Stroomstoring Spanje, Portugal en deel Frankrijk

[ljsquare]

Sinds vanmiddag 12:30u is de stroom in Spanje en delen van Portugal en Zuid-Frankrijk uitgevallen.
Volgens de regionale president van Andalusië gaat dit, gezien de omvang en wijze, erg sterk op een cyberaanval.
Zou dit de eerste grote cyberaanval van Europe zijn?
Bron: https://www.elconfidencia...-sobre-el-apagon_4117978/

[ Voor 19% gewijzigd door ljsquare op 28-04-2025 16:40 ]

[Cass Casey]

AZ (en nu AWM) is geen HK, graag ontopic

[ Voor 92% gewijzigd door Outerspace op 28-04-2025 16:36 ]

[Gitarist]

ljsquare schreef op maandag 28 april 2025 @ 15:48:
Sinds vanmiddag 12:30u is de stroom in Spanje en delen van Portugal en Zuid-Frankrijk uitgevallen.
Volgens de regionale president van Andalusië gaat dit, gezien de omvang en wijze, erg sterk op een cyberaanval.
Zou dit de eerste grote cyberaanval van Europe zijn?

Geen idee, maar ik (als absolute leek op het gebied van elektriciteit en ook op het gebied van cyberaanvallen ) dacht dit ook. Heel bijzonder dat zo'n enorm groot gebied getroffen kan zijn door een storing... toch?

[JukeboxBill]

Cyberaanval hoeft niet. Netten zijn op veel plaatsen al aan de grenzen van de capaciteit.
Daardoor is een "kettingreactie" van uitval ook mogelijk.
De aansluiting naar Frankrijk werd niet voor niets afgekoppeld om daar verdere problemen te voorkomen.

[Hennie-M]

Ik ben benieuwd wat de prijs van noodstroom aggregaten in Nederland gaat worden.
Toevallig genoeg zat ik vorige week uit nieuwsgierigheid te kijken wat zoiets kost om in ieder geval de koelkast en wat kleine dingetjes online te houden.

Maar toen had ik het al het idee dat het eigenlijk best veel geld is voor iets wat praktisch nooit voorkomt... En toen kwam dit

[Vlassie1980]

Er zijn ook een aantal sites in Nederland vanmorgen aangevallen via DDOS aanvallen....

De ene speculeert op een grootschalige test aanval, de ander denkt dat het een normale storing is. Ik vind de storing wel heel erg omvangrijk maar durf niet te zeggen of dit een hack is of dat er echt gewoon een groot probleem zit in het elektriciteitsnetwerk.

Denk dat we er wel achter gaan komen, en dan is het te hopen dat het gewoon een normale storing is waarbij de impact enorm is.

[Ernemmer]

Een test aanval zal het niet zijn want dan is er alweer 1 manier gebruikt om het netwerk plat te leggen.
En die regio lijkt mij ook niet heel interessant om aan te vallen.

Waarschijnlijk gewoon een overbelast net of een verkeerde software update.

[ Voor 7% gewijzigd door Ernemmer op 28-04-2025 16:05 ]

[Wilke]

Het is sowieso niet de eerste grote cyber-aanval op Europa, zo hadden we recent verkiezingen in Roemenië: https://nos.nl/nieuwsuur/...-waarschuwing-voor-europa

Op infrastructuur - ook niet. Zie referenties o.a. hier: https://edition.cnn.com/2...mpics-intl-hnk/index.html - de aanvallen op Franse spoorinfra tijdens de Olympische spelen was niet rechtstreeks aan Rusland te linken, maar andere voorvallen wel.

Bijvoorbeeld deze: ontploffende pakketten in Duitse distributiecentra:

https://www.pbs.org/newsh...-packages-on-cargo-planes

Hoewel dus een interessante vraag, kan het natuurlijk ook gewoon een storing zijn, want eigenlijk is het al haast een wonder dat het niet vaker mis gaat, als ik op hoogspanningsforum soms eens lees.

Daar loopt ook al een draadje:

https://www.hoogspanningsforum.com/viewtopic.php?t=2196

[Qwerty-273]

Wat het ook is, er is tijd nodig om dat goed te kunnen onderzoeken. Wat het wel en wat het niet is geweest. Er is weinig nuttig aan speculatie op dit moment, daarmee veroorzaak je alleen maar ruis over dit onderwerp.

[Bartske]

Van het NOS liveblog:

De Portugese netbeheerder zegt dat de problemen met het stroomnetwerk komen door een storing in het Spaanse elektriciteitsnet. De netbeheerder zegt dat het komt door "een zeldzaam atmosferisch fenomeen". Onduidelijk is wat hiermee bedoeld wordt, maar mogelijk houdt het verband met extreme temperatuurverschillen in het binnenland van Spanje.

Blijft erg vaag maar mogelijk dus geen cyberaanval.

[Ernemmer]

Qwerty-273 schreef op maandag 28 april 2025 @ 16:12:
Wat het ook is, er is tijd nodig om dat goed te kunnen onderzoeken. Wat het wel en wat het niet is geweest. Er is weinig nuttig aan speculatie op dit moment, daarmee veroorzaak je alleen maar ruis over dit onderwerp.

Maar is dat nu niet juist het doel van een topic over iets wat net gebeurt is op Tweakers? beetje speculeren over wat er gebeurt zou kunnen zijn.

[ Voor 4% gewijzigd door Ernemmer op 28-04-2025 16:18 ]

[vlaag]

Wat voor een invloed heeft het op de rest van Europa m.b.t. balanceren van het netwerk, als een heel land uitvalt dan kan er niet ingesprongen worden, alles wat beloofd is kan niet worden afgeroepen

[thof]

Vroeg ik mij ook af, hoe doet het grid het nu in Europa? Daarbij kwam ik deze website tegen, waar je de huidige net frequentie kan zien. Lijkt op zich weer rond de gewenste 50Hz te zitten, in ieder geval niet op de 49.5Hz waar ik op X iets over las.
https://www.mainsfrequency.com/

[franssie]

Ik had eerder begrepen dat een brand in/nabij een hoogspanningsstation in Narbonne (F) een oorzaak zou kunnen zijn. We wachten het af.
Maar zoals hier al eerder aangehaald, EU heeft een zeer groot gekoppeld netwerk, dus dit zal vast nog wel eens gebeuren.

[jeroen3]

thof schreef op maandag 28 april 2025 @ 16:21:
Vroeg ik mij ook af, hoe doet het grid het nu in Europa? Daarbij kwam ik deze website tegen, waar je de huidige net frequentie kan zien. Lijkt op zich weer rond de gewenste 50Hz te zitten, in ieder geval niet op de 49.5Hz waar ik op X iets over las.
https://www.mainsfrequency.com/

Op het hoogspanning forum heeft iemand daar wel een dip opgemerkt.
https://www.hoogspannings...41553&hilit=spanje#p41549

Er wordt gesuggereerd dat deze dip naar 49.9x Hz PV van het net heeft gegooid, dat geloof ik niet, want IEC 50549-2018 zegt dat de frequentie veel dieper moet zakken voordat ze stoppen. Er zit zelfs een power reduction curve in de spaanse grid code als de frequentie buiten grenzen gaat.

