De Parallelle poort FAQ

[Verwijderd]

Laatst bijgewerkt op dinsdag 16 december 2003 Waarom deze howto? De laatste tijd zijn er veel topics geweest over de parallelle poort; van het uitlezen van sensoren tot het aansturen van motoren. Waarom? Omdat het gewoon hartstikke leuk is om dingen vanuit je computer aan te sturen Op zich is het spelen met de parallelle poort niet zo moeilijk, je moet echter wel de juiste informatie hebben. Klein voorwoord Zoals ik in mijn HowTo's al vermeld heb, ik ben zeker geen expert in electronica en/of het aansturen van de parallelle poort. Ik probeer echter wel de informatie zo geordend mogelijk bij elkaar te zetten. De meeste informatie is wel op het net te vinden, maar allemaal zeer verspreid en meestal in het engels. Kom je fouten in dit topic tegen hoor ik het graag, deze faq kan er alleen maar beter van worden. Ik streef er zeker niet naar om hier een antwoord te geven op alle parallelle poort vragen. Wie echter alles leest zal overal wel een oplossing op kunnen vinden. Ik ben nog bezig met het verbeteren van sommige stukjes en ook zeker om over ondere onderwerpen nog meer te vertellen. Updates zullen dus zeker volgen. Op deze plaats ik meteen even iedereen bedanken die correcties op aanvullingen geven of hebben gegeven op deze FAQ. Door jullie word dit nog eens een FAQ die op bijna ieder par poort probleem een antwoord heeft Ik wens je veel plezier met deze FAQ en hoop dat je er wat aan hebt Inhoudsopgave Wat heb ik nodig om te experimenteren? Wat is dat, een parallelle poort? Wat is de pinout van de poort? Hoe programmeer ik de parallelle poort? Hoe sluit ik een stappenmotor aan? Hoe sluit ik een relais aan? Hoe sluit ik een motor aan? Hoe sluit ik lego aan? Hoe sluit ik pneumatische lego aan? Hoe sluit ik mijn deurbel aan? Waar vind ik connectors voor printmontage? Hoe kan ik met infrarood werken? Hoe regel ik mijn verlichting? Hoe stuur ik een (grafische) LCD aan? Hoe kom ik aan meer in en uitgangen? Hoe sluit ik een sensor aan? Hoe verbind ik twee computers met elkaar? Hoe sluit ik een CPU activity meter aan? En de seriele poort dan? Waar vind ik meer informatie? Wat heb ik nodig om te experimenteren? Weet je al precies wat je wilt maken kun je natuurlijk het beste een printje maken. Zie "Zelf printplaten maken"voor informatie over het etsen van de printplaat. Hier vind je o.a. links naar programma's om de prints te maken. Als je gewoon wat wilt experimenteren of geen zin hebt om te experimenteren zijn onderstaande dingen best handig. Vooral het breadboard maakt het verbinden van de componenten heel makkelijk. De rest zul je niet altijd nodig hebben, dus kijk zelf wat van toepassing is voor jouw project. Breadboard (optioneel) Zoals hierboven vermeld kun je een print ontwerpen en etsen voor je schakeling. Het is echter het makkelijkste om een zogeheten breadboard te gebruiken (foto). Zo'n breadboard is overal te koop en is vaak onder de 10 euro. Zie voor alle informatie over het Breadboard De Breadboard FAQ. Een voeding De parallelle poort levert niet genoeg stroom als je een motor, lego of iets soortgelijks aan wilt sluiten. In het volgende topic staat alles wat je wilt weten hoe je dan wél aan stroom komt: [rml][ EL] PC Voeding-tester/gebruik als projectvoeding + pinouts[/rml] ULN2003 Als je een stappenmotor of een andere kleine motor aan wilt sluiten kun je deze ic gebruiken. De ULN2003 (“zevenvoudige darlington array”) kost 1,50 en is overal te koop. Een datasheet van de ULN2003 is hier te vinden. Een printerkabel Je zult meestal een printerkabel open moeten knippen; een oude kabel komt dus goed van pas. Je laat dan aan 1 kant de connector zitten (de computer kant) en knipt hem aan de andere kant open. Als je een print gebruikt met een connector erop hoef je de kabel natuurlijk niet open te knippen Een transistor en/of een relais Als je apparaten wilt schakelen heb je een relais, een transistor en een diode nodig. Verderop in deze faq word dit precies uitgelegd en in een schema gezet. Wat is dat, een parallelle poort? :+ Deze poort wordt meestal aangegeven met LPTx, Line PrintTer, waarbij 'x' een getal is (Meestal 1 t/m 3). De connector (female) heeft meestal 25 aansluitingen. De maximale kabel lengte van het aansluiten apparaat is 5m. Er zijn 8 datalijnen in de parallelle poort. De data die over deze lijnen gaat wordt gelijktijdig doorgegeven, vandaar dus ook de naam parallel. Logisch 1 komt overeen met 5 V en logisch 0 met een spanning van 0 V. De poort heeft 3 registers en deze registers zijn 8 Bits breed. Deze 3 registers gebruiken niet alle 8 Bits, in de volgende tabel kan je zien welke er wel en niet gebruikt worden: 7 6 5 4 3 2 1 0 Data X X X X X X X X base Status X X X X X base + 1 Control X X X X X base + 2 De registers: • Data, gebruikt alle bits. En de signaal niveau's zijn niet geinverteerd. • Status, gebruikt alleen de bits 3 t/m 7 en is Read Only. Bit 7 is wel geinverteerd en is alleen geschikt voor het inlezen van data. • Control, gebruikt alleen de bits 0 t/m 4 en wordt gebruikt als Output. De bits: 0, 1 en 3 zijn geinverteerd. Bij Parallel Port Central is nog veel meer informatie te vinden over de parallelle poort en de geschiedenis ervan. Dank aan MaNDaRK voor dit stukje tekst Wat is de pinout van de poort? Pin Nummer Naam Data Richting 2 Data line 0 Uitgang 3 Data line 1 Uitgang 4 Data line 2 Uitgang 5 Data line 3 Uitgang 6 Data line 4 Uitgang 7 Data line 5 Uitgang 8 Data line 6 Uitgang 9 Data line 7 Uitgang 15 Error Ingang 13 Select Ingang 12 PE Ingang 10 Ack Ingang 11 Busy Ingang 1 Strobe Ingang / Uitgang, Inverted 14 Auto Feed Ingang / Uitgang, Inverted 16 Init Ingang / Uitgang 17 SLCT IN Ingang / Uitgang, Inverted Waar de pinnen bij andere niet standaard parallelle poorten zitten kun je in dit pdf document vinden. Op deze website vind je ook een goede pinout van de poort. Hoe programmeer ik de parallelle poort? Voor sommige doeleinden zijn standaard programma's te vinden, zoals het aansturen van stappenmotoren en lcd's. Meestal zul je echter zelf aan de slag moeten. Ik zal hier beschrijven hoe dit mogelijk is in Visual Basic. Daarna geef ik enkele links naar HowTo's voor de andere talen en/of besturingssystemen. Vroeger, met Windows 95 en Windows 98 was het nog vrij eenvoudig om de parallelle poort direct aan te sturen, maar met de op Windows 2000 gebaseerde besturingssystemen is dit niet meer mogelijk. Windows kent namelijk bepaalde rechten toe aan programma’s, en gewone programma’s hebben niet het recht om de parallelle poort te benaderen. Door middel van een dll is de poort echter wel vanuit elke programmeertaal te benaderen. Bij mij werkte inpout32.dll het beste, die hier te downloaden is. In deze zipfile zitten ook al wat code voorbeelden. Vanzelfsprekend moet de dll in de windows/system map geplaatst worden. Ik zal een voorbeeld geven hoe de parallelle poort aangestuurd kan worden vanuit Visual Basic: Maak een module aan en zet daar het volgende in: Visual Basic .NET: Public Declare Function Inp Lib "inpout32.dll" _ Alias "Inp32" (ByVal PortAddress As Integer) As Integer Public Declare Sub Out Lib "inpout32.dll" _ Alias "Out32" (ByVal PortAddress As Integer, ByVal Value As Integer) De acht datapoorten van de parallelle poort zijn aan te sturen dmv van 8 bits. Stel bijvoorbeeld dat we datapoort 3 (dat is eigenlijk de 4e datapoort en pin 5) aan willen zetten, we moeten dan het volgende uitsturen: 0000 1000. We mogen echter niet de binaire waarde uitsturen, maar deze moet omgezet worden naar een decimale waarde. Enkele voorbeelden: code: // Zet poort op 0000 0000 Alles uit // Zet poort op 0000 0001 Data line 0 hoog // Zet poort op 0000 0010 Data line 1 hoog // Zet poort op 0000 0011 Data line 1 en 2 hoog Deze binaire waarde moet dus omgezet worden in een decimale. Informatie over binair tellen is te vinden in How Bits and Bytes Work. Voor het omzetten kun je ook deze functie gebruiken: Visual Basic .NET: Function Bin2Dec(Num As String) As Long Dim n As Integer n = Len(Num) - 1 a = n Do While n > -1 x = Mid(Num, ((a + 1) - n), 1) Bin2Dec = IIf((x = "1"), Bin2Dec + (2 ^ (n)), Bin2Dec) n = n - 1 Loop End Function Je hebt nu de decimale waarde die je naar de parallelle poort wilt zenden. De functie voor het versturen is zeer simpel, namelijk: Visual Basic .NET: Out Val(888), 255 Hier is 888 dus het adres van de parallelle poort, en 255 de waarde voor de poort. Met deze functie worden alle datapinnen dus op 'hoog' gezet. De status poorten kun je heel simpel uitlezen, ze zitten 1 adres verder dan de datapoorten. Het ligt er natuurlijk aan of je een heximaal of decimaal adres gebruikt, maar bij een decimaal adres zitten de datapinnen op 888. De statuspinnen zitten dan dus op, jawel, 889. Je krijgt dan een decimale waarde van de status poorten. Even een scriptje die deze omzet in een binaire waarde, en je weet de status van de pinnen. Voorbeeldje: Visual Basic .NET: Function GetStatus As Long GetStatus = Inp Val(889) End Function Voor de andere programmeertalen kun je veel via google vinden. Nog enkele linkjes: Parallel Port: Reading & Writing Data QBasic Turbo Pascal Turbo C, Borland C/C++ Watcom C Microsoft Visual C++ Java Temperatuur Sensors op PC onder Linux? Linux Parallel Port Home Page [google=parallel port linux] Hoe sluit ik een stappenmotor aan? De kracht van een stappenmotor zit hem in het feit dat hij zeer nauwkeurig gepositioneerd kan worden. Veel stappenmotoren kunnen tot op de graden nauwkeurig gedraaid worden. Hierdoor zijn ze bijvoorbeeld uitermate geschikt voor gebruik in robots. Unipolaire stappenmotor Heeft je motor 5, 6, 7 of 8 draden is het hoogstwaarschijnlijk een unipolaire stappenmotor. In deze howto zal ik uitgaan van een unipolaire stappenmotor omdat deze eenvoudig op de parallelle poort aan te sluiten zijn. Een unipolaire stappenmotor bestaat uit vier spoelen waar afwisselend spanning op gezet word. Een permanente magneet word door deze spoelen aangedreven. Elke spoel heeft zijn eigen draad, dit zijn meestal de gekleurde aansluitingen. De andere draden hebben meestal dezelfde kleur en moeten allemaal op je spanningsbron aangesloten worden. Eigenlijk zitten er vaak maar 2 spoelen in een stappenmotor, maar de werking is het makkelijkste te verklaren als je uitgaat van 4 spoelen. Bipolaire stappenmotor Als je motor 4 draden heeft is het meestal een biplaire stappenmotor. Het is niet zo eenvoudig deze met weinig onderdelen via je parallelle poort aan te sturen, je hebt dan namelijk twee zogeheten “H bruggen” nodig. Ook moet je de polariteit van je signaal kunnen veranderen, iets dat ook niet zo eenvoudig is met de parallelle poort. Deze howto richt zich daarom op de unipolaire stappenmotor, maar op internet is genoeg informatie te vinden (zie “Waar vind ik meer informatie?”). Hoe de stappenmotor precies aan te sluiten is heb ik beschreven in De Stappenmotor HowTo. Daar staat alle informatie in die je nodig kunt hebben bij je stappenmotor project.

