Het Grote Natuurfotografie Topic
Waarom dit topic
In de DSLR starters thread komt natuurfotografie regelmatig terug als wens. In de show- test en verzamelcases komen ook heel regelmatig natuurplaten langs. Toch was er nog geen apart topic om ervaringen en informatie te delen.Onder natuurfotografie verstaan we hier foto's waarbij de natuur centraal staat. Dat kan een meeuw in de stad zijn maar ook een prachtige bos foto. Een exacte scheiding tussen natuur en landschaps fotografie is soms ook lastig.
Macro fotografie komt hier kort aan bod omdat het deel uitmaakt van natuurfotografie. Neem je 't serieus dan valt er minstens een even groot topic te schrijven.
Wat hoort er wel en niet in dit topic thuis?
Dit topic is niet bedoeld om alleen maar je beste natuurfoto's te laten zien. In FGS zijn dieren en [url="http://gathering.tweakers.net/forum/list_messages/932456"]landschap [/url verzamel]topics waar je die beter kunt plaatsen en daar kun je ook een test of showcase aanmaken voor een serie. Dit topic is bedoeld om kennis te delen en van elkaar te leren. Als je hier een foto plaatst dan verwachten we dat er een vraag of een (leerzaam) verhaal bij hoort. Respecteer aub de geldende regels mbt afmetingen en post, naast de basis exif gegevens, ook een beschrijving van de omstandigheden waarin je de foto hebt genomen. Verder verwachten we ook een zeker niveau van foto, een kiekje van de eendjes in het park hoort hier dus niet thuis.Wat heb ik ervoor nodig?
Fotouitrusting
CameraAlhoewel het zeker mogelijk is om met een superzoom compact camera aan natuurfotografie te doen is een DSLR wel zo prettig. De Autofocus is beter, de lenzen zijn uitwisselbaar en ook de beeldkwaliteit is vaak beter.
In principe voldoet elke moderne DSLR wel voor natuurfotografie en zeker voor landschapsfoto's. De volgende punten zijn wel van belang.
- Goed AF systeem wat objecten kan volgen, dit maakt het een stuk makkelijker om snel bewegende dieren zoals vogels toch scherp op de foto te krijgen.
- Redelijke framerate en buffer. Als een dier opeens wat doet gaat dit vaak vrij snel. Als je met 3fps of meer een foto of 10 a 15 kan schieten is de kans een stuk groter dat je net dat ene moment erop hebt.
- spot meting. Niet echt een must maar zeker bij vogels tegen een contrasterende achtergrond kan dit op een makkelijke manier het verschil maken tussen een silhouet en een foto waar je ook echt de kleuren en details van de vogel kan zien. Let er bij spot wel op dat een spotmeter die alleen het midden van het beeld pakt veel minder bruikbaar is dan een die het actieve AF punt gebruikt.
- bruikbare iso 1600. Aan het begin en einde van de dag is er vaak weinig licht. In een bos kan het ook op het midden van de dag donkerder zijn dat je denkt. Om een acceptabele sluitertijd te krijgen is het handig als je je iso hoog kan zetten.
- Megapixels genoeg om te croppen. Lang niet altijd kom je dichtbij genoeg om je onderwerp beeldvullend te krijgen. Bij 10 mpix of meer kun je redelijk wat croppen en toch nog genoeg pixels overhouden om die ene plaat ook op 30x40 te kunnen uitprinten.
- Mirror lock-up: Handig om als je op statief werkt nog net iets scherpere foto's te krijgen. De spiegel gaat eerst omhoog waarna de camera even wacht tot de trillingen verdwenen zijn en dan pas de sluiter beweegt.
Welke camera je ook kiest, zet eventuele piepjes uit!
Lenzen
Hier kunnen we kort over zijn, hoe langer (=hoe meer mm's) hoe prettiger.Lichtsterkte is fijn maar meer bereik is vrijwel altijd fijner. Daarnaast wil je een lens die vrij rap focust en dus een eigen motortje heeft (USM, AF-S). Beeldstabilisatie is prettig aangezien bij een langere lens een knap hoge sluitertijd nodig is en dus meer licht. Aangezien je de meeste kans maakt om dieren te zien in de uren na zonsopgang en voor zonsondergang wanneer er minder licht is komt stabilisatie goed van pas.
