en tijd begint me in te halen).

Ongeacht of ik voor Loxone/Busch-Jaeger/OpenHAB en pure zelfbouw ga, waar doe ik verstandig aan om bijvoorbeeld de 'patch'-kast te plaatsen.
Zelf dacht ik aan:
• Meterkast zelf. Maar iedereen weet hoe zo'n meterkast er dan binnen de kortste keren uitziet, het kan krap worden. Wel staat deze lekker centraal en zal deze makkelijk te benaderen zijn.
• Op zolder. Lekker makkelijk te bereiken, maar zijn deze kasten stil of hoor je elke keer een klik bij elke lichtschakeling?
• Garage: helemaal uit het zicht. Alle ruimte. Zomers misschien niet zo'n goed idee als het warm is (want plat dak)? Nadeel; niet makkelijk te bereiken.
• Onder de trap op de begane grond. Lekker makkelijk te bereiken, maar wel deels in het zicht. Geluid?

[ollie1965]

LinuX-TUX schreef op dinsdag 21 november 2017 @ 17:06:

Er komt mechanische ventilatie in het huis, bedoel je dan om een sensor / schakelaar te plaatsen op die hoogte en deze per kamer aan te sturen (naar mijn weten is het een centrale MV met 3 standen voor het hele huis).

Als dit een nieuwbouw huis is zal het (naar mijn mening) geen MV meer zijn. Of je moet het geluk hebben dat je een systeem C hebt gekregen, iets wat alleen maar warmte verlies betekent en niet ten goede komt aan je Energie label/EPC.
Hopelijk heb je een systeem D waar je dan mogelijk (of uitbreiding zoals ik opperde) per ruimte kunt besturen.

[Femme]

LinuX-TUX schreef op dinsdag 21 november 2017 @ 17:06:

Bedankt voor de tip om ook gelijk de schakelaars mee te nemen, zat zelf te denken of dit te combineren viel met KNX-PL als er dan toch overal een nuldraad ligt.

KNX-PL wordt volgens mij niet veel toegepast.

DigitalStrom is overigens een ander systeem dat via powerline communicatie werkt. De kosten vind ik nogal hoog. Je kunt ook prijsbewust een bedraad systeem te maken door een PLC of modbus I/O-module (bijv. een Railduino of EX1S) in te zetten om relais te schakelen en dit koppelen aan een zelfbouw domoticacontroller, Loxone of KNX.

Klopt. Vloerverwarming door het hele huis heen, maar nog wel via gas. Woonkamer, slaapkamers en zolder hebben allen hun eigen lus en losse bediening/thermostaat. Ze kunnen onafhankelijk van elkaar functioneren voor zover ik begreep. In de toekomst gaan we kijken naar een warmtewisselaar, maar nu nog voor aanvang van de bouw werd het om 2 (+1) redenen afgeraden.

De koppeling met je domotica maakt het wel mogelijk om de verwarming wat slimmer te doen, bijv. bij afwezigheid automatisch de temperatuur op de slaapkamers omlaag. Ook kun je een betere aansturing van cv-ketel doen als de centrale besturing overzicht heeft van de totale warmtevraag in de woning, maar ik weet niet hoe je dat nu geregeld hebt. Een verwarming die boven alleen iets doet als er in de woonkamer warmtevraag is, dat is irritant.

Nee, ik ken het van naam en mijn prioriteit ligt nu nog even op het huis klaarmaken voor domotica en nog niet systeem keuze zelf. Loxone lijkt ook KNX achtig in elkaar te steken als ik het zo zie. Zag wel (nav jouw opmerking) dat @Femme een mooi topic daarvoor heeft opgezet. Gaan we dus meenemen in het lijstje.

KNX is een bussysteem met decentrale aansturing. De busdeelnemers zijn programmeerbaar en kunnen hun eigen acties uitvoeren (bijvoorbeeld een ventiel regelen op basis van een temperatuur die door een andere busdeelnemer wordt gerapporteerd). Loxone biedt ook wel de mogelijkheid voor buscommunicatie (via KNX of Loxone Tree), maar de aansturing is centraal op de Miniserver (qua concept vergelijkbaar met een PLC ofwel programmable logic controller). Het hele systeem wordt dus geregeld op de controller op basis van veranderende state van de inputs. Knalt je controller eruit dan is je huis dood.

Gebruik je KNX op de manier waarop het bedoeld is dan zal de functionaliteit van het systeem langzaam degraderen naarmate er meer hardware uitvalt. Voordeel van het Loxone is wel dat je er meteen mooie visualisatie en bediening op tablets en smartphones bij krijgt en dat je er wat makkelijker mee kunt profiteren van toekomstige softwareverbeteringen.

Ongeacht of ik voor Loxone/Busch-Jaeger/OpenHAB en pure zelfbouw ga, waar doe ik verstandig aan om bijvoorbeeld de 'patch'-kast te plaatsen.
Zelf dacht ik aan:
• Meterkast zelf. Maar iedereen weet hoe zo'n meterkast er dan binnen de kortste keren uitziet, het kan krap worden. Wel staat deze lekker centraal en zal deze makkelijk te benaderen zijn.
• Op zolder. Lekker makkelijk te bereiken, maar zijn deze kasten stil of hoor je elke keer een klik bij elke lichtschakeling?
• Garage: helemaal uit het zicht. Alle ruimte. Zomers misschien niet zo'n goed idee als het warm is (want plat dak)? Nadeel; niet makkelijk te bereiken.
• Onder de trap op de begane grond. Lekker makkelijk te bereiken, maar wel deels in het zicht. Geluid?

In een afsloten ruimte hoor je een relais niet zo snel tikken. Solid state relais kunnen dit probleem overigens ook voor je oplossen, maar zijn wat duurder.

Een normale meterkast is qua ruimte ongeschikt om de besturing voor een bedraad smarthome in onder te brengen. Ik zou opteren voor de zolder (mits je daar lekker kunt werken) of de garage. Het is ook geen verkeerd idee om meerdere kasten te maken per verdieping. Je hebt dan mogelijk minder lange buizen nodig en er komen minder kabels in één kast samen, wat het organiseren van de bedrading wat makkelijker maakt. Een nadeel is dat je wellicht minder optimaal gebruik kunt maken van de aanwezige inputs en outputs op je I/O modules.

[LinuX-TUX]

Kleine status update hier.

Van de week toch maar even naar de elektra leverancier gegaan. Mijn vervangende contactpersoon was wel heel behulpzaam en kon snel schakelen + betrok gelijk een collega erbij die wat meer van domotica af wist. We hebben toen met zijn drietjes een uur gezeten en ik heb het ze duidelijk kunnen maken dat ik alles wil klaarstomen OM domotica te kunnen gaan doen en niet gelijk in zee wil gaan met hun Busch-Jaeger producten (ondanks het er wel goed uitzag, maar; vendor lockin / eigen protocol voor een aantal functionaliteiten en wie garandeert mij dat ze over 20 jaar kleine componentjes nog kunnen leveren als er iets stuk gaat?!)

Punten die eruit zijn gekomen:
• Alle (loze) leidingen worden vaste 19mm leidingen
• Alle lichtpunten krijgen 2 loze leidingen terug naar aangewezen plaats voor de toekomstige domotica controller/PLC/Loxone installatie punt
• • Voor de begane grond gaan deze dus allen naar de garage
• • Voor de eerste verdieping gaan ze allen naar de zolder

Tevens hielp dit gesprek mij ook begrijpen hoe ze de elektra aanleggen. Dit wist ik voorheen niet en nu snap ik waarom de groepschakelaars in mijn huidige appartement zo onlogisch over kamers heen springt.