[ Voor 255% gewijzigd door Verwijderd op 02-12-2004 18:41 ]

[Verwijderd]

Laatst bijgewerkt op dinsdag 16 december 2003 Hoe sluit ik een relais aan? Je kunt beter niet je parallelle poort direct op het relais aansluiten, een transistor ertussen werkt veel beter. Zie het volgende schema (met dank aan euss): De transistor staat niet zómaar ná het relais, denk hier dus ook aan. De diode (1N4002) word gebruikt als een zogeheten vrijloop diode, hij beschermt in dit geval je parallelle poort. Ik gebruik als transistor de BC547C. De weerstand dient ervoor om de stroom te beperken. Zie ook dit topic. Hoe sluit ik een motor aan? Voor kleine motoren kun je de ULN2003 gebruiken, en als de motor maar 1 kant op hoeft te draaien kun je een "normaal" relais gebruiken. Zie hierboven voor het schema. In dit schema is de ULN2003 nog niet opgenomen. Hier vind je het volledige schema waar alle onderdelen op staan. Als je bovenstaand schema op een breadboard maakt, krijg je zoiets als dit (klik hier voor een ander plaatje): Zodra de motor twee richtingen op moet kunnen draaien heb je een 2-polig relais nodig. Deze kun je bijvoorbeeld vinden bij Conrad, bestelnummer 505145 (PDF) € 2,68. De pinnen zijn meestal zo gerangschikt: code: A B C D 1 o o o o 2 o o o o Je sluit dit dan op de volgende manier aan: A1: 5v (natuurlijk afhankelijk van de spanning die je motor nodig heeft) A2: Naar de collector van de BC547, zie ook het schema hierboven B1: Een uitgang van de ULN2003 B2: 5v C1: Moterdraad 1 C2: Moterdraad 2 D1: 5v D2: Dezelfde uitgang van de ULN2003 als B1 (vergeet niet de vrijloopdiode ertussen te zetten) Zie ook [rml][ Mini HowTo] Lego![/rml] Hoe sluit ik een lego aan? Als je bovenstaande vragen hebt doorgenomen zal dit waarschijnlijk al duidelijk zijn, maar in het volgende topic word alles over lego nog eens uitgelegd: [rml][ Mini HowTo] Lego![/rml] Denk je erover een robot te maken met lego? Zie dan: [rml]Riffic in "[ HowTo] Stappenmotoren"[/rml] Hoe sluit ik een pneumatische lego aan? Er is een site die dit veel beter uitlegt dan ik kan, en dat is: The Physics of Pneumatics Met elektrische kleppen kun je gemakkelijk druk op een bepaalde zuiger zetten. Via de parallelle poort kun je deze klep bedienen. Zet er dan wel een transistor tussen zodat je de juiste stroom hebt. Wil je weten welke transistor je nodig hebt? Kijk dan in de transistor tabel. Hoe sluit ik een deurbel aan? [rml][ deurbel] hoe aan te sluiten op pc?[/rml] Waar vind ik connectors voor printmontage? Met dank aan euss: 9 polige d-sub male (Conrad: 742066=male / 742082=female) (Conrad: 711284=stekkerbehuizing) 25pin d-sub male (Conrad: 741671=male / 741698=female) (Conrad: 711292=stekkerbehuizing) Hoe kan ik met infrarood werken? stereo besturen Hoe regel ik mijn verlichting? In dit topic: printerpoort naar 230v 'lampjes' worden veel tips gegeven. Je kunt het met een relais doen, maar het gebruik van een IC als de MOC3041 is beter. Dit word ook door DaBit uitgelegd in bovengenoemd topic. Hoe stuur ik een (grafische) LCD aan? Er is veel informatie te vinden in de LCD FAQ. Andere links: extern nummeriek display aansluiten Verwijderd in "Problemen met grafische lcd" Aansluitschema's en datasheets van MaNDaRK Het is de bedoeling dat hier nog enkele links naar schema's komen. Als iemand deze heeft hoor ik het graag Hoe kom ik aan meer in en uitgangen? Je kunt meestal drie parallelle poorten aansturen; LPT1, LPT2 en LPT3. Om deze extra 2 poorten te krijgen zul je een ISA of PCI kaartje aan moeten schaffen. Deze oplossing is natuurlijk ook ideaal als je niet je "echte" parallelle poort op wilt blazen. Als je een foutje maakt gaat hoogstens de PCI kaart kapot. Zie dit topic: Welk type pci-lpt kaart voor LCD's Hoe sluit ik een sensor aan? Je zult een van de status pinnen van de parallelle poort moeten gebruiken. Welke dat zijn kun je bovenin deze faq bij de pinout vinden. Let er wel op dat sommige van deze ingangen inverted zijn, omgekeerd dus. Je kunt vrijwel elke sensor aansluiten hierop, met 1 belangrijke regel: zet nooit meer dan 5 volt op deze ingangen, dat vind je poort zeker niet leuk. Fox2 geeft de tip om nog een transistor tussen je sensor en de poort te zetten. Je beschermt de poort zo tegen te hoge spanningen. Zie hiervoor dit schema (een toelichting over de diode vind je hier: Meer informatie: [rml][ LPT] sensor uitlezen op INGANG[/rml] [search=sensor paralelle poort] [search=sensor parallelle poort] Hoe verbind ik twee computers met elkaar? Het is een beetje ouderwets, maar met een zelfgemaakte kabel en windows's directe kabelverbinding kun je ook twee computers via de parallelle poort verbinden. Op deze website vind je hier meer informatie over. Hoe sluit ik een CPU activity meter aan? Het is bekend dat je een VU-meter voor je harddisk kunt maken, het kan echter ook voor de CPU activiteit! Hier vind je het schema om de leds op de parallelle poort aan te sluiten. Ook de software (inclusief C sourcecode) kun je op deze website vinden. Zie ook dit topic. En de seriele poort dan? Deze FAQ richt zich voornamelijk op de parallelle poort, maar hier ook een stukje over de (tegenwoordig minder gebruikte) seriele poort. De poort wordt meestal aangegeven met COMx, COMmunication, waarbij 'x' een getal is. De seriele aansluiting (female) heeft 9 aansluitingen (bij oudere PC's kan dit ook nog een 25-pins seriele poort zijn). De maximale kabel lengte van de poort en het te aansluiten apparaat is 200m. Bij seriele data-overdracht worden de bits van de data na elkaar doorgegeven. De seriele data overdracht gaat 9 keer langzamer van bij de parallelle overdracht. Contact Number 9p Number 25p Description In/Out TxD 3 2 Transmit Data Out RxD 2 3 Receive Data In RTS 7 4 Request to Send Out CTS 8 5 Clear to Send In DSR 6 6 Data set ready In GND 5 7 Ground - DCD 1 8 Data carrier detect In DTR 4 20 Data Terminal ready Out RI 9 22 Ring indicator In Een logische 1 wordt als een positieve spanning weergegeven (3 V tot 15 V) Een logische 0 wordt als een negatieve spanning weergegeven (-3 V tot -15 V) De seriele interfaces in PC's communiceren volgens de RS-232C Standard van de EIA (Electronic Industries Association). Waar vind ik meer informatie? In deze FAQ zijn al zeer veel linkjes gegeven naar topics en site's over bepaalde onderwerpen. Hier nog enkele linkjes die zeker de moeite waard zijn: [google=parallel port] Parallel Port Central The Computerized Room http://www.cs.uiowa.edu/~jones/step/ http://www.aaroncake.net/electronics/vblpt.htm Visual Basic and LPT port Beyond Logic Aansluiten van nog meer dingen: Een digitale JoyStick voor de parallelle poort [rml][ VB] LPT poort lezen[/rml] How tu use PC parallel port output capabilities http://www.aaroncake.net/circuits/interfac.htm [rml][ EL] stappenmotor[/rml] http://www.hobby.nl/~newbrain-gg/electronica/Elektro8.htm http://www.forth.org/fd/Step.html http://neil.fraser.name/hardware/stepper/cpu.html http://www.doc.ic.ac.uk/~...per/control2/connect.html http://www.doc.ic.ac.uk/~ih/doc/stepper/ How to use disk drive stepper-motors 7 Digital Joysticks 2 LPT adapter (5in x 12out > 9input x 8out) Parallel port interfacing examples with Qbasic