Een aantal aanraders voor Canon en Nikon:
Budget:
Sigma 70-300 apo (ook voor Canon, zie Canon topic)
Nikon 70-300 VR
Canon 70-300
Tokina 80-400 f4.5-5.6 (ook voor Canon, zie Canon topic)
Midrange:
Nikon 80-400
Sigma's 50-500 en 150-500 (ook voor Canon, zie Canon topic)
Canon 100-400
Sony 70-300
Sony 70-400
Top of the range
Elke moderne prime van 400mm of langer.
Nikon 200-400mm f4.
Macro:
Alle macrolenzen presteren optisch erg goed. Voor hulp bij de keuze van een macrolens kan verwezen worden naar: http://www.natuurbeeld.be/website/artikels/Macrolens.pdf
Voor landschap zijn dingen als fps en buffer veel minder van belang. Verder kan je dit ook met goedkopere lenzen af, als instapper is de gemiddelde kitlens goed genoeg, ga je 't serieuzer nemen dan kan een UWA of een groothoek prime interessant zijn.
Statief/monopod
Zeker bij de grotere en zwaardere telelenzen toch wel heel fijn. Een statief staat steviger maar er is best wat oefening nodig om het ding snel en stil uit te klappen en een beest op de foto te krijgen. Een monopod biedt minder steun maar werkt vaak sneller en flexibeler. Als je hele einden loopt is carbon bijna een must. Kies bij een statief er een op de groei. De lichte 70-300 die er nu op staat wordt misschien vervangen door iets zwaarders. Kies ook een statief waar je de poten onafhankelijk kan instellen aangezien je lang niet altijd op vlakke grond zal werken.
Wil je ook macro gaan doen dan is een statief handig wat laag bij de grond gebruikt kan worden. Dat is lang niet met alle statieven mogelijk.
Voor landschappen is een monopod veel minder bruikbaar en zal je juist eerder voor een statief kiezen. Combineer dat met een zgn "mirror up" functie die de betere camera's hebben en je kan ragscherpe foto's krijgen. Een afstandsbediening is niet strikt noodzakelijk, je selftimer werkt ook prima.
Een "beanbag" kan zowel bij macro als landschapsfotografie goed van pas komen. Ze zijn kant en klaar te krijgen maar zelf maken is niet zo moeilijk. Een zak met een materiaal wat vervormbaar is zoals bonen of rijst is al voldoende. Heb je helemaal niets bij je dan kan je dit improviseren door bijv. een jas op een paaltje, boomstronk of rotsblok te leggen en daar je camera op te positioneren. Let er dan wel op dat dit niet kan wegglijden of vallen.
Voor meer informatie: [Advies] Statief
Accu
De moderne camera doet rustig 500 foto's of meer op een enkele lading wat in de praktijk meestal genoeg zal zijn voor een dagje schieten. Ga je voor meer dagen op stap dan is het handig om meerdere accu's mee te nemen. Ook bij erg koud weer is het handig om een 2e accu bij je te hebben aangezien de meeste accu's snel achteruit gaan in bittere vrieskou. Stop die 2e dan wel in een binnenzak zodat het ding warm blijft.
Geheugenkaarten
Wissel ze niet in hoge of dichte begroeiing. Als je een kaart laat vallen dan is de kans aanzienlijk dat je flink aan het zoeken moet. Berg je kaarten goed op in je tas. Ikzelf heb bij de Hema een plastic doosje voor kaartjes gekocht wat fel oranje en waterdicht is zo zijn de kaarten beschermd en terug te vinden.
Kleding en andere spullen
Kleding
Zeker als beginner is het niet noodzakelijk om in volledige woodland camouflage rond te gaan lopen in het bos. Kies je kleding verstandig, neem comfortabele dingen in gedekte kleuren die stevig zijn en vuil mogen worden. Denk ook om geluid, veel nylon kleding maakt een herrie als het langs elkaar schuurt.
Bij koud weer biedt een outfit die uit verschillende lagen bestaat meer warmte. Een lange onderbroek of pyama broek onder je buitenbroek houdt je een stuk comfortabeler.