Voor de geïnteresseerden heb ik de nieuwere layout hieronder staan. Elk lichtpunt heeft een getal erbij staan, deze staat voor een groep. Ook de getallen bij de wandcontactdozen staan hiermee dus in verbinding. De elektra loopt dus als een lus over de lichtpunten heen als aanvoer en vanuit het lichtpunt wordt het als een ster vertakt naar de wandcontactdozen (voor zover ik begreep).

Mijn enige vragen nu nog zijn:
• Is dit gatenkaas genoeg om een busdraad overal te krijgen waar ik wil? Ik dacht namelijk nu elk lichtpunt te kunnen benaderen EN dus ook de achterliggende schakelaar.
• Sommige groepen lijken me wat zwaar belast, zoals 2. Enige kenners die hier kritiek of geruststellende worden voor hebben?
• Heeft dit in opzet ook nog potentie om achterliggende wand contactdozen te kunnen schakelen of wordt dit echt super priegel werk?
• Heeft dit potentie om ook aan zwakstroom/leddriver verlichting te kunnen gaan denken, of mag dat gewoonweg niet omdat (ondanks gescheiden leidingen) ik nog steeds in dezelfde centraaldoos/lichtpunt eindig met 230v?
• Als ik wat gemist heb, dan mag je daar ook melding van maken hoor

---

Tekeningen

---

Ik hoop dat dit toekomstige nieuwbouwhuiskopende tweakers een beetje een idee kan geven waar rekening mee gehouden dient te worden. Ik sprong er in met te weinig tijd en te snel naderende deadlines (insert nog wat drukte privé en je hebt helemaal chaos) in. Als dit dadelijk getekend en wel is ga ik op een regenachtige zondag echt even verdiepen en uittekenen waar ik wat en hoe wil hebben. Als ik hiervoor teken namelijk, wordt het huis gewoon normaal en werkend opgeleverd zonder domotica, maar wel met de mogelijkheid TOT door de loze leidingen (wat dus ook mijn insteek van dit topic was).

[ybos]

Als ik de post hierboven lees denk ik dat je het juist extreem complex maakt met al je loze leidingen, hoe het makkelijker lijkt:

Laat alle lichtschakelingen naar een of meerdere centrale ruimte(s) brengen, inclusief bedrading van schakelaar. Ook van (enkele) wcd's een extra schakeldraad naar de meterkast leggen zodat deze schakelbaar gemaakt kunnen worden.
Dit icm enkele loze leidingen op strategische plaatsen levert in deze fase op dat je nog geen keuze hoeft te maken in het te kiezen systeem. Doordat alle schakelingen in 1 of meerdere centrale (technische) ruimtes samenkomen kan je alles nadat de "basic" e-installatie is opgeleverd naar je wensen (en in delen!) aanpassen.

Op deze manier hoeft je huidige installateur niet tig loze leidingen e.d aan te leggen. Tip: laat de installateur, desnoods diegene die de waterleiding/verwarming doet minimaal leiding 40/50mm leggen tussen de diverse technische ruimtes, hier ga je ontzettend profijt van hebben. even een voeding heen en weer gooien, toch nog een UTP van de ene naar de andere technische ruimte, dat kan dan nog.
(tip hierbij, vergeet niet als je de trekdraad gebruikt om een kabel te trekken direct weer een nieuwe trekdraad mee te trekken, scheelt een hoop geklooi met trekveren )

Wat erg jammer is, het lijkt alsof je installateur 0,0 ervaring heeft met domotica. vanaf elk lichtpunt 2 loze leidingen naar de meterkast lijkt me too much. Juist door de basis (schakeldraden en voeding van de lichtpunten naar centrale plaats te brengen heb je al die loze leidingen van de lichtpunten en schakelaars naar centrale plek niet nodig).

[ Voor 17% gewijzigd door ybos op 03-12-2017 09:03 ]

[luukske]

Ik ben het volledig eens met @ybos. Die loze leidingen zijn totaal overbodig als alle schakelpunten en voedingen naar de twee centrale punten worden gebracht. Dan kun je zelfs in het begin alles conventioneel aansturen en later zelf omschakelen naar volledige domotica.
Ook niet vergeten: een schacht (of rioolbuis) voorzien tussen de twee centrale punten, zodat je daar bijvoorbeeld later nog extra kabels doorheen kunt trekken (bijvoorbeeld de buskabel voor de schakelaars, kabel voor zonnepalen, etc...) .

Wat je ook kunt voorzien:
- een extra domotica-bus-kabel naar alle schakelaars vanuit de centrale punten (in ster), zodat je makkelijker op een bus-schakelaar kunt omschakelen later (hoef je geen kabels te gaan vervangen).
- nadenken of je thermostaat ook op de domoticabus komt te hangen en indien niet zeker, ook de buskabel naar de thermostaat al laten aanleggen. (heb ik hier ook gedaan, maar bleek achteraf toch niet nodig. Verwarming draait hier op vast programma en thermostaatkranen boven, zonder domotica).

Nog een toevoeging: Zorg ervoor dat de gelegde kabels iets te lang zijn, Een domotica-meterkast is groter dan een conventionele kast en je wilt wel voldoende draadlengte hebben om dat te kunnen aansluiten.
En laat ook elk draadpaar in de meterkast nummeren volgens plan (kan met een stukje draadbuis met een nummer op geschreven, scheelt achteraf enorm veel werk.

[ Voor 48% gewijzigd door luukske op 03-12-2017 11:10 ]

[DoubleDutch]

Mooie topic, zit precies met dezelfde vragen, deze ga ik zeker volgen. 😉

[Erasmo]

LinuX-TUX schreef op dinsdag 21 november 2017 @ 17:06:
Klopt. Vloerverwarming door het hele huis heen, maar nog wel via gas. Woonkamer, slaapkamers en zolder hebben allen hun eigen lus en losse bediening/thermostaat. Ze kunnen onafhankelijk van elkaar functioneren voor zover ik begreep. In de toekomst gaan we kijken naar een warmtewisselaar, maar nu nog voor aanvang van de bouw werd het om 2 (+1) redenen afgeraden.

1. Tegen de tijd dat het gerealiseerd is, zijn er misschien wel betere te verkrijgen (en we praten over medio 2019 als het mee zit).
2. Er is nu nog niet bekend waar dingen geplaatst kunnen worden op het dak ivm de zonnepanelen. Vreemd verhaal lijkt het bijna, maar ze zitten met een energie zuinigheids niveau waar het huis aan moet voldoen en daardoor is het aantal zonnepanelen wat er zal komen nog een beetje variabel
3. Zei de CV-boer zelf; tegen die tijd grote kans dat er leuke subsidies zijn voor warmtepomp installaties.

Maar we dwalen af

Ik wil hier graag toch nog even op terugkomen, in een nieuwbouwhuis verwarmingstechniek van de vorige eeuw plaatsen is gekkenwerk imho.
- Nieuwbouwhuizen zijn zo goed geïsoleerd dat er amper warmtevraag is.
- Juist nu zit er subsidie op waardoor het goedkoper is dan een fossiele ketel.
- Je legt nu een nieuwe gasleiding aan(met bijbehorende jaarlijkse kosten) terwijl dat helemaal niet hoeft.
- De techniek is volwassen en bewezen, je wacht toch ook niet nog steeds met het kopen van je eerste smartphone omdat de techniek in 2019 beter zou kunnen zijn.

Weet je waarom je aannemer/cv-boer een gasketel wilt installeren? Omdat ie dat al 20 jaar doet en het lekker gemakkelijk kopieer en plakwerk is per project.