[ Voor 255% gewijzigd door Verwijderd op 02-12-2004 18:23 . Reden: forum is down en tweakers debugged ]

[Verwijderd]

...

[ Voor 255% gewijzigd door Verwijderd op 23-10-2003 09:27 ]

[Verwijderd]

Even opnieuw mijn reactie uit het vorige topic:

Iedereen met correcties en/of aanvullingen harstikke bedankt! Het zijn er iets te veel om allemaal persoonlijk antwoord te geven, maar bij deze dus Ik heb het solid state relais er nog niet in verwerkt, het is de bedoeling dat dat nog wel gebeurd.

[MaNDaRK]

De poort wordt meestal aangegeven met COMx, COMmunication, waarbij 'x'
een gatal is.

Moet getal zijn

Voor de rest: hulde! onwijs mooie FAQ, en deze gaat meteen naar me Bookmarks!

[Verwijderd]

Ik wil een motortje van 12 volt op mijn lpt poort aansluiten en zo dat ie 2 kanten in kan draaien. Maar ik wil 2 pinnen gebruiken dus als pin 1 open staan hij rechtom draait en als pin 2 open staat linksom. Natuurlijk mogen ze nooit allebei open staan. Programmeren is geen probleem. Iemand een schema hoe ik het moet aanpakken met transistoren en shit ?

danku

_.:modbreak:.

---

Lees die tekst in de topicstart eens, met name onder "Hoe sluit ik een motor aan?"

---

[ Voor 21% gewijzigd door Verwijderd op 24-09-2003 16:59 ]

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 24 september 2003 @ 16:51:
Ik wil een motortje van 12 volt op mijn lpt poort aansluiten en zo dat ie 2 kanten in kan draaien. Maar ik wil 2 pinnen gebruiken dus als pin 1 open staan hij rechtom draait en als pin 2 open staat linksom. Natuurlijk mogen ze nooit allebei open staan. Programmeren is geen probleem. Iemand een schema hoe ik het moet aanpakken met transistoren en shit ?

danku

Dit kan inderdaad met twee pinnen, ik zou het alleen niet doen op de manier als jij het zegt. Het is makkelijker om 1 pin te gebruiken voor de richting (deze stuurt dus het relais aan) en 1 pin voor aan/uit. Overigens staat wat jij wilt volgens mij precies in de FAQ? Kijk even bij "Hoe sluit ik een motor aan?". Daar staat dus ook dat je de BC547 als transistor kunt gebruiken.

Ik heb ditzelfde ook een keer gedaan, misschien maak ik daar nog foto's van.

[Ghannes]

relax, hier zat ik op te wachten!

[Verwijderd]

dus je bedoeld zo ?

http://213.46.109.204/schema.gif

en dan is de tweede BC547 de aa/uit schakelaar
en wat doet die diode daar eik en welk nr is die?

bedankt

[ Voor 5% gewijzigd door Verwijderd op 02-10-2003 04:20 ]

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 24 September 2003 @ 17:45:
dus je bedoeld zo ?
[afbeelding]
en dan is de tweede BC547 de aa/uit schakelaar
en wat doet die diode daar eik en welk nr is die?

bedankt

Inderdaad, door het omdraaien van de polariteit gaat de moter dus de andere kant omdraaien. Zie ook dit wat uitgebreidere schema:



Overigens ligt het eraan hoe je 2-polig relais is ingedeeld. Als je het doet zoals onderin het stukje "Hoe sluit ik een motor aan?" staat moet het werken. Je moet dus nog de "blauwe" draden naar het relais aansturen met een ULN2003.

Ik zou toch graag aan je willen vragen het stukje "Hoe sluit ik een relais aan?" en "Hoe sluit ik een motor aan?" goed te lezen, op al je vragen word namelijk antwoord gegeven. Over de diode:

De transistor staat niet zómaar ná het relais, denk hier dus ook aan.
De diode word gebruikt als een zogeheten vrijloop diode, hij beschermt
in dit geval je paralle poort. Ik gebruik als transistor de BC547C.

Als diode kun je de 1N4002 gebruiken.

[ Voor 3% gewijzigd door Verwijderd op 26-10-2003 09:51 ]

[RobIII]

Verwijderd schreef op 24 September 2003 @ 15:41:
Let wel op de de USB poort maar 500mA levert.

Moet zijn "dat de"

Verwijderd schreef op 24 September 2003 @ 15:41:
• Control, gebruikt alleen de bits - t/m 4 en wordt gebruikt als Output

0 t/m 4

Verwijderd schreef op 24 September 2003 @ 15:41:

Visual Basic:

 // Zet poort op 0000 0000
Alles uit
// Zet poort op 0000 0001
Data line 0 hoog
// Zet poort op 0000 0010
Data line 1 hoog
// Zet poort op 0000 0011
Data line 1 en 2 hoog

Je kunt me veel wijs maken, maar dat is géén VB...

Gewoon wat dingetjes die me opvielen. Verder: * RobIII bookmarkt

[Verwijderd]

RobIII schreef op 24 September 2003 @ 18:06:
Je kunt me veel wijs maken, maar dat is géén VB...

[code] is daar inderdaad beter op zijn plaats De andere dingen zijn ook aangepast, bedankt Vanavond komen er waarschijnlijk nog wat foto's aan.

[ Voor 3% gewijzigd door Verwijderd op 24-09-2003 18:11 ]

[Verwijderd]

sorry ben niet echt snugger

dat uitgebreide schema is voor da je hem met 1 pin links en rechtom kan laten draaien? maar da ie de hele tijd aan staat? en welke draden moeten naar de ULN2003 ?
zou jij een schema willen maken voor een motortje van 12V die met pin1 aan/uit kan en met pin2 links en rechtom ?

dan ben ik je zeer dankbaar

En voor bv rechtom te laten draaien zet ik dan alleen pin 1 open
en voor bv linksom te laten draaien pin 1 +2 ?

[ Voor 22% gewijzigd door Verwijderd op 24-09-2003 18:43 ]

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 24 september 2003 @ 18:35:dat uitgebreide schema is voor da je hem met 1 pin links en rechtom kan laten draaien? maar da ie de hele tijd aan staat? en welke draden moeten naar de ULN2003 ?

Wat je zegt over dat uitgebreide schema klopt inderdaad. Daarom vertelde ik in mijn vorige post ook al dat je beter de pinnen kunt verbinden zoals ik in de tekst heb uitgelegd. Daar staat ook *letterlijk* welke draden naar de ULN2003 moeten. En ook je andere vragen: je hebt misschien wel gemerkt dat ik niet te beroerd ben iemand te helpen (), jouw vragen staan echter állemaal stuk voor stuk in deze FAQ. Ik raad je aan de antwoorden nog een keer door te lezen en het dan gewoon uit te proberen, het werkt namelijk echt

[Verwijderd]

Riffic, misschien heb je er wat aan, tenslotte zijn codetags ook niet alles :
http://www.theforumisdown...files/0103/lpt-ingang.gif *done*
(onder, "Hoe sluit ik een sensor aan?")

De versimpelde versie zonder beschermende transistor:

http://ourworld.compuserv...ges/Bill_Bowden/page6.htm


Ikenmijzelf, ga eerst eens aan de slag met wat in de topicstart staat. Daar staat het nl. stap voor stap beschreven - niet alleen hoe, maar ook waarom. Voor snelle vraagjes "heej, maak jij eens een schema voor mij" is CME niet echt bedoeld. Of geef in ieder geval aan wáár jij de tekst in de topicstart niet begrijpt.