Later in het jaar zal het vroeg in de ochtend koud zijn en snel opwarmen. Kies ook dan voor laagjes zodat je wat uit kunt trekken. In de zomer is de verleiding groot om schaars gekleed erop uit te gaan. Denk er echter wel aan dat het in het open veld kouder kan zijn dan in je achtertuin. Verder bieden lange mouwen en broekspijpen bescherming tegen insecten, parasieten en planten.
Hoofddeksel
Lang niet iedereen kan goed kleuren en licht inschatten met een zonnebril op. Een hoofddeksel met een brede rand houdt de zon uit je ogen en van je bol. Er zijn outdoors hoeden in de handel die ook nog 's waterdicht zijn en bij regen of sneeuw je hoofd warm en droog houden. Een capuchon kan ook maar dan hoor je vaak een stuk minder wat er om je heen gebeurt. Zelf vind ik de White Rock hoeden erg prettig, in NL o.a. bij Bever te krijgen. Grote maten zul je in Nederland eigenlijk niet in de normale winkels vinden, in de UK is er meer keus zoals hier.
Schoenen
Een beetje natuurfotograaf legt al snel 10km af tijdens een dagdeel schieten. In Nederland hebben we over het algemeen geen heel ruw terrein maar kies toch voor stevig schoeisel wat waterdicht genoeg is voor het terrein wat je in gaat en wat je enkels enige steun geeft. Bezuinig ook niet op sokken, goed passende schone sokken zijn een must-have.
Deze kleding tips zijn vooral bedoeld voor het typische Nederlandse klimaat. Zoek je de natuur op buiten Nederland dan raad ik je aan ook 's dit stuk van Thom Hogan te lezen.

wijnands in actie met hoed
Iets om op te knielen of liggen
Om je broek droog te houden kom je met een simpele vuilniszak al een heel eind. De dikke KOMO zakken ritselen niet
Hides
Een hide is een portable schuiltent. Aan te vullen door iemand met ervaring. Stealth gear is vriendelijk geprijst en redelijk verkrijgbaar.
http://www.stealth-gear.com
Eten en drinken
Als je langere tijd op stap bent is het aan te raden om wat te eten mee te nemen. Er zijn speciale energierepen in de handel, zelf vind ik een evergreen of sultana praktisch. Dicht blijven ze heel lang goed en ze zijn vrij goedkoop. Een fles water is altijd een must. Zeker bij warm weer raak je sneller water kwijt dan je soms zult denken. In de outdoor zaak zijn mooie flessen van het merk SIGG te koop maar ook een simpel halve liter fles bronwater voldoet goed. Zelf gebruik ik een US Army model veldfles die ik aan de riem kan hangen en waar 1 liter in kan. Voor een paar euro bij de meeste dumps te krijgen. De hoeveelheid water die je mee moet nemen is moeilijk te voorspellen. Een recent onderzoek onder lange afstandslopers heeft aangetoond dat er tot 50% verschillen kunnen zitten in de behoefte aan water. Persoonlijk neem ik liever te veel dan te weinig water mee. Hou er rekening mee dat oppervlaktewater in Nederland eigenlijk nergens echt veilig te drinken is en je dus niet zomaar je fles bij kan vullen.
De Zon
We kennen allemaal het risico op verbranden en dan kan, zeker op een zonnige maar winderige dag, soms ongemerkt gebeuren. Een flesje factor 30 hoort daarom van begin april tot eind september in je uitrusting thuis. Een klein leeg flesje kopen en bijvullen uit een grote fles is vaak de makkelijkste en goedkoopste oplossing. Vergeet bij het insmeren ook je lippen niet.
Als je een hoed draagt is de kans op een zonnesteek/hitteslag een stuk kleiner. Wees er toch bedacht op, de eerste symptomen zijn misselijkheid en hoofdpijn. Zoek de schaduw op en koel af en drink. Het kan prettig zijn om je hoofd goed nat te maken en/of een natte doek over je hoofd te leggen. Een echte zonnesteek kan je uren niet lekker van zijn en in zwaardere gevallen zul je een arts moeten raadplegen.
Voorbereiding op een fotografie sessie
Fijn een dagje de natuur in om foto's te maken maar hoe bereid je dat voor?Waar naartoe?
Zeker als beginnend natuurfotograaf is het echt niet noodzakelijk om een hele exotische lokatie op te zoeken. Op natuurmonumenten en staatsbosbeheer zijn genoeg mooie lokatie te vinden. Gaat het je specifiek om vogels dan kan http://vogelkijkhut.nl/ handig zijn.