[Outerspace]

Ik verplaats je topic naar AWM, daar past het beter. Misschien wel goed om de topicstart even bij te werken nav de regels binnen AWM

[jack zomer]

Inmiddels de generator gestart en verrassend genoeg doet de fibra het.
Had dat eigenlijk niet verwacht, mede door het uitvallen van masten en verbindingen...

Heb er maar een chill dag van gemaakt. Beetje gras maaien etc.

[thof]

franssie schreef op maandag 28 april 2025 @ 16:21:
Ik had eerder begrepen dat een brand in/nabij een hoogspanningsstation in Narbonne (F) een oorzaak zou kunnen zijn. We wachten het af.
Maar zoals hier al eerder aangehaald, EU heeft een zeer groot gekoppeld netwerk, dus dit zal vast nog wel eens gebeuren.

Euronews merkt dat, naast andere speculaties, ook op:

A fire in the south-west of France, on the Alaric mountain, which damaged a high-voltage power line between Perpignan and eastern Narbonne, has also been identified as a possible cause, Portugal's national electric company REN said.

https://www.euronews.com/...t-by-massive-power-outage

[franssie]

jack zomer schreef op maandag 28 april 2025 @ 16:34:
Inmiddels de generator gestart en verrassend genoeg doet de fibra het.
Had dat eigenlijk niet verwacht, mede door het uitvallen van masten en verbindingen...

Heb er maar een chill dag van gemaakt. Beetje gras maaien etc.

Jij zit in Spanje dan? En Fibra is glasvezel?

[YakuzA]

jeroen3 schreef op maandag 28 april 2025 @ 16:30:
[...]

Op het hoogspanning forum heeft iemand daar wel een dip opgemerkt.
https://www.hoogspannings...41553&hilit=spanje#p41549

Er wordt gesuggereerd dat deze dip naar 49.9x Hz PV van het net heeft gegooid, dat geloof ik niet, want IEC 50549-2018 zegt dat de frequentie veel dieper moet zakken voordat ze stoppen. Er zit zelfs een power reduction curve in de spaanse grid code als de frequentie buiten grenzen gaat.

Staat hier idd ook ergens in de HK een plaatje:
Septillion in "WTF (?!) Deel je ervaringen bij WTF situaties - Deel 10"
<49,85Hz is wel een flinke dip iig.

[Cass Casey]

Edit. Dubbel

[ Voor 97% gewijzigd door Cass Casey op 28-04-2025 16:52 ]

[Cass Casey]

ljsquare schreef op maandag 28 april 2025 @ 15:48:
Zou dit de eerste grote cyberaanval van Europe zijn?

Mijn eerste reactie is door @Outerspace geïnterpreteerd als zijnde niet serieus/offtopic, maar ik bedoelde het gewoon serieus: áls dit al een cyberaanval zou zijn, dan is het zeker niet de eerste. Grote cyberaanvallen zijn dagelijkse kost.

Bron: ik werk voor een overheidsinstantie die zich o.a. hiermee bezig houdt.

[MrAngry]

YakuzA schreef op maandag 28 april 2025 @ 16:44:
[...]

Staat hier idd ook ergens in de HK een plaatje:
Septillion in "WTF (?!) Deel je ervaringen bij WTF situaties - Deel 10"
<49,85Hz is wel een flinke dip iig.

De vraag is of dit oorzakelijk of een gevolg is. Als er met Spanje en Portugal netto veel opwek van het net verdwijnt dan zakt de frequency ook.

[Virtuozzo]

'No indications of any cyber-attack,' EU's Costa says as he confirms contact with Spanish, Portuguese leaders

European Council president António Costa, a former Portuguese prime minister, has just confirmed earlier report that he’s in touch with Spanish and Portuguese leaders about the power outage affecting the countries.

“Grid operators in both countries are working on finding the cause, and on restoring the electricity supply,” he says.

But he added that “at this point, there are no indications of any cyber-attack.”

[Miki]

Ik verblijf momenteel op Ibiza en hier hebben we gelukkig geen last van stroomuitval.

Van wat ik uit het Spaanse nieuws meekrijg is het niet mals en verwachten ze pas over 3 tot 6 uur de eerste hervattingen te verwachten. In Portugal wordt gesproken over een week maar gezien de Spaanse vergelijking lijkt me dat iets te overtrokken zijn.

Al met al doet het wel surealtisch aan als je de tv beelden ziet van mensen die over straat lopen en verkeerschaos rondom de straten.

Misschien nog wat interessante informatie is dat het Iberische stroomnetwerk weinig vertakkingen heeft met het Europese netwerk. Daarom is het probleem momenteel vrij geïsoleerd en heeft het alleen betrekking op Spanje en Portugal.

[ Voor 35% gewijzigd door Miki op 28-04-2025 17:15 ]

[Vorkie]

Hoorde inderdaad dat het in het 380kV netwerk zit. Wel bijzonder dat 1 stuk dit zo’n probleem geeft, tijd voor verbeteringen dan.

[Miki]

Reactie van Portugese netbeheerder:

'Extreme temperature variations in Spain' contributed to outage - Portuguese grid officialspublished at 16:10

16:10

We have a bit more for you now from the Portuguese energy company REN (Rede Eletrica Nacional).

It says that "due to extreme temperature variations in the interior or Spain, there were anomalous oscillations in the very high voltage lines (400 KV), a phenomenon known as 'induced atmospheric vibration'".

"These oscillations caused synchronisation failures between the electrical systems, leading to successive disturbances across the interconnected European network."

Bron: https://www.bbc.com/news/...e8-a17a-2261efc1ba5b#post

[ Voor 12% gewijzigd door Miki op 28-04-2025 17:28 ]

[jeroen3]

YakuzA schreef op maandag 28 april 2025 @ 16:44:
[...]

Staat hier idd ook ergens in de HK een plaatje:
Septillion in "WTF (?!) Deel je ervaringen bij WTF situaties - Deel 10"
<49,85Hz is wel een flinke dip iig.

Ja maar niet diep genoeg.

1 De elektriciteitsproductie-eenheid is in staat om op het net aangesloten en in bedrijf te blijven binnen de volgende frequentiebanden en tijdsperiodes, als bedoeld in artikel 13, eerste lid, onderdeel a, subonderdeel i, van de Verordening (EU) 2016/631 (NC RfG):

a. in de frequentieband van 47,5 Hz tot 48,5 Hz gedurende 30 minuten;

b. in de frequentieband van 48,5 Hz tot 49,0 Hz gedurende 30 minuten;

c. in de frequentieband van 49,0 Hz tot 51,0 Hz gedurende onbeperkte tijd;

d. in de frequentieband van 51,0 Hz tot 51,5 Hz gedurende 30 minuten.

Daarnaast schrijven ze nu over problemen door de hitte wat oscillaties zou geven in het netwerk. Nog nooit van gehoord. Maar power oscillaties in een netwerk is wel degelijk een probleem in grote netwerken.

Het is geen solar flare. https://www.swpc.noaa.gov/

[ljsquare]

Het is inderdaad geen cyberaanval.
Men gaat er nu vanuit dat het door de extreme temperatuurverschillen komt, zoals @Miki ook al aankaartte.
Bron: Stroomstoring komt volgens Portugal door temperatuurschommelingen in Spanje https://www.nu.nl/buitenl...ommelingen-in-spanje.html

[Skybullet]

Mooi voorbeeld. Zorg dat je wat basic dingen hebt voorbereid zodat je ook hier in NL een paar dagen tot een week het uit kan houden.