[ Voor 33% gewijzigd door Verwijderd op 15-10-2003 06:19 ]

[Verwijderd]

ik heb het al een paar keer doorgelezen
ik snap het echt nie


wat is hier dan de ULN2003 of waar sluit ik die aan?

en die 5Vdc is dus een externe bron?
kan ik daar dan ook 12V van maken met dezelfde BC547

ow wacht ik denk dat ik hem snap
wat is het product nummer van die ULN2003 bij Conrad ?
of moet ik omdat ik 12V erop wil hebben de ULN2004 hebben?

[ Voor 35% gewijzigd door Verwijderd op 26-10-2003 09:52 ]

[lordsnow]

Ik heb heel snel deze thread gelezen maar volgens mij staat in een van Riffic's eerdere posts toch duidelijk, "Je moet dus nog de "blauwe" draden naar het relais aansturen met een ULN2003." Hier heeft 'ie je trouwens later nog een keer op gewezen. Gewoon alles nog ff *rustig* doorlezen, denk ik

En ja, 5v (en GND) moet je dus inderdaad ergens vandaan plukken.

success!

[ Voor 6% gewijzigd door lordsnow op 25-09-2003 00:43 ]

[Verwijderd]

.

[ Voor 98% gewijzigd door Verwijderd op 31-10-2023 21:53 ]

[Verwijderd]

Bij Conrad verkopen ze overigens een complete parallelpoort 8 kanaals relais kaart onder artikelnr. 130217 voor € 33,50

Schema
Natuurlijk is zelf samenstellen een stuk educatiever, maar het is een mogelijkheid.


Als alternatief voor een apart relais die de motordraairichting bepaald zou je ook een speciaal relais kunnen nemen die specifiek ontworpen is als ompoler: (Conrad: 505013 - €5,35).


De 2 inputs van het relais sluit je dan (indirect, via transistor/ULN) aan op je LPT-poort. Zodra 1 van de 2 input hoog is, gaat de motor draaien. Als beiden laag, of beiden hoog zijn is de motor uitgeschakeld.
Dit heeft als voordeel dat je in je programmering geen rekening hoeft te houden met het uitschakelen van de motor voordat je de draairichting omdraait (alhoewel je nog steeds rekening moet houden met de naloop die de motor nog heeft).

[ Voor 100% gewijzigd door Verwijderd op 25-09-2003 12:23 ]

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 25 September 2003 @ 10:42:
Nu nog een toevoeging over het maken van een WDM driver voor 2k/XP die ook de interupt lijn kan afvangen (als interupt).

Ik weet niet zeker of dat is wat jij bedoelt, maar je kunt toch een timer (in VB) maken die om de, bv 10ms, de status poorten checkt? Zo heb ik het iig gedaan met de sensoren.

Overigens heb ik zojuist even een voorbeeld gemaakt voor een (2-polig) relais op een breadboard, er komen misschien nog meer foto's. Let wel op dat de ground van de parallelle poort nog met de 0v van het breadboard verbonden moet worden.

[ Voor 35% gewijzigd door Verwijderd op 25-09-2003 16:15 ]

[Verwijderd]

is dit schema goed?

http://213.46.109.204/schema2.gif

[ Voor 36% gewijzigd door Verwijderd op 02-10-2003 04:21 ]

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 25 September 2003 @ 17:33:
is dit schema goed?
[afbeelding]

edit:
Ja zeg, nu ik mijn post verstuurd heb is je schema opeens weer helemaal veranderd. Nee, dan klopt mijn commentaar ook niet meer natuurlijk Ik blijf niet bezig hoor, dus controleer nu zelf maar even of het klopt

Klopt wel redelijk, maar:
• Is pin 8 van de ULN2003 (dus de voedingsingang) nou verbonden met de ground van de parallelle poort? Lijkt me niet zo'n goed plan
• De ULN2003 kán wel 12v hebben, het ligt er echter aan wat de stroomsterkte is. De ene moter draait via de ULN prima op 12v, terwijl de ULN bij de andere erg, erg heet word. Misschien moet je dus nog kijken naar een 'hogere' ULN. In werking zijn ze allemaal hetzelfde.
• R2 is volgens mij niet nodig, ik gebruik hem zelf iig niet. Je kunt D1 dus rechstreeks met de ULN verbinden.
• Je relais schakeling klopt helemaal, echter bij veel 2-polige relais (en zo ook die van conrad volgens mij) is de pin-out van het relais anders dan in jouw schema. Het schema klopt dan dus nog wel, je zult alleen aan beide kanten 4 draden vast moeten maken.

Verwijderd schreef op 25 September 2003 @ 17:33:
relais 1 is dan de 505145 van conrad ?

Verwijderd schreef op 24 September 2003 @ 15:42:
Deze kun je bijvoorbeeld vinden bij Conrad, bestelnummer
505145 (PDF) € 2,68.

*zucht* lees nou eens Kijk ook meteen even in de datasheets voor voltages ed, dit is bijvoorbeeld een 5v relais.

[ Voor 12% gewijzigd door Verwijderd op 25-09-2003 18:12 ]

[Verwijderd]

ja sorry , ik zag nou dat die veel makkelijker was

"Is pin 8 van de ULN2003 (dus de voedingsingang) nou verbonden met de ground van de parallelle poort? Lijkt me niet zo'n goed plan"

waar moet de ground van de parallelle poort dan heen?

"R2 is volgens mij niet nodig, ik gebruik hem zelf iig niet. Je kunt D1 dus rechstreeks met de ULN verbinden. "

R2 ?

En dan gebruik ik dus de ULN2004 ?

[ Voor 21% gewijzigd door Verwijderd op 25-09-2003 18:17 ]

[Verwijderd]

Ground van de parallelle poort gaat naar de 0v van je voeding. En R2, ja, die heb je nu dus al weggehaald

Volgens de datasheet zou je inderdaad de ULN2004 kunnen gebruiken Succes! Als je er nu nog niet uitkomt...

[Verwijderd]

haha sorry ik snap het nou nog nie
o wat ben ik dom zeg

Ground van de parallelle poort gaat naar de 0v van je voeding. Da is toch op plaatje?
En ik hoef dus geen weerstanden voor mijn ULN2004 ?

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 25 september 2003 @ 18:31:
haha sorry ik snap het nou nog nie
o wat ben ik dom zeg

Ground van de parallelle poort gaat naar de 0v van je voeding. Da is toch op plaatje?
En ik hoef dus geen weerstanden voor mijn ULN2004 ?

Dit is toch echt mijn laatste reply over jouw probleem in dit topic, word anders veel te veel vervuild. Als het nou nog een moeilijk probleem was, maar dit staat gewoon in de FAQ. Op het plaatje staat de ground inderdaad goed aangesloten, maar mijn reply klopt natuurlijk niet meer als jij daarna het plaatje veranderd. Iig, zo is het goed en nee, geen weerstanden voor de ULN. En weet je het nog niet... probeer het gewoon uit! Anders voeg je me maar gewoon toe op msn, in dit topic is het wel genoeg geweest

[Verwijderd]

.

[ Voor 99% gewijzigd door Verwijderd op 31-10-2023 21:53 ]

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 25 September 2003 @ 22:33:
[...]


Nee, dat heet pollen, dat wil je niet! Bovendien is de timing in windows niet zo constant dat je binnen ca. 50ms nauwkeurig kan zijn. (onder NT met realtime priority misschien 15ms, maar that's it). Wat je wel wilt heet interupts! Dus de ACK pin op de printerpoort. Om in VB taal te praten: je krijgt een event als er iets is op de printerpoort dat intressant is om uit te lezen. Om dat goed voor elkaar te krijgen wil je een driver maken die dat afhandeld. Dus op die interupt de poort uitlezen en bewaren voor de applicatie. Maar zo;n (WDM) driver maken is nou niet bepaalt makkelijk. En daar ben ik mee bezig maar dat gaat nog niet 100.

Overigens heb ik een schakling gemaakt aan m;n printerpoort die niet met pollen te doen is doordat de data op intervallen van ca. 10 ms aangeboden wordt (een enkele keer per dag), in de praktijk mis ik dan geregeld 1 data.

Idd, klinkt logisch. Weer wat geleerd Op internet had ik al wat drivers gevonden die interupts konden afhandelen, deze waren echter allemaal niet freeware. Interessant probleem iig, ik ga er ook eens naar kijken.

[Verwijderd]

.

[ Voor 103% gewijzigd door Verwijderd op 31-10-2023 21:54 ]

[Verwijderd]

Als alternatief voor het schema in codetags onder Hoe sluit ik een relais aan?:
http://www.theforumisdown.../0103/motor-relais-v2.gif *done*


Pinout voor een serial/parallel direct connect kabel: http://support.microsoft....kb/articles/q142/3/24.asp

[ Voor 27% gewijzigd door Verwijderd op 26-09-2003 20:42 ]

[Verwijderd]

Nog even een idtje voor mensen die niet weten wat ze hier mee moeten (): bij mij gaat nu automatisch de pc op mute als de telefoon overgaat. Twee dioden, een transistor en wat weerstanden doen alles. Als iemand dit wil proberen en er niet uitkomt geef ik wel wat meer uitleg.

[Verwijderd]

hee, ik heb nou iets gemaakt en ik heb de ULN2004

http://213.46.109.204/schema3.gif

maar is het normaal als ik tussen de + en - een ohm meter zet dat hij uitslaat ?
en als ik de ohmmeter andersom vastmaak dus de + aan de - en de - aan de + slaat ie nie uit.