[Zoefff]

Wat ik in de tekeningen vooral mis zijn voorzieningen voor sensoren. Lichtsensoren en temperatuursensoren kunnen vaak ook in de schakelaar aangebracht worden (of zijn al geïntegreerd) maar voor bijvoorbeeld rookmelders en aanwezigheidsdetectie zou ik wel dozen en leidingen in het plafond voorzien. Juist daarmee kan je het huis meer autonoom maken en gebruik maken van de voordelen van domotica t.o.v. conventionele oplossingen.

De hoeveelheid loze leidingen vanuit lichtpunten begrijp ik overigens ook niet, maar dat is al gemeld

[shure-fan]

Kijk vooral ook eens op youtube, en zoek daarbij op de term "Superhouse". Staan hele leuke dingen bij en een aantal van die dingen (relais aansturen om verlichting te schakelen) zijn nu juist belangrijk om in te plannen (evenals pulsdrukkers voor het aan/uitzetten van relais)

Van wat ik ervan meekrijg heeft Femme ook een deel van deze structuur geimplementeerd in zijn eigen huis (wat overigens *ucking sick is)

[LinuX-TUX]

ybos schreef op zondag 3 december 2017 @ 08:59:
Als ik de post hierboven lees denk ik dat je het juist extreem complex maakt met al je loze leidingen, hoe het makkelijker lijkt:

Laat alle lichtschakelingen naar een of meerdere centrale ruimte(s) brengen, inclusief bedrading van schakelaar. Ook van (enkele) wcd's een extra schakeldraad naar de meterkast leggen zodat deze schakelbaar gemaakt kunnen worden.
Dit icm enkele loze leidingen op strategische plaatsen levert in deze fase op dat je nog geen keuze hoeft te maken in het te kiezen systeem. Doordat alle schakelingen in 1 of meerdere centrale (technische) ruimtes samenkomen kan je alles nadat de "basic" e-installatie is opgeleverd naar je wensen (en in delen!) aanpassen.

Misschien weerspiegeld het plan mijn ervaring met domotica af (0,0) en heb ik overdreven met de tips die ik voorheen meenam. Het initiele plan was daarbij om het huis 'normaal' op te leveren en later eigen domotica te installeren/implementeren. Wel viel de meerprijs 2000 euro boven het budget tegen, lang leve heel veel lege buizen.

• Hoezo enkele WCD's?
• Als ik die richting op ga, kan ik dan nog een laag voltage lichtsysteem introduceren? (eigenlijk dezelfde vraag als vorige post, maar denk nog relevanter als ik jouw suggestie mee zou nemen)

Op deze manier hoeft je huidige installateur niet tig loze leidingen e.d aan te leggen. Tip: laat de installateur, desnoods diegene die de waterleiding/verwarming doet minimaal leiding 40/50mm leggen tussen de diverse technische ruimtes, hier ga je ontzettend profijt van hebben. even een voeding heen en weer gooien, toch nog een UTP van de ene naar de andere technische ruimte, dat kan dan nog.
(tip hierbij, vergeet niet als je de trekdraad gebruikt om een kabel te trekken direct weer een nieuwe trekdraad mee te trekken, scheelt een hoop geklooi met trekveren )

Wat erg jammer is, het lijkt alsof je installateur 0,0 ervaring heeft met domotica. vanaf elk lichtpunt 2 loze leidingen naar de meterkast lijkt me too much. Juist door de basis (schakeldraden en voeding van de lichtpunten naar centrale plaats te brengen heb je al die loze leidingen van de lichtpunten en schakelaars naar centrale plek niet nodig).

Ik deel je mening, combineer dat met een klant (ik) die ook nog niet het fijne ervan weet en je krijgt dit. Offerte overigens voor deze aanpassingen is rond de 5.500,- Euro (! dus extra buizen, 19mm vast ipv flexibel) terwijl ik op 3 / 4 had gerekend. Vond de vrouw thuis ook leuk

---

Erasmo schreef op zondag 3 december 2017 @ 11:50:
[...]

Ik wil hier graag toch nog even op terugkomen, in een nieuwbouwhuis verwarmingstechniek van de vorige eeuw plaatsen is gekkenwerk imho.
- Nieuwbouwhuizen zijn zo goed geïsoleerd dat er amper warmtevraag is.
- Juist nu zit er subsidie op waardoor het goedkoper is dan een fossiele ketel.
- Je legt nu een nieuwe gasleiding aan(met bijbehorende jaarlijkse kosten) terwijl dat helemaal niet hoeft.
- De techniek is volwassen en bewezen, je wacht toch ook niet nog steeds met het kopen van je eerste smartphone omdat de techniek in 2019 beter zou kunnen zijn.

Weet je waarom je aannemer/cv-boer een gasketel wilt installeren? Omdat ie dat al 20 jaar doet en het lekker gemakkelijk kopieer en plakwerk is per project.

Don't shoot the messenger, helaas is deze deadline al verstreken om aan te passen en ken ik eigenlijk niemand uit het project die GEEN gas gebruikt nu. Lijkt wel een soort van doorheen geperst te zijn in dit nieuwbouw project. Deel je mening overigens, maar het is even niet anders.

---

Zoefff schreef op zondag 3 december 2017 @ 12:04:
Wat ik in de tekeningen vooral mis zijn voorzieningen voor sensoren. Lichtsensoren en temperatuursensoren kunnen vaak ook in de schakelaar aangebracht worden (of zijn al geïntegreerd) maar voor bijvoorbeeld rookmelders en aanwezigheidsdetectie zou ik wel dozen en leidingen in het plafond voorzien. Juist daarmee kan je het huis meer autonoom maken en gebruik maken van de voordelen van domotica t.o.v. conventionele oplossingen.

De hoeveelheid loze leidingen vanuit lichtpunten begrijp ik overigens ook niet, maar dat is al gemeld

Zoals eerder vermeld, dit is de aanleg domotica proof maken, het daadwerkelijk uitwerken voor sensoren etc heb ik nog niet helemaal uitgestippeld. Wel had ik gezien dat je bepaalde switches ook in combinatie kan hebben met een 'presence' sensor. Mooi of niet, het is een uitkomst. Alle WCD's zijn ook horizontaal, waardoor ik een stukje uitsparing heb bij 1 van de 2 om nog een derde socket ernaast te maken of een sensor ernaast te kunnen frezen (althans, was mijn idee). Tevens hebben alle ramen op de begane grond en eerste verdieping wel een loze buis in de buurt, om bijvoorbeeld deur/raam sensoren te plaatsen en/of aansturing voor gordijnen/rolluiken. Misschien dat ik me hierin vergis en dat ik er meer moet hebben hoor, kan ook.

Het huis wordt overigens al opgeleverd met een rookmelder, die volgens mij draadloos is helaas.

---

shure-fan schreef op zondag 3 december 2017 @ 12:13:
Kijk vooral ook eens op youtube, en zoek daarbij op de term "Superhouse". Staan hele leuke dingen bij en een aantal van die dingen (relais aansturen om verlichting te schakelen) zijn nu juist belangrijk om in te plannen (evenals pulsdrukkers voor het aan/uitzetten van relais)

Van wat ik ervan meekrijg heeft Femme ook een deel van deze structuur geimplementeerd in zijn eigen huis (wat overigens *ucking sick is)

Gaan we gelijk doen, thanks voor de tip

---

PS: Als iemand nog paint skills en vrije tijd heeft en een ander idee om het huis 'standaard' op te laten leveren en later te schalen naar domotica zoals @ybos, dan houd ik me aanbevolen.