- Genoeg water
- Houdbaar eten
- Gasbrandertje/BBQ om te kunnen koken
- Verlichting /radio/wifi op batterijen/powerbank/opdraaibaar/kaarsen
- Medicatie/ehbo/toiletartikelen
- Cash

Niet spannender maken dan het is, maar dan schiet je niet meteen vol in de stress als je koelkast stopt met werken, de pinautomaten weigeren of alle supermarkten sluiten.

[psychodude]

ljsquare schreef op maandag 28 april 2025 @ 18:10:
Het is inderdaad geen cyberaanval.
Men gaat er nu vanuit dat het door de extreme temperatuurverschillen komt, zoals @Miki ook al aankaartte.
Bron: Stroomstoring komt volgens Portugal door temperatuurschommelingen in Spanje https://www.nu.nl/buitenl...ommelingen-in-spanje.html

Klinkt vergelijkbaar als de uitval in Texas enkele jaren geleden in 2021. Door de wisselende drukverschillen, waarbij daarbij mid-winter grootschalige uitval.

[Snow_King]

Wij hebben onze apparatuur in twee datacenters in Spanje staan, te weten in Alicante en Valencia. Beide hebben probleemloos gedraaid op de generatoren.

Ook bleven onze inkomende glasvezels allemaal werken en bleven de connecties gewoon werken, de gehele dienstverlening draaide door.

Nu zijn sommige mensen verbaasd dat ik dit schrijf, maar dat bij een dergelijk grote storing alles bleef werken vind ik wel erg gaaf.

[dingo35]

Ik heb hurricane Ian vol over me heen gehad, 3 dagen zonder kraanwater en 10 dagen zonder stroom, en ik kan zeggen dat je aan een transistor radio helemaal niets hebt; de overheid weet niets kan niets op zon moment, want alle overheidsdienaren zitten thuis hun eigen problemen op te lossen (begrijpelijk!).

Het belangrijkste is water en houdbaar voedsel, en een paar jerrycans benzine voor de generator; benzinepompen werken ook niet zonder electriciteit.

[jadjong]

jeroen3 schreef op maandag 28 april 2025 @ 16:30:
[...]

Op het hoogspanning forum heeft iemand daar wel een dip opgemerkt.
https://www.hoogspannings...41553&hilit=spanje#p41549

Er wordt gesuggereerd dat deze dip naar 49.9x Hz PV van het net heeft gegooid, dat geloof ik niet, want IEC 50549-2018 zegt dat de frequentie veel dieper moet zakken voordat ze stoppen. Er zit zelfs een power reduction curve in de spaanse grid code als de frequentie buiten grenzen gaat.

Wat is die van 09:00 in de ochtend? Wie heeft die ook in de PV omvormer kunnen registeren?

[ Voor 19% gewijzigd door jadjong op 28-04-2025 20:27 ]

[Jron667]

Wij vonden het al zo rustig op de parkeerplaats van het winkelcentrum in Castelo Branco (Portugal), gingen een broodje eten, helaas alles dicht. Aantal supermarkten waren wel gewoon open (zonnepanelen), konden ook gewoon pinnen.

Thuis geen last, offgrid, daarom hadden we ook niets door, anders hadden we de 40 minuten reis niet gedaan.

Er stonden wel enorme rijen bij de benzinestations langs de snelweg, dan ben je best zuur als je tank bijna leeg is.

[ Voor 15% gewijzigd door Jron667 op 28-04-2025 20:26 ]

[emeralda]

dingo35 schreef op maandag 28 april 2025 @ 20:17:
Ik heb hurricane Ian vol over me heen gehad, 3 dagen zonder kraanwater en 10 dagen zonder stroom, en ik kan zeggen dat je aan een transistor radio helemaal niets hebt; de overheid weet niets kan niets op zon moment, want alle overheidsdienaren zitten thuis hun eigen problemen op te lossen (begrijpelijk!).

Het belangrijkste is water en houdbaar voedsel, en een paar jerrycans benzine voor de generator; benzinepompen werken ook niet zonder electriciteit.

Ik las op BBC dat de Spaanse overheid SMSjes stuurde maar als de mobiele netwerken uit de lucht zijn heb je daar ook niet veel aan toch?

Maar goed ik denk dat mensen niet gelijk in de paniek schieten. Niemand zal van de honger omkomen.

[SMSfreakie]

Ketting reactie is niet zo gek gedacht..

Ergens een verstoring waardoor er meer systemen in storing schieten.. PV omvormers die massaal van het net springen.. Het zij door een over voltage / te hoge frequentie..

Of door een ondervoltage of te lage frequentie..

En als er door omstandigheden (lees beperkingen/ technisch vlak) onmogelijk is om een shitload aan vermogen af te schakelen of bij te schakelen....

[JukeboxBill]

emeralda schreef op maandag 28 april 2025 @ 21:07:
[...]


Ik las op BBC dat de Spaanse overheid SMSjes stuurde maar als de mobiele netwerken uit de lucht zijn heb je daar ook niet veel aan toch?

Geen idee hoe het in Spanje is geregeld, maar hier (in NL) was bij de recente stroomstoring de galsvezelverbinding uitgevallen, maar mobiel deed het nog wel.

Maar goed ik denk dat mensen niet gelijk in de paniek schieten. Niemand zal van de honger omkomen.

Als ik de NOS moet geloven dan stonden er al gauw lange rijen bij de supermarkt voor flessen water, blikvoer en ( nota bene ! ) toiletpapier.
Ook bij pinautomaten en tankstations was er grote drukte.

Dit is nog wel het meest onozele verhaal van een zaklampen verkoper, een fragment uit de Volkskrant en bewijs dat mensen niet meer helder kunnen nadenken:

‘Zelf heb ik mijn auto een tijd stationair laten draaien om mijn telefoon op te kunnen laden’, zegt Duque. Hij prijst zichzelf gelukkig met het feit dat hij geen elektrische auto heeft: dan had hij nu een groot probleem gehad. ‘We zijn zo verschrikkelijk afhankelijk van elektriciteit, dat blijkt maar weer. In al mijn jaren in Porto heb ik zoiets als dit nog nooit meegemaakt.’

Met een enigszins geladen EV kan je tientallen keren een telefoon opladen.

[franssie]

@dingo35 @Skybullet @JukeboxBill Hier is een leuk topic over zelfredzaamheid Jezelf voorbereiden op "het ergste"

[ Voor 5% gewijzigd door franssie op 28-04-2025 21:31 ]

[sprankel]

Mijn indruk enkele weken geleden met een EV ter plaatse

Meeste laadpalen van Iberdrola worden door niemand gebruikt en al zeker niet door buitenlanders. Je moet een Spanjaard zijn om ervan gebruik te maken. En een Spaanse bankrekening hebben om te betalen. De 2 moeten dezelfde persoon zijn en ook gegrafisch ter plaatse zijn met zijn telefoon. Hoe ik dat zo goed weet? Welnu ik heb familie in Spanje en iemand had zin die Iberdrola laadpalen omver te rijden.
Gelukkig kan je nu met een niet Tesla op Tesla superchargers laden want Spanje is echt een ramp voor de EV rijder.

Daarbuiten waren er echter massaal laadpalen bijgeplaatst in parkings en winkelcentrums, een echte inhaalbeweging waarbij telkens 10 tot 20 laadpalen te vinden was.