[ Voor 3% gewijzigd door Verwijderd op 02-10-2003 04:22 ]

[Verwijderd]

Omdat er nog geen schema was waarin alle onderdelen voor het relais verwerkt waarin ben ik even aan de slag gegaan:



_{Het is mijn eerste schema met de computer gemaakt, vergeef me als het niet helemaal klopt of onlogisch is}

Een breadboard voorbeeld van dit schema vind je hier.

[ Voor 21% gewijzigd door Verwijderd op 23-11-2003 05:44 ]

[memphis]

Je kunt ook nog even linkjes naar de div. Covox/MOD sites plaatsen waarmee heel simpel een geluidsmodule te fixen is die je met een beetje programmeerwerk ook kan omtoveren naar een signaalgenerator.
(via Google veel te vinden)

[Verwijderd]

Covox bestond uit een aantal weerstandjes trapsgewijs op de datapoortjes.

Even opzoeken: http://www.hut.fi/Misc/Electronics/circuits/dacs.html
yup, inclusief de "luxe" versie met een echte DAC.

Nog meer resources daarover: http://www.geocities.com/HotSprings/Villa/6113/cov_com.htm

[ Voor 19% gewijzigd door Verwijderd op 28-09-2003 00:29 ]

[Silentpuma]

Nette FAQ man, hulde!

Ik denk dat je voor veel mensen een deur hebt open gezet!

[Verwijderd]

* UpDate

Er zijn een paar correcties in de FAQ gedaan, en alle vragen zijn nu klikbaar gemaakt. Er is nu dus ook een inhoudsopgave toegevoegd.

Bij Hoe sluit ik een motor aan zijn enkele nieuwe links en plaatjes toegevoegd naar foto's en schema's. Ook is er naar aanleiding van het topic van vandaag een stukje toegevoegd over de CPU activity meter. Aanvullingen en correcties zijn nog steeds welkom!

[Verwijderd]

Als led/lampjes output is het wellicht beter om met transistors (of ULN200x) te werken ivm belasting (vooral bij extra heldere leds):
- http://www.circuitsonline.net/circuits/view.php?id=34
- http://discolitez.com/circuits.shtml

Het maximum van een IEEE1284 parallel poort is volgens de specificaties 14mA per pin.

Een seriele versie: http://www.daemonnews.org/200107/dasblinkenlights.html

Andere LPT interfacing info:
- http://et.nmsu.edu/~etti/...uter/printer/printer.html

Als je temperatuursensoren wilt aansluiten op je PC, is het voor de nauwkeurigheid beter om gebruik te maken van de seriële poort: http://vanleusden.xs4all.nl/ds1615.html

[ Voor 24% gewijzigd door Verwijderd op 15-10-2003 20:55 ]

[Fox2]

Verwijderd schreef op 25 September 2003 @ 22:52:
[...]
Idd, klinkt logisch. Weer wat geleerd Op internet had ik al wat drivers gevonden die interupts konden afhandelen, deze waren echter allemaal niet freeware. Interessant probleem iig, ik ga er ook eens naar kijken.

Ik weet niet hoe het met de printerpoort zit, maar ik heb wel wat (windows) programmeerervaring met de seriële poort.

In de Windows API (Win32API) zit een aantal functies, speciaal voor de communicatie met poorten. Deze werken trouwens ook op Windows 2000 en XP, in tegenstelling tot het zelf toegang zien te krijgen tot de poort-controller.

Eén van deze functies is WaitCommEvent() (header file winbase.h). Je geeft aan over welke com-poort het gaat en op welk(e) event(s) hij moet wachten. Zodra 1 van de events plaatsvindt, returnt de functie en loopt je programma weer verder. Wil je dit zinnig gebruiken, dan moet je dit in een aparte thread uitvoeren (anders blokkeert de rest van je programma tijdens het wachten op een event) of je moet de functie gebruik laten maken van 'overlapped I/O', wat inhoudt dat het op de achtergrond door Windows wordt uitgevoerd. Dit is vrij ingewikkeld...

Ik neem aan dat er een soortgelijke functie bestaat voor de printerpoort...

[ Voor 27% gewijzigd door Fox2 op 02-10-2003 12:45 ]

[Verwijderd]

Even een simpel ideetje voor het uitbreiden van de IO mogelijkheden:



Hiermee kun je dus met 2 datalijnen 4 dingen schakelen. Dit doe je door een binaire waarde te sturen (hier dus 00 voor de eerste, 01 voor de tweede, 10 en 11). Je kunt dit natuurlijk ook nog uitbreiden en in theorie kun je dus 256 (8 bits) dingen schakelen. Nadeel is wel dat je dan maar 1 ding tegelijk kunt schakelen.

Je kunt voor deze gates TTL chips gebruiken, dat zijn in dit geval de 7408 (AND) en de 7404 (NOT). De pinout van de 7408 en de 7404:


Let er vooral op dat je de +5v goed aansluit, deze IC's worden *erg* snel heet als ze verkeerd aangesloten zijn.

[Virtox]

Riffic: of je pakt een demux, zelfde idee, alleen alles kant en klaar in 1 chip

[Verwijderd]

Als ik nou 2 of meerdere motortjes op mn poort wil hebben kan ik ze dan allemaal verbinden met pin 25 of moeten ze elk op 1 aparte pin ? dus pin 18 t/m 24 ?
zonee waar zijn pin 18 tm 24 dan voor ?

---

mod-remark: Zie topicstart: LPT Pinout
De ground pinnen (18~25) zijn gelijk aan elkaar, het beste verbind je 18 t/m 25 met elkaar door en gebruik je dat als 1 grote GND aansluiting.

---

[ Voor 70% gewijzigd door Verwijderd op 17-10-2003 18:52 ]

[memphis]

Verwijderd schreef op 17 October 2003 @ 18:38:
Als ik nou 2 of meerdere motortjes op mn poort wil hebben kan ik ze dan allemaal verbinden met pin 25 of moeten ze elk op 1 aparte pin ? dus pin 18 t/m 24 ?
zonee waar zijn pin 18 tm 24 dan voor ?

Als je maar weet dat je de motoren niet direct op de poort kunt aansluiten, je zult toch minimaal een transistor mogelijk in combinatie met het relais moeten gebruiken.

Zoals opgemerkt is pin 18 t/m 24 massa, dat is toen zo verzonnen want als je gebruikt maakt van een flatcable worden de datalijnen netjes gescheiden door een aardedraad.

[ Voor 28% gewijzigd door Verwijderd op 17-10-2003 22:07 . Reden: mod HTML verwijderd uit quote ]

[pierre-oord]

Ik hou dit topic wel even in de gaten.

Op mijn site zie sig heb ik nog een klein stukje staan over het aansturen van de LPT poort over internet, is best simpel je moetut alleen ff weten

[Verwijderd]

Hartelijk bedankt voor de erg duidelijke uitleg (de FAQ).

In de toekomst wil ik de parallelle poort eventueel gaan gebruiken voor het aansturen van een (gelijkgerichte) 380V wisselspanningsbron (ook wel 'het lichtnet' genoemd). Hierbij zullen zeer snelle schakelmomenten (d.m.v. een MOSFET) en grote stromen (> 100 A) optreden. Het zou mij persoonlijk niets verbazen als hierbij enige inductiespanning opgewekt wordt.

Om mijn LPT-poort te beschermen dacht ik altijd aan een opto-coupler (schrijf ik dit goed?). Ik realiseer me dat deze dan een flinke spanning moet kunnen overbruggen. Is dit een goede oplossing??

[ Voor 3% gewijzigd door Verwijderd op 23-10-2003 02:29 ]

[Verwijderd]

>100A 380V... Wat en hoe wil je in hemelsnaam aansturen?
Electronisch schakelen met MOSFET's lijkt mij voor >100A een beetje te hoog gegrepen.

[Verwijderd]

Sorry, je hebt gelijk. Ik ga daarvoor een IGBT gebruiken (een soort hoogvermogenstransistor). Heeft hoge ingangsweerstand, lage uitgangsweerstand en is snel schakelend.

Maar is een opto een goed idee? Dus uitgang PP (5V) -> opto -> R -> gnd. De ingang van IGBT zit aangesloten tussen R en gnd. Het vermogenscircuit is dan 380V (=) -> load -> IGBT -> gnd.

Ik zou in dit geval dus maar 3 componenten nodig hebben om een schakeling te bouwen die zeer hoge stromen kan schakelen.

==============

@ sebastius:

Wie heeft gezegd dat ik alle drie de fasen gebruik? Ik heb uiteraard de beschikking over een 3-fasen aansluiting. Ik werk gewoon met lijnspanning (sqrt(3)*220V = 380V) i.p.v. fasespanning (220V).

Verder trek ik misschien maar 1/100 van de tijd 100A en de rest van de tijd 0A (anders had ik geen schakelinstallatie hoeven te maken). Dit levert dus als vermogen op (380V*100A)/100 = 380W. De huisinstallatie kan, globaal gesproken per fase, ongeveer het 10-voudige leveren.

[ Voor 39% gewijzigd door Verwijderd op 23-10-2003 18:01 ]

[sebastius]

100A, 380v, dat is drie maal 100A, 220 v. 100A x 220V = 220.000W, oftewel 660.000 Watt ga je schakelen? Of als ik verkeerd denk, dan is het 380.000 Watt, oftewel 380 KiloWatt... Grofweg een halve megawatt dus...

Volgens mij is er geen stroomhuisje in nederland wat dat zo aan één huis kan leveren...

Om zo'n onwijze stroom veilig te schakelen zou ik eerder naar professionele spullen gaan zoeken (kan me ook niet voorstellen dat dit in het 'hobby circuit' gebruikt word). Dus goede hoogspanning relais, met een degelijke en veilige aansturing.