Wanneer
Veel dieren worden actief als het licht wordt. Verder is een natuurgebied vaak op z'n rustigst als het nog vroeg is. Nadeel is dat je vaak weinig licht hebt en harde schaduwen. Een tabel met tijden van zonsopgang is hier te vinden.
Het uur na zonsopgang en voor zonsondergang wordt ook wel het gouden uur genoemd. Zeker als er veel vocht in de lucht zit heb je een heerlijk gouden licht. Witbalans kan dan even lastig zijn maar de kleuren vind je later op de dag echt niet. Via http://www.golden-hour.com/ kun je zien wanneer dat waar is.
De avond van te voren
Maak je foto uitrusting schoon, check je sensor op vuiltjes. Niets zo vervelend als 60 keer dat ene stofje te moeten wegklonen. Stop tenminste 1 accu in de lader. Zorg voor tenminste 1 lege geheugenkaart. Vul je drinkfles en leg wat te eten klaar. Neem tenminste een paar euro mee in klein geld voor eventuele toegangsgelden, een versnapering of een donatie. Zet je wekker en ga op tijd naar bed.
In het veld
Aankomst
Parkeer je auto of fiets netjes op de aangewezen parkeerplek. Koop een kaartje als dat nodig is voor het gebied. De eerste keer in een nieuw natuurgebied is een uitgezette wandelroute zeker een goede manier om een indruk te krijgen. Aarzel niet om 's een afslag te nemen maar respecteer wel de borden. Er zijn soms gebieden niet toegankelijk, dat is niet om de fotograaf te pesten maar om kwetsbare situaties te beschermen. Let ook op de huisregels, sommige gebieden word je geacht op de paden te blijven, ook dit is meestal ter bescherming van de omgeving.
Onderweg
Loop met je camera schietklaar dat wil zeggen een iso en diafragma kiezen wat minimaal een bruikbare sluitertijd oplevert in de omstandigheden waar je je bevind. Het kan goed voorkomen dat je op iso 1600 en wijd open begint en gaandeweg je iso kan verlagen en je lens iets meer afstoppen.
Kijk goed om je heen maar let ook op waar je je voeten neerzet. Menig beginner verstuikt een enkel of valt en slaat een lens te barsten omdat 'ie hard bezig is de dwarsgestreepte zandpieper op de foto te krijgen. Ik merk zelf dat ik redelijk langzaam loop en constant m'n blik wissel van links naar rechts, de grond scan om te kijken of ik niet ga struikelen of op iets stap wat lawaai maakt en dan weer van rechts naar links kijk.
Heb je eenmaal een dier gezien dan is de neiging, zeker in het begin, sterk aanwezig om 20 frames zo snel mogelijk te schieten. Probeer toch na te denken of het een goede foto oplevert. Hoe is de achtergrond? Waar komt de zon vandaan? Dieren in tegenlicht levert zelden een goede foto op. Kun je het dier wellicht dichter benaderen?
Let er bij insecten op dat je, zeker bij het gebruik van een macro lens, flink "afstopt". f8 levert misschien genoeg scherpte/diepte bij een langs vliegende gans maar voor een insect is het echt niets.
Ken ook je eigen beperkingen. Om totaal ongetraind uren door een natuurgebied te struinen lijkt misschien wel leuk maar je moet nog wel terug en misschien de volgende dag weer werken of studeren.
Kijk, zelfs als je heel gericht bent, ook 's om je heen en waardeer het landschap en geniet van de stilte. Dit:

Terug
Na een tijdje hou je 't voor gezien en probeer je je auto/fiets weer terug te vinden. Check nog eenmaal of je alles bij je hebt waarmee je ook het natuurgebied bent in gegaan. Heb je het erg naar je zin gehad overweeg dan een donatie te doen of een kleinigheidje te kopen in het eventueel aanwezige bezoekerscentrum. Maak je uitrusting inclusief je schoenen schoon. Desinfecteer en verzorg eventuele wondjes.
Het kan leuk zijn de dieren die je hebt geschoten te identificeren, de volgende sites kunnen daarbij helpen.