Echter die kwamen in 2 vormen, ofwel waren ze allemaal aangesloten maar waren ze uitgeschakeld met een lint eromheen.

Ofwel zat het karton er nog rond en waren ze simpelweg niet aangesloten.

Dit was letterlijk overal, inclusief de luchthaven zonder uitzondering.

Als ik dan het gedrag van Iberdrola bekijk en de laadpalen toestand in combinatie met het nieuws vandaag, dan begin ik toch in te zetten dat het grid van Spanje niet zo goed is zoals de grote jongens uit Spanje (zoals Iberdrola) de EU wijsmaken.

[rykers]

Hier ook vandaag tot inzicht gekomen dat wat extra drinkwater voorhanden hebben wel handig is. En ook wat extra water om een toilet door te spoelen.
De camping was gelukkig zo handig om kliko's met water en emmers bij de toiletgebouw en neer te zetten. Geen idee alleen hoe ze die gevuld hebben.

[Amphiebietje]

rykers schreef op maandag 28 april 2025 @ 21:59:
Hier ook vandaag tot inzicht gekomen dat wat extra drinkwater voorhanden hebben wel handig is. En ook wat extra water om een toilet door te spoelen.
De camping was gelukkig zo handig om kliko's met water en emmers bij de toiletgebouw en neer te zetten. Geen idee alleen hoe ze die gevuld hebben.

Rivier in de buurt?

[Jerie]

Skybullet schreef op maandag 28 april 2025 @ 18:57:
Mooi voorbeeld. Zorg dat je wat basic dingen hebt voorbereid zodat je ook hier in NL een paar dagen tot een week het uit kan houden.

- Genoeg water
- Houdbaar eten
- Gasbrandertje/BBQ om te kunnen koken
- Verlichting /radio/wifi op batterijen/powerbank/opdraaibaar/kaarsen
- Medicatie/ehbo/toiletartikelen
- Cash

Niet spannender maken dan het is, maar dan schiet je niet meteen vol in de stress als je koelkast stopt met werken, de pinautomaten weigeren of alle supermarkten sluiten.

Persoonlijk heb ik altijd minstens twintig pakken houdbare (!!) sojamelk liggen. Onze kinderen lusten daar pap van. Ook bruisend mineraalwater drinken we graag tijdens eten, maar dat staat gekoeld.

Koelelementen in je vriezer leggen. Zakdoekje leggen onder de vriezer/koelkast. Werkende batterijen zul je jaarlijks (waaron li-on, aa, aaa, powerbanks) budget voor moeten opzij leggen om deze deels te kunnen vervangen.

Qua eten kan ik prima langdurig met weinig tot niets. Dat kun je leren. Als een moslim dat kan tijdens Ramadan, dan kan iedere andere volwassen burger dat ook leren.

[Jerie]

emeralda schreef op maandag 28 april 2025 @ 21:07:
[...]


Ik las op BBC dat de Spaanse overheid SMSjes stuurde maar als de mobiele netwerken uit de lucht zijn heb je daar ook niet veel aan toch?

Maar goed ik denk dat mensen niet gelijk in de paniek schieten. Niemand zal van de honger omkomen.

Als één persoon het ontvangt is het al winst. Je wilt zoveel mogelijk burgers informeren, via diverse gangbare communicatiekanalen. SMS is daar één van, maar niet de enige. Het kost qua energie geen drol, 2G kan het, en een telefoon hoeft het enkel te kunnen ontvangen (ook zonder SIM kan, via cell broadcast). Daarnaast heb je mondeling informeren, en natuurlijk radio op diverse frequenties.

Wat mij beteft gaan Europese overheden hun burgers informeren dat we dit artificieel gaan oefenen. Bijvoorbeeld op onaangekondigde dag in een aangekondigde maand. Dat is zeer leerzaam, maar ook dan geldt waar gehakt wordt vallen spaanders. Zo'n oefening kent dus hoe dan ook schade, maar dat weegt niet op tegen de verbeterde weerbaarheid.

Ergens had ik ook hoop dat meneer P. erachter had gezeten. Werden ze in Zuid-Europa ook eens wakker. Al is het natuurlijk stupide om slapende honden wakker te maken.

[Morpheusk]

@Jerie haha, ja want ze eten de gehele 30 dagen niks tijdens ramadan.

[ Voor 3% gewijzigd door Morpheusk op 28-04-2025 23:58 ]

[jack zomer]

franssie schreef op maandag 28 april 2025 @ 16:43:
[...]

Jij zit in Spanje dan? En Fibra is glasvezel?

correct x2.

stroom is er net weer opgekomen. dus nu maar diner tijd.


Maar goed. ja ik was verbaast dat het internet werkte.
Tuurlijk heeft de regio verdeel station een backup.
Maar eigenlijk dacht ik dat dat station bij de gsm mast was ( die direct down ging om 1237)
Dus een leuke onverwachte verrassing.

JukeboxBill schreef op maandag 28 april 2025 @ 21:24:
[...]

Geen idee hoe het in Spanje is geregeld, maar hier (in NL) was bij de recente stroomstoring de galsvezelverbinding uitgevallen, maar mobiel deed het nog wel.

De gsm mast ging direct down. fiber bleef het wel doen nadat ik over ging op generator.

[ Voor 27% gewijzigd door jack zomer op 29-04-2025 00:13 ]

[JukeboxBill]

Morpheusk schreef op maandag 28 april 2025 @ 23:57:
@Jerie haha, ja want ze eten de gehele 30 dagen niks tijdens ramadan.

Precies, zodra de zon onder is gegaan, mag je eten tot zonsopgang. Zo kan ik ook "vasten".

[Jerie]

Morpheusk schreef op maandag 28 april 2025 @ 23:57:
@Jerie haha, ja want ze eten de gehele 30 dagen niks tijdens ramadan.

Ze eten en drinken de gehele dag niets, dat vooral in de zomer lange dagen zijn. Dat stukje discipline kun je voortzetten. Het is iets waar je op kunt bouwen. Carnaval van ons leer je niets van. Ja, alcohol zuipen.

[Ruzor]

Jerie schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 00:50:
[...]


Ze eten en drinken de gehele dag niets, dat vooral in de zomer lange dagen zijn. Dat stukje discipline kun je voortzetten. Het is iets waar je op kunt bouwen. Carnaval van ons leer je niets van. Ja, alcohol zuipen.

Ik moet zeggen dat ik het nogal aparte kijk op de zaak vind. Vooral na je eerdere vreemde opmerkingen, zoals de hoop dat Poetin erachter zou zitten.

[__fred__]

Nou, ik heb net in Mijas bij Malaga 10 mins stroom gehad en daarna is het weer uitgevallen. Gaat nog niet helemaal lekker dus.

[gielie]

jadjong schreef op maandag 28 april 2025 @ 20:22:
[...]


Wat is die van 09:00 in de ochtend? Wie heeft die ook in de PV omvormer kunnen registeren?[Afbeelding]

Ik zie hem ook, geen idee wat dit is.

[Brazos]

ljsquare schreef op maandag 28 april 2025 @ 18:10:
Het is inderdaad geen cyberaanval.
Men gaat er nu vanuit dat het door de extreme temperatuurverschillen komt, zoals @Miki ook al aankaartte.
Bron: Stroomstoring komt volgens Portugal door temperatuurschommelingen in Spanje https://www.nu.nl/buitenl...ommelingen-in-spanje.html

Volgens mij is er nog helemaal geen oorzaak duidelijk of aangewezen. Ik zou voorzichtig zijn met speculatie, voor je het weet zit je misinformatie te verspreiden.