Een kleine optocoupler smelt natuurlijk direct bij enig probleem, en dan springt het door in je PC en via je toetsenbord in jou...

[Krankenstein]

Ik vraag me nog steeds af hoe de parallelle poort in Win 2000 met c(++) is aan te sturen. Ben er een paar maanden geleden dagenlang mee aan het klooien geweest maar het is me niet gelukt. Dat was met WinIO. Ik zie veel LCD programma's met DLPortIO werken en ik neem aan dat min of meer hetzelfde is. Wil iemand een stukje code posten dat hij/zij heeft getest (en dan het liefst met Borland Free Commandline tools, want dat is een gratis compiler)?
Verder mooie faq.

Wat je ook kan vermelden is dat de ULN2803 hetzelfde is als de ULN2003 maar dan met 8 poorten (wil nog wel eens van pas komen).

[Verwijderd]

Krankenstein schreef op 23 October 2003 @ 11:06:
Ik vraag me nog steeds af hoe de parallelle poort in Win 2000 met c(++) is aan te sturen. Ben er een paar maanden geleden dagenlang mee aan het klooien geweest maar het is me niet gelukt. Dat was met WinIO. Ik zie veel LCD programma's met DLPortIO werken en ik neem aan dat min of meer hetzelfde is. Wil iemand een stukje code posten dat hij/zij heeft getest (en dan het liefst met Borland Free Commandline tools, want dat is een gratis compiler)?
Verder mooie faq.

Heb je inpout32.dll al geprobeerd? Er staat een link naartoe in de TS:

Bij mij werkte inpout32.dll het beste, die hier te downloaden is. In deze zipfile zitten ook al wat code voorbeelden.

Op de website van die dll zijn net als in dat zip bestand nuttige code voorbeelden te vinden. Zie bijvoorbeeld:

Parallelle poort interface voor Borland C Compiler

[DRAFTER86]

Ok, een vraagje van mij, ik wil graag een simpele schakelkaart maken voor de parallelle poort, nu weet ik dat ik zonder meer 8 dingen kan schakelen, dat is echter te weinig.
Ik weet ook dat ik via een de-mux meerdere (256) dingen kan schakelen, echter niet tegelijk.
Nu vroeg ik me af, is er een simpele manier om de status van een bepaalde uitgang op te slaan in een geheugen?
Voorbeeld:
Ik zet het getal 25 op de poort, dus alleen uitgang 25 word via een demux hoog.
Nu zeg ik (bijv via de controle poort van de lpt) dat de huidige status van poort 25 opgeslagen moet worden in een geheugen, vervolgens kan ik een andere poort hoog maken en blijft poort 25 hoog.
Als ik nu poort 25 laag wil hebben zorg ik dat er geen 25 op de lpt staat en zeg ik dat hij de huidige toestand van poort 25 weer moet opslaan (dus laag) en poort 25 word laag.
Ik hoop dat het een beetje duidelijk is, is dit mogelijk?

Edit:
Wat ik dus eigenlijk zoek is een relais dat zou werken met een momentschakelaar, 1x drukken aan, nog een keer drukken uit... (flipflop????)

[ Voor 8% gewijzigd door DRAFTER86 op 23-11-2003 12:59 ]

[DRAFTER86]

Ok even wat duidelijker, wat ik dus eigenlijk zoek is een relais dat bij de eerste puls aan gaat, en bij de tweede puls weer uit... Moet toch kunnen?

[Verwijderd]

Ik denk dat je de oplossing hier inderdaad bij een flipflop moet zoeken. Het kan met een JK flipflop waarvan je de Clear, J en K ingang aan Vcc moet leggen. De datalijn van de parallelle poort verbind je dan met de clock ingang. Volgens mij heb je dan precies wat je zoekt. _{Ik hoor het graag van iemand met meer verstand hiervan}

/edit: de 7473:

[ Voor 11% gewijzigd door Verwijderd op 24-11-2003 18:10 ]

[Ghannes]

Wil iemand mss mij op weg helpen om een source te schrijven om pin2 hoog te krijgen?
Bedankt

[Verwijderd]

Ghannes schreef op 27 november 2003 @ 23:13:
Wil iemand mss mij op weg helpen om een source te schrijven om pin2 hoog te krijgen?
Bedankt

Erg eenvoudig Het belangrijkste is dat je de decimale waarde hebt. Om pin 2 hoog te zetten heb je de binaire waarde 00000010 nodig, wat overkomt met 2 decimaal. De code is dan, volgens de TS:

Visual Basic .NET:

Private Sub cmdLedOn_Click()
    Out Val(888), 2
End Sub

Zo zou het moeten werken en anders kun je het cijfer 2 veranderen door een andere waarde. Vervangen door:

Visual Basic .NET:

Private Sub cmdLedOn_Click()
    Out Val(888), 255
End Sub

zal altijd werken Natuurlijk wel een knop maken met die naam

[Verwijderd]

Even een kleine klustip uit een ander topic. Het is zeker wel handig dat je voor zijn 25 euro al je lampen via de computer kunt bedienen Uiteraard via de parallelle poort.

Verwijderd schreef op 22 november 2003 @ 13:27:
Als het gaat om het schakelen van apparaten met de PC is er een hele eenvoudige en goedkope oplossing. Overal zijn wel die "klik-aan-klik-uit" systemen (of ondere veel andere namen) te koop. Als je de afstandsbediening open maakt zijn de druktoetsen niet meer dan maakcontacten. Met een transistor (of het kan zelfs direct) kun je die dan weer met de parallelle poort verbinden (voor hoe dat moet: De Parallelle poort FAQ).

Wat de voordelen daarvan zijn? Het is zeer voordelig (ik neem aan dat dat wel een rol kan spelen, aangezien je dan weer meer geld over houd voor andere delen van het systeem ), het is draadloos en eenvoudig. Op een enkele parallelle poort kun je zo al 12 apparaten draadloos aansturen, stop je er nog 2 extra parallelle poorten bij heb je al 36 apparaten, wat me al ruim genoeg lijkt. Hetzelfde kan natuurlijk ook met de USB poort, maar dan moet je wel bezig gaan met het programmeren van een PIC.

[Verwijderd]

Hey, had vraagje.. het lukt me niet helemaal.. heb aan andere mensen gevraagt die dit ook al gedaan hadden maar 0,0 reactie
Als ik kabel aansluit en ik test (ledje op op pin 2t/m9 & pin 25) dan brand hij miniiimaal (is klein power ledje) en volgens mij ligt het nie aan proggie.. had dat proggie hier vandaan gedownload en dan Out Val(888), 255 en Out Val(888), 0 onder knoppen gezet maar ledje blijft zo minimaal branden.. kan iemand hier iets over zeggen

[Verwijderd]

Dit is misschien nog wel een handige link voor de (mooie ) faq: http://www.beyondlogic.org/

En hier staat ook nog uitgelegd hoe je de parallele poort aan kunt sturen in Java.
Zie ook de readme.txt voor meer info.

[memphis]

Verwijderd schreef op 15 december 2003 @ 21:32:
Hey, had vraagje.. het lukt me niet helemaal.. heb aan andere mensen gevraagt die dit ook al gedaan hadden maar 0,0 reactie
Als ik kabel aansluit en ik test (ledje op op pin 2t/m9 & pin 25) dan brand hij miniiimaal (is klein power ledje) en volgens mij ligt het nie aan proggie.. had dat proggie hier vandaan gedownload en dan Out Val(888), 255 en Out Val(888), 0 onder knoppen gezet maar ledje blijft zo minimaal branden.. kan iemand hier iets over zeggen

Een printerpoort is niet geheel gemaakt om een ledje aan te sturen. De ene zal het goed doen, de ander kan amper stroom leveren. Even een 7404/7406/ULN2003 tussen poort en led hangen.

[Verwijderd]

Hmm op deze pc brand hij op 4-25 wel heel fel en derest weer niet echt vaagheid.. maarja ik heb dus dat proggie gedownload dat hij op stond om te testen maar er veranderd niet veel

[Atmoz]

Heb je wel een transistor gebruikt?

[Atmoz]

Ghannes schreef op 27 november 2003 @ 23:13:
Wil iemand mss mij op weg helpen om een source te schrijven om pin2 hoog te krijgen?
Bedankt

Hé neefje
Ben je ookal met LPT1 proggen bezig...toeval, ik heb net mijn deel-projectje afgerond. Ik ga een heleboel dingen besturen via de LPT1 en in combinatie met wat uC's gaat het geheel echt mooi worden. Over een aantal weken een uitgebreide topic met foto's films en weer een site. Als je (jullie) nog info nodig hebben hoor ik het wel.

Als je toch uC's kunt programmeren kun je beter hiermee werken (in combinatie met de LPT1). Hierdoor heb je ook geen last meer dat lampen (of andere apparaten) aan/uit gaan als de pc opstart. Ik heb nu een super stabiel systeem gemaakt met vele uitgangen en een mooie design graphic interface gemaakt in VB6 Als ik weer eens langskom kunnen we eens wat foeken bij je in de kelder

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 16 december 2003 @ 14:06:
Dit is misschien nog wel een handige link voor de (mooie ) faq: http://www.beyondlogic.org/

En hier staat ook nog uitgelegd hoe je de parallele poort aan kunt sturen in Java.
Zie ook de readme.txt voor meer info.

Bedankt, ze staan er nu ook bij.