- http://www.surfbirds.com/ukbirdid.html
- http://www.vogelvisie.nl/
- http://www.biopix.nl/Default.asp?Language=nl
- http://www.soortenbank.nl
De onderwerpen
Vogels
Zeker kleine vogels vragen veel van de fotograaf, ze zijn bliksemsnel en komen niet makkelijk uit de begroeiing. Een hele snelle sluitertijd is absoluut een must. Grotere vogels bewegen minder snel en zijn daardoor wat makkelijker. Let op het licht, een witte of zwarte vogel vraagt veel aandacht van je lichtmeting. Een camera waar spot meting gekoppeld is aan het actieve focus punt maakt dit een stuk makkelijker. Heel fel en hard zonlicht is niet flatteus. Wil je vogels in de vlucht hebben kijk dan goed naar de mogelijke routes. Een manier om dit te oefenen is om naar zee of een vuilnisbelt te gaan en gewoon meeuwen te gaan schieten
Zoogdieren
In Nederland leven een flink aantal verschillende zoogdieren, variërend van heel klein zoals de diverse muizen tot heel groot zoals het edelhert. Eigenlijk alle in het wild levende zoogdieren in Nederland zijn herbivoren die oorspronkelijk eten zijn voor de carnivoren soorten. Dit wil zeggen dat ze een sterk ontwikkelde vluchtreactie hebben. Een zoogdier zal een mens vrij snel als mogelijke vijand beschouwen en op de vlucht slaan. Voornaamste uitzondering hierop is de vos die nog wel 's afwachtend staat te kijken wat je gaat doen.

Reptielen
Koudbloedige dieren die of ergens goed verstopt liggen op te warmen of er vreselijk snel vandoor schieten. Een dankbaar onderwerp aangezien veel mensen ze zelden of nooit zullen zien. Let er wel op dat je er niet op trapt. Op de Veluwe heb je de kans om een adder tegen te komen, drijf die niet in het nauw, een beet is erg pijnlijk!
Planten
Als je niet goed bekend bent met planten zul je vooral op opvallende verschijningen af gaan. Grote voordeel, ze lopen niet weg. Uitdaging is wel om die ene plant op een aantrekkelijke manier op de foto te krijgen. Pas daarbij op dat je niets anders vertrapt. Veel interessante planten die je in de vrije natuur aantreft zijn beschermd wat dus wil zeggen dat je ze niet mag plukken.
Insecten/Geleedpotigen
De meeste insecten worden actiever naarmate het zonniger en warmer wordt. Dit zorgt ervoor dat je op de warme momenten van een dag erg veel insecten kunt zien. Actieve insecten zijn echter relatief moeilijk te benaderen en hun activiteit gaat dikwijls gepaard met hard en dikwijls onaantrekkelijk zonlicht dat zorgt voor onaangename reflecties op het exoskelet. Op de juiste momenten zijn insecten gelukkig een stuk beter te benaderen: tijdens zonsopgang en in de vooravond wanneer het terug wat koeler is. "Slapende" insecten zijn dikwijls gewoon in het gras op halmen of op takjes te vinden. Ook bij bepaalde activiteiten (jagen/paren/uitsluipen…) zijn sommige insecten beter benaderbaar of vertonen ze voorspelbaar gedrag waardoor ze makkelijker te fotograferen zijn.
Technieken
Om je modellen, behalve de laatste, te benaderen zijn er een aantal technieken te onderscheiden.Nonchalant
Doe alsof je niets in de gaten hebt, hou het dier uit je ooghoek in de gaten en beweeg je camera met langzame bewegingen. Kies niet een route die direct op het dier afgaat maar kies een route die je op een moment wel vrij dicht bij het dier in de buurt brengt.
Besluipen
Dit is een stuk moeilijker, vergt oefening en geduld. Het komt er op neer dat je zo veel mogelijk gebruik maakt van het terrein om je nadering te verbergen. Ga vooral niet te snel en probeer zo stil mogelijk te maken. Er zijn fotografen die een half uur op hun buik over 200 meter zand kruipen om net die ene plaat te krijgen.
Wachten
Kan met een hide, kan ook zonder. Meest effectief bij kleinere vogeltjes. Kies een locatie in de buurt van een bron van voedsel zoals een bessenstruik en ga heel stil staan of zitten. Na een tijdje zul je grotendeels genegeerd worden en gaat het normale leven om je heen gewoon door. Beweeg heel langzaam je camera.