[ybos]

LinuX-TUX schreef op zondag 3 december 2017 @ 12:36:
• Hoezo enkele WCD's?
net wat je wilt. Je kan tactisch enkele schakeldraden van wcd's naar de centrale ruimte laten brengen om kosten te drukken, maar ook alle wcd's. Dit gebeurd regelmatig zodat wanneer je schemerlampen toepast niet alsnog hoeft te gaan klooien met draadloze switches. Je haalt de vaste spanning van de WCD af, schakeldraad erin, en voila, geschakeld wcd via je domotica.
• Als ik die richting op ga, kan ik dan nog een laag voltage lichtsysteem introduceren? (eigenlijk dezelfde vraag als vorige post, maar denk nog relevanter als ik jouw suggestie mee zou nemen).
Tuurlijk, de afstanden in deze woning zijn niet zodanig groot dat spanningsverlies een groot issue gaat zijn. Wederom het voordeel van de centrale ruimte: schakeldraad naar oude gloeilamp losnemen, in de centrale ruimte led-driver er tussen frotten en gloeilamp vervangen door LEDstrips oid.

Zoals eerder vermeld, dit is de aanleg domotica proof maken, het daadwerkelijk uitwerken voor sensoren etc heb ik nog niet helemaal uitgestippeld. Wel had ik gezien dat je bepaalde switches ook in combinatie kan hebben met een 'presence' sensor. Mooi of niet, het is een uitkomst. Alle WCD's zijn ook horizontaal, waardoor ik een stukje uitsparing heb bij 1 van de 2 om nog een derde socket ernaast te maken of een sensor ernaast te kunnen frezen (althans, was mijn idee). Tevens hebben alle ramen op de begane grond en eerste verdieping wel een loze buis in de buurt, om bijvoorbeeld deur/raam sensoren te plaatsen en/of aansturing voor gordijnen/rolluiken. Misschien dat ik me hierin vergis en dat ik er meer moet hebben hoor, kan ook.
Misschien slim om deels meteen een extra doos te laten plaatsen Dus 2 wcd's en loze doos met leiding loos naar de centrale ruimte. Blindplaatje erop en klaar. Scheelt later dozen inboren, en is achteraf ook lastig om echt strak naast de bestaande dozen te krijgen.
[...]
Misschien nog een tip: op elke verdieping (bijvoorbeeld onder de rookmelder) een loze leiding laten uitkomen voor een accespoint Dan kan je altijd nog deels overschakelen naar draadloze sensoren maar ben je wel verzekerd van een goeie wireless dekking

Zie hierboven nog enkele opmerkingen cursief

[LinuX-TUX]

ybos schreef op zondag 3 december 2017 @ 12:46:
[...]

Zie hierboven nog enkele opmerkingen cursief

Sorry, hoezo enkele WCD had nog 'kan toch allemaal?' achter moeten staan (ivm kwantiteit loze leidingen). Het concept om dat te doen snap ik natuurlijk wel.

Alleen in de woonkamer zal dat een moeilijke gaan worden vermoed ik, ivm centraalpunt D (deze zal superdruk zijn)

[Zoefff]

LinuX-TUX schreef op zondag 3 december 2017 @ 12:36:
[...]
Zoals eerder vermeld, dit is de aanleg domotica proof maken, het daadwerkelijk uitwerken voor sensoren etc heb ik nog niet helemaal uitgestippeld. Wel had ik gezien dat je bepaalde switches ook in combinatie kan hebben met een 'presence' sensor. Mooi of niet, het is een uitkomst. Alle WCD's zijn ook horizontaal, waardoor ik een stukje uitsparing heb bij 1 van de 2 om nog een derde socket ernaast te maken of een sensor ernaast te kunnen frezen (althans, was mijn idee). Tevens hebben alle ramen op de begane grond en eerste verdieping wel een loze buis in de buurt, om bijvoorbeeld deur/raam sensoren te plaatsen en/of aansturing voor gordijnen/rolluiken. Misschien dat ik me hierin vergis en dat ik er meer moet hebben hoor, kan ook.

Het huis wordt overigens al opgeleverd met een rookmelder, die volgens mij draadloos is helaas.

---

Dat had ik begrepen, maar juist ook voor bewegings- en aanwezigheidssensoren lijkt het me mooier en praktischer om die in het plafond weg te werken. Iets wat je dan wel moet voorbereiden. Kan uiteraard ook een kwestie van smaak zijn als jij sensoren in de muur mooi genoeg vind

[LinuX-TUX]

Zoefff schreef op zondag 3 december 2017 @ 13:38:
[...]

Dat had ik begrepen, maar juist ook voor bewegings- en aanwezigheidssensoren lijkt het me mooier en praktischer om die in het plafond weg te werken. Iets wat je dan wel moet voorbereiden. Kan uiteraard ook een kwestie van smaak zijn als jij sensoren in de muur mooi genoeg vind

Mee eens, alleen weet ik nog niet waar ik naar toe ga met verlichting / lampenkappen / rails etc. Misschien dat ik wel her en der een verlaagd plafond neem, dan kan ik het er alsnog in opnemen, voor die tijd ben ik juist bang dat ik de sensoren op het verkeerde punten laat zetten en ik juist 'blindspots' creëer.

Idee is dat een looproute wel altijd een vrije doorkijk heeft op 30cm hoog in de gangen

[LinuX-TUX]

ybos schreef op zondag 3 december 2017 @ 08:59:
Als ik de post hierboven lees denk ik dat je het juist extreem complex maakt met al je loze leidingen, hoe het makkelijker lijkt:

Laat alle lichtschakelingen naar een of meerdere centrale ruimte(s) brengen, inclusief bedrading van schakelaar. Ook van (enkele) wcd's een extra schakeldraad naar de meterkast leggen zodat deze schakelbaar gemaakt kunnen worden.
Dit icm enkele loze leidingen op strategische plaatsen levert in deze fase op dat je nog geen keuze hoeft te maken in het te kiezen systeem. Doordat alle schakelingen in 1 of meerdere centrale (technische) ruimtes samenkomen kan je alles nadat de "basic" e-installatie is opgeleverd naar je wensen (en in delen!) aanpassen.

Op deze manier hoeft je huidige installateur niet tig loze leidingen e.d aan te leggen. Tip: laat de installateur, desnoods diegene die de waterleiding/verwarming doet minimaal leiding 40/50mm leggen tussen de diverse technische ruimtes, hier ga je ontzettend profijt van hebben. even een voeding heen en weer gooien, toch nog een UTP van de ene naar de andere technische ruimte, dat kan dan nog.
(tip hierbij, vergeet niet als je de trekdraad gebruikt om een kabel te trekken direct weer een nieuwe trekdraad mee te trekken, scheelt een hoop geklooi met trekveren )

Wat erg jammer is, het lijkt alsof je installateur 0,0 ervaring heeft met domotica. vanaf elk lichtpunt 2 loze leidingen naar de meterkast lijkt me too much. Juist door de basis (schakeldraden en voeding van de lichtpunten naar centrale plaats te brengen heb je al die loze leidingen van de lichtpunten en schakelaars naar centrale plek niet nodig).

Zo, enige tijd verder en de deadline is eigenlijk al verstreken. Gelukkig heb ik nog een andere koper gevonden die ook domotica wilt en die deze week naar Nieuwegein gaat voor een demo van Busch-Jaeger. Zelf lift ik even op dit moment mee om nog eens goed na te denken over het 'buizenstelsel' en ook wat het meest praktische is.