[usr-local-dick]

Hoogspanningsnet heeft m.i. een goed verhaal wat er aan de hand geweest zou kunnen zijn, op basis van waarnemingen en wat helder redeneren https://www.hoogspannings...e-portugal-28-april-2025/

[ Voor 4% gewijzigd door usr-local-dick op 29-04-2025 10:14 . Reden: geen speculatie ]

[Outerspace]

Ik heb de titel iets bijgeschaafd

[UTM]

Ik vlieg vanavond op Barcelona. Heeft iemand enig zicht op de situatie aldaar? Ik lees dat de metro’s en trams rijden, maar draait bijvoorbeeld de horeca ook alweer?

[targaryanwolf]

UTM schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 09:50:
Ik vlieg vanavond op Barcelona. Heeft iemand enig zicht op de situatie aldaar? Ik lees dat de metro’s en trams rijden, maar draait bijvoorbeeld de horeca ook alweer?

Zou just in case een flinke powerbank meenemen

[UTM]

targaryanwolf schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 10:11:
[...]


Zou just in case een flinke powerbank meenemen

Haha, die zit inderdaad al in de tas!

[jack zomer]

UTM schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 09:50:
Ik vlieg vanavond op Barcelona. Heeft iemand enig zicht op de situatie aldaar? Ik lees dat de metro’s en trams rijden, maar draait bijvoorbeeld de horeca ook alweer?

geen zicht op barcelona.
Maar in tarragona en xativa is alles gewoon open.
super markten hebben gister op generatoren gedraaid dus verwacht weinig voedsel verlies
stroom is inmiddels 10 uur weer online.,

en de restaurants en bars zullen direct weer geopend zijn.
Misschien wat minder voorraad in verse producten, maar dat denk ik eigenlijk niet.

[ Voor 7% gewijzigd door jack zomer op 29-04-2025 10:17 ]

[The Fatal]

usr-local-dick schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 08:51:
Hoogspanningsnet heeft m.i. een goed verhaal wat er aan de hand geweest zou kunnen zijn, op basis van waarnemingen en wat helder redeneren https://www.hoogspannings...e-portugal-28-april-2025/

Dit verhaal klinkt inderdaad vrij plausibel en heel logisch uitgelegd.
Had al zo’n vermoeden dat het om een soort ketting reactie ging van een uitvallende of overbelaste transport leiding.

Ben wel echt erg benieuwd naar de echte reden er achter. Maar dat zal nog wel even duren voor we dat weten.

[emeralda]

In ieder geval is dit weer een bewijs dat we het in Nederland goed hebben (ook al zullen we altijd klagen over hoe slecht en vreselijk Nederland is).

[Slaapje]

UTM schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 09:50:
Ik vlieg vanavond op Barcelona. Heeft iemand enig zicht op de situatie aldaar? Ik lees dat de metro’s en trams rijden, maar draait bijvoorbeeld de horeca ook alweer?

Hier ook geen zicht op Barcelona, maar in Altea is alles weer operationeel. Sommige pinapparaten in kleine winkels werken nog niet, maar verder niets meer aan de hand. Was gisteren wel even anders, zeker met twee kleine kinderen die het uitermate spannend vonden 😅

[ Voor 3% gewijzigd door Slaapje op 29-04-2025 14:43 ]

[Standeman]

emeralda schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 14:09:
In ieder geval is dit weer een bewijs dat we het in Nederland goed hebben (ook al zullen we altijd klagen over hoe slecht en vreselijk Nederland is).

Nederland is zeker kut. Maar minder kut dan verreweg de meeste landen

[-AzErTy-]

usr-local-dick schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 08:51:
Hoogspanningsnet heeft m.i. een goed verhaal wat er aan de hand geweest zou kunnen zijn, op basis van waarnemingen en wat helder redeneren https://www.hoogspannings...e-portugal-28-april-2025/

Interessant verhaal en klinkt heel plausibel.

2 vragen die dan onmiddellijk opkomen:
- waarom was de Frequency Containment Reserve te laag?
- Waarom is er geen afschakelplan in werking getreden?

Je zou toch denken dat "het systeem" zo op te zetten valt dat je net zoals je een FCR hebt je kan instellen dat je bij zulke kritieke situaties ter balancering enkele héél grote verbruikers op zwart laat gaan om geen volledige black-out te krijgen zoals nu? Of is dit te simplistisch gedacht?

[jadjong]

-AzErTy- schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 15:54:
[...]

Interessant verhaal en klinkt heel plausibel.

2 vragen die dan onmiddellijk opkomen:
- waarom was de Frequency Containment Reserve te laag?
- Waarom is er geen afschakelplan in werking getreden?

Je zou toch denken dat "het systeem" zo op te zetten valt dat je net zoals je een FCR hebt je kan instellen dat je bij zulke kritieke situaties ter balancering enkele héél grote verbruikers op zwart laat gaan om geen volledige black-out te krijgen zoals nu? Of is dit te simplistisch gedacht?

Je mist de tijd om te denken en te handelen in dit geval.

FCR te laag staat er onder ook beschreven.

Omdat de gezamenlijk opgetelde inertie van alle draaiende generatorkernen in het Europese net zeer groot is, heeft zelfs uitval van een gigawatt vermogen slechts een trage daling tot gevolg die tientallen seconden kan zakken voordat er problemen ontstaan. Deze traagheid geeft netbeheerders kostbare tijd om te kunnen handelen met draaiende reserve. Maar dan moet je wel voldoende fysiek roterende generators hebben en geen vermogenselektronica zoals in zonneomvormers. Uitval en vermogenstekort geeft bij veel ‘static’ vermogen in je stroomnet sneller een daling van de netfrequentie dan wanneer er veel roterend vermogen aanwezig is zoals in de nacht. Uitval van de hoogspanningslijn met Frankrijk lijkt hier het zetje te zijn geweest waarmee een frequentiedaling begon die door gebrek aan inertie op het Iberisch schiereiland niet kon worden beheerst.

Normaliter zijn energiecentrales onderdeel van de FCR door hun roterende dynamo. Vervang je die tijdelijk door PV dan mis je een stukje FCR. De vraag is of er daadwerkelijk te weinig FCR beschikbaar was, of dat de berekening daarvoor inmiddels achterhaald is. Rapportje zal binnenkort wel beschikbaar komen.

[marcop23]

-AzErTy- schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 15:54:
[...]

Interessant verhaal en klinkt heel plausibel.

2 vragen die dan onmiddellijk opkomen:
- Waarom is er geen afschakelplan in werking getreden?

Je zou toch denken dat "het systeem" zo op te zetten valt dat je net zoals je een FCR hebt je kan instellen dat je bij zulke kritieke situaties ter balancering enkele héél grote verbruikers op zwart laat gaan om geen volledige black-out te krijgen zoals nu? Of is dit te simplistisch gedacht?

Zo'n afschakelplan bestaat waarschijnlijk ook wel, in de vorm van relais die automatisch (een deel van) verbruik afschakelen als de netfrequentie te veel daalt. Maar het zal niet genoeg, of niet snel genoeg, geholpen hebben, blijkbaar.