[insan1ty]

Ok ik probeer nu dus in Borland C++ 6.0 mn LPT poort aan te sturen.
Onder Windows XP met dat dlportio ding, mn LCD werkt ook dus dat is het probleem niet.
Via google is veel te vinden over C, maar dat is allemaal uit de dosversies en ik wil dus graag een GUI maken...
Zoiets:

Probleem is dus dat die dos commando's niet werken.
outportb wordt niet herkend bijvoorbeeld..
Maar als ik het zo doe kan het wel [via google gevonden]:

code:

//switch led on /off in Visual C++

#include <conio.h>
#include <windows.h>

int main()
{
    int counter;
    //10 loops
    for(counter = 0;counter<=9;counter++)
    {
    _outp(0x378,1); //output is high
    _sleep(250); //250 mS delay
    _outp(0x378,0); //output is low
    _sleep(250);
    }

    return 0;
}

Ik zit ook met de status... Die wil ik niet uitlezen maar gewoon in het programma zelf bijhouden. Ik had daar dit voor bedacht, maar hiermee gaat ie alleen aan en niet meer uit:

code:

void __fastcall TForm1::Button1Click(TObject *Sender)
{
int status1;
if (status1==0)
 {
 Label1->Caption="uit";
 status1=1;
 }
 else
 {
 Label1->Caption="aan";
 status1=0;
 }
}

Maar ik moet het dus in een OnClick event kunnen plaatsen.
Hoe gaat dit werken?


Btw ik heb dus een print incl relais enzo gemaakt [Jaja galvanisch gescheiden ] en die wil ik hier dus graag mee aansturen.

[ Voor 18% gewijzigd door insan1ty op 16-12-2003 23:03 ]

[Verwijderd]

atmoz schreef op 16 december 2003 @ 19:15:
Heb je wel een transistor gebruikt?

Nope.. hmmz ik vind het vaag.. snap niet waarom het niet werkt maja

[Atmoz]

Zo, ik heb al wat ge-oefend met dat VB6. Heb effe de testlayout op internet gezet.

Het programma is heel simpel opgebouwd en ziet er zo uit:



Als je op de buttons klikt gaat het desbetreffende apparaat/lamp aan of uit.
En als de pc opnieuw opstart of als je hem afkoppelt/aankoppelt dan gebeurt er niets met de apparaten/lampen Zit dus nog een stukje code en electronica achter wat hiervoor zorgt

Ik ben nu bezig met de layout uit te breiden tot meer lampen en andere dingen..

[edit]
Effe erbij zeggen wat de iconen betekenen:

1ste is de DTS versterker
2e is de leeslamp
3e lavalamp
4e staande lamp (300watt)
5e bureau lampje

wat komt er nog allemaal in:

- 3x spots op rail
- 3x spots op muur
- TV (met popup scherm en dan kun je volume/zender up/down doen )
- nog wat extra lampen, maar weet nog niet welke en waar
- DVD speler en beamer enzo, maar dat is wat voor later..

[ Voor 33% gewijzigd door Verwijderd op 20-12-2003 15:12 . Reden: modedit: plaatje te groot - thumbed ]

[Verwijderd]

hmz.. mischien dat ik iets vergeten ben?
ik heb:
- inpout32.dll onder Windows/System gezet
- Printer kabel in printer poort gedaan
- Ledje elke keer getest op 2-25, 3-25, 4-25 enz. t/m 9-25
- Dat vb test proggie geprobeert en andere van i-net en zelf wat geprobeert

En het werkt niettttt

(Heb ook al gevraagt aan andere gasten die dit al eens gedaan hadden en die wisten het ook niet.. en heb op 2 pc's geprobeert dus het zal wel aan mij liggen.)

[Atmoz]

doe een tpr op de paoort 2 en zet het getal op 1 en dsan MOEt de led graan

[Verwijderd]

hmmz pin 0 1 2 en 3 is niet eens aangesloten op deze oude printerkabel en het ledje gaat wel aan maar niet uit.. krijg er niet veel verandering in.

[insan1ty]

Verwijderd schreef op 20 december 2003 @ 13:12:
hmmz pin 0 1 2 en 3 is niet eens aangesloten op deze oude printerkabel en het ledje gaat wel aan maar niet uit.. krijg er niet veel verandering in.

Uh je moet wel een echte printerkabel gebruiken... Dus met 25 adertjes/pins..

[Verwijderd]

Koop dat het daar aan ligt.. even vragen of mama nog zin heeft om auto te rijden

[Stoney3K]

* Stoney3K mist nog wat info over de wat modernere 1284 standaarden zoals ECP en EPP

Maar wat ik wil zeggen is: Wat als je aan 5 inputlijnen niet genoeg hebt, bv. als je een logic analyser voor je parport wil maken?

Enne: het STROBE signaal, komt daar gewoon een klokpuls uit als er wat naar de outputlijnen geschreven wordt? Misschien wel erg handig voor het aansturen van schuifregisters/latches (Zoals in blinkingleds)

[Verwijderd]

Strobe is een handshake signaal voor de databits.

http://www.macrocad.com/doc/vcm1286.pdf
http://www.fapo.com/eppmode.htm
http://zone.ni.com/devzon...680400679736?OpenDocument

[Atmoz]

atmoz schreef op 20 december 2003 @ 02:54:
doe een tpr op de paoort 2 en zet het getal op 1 en dsan MOEt de led graan

Holyshit, was ik zo gaar gister

Ik bedoelde waarschijnlijk te zeggen:
Zet een transistor op pinnetje 2 van de LPT, en zet de waarde 1 op de poort, dan moet de LED gaan branden..


Ennuh, thanx euss voor het resizen en editten van mijn plaatje

[Neptunus]

Een heel goede FAQ, maar één klein ding mis ik nog. De pins informatie van een 36 pins parallelle poort. Misschien is het handig om hiervan ook z'n handig plaatje in te voegen net zoals het is gedaan voor de 25 pins aansluitingen.

Had zelf ook nog mooie URL gevonden.

http://www.lammertbies.nl/comm/cable/parallel.html

[ Voor 89% gewijzigd door Neptunus op 26-12-2003 22:04 ]

[memphis]

De 36 pins Centronics connector is de stekker waarmee de kabel verbinding maakt met de printer, voor stuursignalen naar een stukje (hobby)electronica zal je niets met deze stekker doen.

[Neptunus]

Nou gebruik het voor een verbinding die tegen een stootje moet kunnen. Ik heb via via z'n stekker met 36 pins gehad. Deze wou ik gebruiken voor het schakelen van verlichting in de tuin.

[Brokencore]

Ik heb ook nog wel een leuk programma om de uitgangen van de LPT poort aan te stuuren, http://www.kemo-electronic.de/ksi8_winall.exe Hierin zitten verschilende functies, zoals een tijdklok en je kan een programma programeren die hij dan afloopt.

Edit: Puntje thanks noobxxl

[ Voor 8% gewijzigd door Brokencore op 02-01-2004 11:14 ]

[Verwijderd]

Zoals u de link poste werkt hij niet...

zo wel http://www.kemo-electronic.de/ksi8_winall.exe

= - .

[edit]

Ik heb het programma geinstaleerd maar ik vind nergens een schema. Welke contacten stuurt hij nu aan?

[edit\]

[ Voor 40% gewijzigd door Verwijderd op 02-01-2004 10:54 ]

[Verwijderd]

http://reusel.vindme.nl/public/schema.jpg

okay hier is het schematje!


heb hem zelf even gebrouwen.

[Brokencore]

Verwijderd schreef op 02 januari 2004 @ 11:11:
http://reusel.vindme.nl/public/schema.jpg

okay hier is het schematje!


heb hem zelf even gebrouwen.

Uh, waar zijn die schakelaars voor?

Ik heb zelf die van CO gebruikt, http://www.circuitsonline.net/circuits/view/34 .
Deze is iets veiliger.

Hij stuurt dus gewoon pin 2 tot 9 aan met 5 volt.

[Verwijderd]

De schakelaars zijn de schakelaars die het programma gebruikt.

1 is dus schakelaar 1 in het programma...

[Atmoz]

uhmmm..
Deze zou ik dus nooit bouwen he:

- wat heb je aan die schakelaars?
- waarom gebruik je geen weerstanden?
- waarom gebruik je geen transistors? (veel veiliger voor pc)
- het minst of geringste hoeft maar mis te gaan en je hebt geen LPT1 meer op je pc

Kortom: doe wat meer moeite en bouw die schakeling van op CO.

[Brokencore]

Kortom: kruisje :-p

[Ghannes]

Het werkt wel wat hij daar heeft. Ik heb mijn lpt doorgemeten en kwam op 2/3 volt uit. Maarja je hebt gelijk atmoz, een transistor is wat veiliger

[Verwijderd]

Okay okay jullie hebben gelijk. maar wat kan er dan mis gaan als ik een ledije aansluit op mijn lpt poort op mijn manier?

[Atmoz]

Tja, dat je de LPT1 teveel belast. Of zoals ik al zei: als je ook maar iets verkeerd aansluit bijvoorbeeld per ongeluk 5 volt ergens aanhangt (je weet nooit wat je verder nog gaat bouwen aan je schakeling) dan kan de LPT1 ook kapot gaan. En relais enzo kun je er al niet mee schakelen, dus meer dan LED's kom je niet.

[Ghannes]

Ik heb een vraagje,
Kan ik bij ieder apparaat dat op 230V werkt gewoon dezelfde relais gebruiken, als ik het dus aanstuur via de printerpoort? En welke zou dit dan zijn?