De 2 loze leidingen per lichtpunt heb ik er inderdaad even uit gehaald, maar had wel de potentie om ALLES schakelbaar te maken. Ik heb via via toen nog een gesprek gehad met iemand van van den Doolgroep, deze persoon wist me haarfijn uit te leggen hoe het werkt en wat praktische schaalbare aanleg manieren waren, maar vond het jammer dat mijn elektraboer hier niet goed in mee kon denken/komen.

Op de vraag of ik een standaard CAD tekening kon krijgen van het huis (zijn er namelijk een stuk of 12 van en de eerste fase wordt zelfs al gebouwd), werd er nul(l ) op rekest gegeven. Hierdoor ben ik dus gedwongen om nog een laatste maal mijn wensen gewoon tekstueel uit te schrijven. Lees mee en bovenal, corrigeer me als je denkt dat ik wat fout doe/een fout bega

Voorstel aan de Elektra leverancier:

• Ik wil per groep (zijn er dus 3) dat er vanaf het eerste punt NA de meterkast een additionele loze leiding met de hoofdleiding meeloopt tot de 1 na laatste centraaldoos. Tot en met de laatste aan toe heeft geen meerwaarde in mijn inziens.
• Centraaldozen van groepen 1 en 2 op het dichtstbijzijnde punt van D1, 2 loze leidingen daar naartoe halen. Dat geeft mij ruimte om een aantal schakeldraden en een busdraad parallel mee te gaan leggen.
• Centraaldoos van groep 3 op het dichtstbijzijnde punt van D2, 2 loze leidingen daar naartoe halen.
• Bij aftakkingen van de hoofdleiding die meer dan 1 centraaldoos aandoen, loze leidingen wederom tot de een na laatste meeleggen. Kans dat dit gebeurd acht ik zeer klein overigens, muv de garage aangezien ze daar door een geisoleerde muur heen moeten en misschien liever niet 2 maal daar doorheen willen gaan. Ik zal hier wel een notitie voor bij zetten dat het niet hoeft richting de garage, omdat dat letterlijk in de D1 ruimte is waar alle domotica bij elkaar komt. (ik trek dat draadje zelf wel, zijn geen geïsoleerde muren/enkelsteens dus de kastjes worden daar OP de muur gemonteerd met de leidingen)

Daarnaast loopt de aanvraag voor de 2x 50mm leiding nog steeds bij de aannemer @ybos (vandaar de tag). Ik hoop dat ze hier echt gehoor aan gaan geven, dat zou zoveel mogelijkheden daarna geven (omleggen van hele groepen etc).

Vragen waar ik mee zit:

• Ik ga dadelijk mogelijk 2 verschillende fases krijgen in D1. Mag een enkele X weg actuator meerdere 'groepen' en dus potentieel verschillende fases behandelen of is dit 'not done'?
• Is het bovenstaande 'wensenlijstje' een beetje een gulden middenweg tussen de overkill van voorheen en hoe het zou moeten? Ben ik nog wat vergeten in de cryptische omschrijving om alle losse eindjes af te dekken?

[Femme]

Ik heb niet helemaal nagekeken wat je nu van plan bent, maar het beste is gewoon (wat @ybos ook al schrijft) alle lichtpunten naar één of meerdere centrale verdeelkasten trekken. Idem voor leidingen naar sensoren en pulsdrukkers. Centraaldozen zoveel mogelijk vermijden. Om te voorkomen dat je naar elke wcd een aparte leiding moet aanleggen kun je wel strings van wcd's aanleggen. Door een 19mm buis mag je vijf 2,5mm2 draden trekken, dus ruimte voor drie schakeldraden waarmee je drie wcd's achter elkaar onafhankelijk van elkaar kunt schakelen. Als je dat doet heb je al heel wat minder leidingen nodig. De vraag is of het nodig is om elk stopcontact apart te kunnen schakelen of dat het ook wat grover mag (bijv. per dubbele wcd). Zorg voor verdeelkasten met voldoende ruimte om alles af te kunnen monteren.

Buskabel heeft mijn inziens niet zoveel te zoeken in de buurt van een centraaldoos. Buskabel heb je eventueel nodig in de inbouwdozen voor pulsdrukkers en sensoren.

Ik ga dadelijk mogelijk 2 verschillende fases krijgen in D1. Mag een enkele X weg actuator meerdere 'groepen' en dus potentieel verschillende fases behandelen of is dit 'not done'?

Als je een actuator neemt die per uitgang een aparte fase kan schakelen dan kan dat. Door één buis mag maar één groep gaan. Je kunt wel meerdere schakeldraden trekken die vanuit dezelfde groep geschakeld worden.

[LinuX-TUX]

Femme schreef op woensdag 13 december 2017 @ 08:52:
Ik heb niet helemaal nagekeken wat je nu van plan bent, maar het beste is gewoon (wat @ybos ook al schrijft) alle lichtpunten naar één of meerdere centrale verdeelkasten trekken. Idem voor leidingen naar sensoren en pulsdrukkers.

Nu raak ik de spreekwoordelijke draad kwijt. Wat ik er van begrepen heb, is dat elektra wordt aangelegd, hoppend over de lichtpunten heen. Een lichtpunt is dan tevens ook een 'centraaldoos' en wordt daar vandaan stervormig afgetakt/gelast naar:
• WCD's in de nabije muren
• Lichtschakelaars
Misschien dat het nog wat aan mijn terminologie schort op dit punt.

Als je een actuator neemt die per uitgang een aparte fase kan schakelen dan kan dat. Door één buis mag maar één groep gaan. Je kunt wel meerdere schakeldraden trekken die vanuit dezelfde groep geschakeld worden.

Duidelijk. En de WCD gaan we grof doen waarschijnlijk, dus beiden uit en beiden aan. In deze WCD schijnen we wel extra ruimte te hebben omdat ik heb gekozen voor horizontaal uitgevoerde WCD. Dus er zou zelfs een relais schakelaar ala klik aan/klik uit in passen voor zover ik het van de elektra adviseur begreep .

Qua bedragen ontloopt het elkaar niet zoveel overigens. Het initiele plan van de elektra boer wordt snel afgeschoten door iedereen, maar biedt wel perspectief voor mijn gevoel om een huis standaard op te laten leveren en dan zelf gefaseerd onder handen te nemen.

In een ideale wereld heb je natuurlijk alle schakelsensoren aan een busdraad en elektra apart aangelegd.

Stand tot nu toe:

Object	Groep	Ident	Verdieping	Initiele voorstel loze leidingen	Naar punt	Suggestie ybos	Naar punt	Suggestie van den Doolgroep	Naar punt
Lichtpunt	1	a	0
Lichtpunt	1	b	0	2	D1			2	D1
Lichtpunt	1	toilet	0					1	lichtpunt b
Lichtpunt	2	d	0	2	D1	2	D1	2	D1
Lichtpunt	2	e	0	2	D1	2	D1	1	lichtpunt d
Lichtpunt	2	f	0	2	D1	2	D1	1	lichtpunt e
Lichtpunt	2	h	0	2	D1
Lichtpunt	2	I	0
Lichtpunt	2	r	0	2	D1
Lichtpunt/tuin	2	v	0
Schakelaar	1	ab	0			1	D1	1	schakelaar c
Schakelaar	1	c	0			1	D1	1	D1
Schakelaar	1	toilet	0			1	D1	1	schakelaar ab
Schakelaar	2	de	0			1	D1	1	D1
Schakelaar	2	fh	0			1	D1	1	shakelaar de
Schakelaar	2	ri	0			1	D1
Schakelaar	2	ri’	0
Tuin-Lichtpunt	2	k	0
Tuin-Lichtpunt	2	x	0
Tuin-Schakelaar	2	kx	0			1	D1	1	D1
Tuin-Schakelaar	2	v	0			1	D1	1	D1
Lichtpunt	1	I	1
Lichtpunt	1	c	1	2	D2			1	lichtpunt b
Lichtpunt	1	h	1	2	D2			1	lichtpunt c
Lichtpunt	3	1.02	1	2	D2	1	D2	1	Lichtpunt 1.04
Lichtpunt	3	1.03	1	2	D2	1	D2	2	D2
Lichtpunt	3	1.04	1	2	D2	1	D2	1	Lichtpunt 1.03
Schakelaar	1	c	1
Schakelaar	1	g	1			1	D2	1	shakelaar fh
Schakelaar	1	hi	1			1	D2	1	schakelaar g
Schakelaar	3	1.02	1			1	D2	1
Schakelaar	3	1.03	1			1	D2	1
Schakelaar	3	1.04	1			1	D2	1
Lichtpunt	1	g	2
Schakelaar	1	g	2
Loze leiding p/s	€ 98.00		Kosten	€ 2,156.00		€ 2,156.00		€ 2,450.00