Dat zet me overigens wel te denken: In Nederland zit een groot deel van de PV op daken van consumenten. Op een zonnige dag is het dan onproductief om consumenten af te schakelen: je schakelt ook veel opwek weg. Misschien schakel je wel meer opweg dan verbruik weg, dan help je jezelf alleen maar verder in de penarie.

[kmf]

marcop23 schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 17:07:
[...]
Dat zet me overigens wel te denken: In Nederland zit een groot deel van de PV op daken van consumenten. Op een zonnige dag is het dan onproductief om consumenten af te schakelen: je schakelt ook veel opwek weg. Misschien schakel je wel meer opweg dan verbruik weg, dan help je jezelf alleen maar verder in de penarie.

gezien de stemmingmakende negatieve mediaberichten over zonnepanelen en hoe de razernijberichten van de simpletons over terugleverkosten worden belicht ("IK RUK DE PANELEN VAN HET DAK ") en er steeds meer mensen leren om hun omvormers automatisch te laten afschakelen bij negatief stroom zal het mij niks verbazen als de grote onbalasblackout van nederland er aan komt. Ik heb in ieder geval het discharge cutoff van mijn thuisaccu op 15% gezet zodat er bij een blackout, hier nog genoeg stroom is. ik hoop wel dat het gebeurt in de zomer, dan blijven mijn zonnepanelen werken.

[SMSfreakie]

even hier de log van de SE omvormer uitgelezen.. maar echt schokkend vind ik hem niet eigenlijk.. maar goed we zitten hier natuurlijk wel een behoorlijk eind van de getroffen regio..

[Technician-]

SMSfreakie schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 18:59:
[Afbeelding] [Afbeelding]

even hier de log van de SE omvormer uitgelezen.. maar echt schokkend vind ik hem niet eigenlijk.. maar goed we zitten hier natuurlijk wel een behoorlijk eind van de getroffen regio..

Daarom zijn er netkoppelaars.
Spanje is er op tijd afgeflikkert.

[koelkast]

Ik zit met de familie op vakantie in andalusie. In totaal 16 uur zonder stroom gezeten. Ineens alles uit, dacht dat het de stroom in de woning was, maar toch ietsje groter. Was een zonnige dag met veel wind.

Gelukkig de avond ervoor nog getankt, water tappen nog snel gedaan, dat waren de laatste liters uit de kraan.
Verder gisteravond helemaal geen telefoonbereik meer. Ik had nog wel 2 powerbanks vol.
Boodschappen gedaan bij kleine shops aan de kust, die waren nog open, contant afrekenen.
Vreemde gewaarwording, maar ook een soort gelatenheid. Maar ook bewust dat je erg van stroom afhankelijk bent, zoals voor watervoorziening, inkopen, tanken en koken.
Rond 18.00 zagen we de verlichting van de winkels weer aan en de prijzen van de tankstations weer zichtbaar. Maar helaas, in het dorp bovenop de berg nog geen prik.
Rond 3 uur vannacht pas hier weer stroom, dat duurde wel wat langer dan verwacht.....

[SniperGuy]

Snow_King schreef op maandag 28 april 2025 @ 20:13:
Wij hebben onze apparatuur in twee datacenters in Spanje staan, te weten in Alicante en Valencia. Beide hebben probleemloos gedraaid op de generatoren.

Ook bleven onze inkomende glasvezels allemaal werken en bleven de connecties gewoon werken, de gehele dienstverlening draaide door.

Nu zijn sommige mensen verbaasd dat ik dit schrijf, maar dat bij een dergelijk grote storing alles bleef werken vind ik wel erg gaaf.

Dark fibers vanuit een ander, via noodstroom gevoed, Datacenter hebben onderweg niets nodig qua spanning (tenzij je over de honderden kms gaat en repeaters nodig zijn). Providers hebben over het algemeen ook de noodstroomvoorziening goed op orde

[Snow_King]

SniperGuy schreef op woensdag 30 april 2025 @ 08:09:
[...]


Dark fibers vanuit een ander, via noodstroom gevoed, Datacenter hebben onderweg niets nodig qua spanning (tenzij je over de honderden kms gaat en repeaters nodig zijn). Providers hebben over het algemeen ook de noodstroomvoorziening goed op orde

Je hebt helemaal gelijk, maar je zal maar net zien dat er ergens een optical repeater zit die uit valt. Of een ander DC waar de noodstroom toch niet werkt. Dat is allemaal niet ondenkbaar.

[TheBrut3]

Jerie schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 00:50:
Ze eten en drinken de gehele dag niets, dat vooral in de zomer lange dagen zijn.

Men kan en mag dan toch gewoon de Mekka tijd aanhouden.

[Bowen_HAFX]

*knip*, liever niet een dergelijk vakantieverslag hier.

[ Voor 102% gewijzigd door NMH op 01-05-2025 20:34 ]

[Bowen_HAFX]

Zojuist het verhaal gelezen en dit klinkt erg aannemelijk, maar bovenal ook redelijk zorgwekkend.

Als inderdaad een overbelasting van slechts 1 hoogspanningslijn ervoor kan zorgen dat twee landen volledig zonder stroom komen te zitten, dan lijkt mij dat toch wel een redelijk groot risico... Een simpele drone met explosieve lading, of zelfs gewoon iemand met een flitspoeder pakket die in een mast klimt en je hebt een blackout van een heel land?

Dit hadden we vast niet met z'n allen helemaal doordacht toen het hele land volgegooid werd met zonnepanelen.

[ Voor 4% gewijzigd door Bowen_HAFX op 30-04-2025 22:17 ]

[Wilke]

SMSfreakie schreef op dinsdag 29 april 2025 @ 18:59:
[Afbeelding] [Afbeelding]

even hier de log van de SE omvormer uitgelezen.. maar echt schokkend vind ik hem niet eigenlijk.. maar goed we zitten hier natuurlijk wel een behoorlijk eind van de getroffen regio..

Dat, en het gaat om de tijdschaal (die niet bij jouw grafiek staat, maar ik veronderstel dat deze enkele uren toont, en niet seconden). 49,9 Hz is wel een aardige storing hoor, 50 is het doel en bij 49,8 klappen omvormers er uit. Dus je zit dan al op de helft. De marge is dus sowieso niet enorm.

[marcop23]

Bowen_HAFX schreef op woensdag 30 april 2025 @ 22:07:
Zojuist het verhaal gelezen en dit klinkt erg aannemelijk, maar bovenal ook redelijk zorgwekkend.

Als inderdaad een overbelasting van slechts 1 hoogspanningslijn ervoor kan zorgen dat twee landen volledig zonder stroom komen te zitten, dan lijkt mij dat toch wel een redelijk groot risico... Een simpele drone met explosieve lading, of zelfs gewoon iemand met een flitspoeder pakket die in een mast klimt en je hebt een blackout van een heel land?

Uitval van 1 hoogspanningsmast kan de trigger geweest zijn, maar is absoluut niet op zichzelf de enige oorzaak. Het (koppel)net is gemaakt om N-1 redundant te zijn, dat wil zeggen dat één storing nooit tot uitval mag leiden.