Vogeleffect bij insecten
Bij het benaderen van actieve (opgewarmde) insecten moet je rekening houden met het “vogeleffect”. Wat van bovenaf nadert wordt beschouwd als de aanval van een vogel en geeft aanleiding tot een vluchtreactie. Insecten traag en zo laag mogelijk benaderen geeft een hogere kans op succes.
Gedrag
Dieren vertonen een aantal categorieën gedrag.Alert
Je bent gezien en wordt angstvallig in de gaten gehouden om te zien wat je gaat doen. Een beginner zal meestal dit gedrag op de foto krijgen.

Eten zoeken
Zeker de herbivore soorten zijn hier heel veel tijd mee kwijt. Bij zoogdieren levert het grazen vaak niet een echt interessante foto op, vogels die op zoek zijn naar insecten of zaden kunnen wel een interessante foto geven.

Verzorging
Van elkaar of van zichzelf. Ook dit is interessant op de foto. Zeker 2 beesten die elkaar verzorgen geeft wat te zien en kan gevoelens van vertedering oproepen bij je publiek.

Paren
Van de konijntjes die boven op elkaar zitten tot uitvoerig baltsgedrag bij kleurige vogels. Samen met een jacht actie van een carnivoor zijn dit toch de meest interessante foto's. Let hierbij extra op dat je niets verstoord, veel dieren hebben het al lastig genoeg zonder dat jij je er ook nog 's mee bemoeit.

© Stefan Boog
Veiligheid
In Nederland zijn er maar weinig grote dieren die een bedreiging vormen voor de mens. In het buitenland kan dat anders zijn, win ter plaatse advies in waar je op moet letten en wat de do's en dont's zijn. Toch betekend dit niet dat je in Nederland nergens op hoeft te letten.
Dieren
Veel natuurgebieden worden begraast door runderen. Veelal makke beesten maar let op! Zowel in de paartijd als wanneer ze kalveren hebben kunnen ze toch gevaarlijk zijn. Geef een dier altijd de mogelijkheid om er vandoor te gaan, let goed op en nader ze niet te dicht. Doorkruis geen kudde's! Wilde zwijnen zijn, zeker met jong een potentieel gevaar, geef die ruim de ruimte en de mogelijkheid om te vluchten. Heb je een rund of zwijn met jong gezien en twijfel je of je de ruimte hebt fluit of zing dan zachtjes iets, het dier zal je eerder opmerken en kunnen kiezen wat het wil doen.
Ziektes
Bekendst en beruchtst is toch wel de ziekte van Lyme die door teken wordt overgebracht. Het schijnt een fabeltje te zijn dat teken zich uit bomen laten vallen, toch vind ik een hoedje op een prettig idee. Overweeg om ook tijdens stralend zomerweer een luchtige lange broek en echte schoenen i.p.v. sandalen te dragen, op die manier maak je het voor parasieten lastig om een lift te nemen vanuit dichte begroeiing of lang gras. Verwijder eventuele passagiers met een speciaal stukje gereedschap. Zeker in de zomer is het een goed idee om jezelf na thuiskomst te (laten) controleren. Heb je een tekenbeet maak daarvan een aantekening en zoek je huisarts op als je je niet goed voelt.
De dierentuin
De makkelijkste manier om exotische dieren voor de lens te krijgen. Een dagje dierentuin met de hele familie is niet makkelijk te combineren met het maken van sublieme foto's van de dieren, neem daarvoor ruim de tijd. Ik hoop ajhaverkamp zo ver te krijgen dat hij dit wil aanvullen.
Verder lezen
Cursus natuurfotografieMoose Peterson's blog
Brad Hill's Key Techniques
The Luminous Landscape tips over allerlei technische zaken maar ook compositie, meting en nabewerking komen aan bod.
http://www.juzaphoto.com/eng/index.htm
Dofmaster om scherpte/diepte uit te rekenen
BBC Wildlife magazine diverse thema "masterclasses"
[ Voor 51% gewijzigd door Wijnands op 05-05-2010 11:35 ]
+++Divide By Cucumber Error. Please Reinstall Universe And Reboot +++