[Zoefff]

LinuX-TUX schreef op woensdag 13 december 2017 @ 11:36:
[...]

Nu raak ik de spreekwoordelijke draad kwijt. Wat ik er van begrepen heb, is dat elektra wordt aangelegd, hoppend over de lichtpunten heen. Een lichtpunt is dan tevens ook een 'centraaldoos' en wordt daar vandaan stervormig afgetakt/gelast naar:
• WCD's in de nabije muren
• Lichtschakelaars
Misschien dat het nog wat aan mijn terminologie schort op dit punt.

Dat is in een conventionele opzet zo, maar bij een domotica opzet juist niet. Qua fysieke layout is dát het grootste verschil.

In een conventionele opzet heb je inderdaad een centraaldoos per ruimte (meestal daar waar je ook een lichtje ophangt) met een enkele aanvoer vanuit de meterkast. Vanuit de centraaldoos splits je die aanvoer naar de benodigde zaken in de ruimte, zoals de stopcontacten en schakelaars.

Met een domotica opzet wil je juist dat ieder lichtpunt en stopcontact individueel in de meterkast aankomt, dus trek je een buis regelrecht vanuit het lichtpunt of stopcontact naar de meterkast.

Ik snap nu ook de verwarring rondom loze buizen naar de centraaldoos. Wat jij in je hoofd hebt is een soort hybride vorm tussen conventioneel en domotica waarbij je de bedrading voor individuele lichtpunten en stopcontacten eerst naar de centraaldoos hebt lopen en vanuit daar weer individueel aftakt naar de punten in de ruimte. Maar dan kan je dus net zo goed de leiding rechtstreeks trekken, en niet via een ouderwetse centraaldoos

Het enige voordeel wat je met deze hybride oplossing kan behalen is dat je alles eerst conventioneel kan aansluiten en later dan als domotica. Dan moet je inderdaad wel zo veel leidingen naar de centraaldoos hebben lopen als dat je zaken in de ruimte wilt schakelen. Je moet dan wel een flinke berg lassen in de centraaldoos kwijt raken straks, echt optimaal is dat ook niet.

[ Voor 10% gewijzigd door Zoefff op 13-12-2017 11:58 ]

[LinuX-TUX]

Zoefff schreef op woensdag 13 december 2017 @ 11:54:
[...]

Dat is in een conventionele opzet zo, maar bij een domotica opzet juist niet. Qua fysieke layout is dát het grootste verschil.

In een conventionele opzet heb je inderdaad een centraaldoos per ruimte (meestal daar waar je ook een lichtje ophangt) met een enkele aanvoer vanuit de meterkast. Vanuit de centraaldoos splits je die aanvoer naar de benodigde zaken in de ruimte, zoals de stopcontacten en schakelaars.

Met een domotica opzet wil je juist dat ieder lichtpunt en stopcontact individueel in de meterkast aankomt, dus trek je een buis regelrecht vanuit het lichtpunt of stopcontact naar de meterkast.

Ik snap nu ook de verwarring rondom loze buizen naar de centraaldoos. Wat jij in je hoofd hebt is een soort hybride vorm tussen conventioneel en domotica waarbij je de bedrading voor individuele lichtpunten en stopcontacten eerst naar de centraaldoos hebt lopen en vanuit daar weer individueel aftakt naar de punten in de ruimte. Maar dan kan je dus net zo goed de leiding rechtstreeks trekken, en niet via een ouderwetse centraaldoos

Het gaat inderdaad 'standaard' opgeleverd worden en ik hoop dat mijn wens voor de 2 50mm loze leidingen vanaf meterkast naar D1 en van D1 naar D2 gehonereerd worden.

Vanaf dat moment ben ik dan weer vrij om te gaan, routeren en staan waar ik wil met de bedrading.

Het is redelijk omslachtig en door gebrek aan ervaring bij de elektra partij, ben ik nu zelf maar gaan inlezen en bestuderen hoe het zou moeten (domotica technisch snap ik dat je liever een busdraad over de sensoren hebt lopen en elektra distribueert vanuit je schakelkast) vs hoe het opgeleverd gaat worden, want meedenken in opties doen ze niet. Zeker niet als je niet voor het door hun aanbevolen free@home systeem kiest.

Dus als je iets wilt, kan je het maar beter zelf doen en krijg je dus dit soort dingen

Ik begin nu wel weer af te stappen van de alternatieven en denk toch dat 2 loze leidingen richting elk lichtpunt niet zo'n gek idee is eigenlijk om mee te beginnen. Met uitzondering van de garage, want volgens mij zit daar niets in het plafond/muur verzonken voor de lichtpunten/schakelaars, dus kan ik dat zelf nog wel doen voor een paar tientjes.

[psy]

Mijn ervaring is, heb net een zeer ingrijpende renovatie achter de rug, dat elektriciens/aannemers alleen maar kunnen/willen wat ze al jaren doen, en dat is via centraaldozen werken. Ik heb bij wijze van spreken hemel en aarde moeten bewegen om duidelijk te maken wat ik nou wél wilde, en dat was zoals ook door anderen aangegeven, vanuit de domoticakast:
- een aparte leiding naar de pulsschakelaars
- een aparte leiding naar elk lichtpunt cq lichtgroep cq rolluikmotor cq gordijnmotor
- een aparte leiding naar elk geschakelde WCD (hier heb ik overigens niet voor gekozen, WCD's zijn bij mij nog wel via centraaldozen)
- loze leiding naar locatie waar sensoren moeten komen

Toen ze uiteindelijk begonnen, werden er overal twee loze leidingen gelegd naar de pulsschakelaars. "Dat was toch nodig, zei je?". Nee, voor de zoveelste keer, de pulsschakelaars krijgen een aparte leiding, en de lichtgroepen krijgen een aparte leiding. Dit geeft al aan dat je echt zeer overtuigend moet zijn in wat je wel wil.


Enfin...


In jouw specifieke geval zou je ook kunnen doen:
- klassieke installatie via centraaldozen (aannemer blij), maar daarbij wél:
- naar elke centraaldoos een loze leiding van/naar domoticakast, zodat je later het lichtpunt direct kan schakelen vanuit de domoticakast
- naar elk schakelaar een loze leiding van/naar domoticakast
- naar elke WCD die je evt wil schakelen, een loze leiding van/naar domoticakast
- iets soortgelijks verzinnen voor rolluiken
- loze leiding naar locatie waar sensoren moeten komen

Dan kan je achteraf je systeem wijzigen zonder problemen.