Soms heb je storingen (denk aan een omvallende hoogspanningsmast, een bom, weet ik het) die twee "netdelen" tegelijk raakt. Tennet probeert daarom ook altijd te zorgen dat die twee dingen niet door dezelfde oorzaak kunnen falen: als twee hoogspanningslijnen elkaars backup zijn, mag bijvoorbeeld 1 hoogspanningmast niet om kunnen vallen op de andere. Ze moeten buiten elkaars valbereik staan.

Regionale hoogspanningsleidingen voldoen regelmatig niet aan dit criterium: denk aan de hoogspanningsleiding naar Zaltbommel. Daar zitten twee circuits in één bovengrondse verbinding. In 2007 is daar een Apache-helicopter in de draden gevlogen. Toen was er dus grootschalige stroomuitval. Maar dit zou niet voor moeten komen in het (interregionale) koppelnet.

[ Voor 13% gewijzigd door marcop23 op 01-05-2025 07:53 ]

[Bowen_HAFX]

marcop23 schreef op donderdag 1 mei 2025 @ 07:46:
[...]

Uitval van 1 hoogspanningsmast kan de trigger geweest zijn, maar is absoluut niet op zichzelf de enige oorzaak. Het (koppel)net is gemaakt om N-1 redundant te zijn, dat wil zeggen dat één storing nooit tot uitval mag leiden.

Soms heb je storingen (denk aan een omvallende hoogspanningsmast, een bom, weet ik het) die twee "netdelen" tegelijk raakt. Tennet probeert daarom ook altijd te zorgen dat die twee dingen niet door dezelfde oorzaak kunnen falen: als twee hoogspanningslijnen elkaars backup zijn, mag bijvoorbeeld 1 hoogspanningmast niet om kunnen vallen op de andere. Ze moeten buiten elkaars valbereik staan.

Zoals ik het begrijp uit het verhaal van de hoogspanninswebsite, moet je fluctuaties kunnen opvangen met daadwerkelijke massatraagheid van bijvoorbeeld een grote generator. Nu snap ik ook dat kern energie noodzakelijk is en een land enkel voorzien van duurzame energie (afgezien van een stuwmeer) onmogelijk is. Wel logisch, maar nog nooit zo over nagedacht.

Dus als er lokaal ergens een kleine storing veroorzaakt wordt, dan kan dit direct tot gevolg hebben dat bijvoorbeeld een groot gebied waarin veel zonne-energie wordt opgewekt, plotseling de omvormers tijdelijk uitschakelen, wat blijkbaar een kettingreactie kan veroorzaken. Ongelofelijk dat dit alles in slechts 5 seconden heeft plaats gevonden.

Resumerend, als het geen 1 hoogspanningsmast die geraakt moet worden, maar 2, dan ben je als land dan nog steeds erg kwetsbaar in mijn ogen. Ik heb nu nog meer respect gekregen dat ze in Oekraïne de stroomvoorzieningen operationeel weten te houden.

[marcop23]

Bowen_HAFX schreef op donderdag 1 mei 2025 @ 08:01:
[...]

Resumerend, als het geen 1 hoogspanningsmast die geraakt moet worden, maar 2, dan ben je als land dan nog steeds erg kwetsbaar in mijn ogen. Ik heb nu nog meer respect gekregen dat ze in Oekraïne de stroomvoorzieningen operationeel weten te houden.

Dat absoluut!

"Vroeger" hadden de meeste steden wel een eigen energiecentrale. Tegenwoordig zijn die veelal gesloten en staan de meeste centrales langs de kust, in de Eemshaven, op de Maasvlakte en bij Borsele. Ook de kabels naar de windparken op zee komen daar aan land. Oh, en ook de HVDC-kabels naar Denemarken, Noorwegen en Engeland. Kan je nagaan wat er gebeurd als er iets gebeurd met de hoogspanningsleidingen naar de Eemshaven. Zo is een land als Nederland dus veel afhankelijker geworden van het koppelnet dan vroeger. Dus ja, met twee gerichte aanslagen kan je helaas veel bereiken.

In Oekraïne hebben ze die redundantie al lang niet meer, verwacht ik. Als componenten op 1 locatie niet zijn aangevallen, zijn de transformatoren waarschijnlijk wel verhuisd om de levering in een ander gebied weer te herstellen. Verder zullen ze heel snel kapotte verbindingen weer moeten repareren.

[SMSfreakie]

Wilke schreef op woensdag 30 april 2025 @ 22:10:
[...]


Dat, en het gaat om de tijdschaal (die niet bij jouw grafiek staat, maar ik veronderstel dat deze enkele uren toont, en niet seconden). 49,9 Hz is wel een aardige storing hoor, 50 is het doel en bij 49,8 klappen omvormers er uit. Dus je zit dan al op de helft. De marge is dus sowieso niet enorm.

Dat is per dag deze grafiek..

marcop23 schreef op donderdag 1 mei 2025 @ 08:17:
[...]

Dat absoluut!

"Vroeger" hadden de meeste steden wel een eigen energiecentrale. Tegenwoordig zijn die veelal gesloten en staan de meeste centrales langs de kust, in de Eemshaven, op de Maasvlakte en bij Borsele. Ook de kabels naar de windparken op zee komen daar aan land. Oh, en ook de HVDC-kabels naar Denemarken, Noorwegen en Engeland. Kan je nagaan wat er gebeurd als er iets gebeurd met de hoogspanningsleidingen naar de Eemshaven. Zo is een land als Nederland dus veel afhankelijker geworden van het koppelnet dan vroeger. Dus ja, met twee gerichte aanslagen kan je helaas veel bereiken.

In Oekraïne hebben ze die redundantie al lang niet meer, verwacht ik. Als componenten op 1 locatie niet zijn aangevallen, zijn de transformatoren waarschijnlijk wel verhuisd om de levering in een ander gebied weer te herstellen. Verder zullen ze heel snel kapotte verbindingen weer moeten repareren.

Leg de lijn meeden - Zwolle maar uit dienst.. Dan heb je al een behoorlijk probleem

[ Voor 55% gewijzigd door SMSfreakie op 01-05-2025 09:36 ]

[SimonBR39]

Vanuit interesse: stel dat een van jullie scenarios uitkomt (twee lijnen kapot, langdurige uitval etc), is er dan ook schade bij andere onderdelen in het net? Of moet je de masten in kwestie repareren en weer opstarten?

In (fictie)boeken lees je soms de verhalen dat zo'n beetje elk onderstation dan ook uitfikt, maar ik neem aan dat die vooral stilvallen, maar niet beschadigd raken?

[Knopsje]

Wilke schreef op woensdag 30 april 2025 @ 22:10:
[...]


Dat, en het gaat om de tijdschaal (die niet bij jouw grafiek staat, maar ik veronderstel dat deze enkele uren toont, en niet seconden). 49,9 Hz is wel een aardige storing hoor, 50 is het doel en bij 49,8 klappen omvormers er uit. Dus je zit dan al op de helft. De marge is dus sowieso niet enorm.

Mijn omvormer laat om 12:34 een dip naar 49,83 zien, was dus inderdaad weinig marge meer. Interessant is dat er om 09:02 ook al een dip naar 49,84 te zien is.

[GENETX]

SimonBR39 schreef op donderdag 1 mei 2025 @ 12:27:
Vanuit interesse: stel dat een van jullie scenarios uitkomt (twee lijnen kapot, langdurige uitval etc), is er dan ook schade bij andere onderdelen in het net? Of moet je de masten in kwestie repareren en weer opstarten?