[ Voor 16% gewijzigd door Ghannes op 02-01-2004 17:28 ]

[Atmoz]

Ligt aan het vermogen wat het apparaat/lamp gebruikt. Wat staat op de relais? Het moet uiteraard voor 230 volt gemaakt zijn. En verder staat er misschien ook een amperage op. meestal kun je een lamp wel schakelen met alle 230 volt relais. Een hele discoverlichtinginstallatie wordt al wat moeilijker...

[Verwijderd]

nu jullie het over relais hebben krijg ik ineens heel veel ideeen... idd een relais die blijven volledig buiten de lpt poort maar je kunt dan niet de stroom van de lpt gebruiken das een nadeel. je kunt dan in princiepe alle apparaten aan sturen als de relais en het apparaat maar samen werken. dus gelijke stroom en de relais moet niet te ligt zijn. (hij moet de ampere aan kunnen)

[ Voor 3% gewijzigd door Verwijderd op 02-01-2004 20:05 ]

[Ghannes]

atmoz schreef op 02 januari 2004 @ 19:33:
Ligt aan het vermogen wat het apparaat/lamp gebruikt. Wat staat op de relais? Het moet uiteraard voor 230 volt gemaakt zijn. En verder staat er misschien ook een amperage op. meestal kun je een lamp wel schakelen met alle 230 volt relais. Een hele discoverlichtinginstallatie wordt al wat moeilijker...

ahzo, ik ga nu eerst HIER eens kijken

[Verwijderd]

Kent er iemand een plugin voor winamp waarmee je winamp via de lpt poort kan besturen ik heb namelijk geen kabeltje voor de com poort... En ik heb een ander probleem met winamp als ik ledjes aansluit op de lpt poort en de pulgin van winamp open om de leds te laten knipperen dan geeft hij deze error: "Plug-in executed illegal operation. Restart of Winamp is recommended (2)" bij een andere versie van het programma staat er tussen de () geen 2 maar 1, dus (1). Ik had winamp 2.8 daar had ik hetzelfde probleem en ik heb nu winamp 5 ook dat probleem.

[Verwijderd]

Nav Software requests? kwam justmental met een goede tip:


Lalim Parallel Port Control *

[Verwijderd]

ik gebruik altijd Parallel Port Monitor om dingen te testen (geloof dat deze nog niet genoemd was) niet veel speciaals, maar wel handig

[Neptunus]

Ik ben bezig geweest om de LPT poort aan te sturen onder java. Zonder groot succes.

Ik wilde JNI gebruiken om de mogelijkheden van DLPORTIO.dll te gebruiken onder java. DIt omdat het moet kunnen werken onder win2000 en winXP.

Maar goed, de bedoeling was om onder een map plugin de benodige classes en bestanden te zetten die nodig zijn voor de onder stuning van de LPT poort onder java. Zeg maar een plugin map. Deze map zou je dan als package moeten kunnen laden en de mogelijkheden van DLPORTIO.dll kunnenn gebruiken via JNI.

Nu heb ik totaal geen verstand van C of C++, heb me tot op heden alleen nog maar bezig gehouden met Java. Zijn er misschien mede tweakers die me op gang willen helpen bij het maken van z'n package? Dit zou misschien ook leuk zijn voor mensen die ook de LPT poort willen aansturen onder java.

De code die ik gescheven heb is alleen maar een opzet.

Hier nog wat code die ik gemaakt had;

Java:

/**
When using this class give de constructor the address of de Lpt port
you want to use!! After what you can use the the following methods
to access the Lptport;
       public int readByte(int address)
       public static void writeByte(int address, int oneByte)
*/

import plugin.ParallelPort;

public class Apl{

    private static final int DATAPORT = 378;                // OUTPUT
    private static final int STATUSPORT = DATAPORT + 1;     // INPUT
    private static final int CTRLPORT = DATAPORT + 2;       // INPUT/OUTPUT

    public static void main(String[] args) {

        ParallelPort parallelPort = new ParallelPort(0x378);

        int aByte;
        aByte = parallelPort.readByte(DATAPORT); //read a byte from the DATAPORT
        System.out.println("Status from DATAPORT: " + aByte);

        parallelPort.writeByte(DATAPORT, 0x000);
        System.out.println("Status from DATAPORT must by 0, the real status: " + parallelPort.readByte(DATAPORT));

        int bByte;
        bByte = parallelPort.readByte(STATUSPORT); //read a byte from the STATUSPORT
        System.out.println("Status from STATUSPORT: " + bByte);

    }
}

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////


/**
De mogelijkheden die DLPORTIO.dll bevat

Public Declare Function DlPortReadPortUchar Lib "dlportio.dll" (ByVal Port As Long) As Byte
Public Declare Function DlPortReadPortUshort Lib "dlportio.dll" (ByVal Port As Long) As Integer
Public Declare Function DlPortReadPortUlong Lib "dlportio.dll" (ByVal Port As Long) As Long

Public Declare Sub DlPortReadPortBufferUchar Lib "dlportio.dll" (ByVal Port As Long, Buffer As Any, ByVal Count As Long)
Public Declare Sub DlPortReadPortBufferUshort Lib "dlportio.dll" (ByVal Port As Long, Buffer As Any, ByVal Count As Long)
Public Declare Sub DlPortReadPortBufferUlong Lib "dlportio.dll" (ByVal Port As Long, Buffer As Any, ByVal Count As Long)

Public Declare Sub DlPortWritePortUchar Lib "dlportio.dll" (ByVal Port As Long, ByVal Value As Byte)
Public Declare Sub DlPortWritePortUshort Lib "dlportio.dll" (ByVal Port As Long, ByVal Value As Integer)
Public Declare Sub DlPortWritePortUlong Lib "dlportio.dll" (ByVal Port As Long, ByVal Value As Long)

Public Declare Sub DlPortWritePortBufferUchar Lib "dlportio.dll" (ByVal Port As Long, Buffer As Any, ByVal Count As Long)
Public Declare Sub DlPortWritePortBufferUshort Lib "dlportio.dll" (ByVal Port As Long, Buffer As Any, ByVal Count As Long)
Public Declare Sub DlPortWritePortBufferUlong Lib "dlportio.dll" (ByVal Port As Long, Buffer As Any, ByVal Count As Long)
*/

/**
When using this class give de constructor the address of de Lpt port
you want to use!! After what you can use the the following methods
to access the Lptport;
       public int readByte(int address)
       public static void writeByte(int address, int oneByte)
*/

package plugin;

public class ParallelPort {

   /**
   The port base address (e.g. 0x378 is standard base address for LPT1)
   */
   private int address;

   /**
   To cunstruct a ParallelPort object,
   you need the port base address
   */
   public ParallelPort (int theAddress)  {
      address = theAddress;
   }

   /**
   Reads one byte from the given address.
   */
   public static native int nativeReadOneByte (int address);

   /**
   Write one byte to the given address.
   */
   public static native void nativeWriteOneByte (int address, int oneByte);

   public int readByte(int address) {
       return nativeReadOneByte (address);
   }

   public void writeByte(int address, int oneByte) {
       nativeWriteOneByte( address, oneByte);
   }

   /**

   ALS DE METHODEN;
   public static native int nativeReadOneByte (int address);
   public static native void nativeWriteOneByte (int address, int oneByte);

   NIET GEBRUIKT KUNNEN WORDEN DAN ZULLEN DIE REGELS VERANDERT MOETEN WORDEN MOETEN
   WORDEN. HET CASTEN VAN DE VERSCHILLENDE VARIABELEN GAAT MISSCHIEN NIET GOED.

   public static native void nativeReadOneByte(int address, byte oneByte);
   public static native void nativeWriteOneByte(int address, byte oneByte);

   public static void writeByte(long address, int oneByte) {
       nativeWriteOneByte( (int) address, (byte) oneByte);
   }

   public static void writeByte(int address, byte oneByte) {
       nativeWriteOneByte( address, oneByte);
   }

   public static native void nativerReadByte(int address);

   public static void readByte(long address) {
       nativeReadOneByte( (int) port);
   }

   public static void readByte(int port) {
       nativeReadOneByte (port);
   }

   */

   static {
      System.loadLibrary("ParallelPort");
   }
}

Nou ben erg benieuwt of er al mede tweakers zijn die onder win2000 of winXP de LPT poort onder java gebruikt hebben?

[ Voor 100% gewijzigd door Verwijderd op 18-03-2004 07:29 ]

[Verwijderd]

heeft iemand nog een backup ofzo van de plaatjes?
(met name over de relais)

[Verwijderd]

Nog even wat opgedoken uit mijn archief

Als andere mensen nog bestanden in hun cache e.d. hebben staan zie ik die graag tegemoet zodat ik dit topic weer kan 'repareren'.

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 25 maart 2004 @ 17:42:
Als andere mensen nog bestanden in hun cache e.d. hebben staan zie ik die graag tegemoet zodat ik dit topic weer kan 'repareren'.

http://www.tweakers.net/ext/f/11917/full.jpg

[Verwijderd]

Eerste plaatje: http://www.tweakers.net/ext/f/11918/full.jpg

Achtergrondplaatje van de 'vragen': http://www.tweakers.net/ext/f/11916/full.gif

[ Voor 6% gewijzigd door Verwijderd op 25-03-2004 17:46 ]

[Verwijderd]

tnx 4 fixing it

vraagje: bij die relais staat een diode in het schema welk typenr is dat? (of is het een led?)