Hoe meer je je erin verdiept, hoe meer zelfvertrouwen je ook krijgt om uiteindelijk maar zaken zelf te doen. Bij de bouw van een nieuwe woning vraag ik me echter wel af hoe ver de aannemer een elektra installatie "niet-af"kan/wil opleveren. Bij onze renovatie was het makkelijker, ik heb uiteindelijk besloten om de bedrading/installatie/programmering van de domotica zelf te doen.

[Femme]

LinuX-TUX schreef op woensdag 13 december 2017 @ 12:03:
[...]

Het gaat inderdaad 'standaard' opgeleverd worden en ik hoop dat mijn wens voor de 2 50mm loze leidingen vanaf meterkast naar D1 en van D1 naar D2 gehonereerd worden.

Vanaf dat moment ben ik dan weer vrij om te gaan, routeren en staan waar ik wil met de bedrading.

Het is redelijk omslachtig en door gebrek aan ervaring bij de elektra partij, ben ik nu zelf maar gaan inlezen en bestuderen hoe het zou moeten (domotica technisch snap ik dat je liever een busdraad over de sensoren hebt lopen en elektra distribueert vanuit je schakelkast) vs hoe het opgeleverd gaat worden, want meedenken in opties doen ze niet. Zeker niet als je niet voor het door hun aanbevolen free@home systeem kiest.

Dus als je iets wilt, kan je het maar beter zelf doen en krijg je dus dit soort dingen

Ik begin nu wel weer af te stappen van de alternatieven en denk toch dat 2 loze leidingen richting elk lichtpunt niet zo'n gek idee is eigenlijk om mee te beginnen. Met uitzondering van de garage, want volgens mij zit daar niets in het plafond/muur verzonken voor de lichtpunten/schakelaars, dus kan ik dat zelf nog wel doen voor een paar tientjes.

Mijn inziens is het beste nodig steeds om geen centraaldozensysteem toe te passen, al helemaal niet voor de schakelaars en lichtpunten. Lichtpunten, schakelaars en sensoren rechtstreeks naar de meterkast (of wat jij geloof ik hebt gemarkeerd als D2 of D2) trekken.

Als je een systeem stervormig aanlegt kun je altijd nog conventioneel schakelen. Je knoopt alles dan echter aan elkaar in een verdeelkast in plaats van in een inbouwdoos.

Met een hybride systeem dat opgeleverd wordt met werkende verlichting verlies je alleen maar tijd en geld in het aansluiten van dingen die je later weer anders wil hebben. Zoek een installateur die het wel begrijpt of, als je verplicht met deze partij moet samenwerken, laat de installateur lege buizen opleveren zodat je later verder kunt met een specialist die wel iets begrijpt van domotica en KNX of Loxone.

[LinuX-TUX]

psy schreef op woensdag 13 december 2017 @ 12:26:
Mijn ervaring is, heb net een zeer ingrijpende renovatie achter de rug, dat elektriciens/aannemers alleen maar kunnen/willen wat ze al jaren doen, en dat is via centraaldozen werken. Ik heb bij wijze van spreken hemel en aarde moeten bewegen om duidelijk te maken wat ik nou wél wilde, en dat was zoals ook door anderen aangegeven, vanuit de domoticakast:
- een aparte leiding naar de pulsschakelaars
- een aparte leiding naar elk lichtpunt cq lichtgroep cq rolluikmotor cq gordijnmotor
- een aparte leiding naar elk geschakelde WCD (hier heb ik overigens niet voor gekozen, WCD's zijn bij mij nog wel via centraaldozen)
- loze leiding naar locatie waar sensoren moeten komen

Toen ze uiteindelijk begonnen, werden er overal twee loze leidingen gelegd naar de pulsschakelaars. "Dat was toch nodig, zei je?". Nee, voor de zoveelste keer, de pulsschakelaars krijgen een aparte leiding, en de lichtgroepen krijgen een aparte leiding. Dit geeft al aan dat je echt zeer overtuigend moet zijn in wat je wel wil.


Enfin...


In jouw specifieke geval zou je ook kunnen doen:
- klassieke installatie via centraaldozen (aannemer blij), maar daarbij wél:
- naar elke centraaldoos een loze leiding van/naar domoticakast, zodat je later het lichtpunt direct kan schakelen vanuit de domoticakast
- naar elk schakelaar een loze leiding van/naar domoticakast
- naar elke WCD die je evt wil schakelen, een loze leiding van/naar domoticakast
- iets soortgelijks verzinnen voor rolluiken
- loze leiding naar locatie waar sensoren moeten komen

Dan kan je achteraf je systeem wijzigen zonder problemen.

Hoe meer je je erin verdiept, hoe meer zelfvertrouwen je ook krijgt om uiteindelijk maar zaken zelf te doen. Bij de bouw van een nieuwe woning vraag ik me echter wel af hoe ver de aannemer een elektra installatie "niet-af"kan/wil opleveren. Bij onze renovatie was het makkelijker, ik heb uiteindelijk besloten om de bedrading/installatie/programmering van de domotica zelf te doen.

Helemaal met je eens en ook dat stukje zelfvertrouwen. Ik begin me langzaam te realiseren hoe het in elkaar steekt en breek helaas (ondanks het wel DE manier is) met 1 van de dingen die je ook adviseert, tegen wil en dank in.

Ik ga toch met dubbele loze leidingen naar een aantal centraaldozen. Ondanks de buskabel wel bij hoog voltage in dezelfde leiding mag liggen, probeer ik dat zoveel mogelijk te vermijden tenzij het echt niet anders kan. Via de centraaldoos zal ik vervolgens weer mee gaan naar de lichtschakelaar en daar netjes het schakeldraad gebruiken als trekdraad voor de buskabel (bij wijze van spreke). Hier zou dan weer gelast kunnen worden, om nog een keer door te hoppen naar de volgende. Lassen in een centraaldoos van een buskabel is vragen om problemen voor zover ik me voor kan stellen.

Femme schreef op woensdag 13 december 2017 @ 12:41:
[...]


Mijn inziens is het beste nodig steeds om geen centraaldozensysteem toe te passen, al helemaal niet voor de schakelaars en lichtpunten. Lichtpunten, schakelaars en sensoren rechtstreeks naar de meterkast (of wat jij geloof ik hebt gemarkeerd als D2 of D2) trekken.

Als je een systeem stervormig aanlegt kun je altijd nog conventioneel schakelen. Je knoopt alles dan echter aan elkaar in een verdeelkast in plaats van in een inbouwdoos.

Met een hybride systeem dat opgeleverd wordt met werkende verlichting verlies je alleen maar tijd en geld in het aansluiten van dingen die je later weer anders wil hebben. Zoek een installateur die het wel begrijpt of, als je verplicht met deze partij moet samenwerken, laat de installateur lege buizen opleveren zodat je later verder kunt met een specialist die wel iets begrijpt van domotica en KNX of Loxone.

Centraaldoos/lichtpunt ... er moet toch een kabel naartoe en er zal daar toch gelast worden naar de WCD's. Helaas zit ik wel aan de elektra leverancier vast vanuit de bouw.

Als het goed is, kan ik ook nog de kant op om de WCD's te schakelen "Door een 19mm buis mag je vijf 2,5mm2 draden trekken" middels de centraaldozen aanpak.

Het laatste is dus wel het plan, om het deels uit te besteden aan een KNX specialist. Het programmeren houd ik liever voor mezelf

[tss68nl]

LinuX-TUX schreef op woensdag 13 december 2017 @ 12:51:
Centraaldoos/lichtpunt ... er moet toch een kabel naartoe en er zal daar toch gelast worden naar de WCD's. Helaas zit ik wel aan de elektra leverancier vast vanuit de bouw.

Als het goed is, kan ik ook nog de kant op om de WCD's te schakelen "Door een 19mm buis mag je vijf 2,5mm2 draden trekken" middels de centraaldozen aanpak.

Het laatste is dus wel het plan, om het deels uit te besteden aan een KNX specialist. Het programmeren houd ik liever voor mezelf

Je kan wel met centraaldozen werken, maar dan moet je 5 loze leidingen vanuit je domotica kast trekken naar iedere centraaldoos. Je trekt dan de draad naar de centraaldoos, en legt hem zónder lasverbinding door naar de stopcontacten met inderdaad één of twee extra draden 2.5mm2.

Met lasverbinding ga je namelijk geen ruimte hebben om 5x5 lasklemmen toe te passen.

Houd er wel rekening mee dat:

• Je op die manier heel lastig draad kan trekken....draad aan één kant reeds getrokken, en dan van centraaldoos naar stopcontact doortrekken zonder knippen is zeer lastig. Zéker, als je bedrading (5xVD) netjes strak in de centraaldoos zonder overhead wil hebben.....draden trekken is draden duwen....veel succes met je vingers in de centraaldoos. Daarnaast....je moet goed kunnen inschatten hoeveel draad je nodig hebt voor het tweede bedrijf.
• Je pertinent niet twee verschillende fasen (of zelfs groepen) in een centraaldoos mag hebben. Hoe ga je garanderen dat ze allemaal op dezelfde groep zitten?
• Veel centraaldozen hebben maar 8 aansluitingen....5 opgaand en 5 afgaand wordt dan lastig. Er zijn er wel met 12, maar niet veel installateurs willen die gebruiken.
• Als je het eerst standaard laat opleveren: draad erbij trekken is onmogelijk. Dan moet alles eruit en weer opnieuw als je wat aan domotica wil doen...met dat verschil, dat dan alles al gestuced en geverfd is.... dat werkt toch een stuk langzamer.

Overigens ben ik het met @psy eens... installateurs zeggen heel makkelijk 'kan niet' of 'mag niet' als het niet in hun straatje past. En als ze buiten hun standaard productjes moeten van de fabrikant die ze een keer een gratis cursusje heeft gegeven, dan betaal je vooraf al het mogelijke leergeld en eventuele vertraging in de exorbitant hoge prijs om een keer uit de comfort zone te stappen....

[ Voor 5% gewijzigd door tss68nl op 13-12-2017 14:30 ]

[LinuX-TUX]

tss68nl schreef op woensdag 13 december 2017 @ 14:28:
[...]


Je kan wel met centraaldozen werken, maar dan moet je 5 loze leidingen vanuit je domotica kast trekken naar iedere centraaldoos. Je trekt dan de draad naar de centraaldoos, en legt hem zónder lasverbinding door naar de stopcontacten met inderdaad één of twee extra draden 2.5mm2.

Met lasverbinding ga je namelijk geen ruimte hebben om 5x5 lasklemmen toe te passen.

Houd er wel rekening mee dat:

• Je op die manier heel lastig draad kan trekken....draad aan één kant reeds getrokken, en dan van centraaldoos naar stopcontact doortrekken zonder knippen is zeer lastig. Zéker, als je bedrading (5xVD) netjes strak in de centraaldoos zonder overhead wil hebben.....draden trekken is draden duwen....veel succes met je vingers in de centraaldoos. Daarnaast....je moet goed kunnen inschatten hoeveel draad je nodig hebt voor het tweede bedrijf.
• Je pertinent niet twee verschillende fasen (of zelfs groepen) in een centraaldoos mag hebben. Hoe ga je garanderen dat ze allemaal op dezelfde groep zitten?
• Veel centraaldozen hebben maar 8 aansluitingen....5 opgaand en 5 afgaand wordt dan lastig. Er zijn er wel met 12, maar niet veel installateurs willen die gebruiken.
• Als je het eerst standaard laat opleveren: draad erbij trekken is onmogelijk. Dan moet alles eruit en weer opnieuw als je wat aan domotica wil doen...met dat verschil, dat dan alles al gestuced en geverfd is.... dat werkt toch een stuk langzamer.

Overigens ben ik het met @psy eens... installateurs zeggen heel makkelijk 'kan niet' of 'mag niet' als het niet in hun straatje past. En als ze buiten hun standaard productjes moeten van de fabrikant die ze een keer een gratis cursusje heeft gegeven, dan betaal je vooraf al het mogelijke leergeld en eventuele vertraging in de exorbitant hoge prijs om een keer uit de comfort zone te stappen....

Dank voor de tips, neem ze allemaal mee. Als het 'schema' af is dan kom ik tzt bij jouw topic rondneuzen en het plan presenteren

En ja, dat het zuur is ... daar was ik na het eerste gesprek al achter toen ze begonnen over kan je niet gewoon klik aan klik uit ... . Even wat meer druk zetten, en opeens hebben ze free@home voor de hoofdprijs. Ik laat het even op mij afkomen, zelf ben ik geen held met elektra, maar mijn schoonvader wel.
Ik ben meer van de programmering en laag voltages.

[ Voor 8% gewijzigd door LinuX-TUX op 13-12-2017 14:37 ]

[LinuX-TUX]

Kleine status update;

Gevraagd of er tussen de meterkast en de garage een mantelbuis van 75mm gelegd kon worden en de garage en zolder een mantelbuis van 50mm ...

De prijs is: 1500,-

... ben bang dat ik ermee moet gaan schikken, maar laat dit nog even bezinken.

[bartvb]

Kwam dit topic tegen in mijn zoektocht naar inspiratie

Erg benieuwd wat het nu uiteindelijk geworden is, @LinuX-TUX ?

[LinuX-TUX]

bartvb schreef op maandag 1 juli 2019 @ 14:13:
Kwam dit topic tegen in mijn zoektocht naar inspiratie

Erg benieuwd wat het nu uiteindelijk geworden is, @LinuX-TUX ?

Zit nu midden in de verbouwing/verhuizing en werk ook nog fulltime, dus het is nu even chaos geworden.

Even in het kort:
2 domotica punten (zolder & garage) en een centraal deeltje in de meterkast (maar dat is meer voor netwerk/internet). En een heel hoop draden. Ga binnenkort met een elektricien nog wat dingen omleiden en dan gaat het aansluit/programmeer werk beginnen

(Foto's etc zullen in het KNX topic tzt wel komen)

[ Voor 4% gewijzigd door LinuX-TUX op 02-07-2019 16:28 ]

[bartvb]

Tof! Dat topic staat sowieso in de bookmarks.

Sterkte (en ook veel plezier) de komende tijd! Dank voor de korte update iig :j

[Billyturf3]

Beste allen,
Ik heb een huis gekocht en moet hier de volledige electro gaan vervangen nu wil ik ook meteen KNX aan gaan leggen. Ik ben al een tijd aan het zoeken maar het is mij niet volledig duidelijk hoe je dit doet. Ik begrijp dat je KNX kabel in een cirkel kan leggen maar hoe ik aftakking maak bij elke schakelaar is mij niet duidelijk evenals of het slechts die ene kabel die teruggaat naar de schakelkast of dat het er meerdere zijn. Eigenlijk zou ik voorbeeld legplan willen zien van zowel de aansluitingen in de kamers als de aansluitingen in de schakelkast. Weet iemand waar ik dat zou kunnen vinden of heeft iemand iets dergelijks en zou hij of zij dat willen delen?
Alvast bedankt voor alle hulp!