In (fictie)boeken lees je soms de verhalen dat zo'n beetje elk onderstation dan ook uitfikt, maar ik neem aan dat die vooral stilvallen, maar niet beschadigd raken?

In principe zal er geen verdere schade zijn. Beveiligingsinstallaties (eigenlijk net als je zekering thuis) zorgen er voor dat het probleem gedoofd wordt en niet verder kan spreiden. Dat is ook hier zo geweest, als de verbindingen met Frankrijk niet waren losgekoppeld had het probleem door kunnen cascaderen en heel Europa mee kunnen trekken.

Dat is, als de beveiliging werkt. In Flevoland in 2022 werkte de beveiliging niet, waardoor de schade flink groter was. https://nos.nl/artikel/24...voland-loopt-in-miljoenen

Er moet nog veel onderzocht worden. Maar er zijn meer opmerkelijke fenomenen waargenomen, zoals een oscillatie tussen de Baltische staten en Spanje qua frequentie. Ook is er uren voor de blackout ook al wat waargenonen in de UK.

https://www.independent.c...gal-britain-b2741631.html

https://www.linkedin.com/...-7322729833828945920-HS44

[Offens1490]

Wat ik vooral begrepen heb is dat hun netwerk vooral niet bestand is tegen een blackout.
En dan name dat ze net als veel landen hebben ingezet op groene energie en niet op backup systemen om net veerkrachtiger te maken.
Nou is dat laatste ook niet echt politiek gezien niet populair (lees kost veel geld) aan de andere kant zie je dat bijvoorbeeld ook bij ons dat we vol inzetten op groene energie en veel energie verbruiken. Dat terwijl ons netwerk niet mee is gegroeid (mede door onze overheid).

https://spanjevandaag.com...een-zeldzame-black-start/

[jeroen3]

Wilke schreef op woensdag 30 april 2025 @ 22:10:
[...]


Dat, en het gaat om de tijdschaal (die niet bij jouw grafiek staat, maar ik veronderstel dat deze enkele uren toont, en niet seconden). 49,9 Hz is wel een aardige storing hoor, 50 is het doel en bij 49,8 klappen omvormers er uit. Dus je zit dan al op de helft. De marge is dus sowieso niet enorm.

Omvormers blijven tot 47.5 aan. Ze mogen niet meer aankoppelen onder de 49.8.
Voorbeeld
Dit scenario was voorzien in de requirements.

[Wilke]

jeroen3 schreef op vrijdag 2 mei 2025 @ 22:22:
[...]

Omvormers blijven tot 47.5 aan. Ze mogen niet meer aankoppelen onder de 49.8.
Voorbeeld
Dit scenario was voorzien in de requirements.

In de praktijk is het nog wat lastiger volgens mij, omdat niet alle landen exact dezelfde regels hebben, en deze ook nog al eens zijn bijgewerkt, bijvoorbeeld aan de hand van dit soort inzichten bovendien wordt niet elke bestaande omvormer ook regelmatig bijgewerkt qua firmware.

Zie bijvoorbeeld https://zonnepaneelkiezen.nl/50,2-hz-probleem

Maar, je zult tegenwoordig voor de meeste omvormers gelijk hebben, en dat scheelt weer!

[jadjong]

GENETX schreef op vrijdag 2 mei 2025 @ 19:54:
Dat is, als de beveiliging werkt. In Flevoland in 2022 werkte de beveiliging niet, waardoor de schade flink groter was. https://nos.nl/artikel/24...voland-loopt-in-miljoenen

Hier het volledige rapport.

TLDR: Tijdens werkzaamheden aan het nieuwe verdeelstation wordt alles kortgesloten naar aarde want dan ben je gegarandeerd veilig als per ongeluk toch ergens de stroom weer aangezet wordt.
Alleen stond in dit geval de voedende leiding aan op het nieuwe verdeelstation want de dag er voor waren ze aan het andere eind van de kabel de zekering aan het instellen/caliberen. Die zekering deed zijn werk niet omdat het ding nog in bypass stond.

[GENETX]

Offens1490 schreef op vrijdag 2 mei 2025 @ 21:36:
Wat ik vooral begrepen heb is dat hun netwerk vooral niet bestand is tegen een blackout.
En dan name dat ze net als veel landen hebben ingezet op groene energie en niet op backup systemen om net veerkrachtiger te maken.
Nou is dat laatste ook niet echt politiek gezien niet populair (lees kost veel geld) aan de andere kant zie je dat bijvoorbeeld ook bij ons dat we vol inzetten op groene energie en veel energie verbruiken. Dat terwijl ons netwerk niet mee is gegroeid (mede door onze overheid).

https://spanjevandaag.com...een-zeldzame-black-start/

Oo zich is daar niets mis mee. Een blackout zou normaliter niet moeten gebeuren en een black start is gewoon een lang proces. Wat een sensatiebericht qua kop.... Een heel land in een paar uur weer operationeel krijgen is echt een knap staaltje werk. We zijn er niet aan gewend, omdat het praktisch nooit voorkomt op deze schaal (ca eens in de 10/20 jaar). Dit was niet anders geweest zonder renewables, daar men voornamelijk op fossiel draaide bij het weer optuigen van het net.

Wat wel kan helpen, en onderdaad nodig is, zijn "grid forming inverters" GFI voor zonne-energie. De meeste omvormers moeten (ook uit veiligheid) afschakelen als het net instabiel is (met ook hier desastreuze gevolgen). Met GFI kun je dus actief bijdragen. Let wel op, met duizenden zonneparken is dat ook niet eenvoudig, want voor een black start heb je wel coordinatie en communicatie nodig, en ook nog betrouwbaar weer... Alles moet echt in stapjes: generator starten en langzaam belastingen weer aanhaken om het systeem stabiel te houden zonder dat de boel weer uit gaat. Vergelijk het met het rustig laten opkomen van de koppeling om je auto niet af te laten slaan. Een paar grote oude gascenteales en hydroplants zijn een stuk handiger dan de opwek van honderden zonnevelden af te moeten stemmen op de belasting. Klinkt dus mooi als oplossing, maar is praktisch nog niet zo eenvoudig in een crisissituatie en betrouwbaar inzetbaar.

De uitdaging is tegenwoordig dat renewables met vermogenselektronica werken. Deze hebben geen roterende massa die klappen kan opvangen. Vergelijk het met een dynamo op je fiets. Door je snelheid blijt je wiel nog even doordraaien en de verlichting aan als je stopt met trappen. Met steeds meer renewables hebben we dus minder roterende masse, en dus massatraagheid om het net te stabiliseren. Dat kan wel met vermogenselectronica middels "emulatie". Maar op deze schaal (Europees net) is daar nog wel het nodige onderzoek en simulatie (met speciale computers, Hardware simulatoren) voor nodig. Mede omdat we dit dus niet op ons echte net kunnen testen, want te destructief voor de maatschappij

Daar werken we gelukkig wel aan: https://www.tudelft.nl/en...for-the-electricity-grid/

Noot: ik houd mijn bijdragen hier beknopt en simpel om ze (hopelijk) toegankelijk te houden voor iedereen zonder een studie elektrotechniek. Ik kan nog uren doorlullen

[ Voor 18% gewijzigd door GENETX op 03-05-2025 01:06 ]

[marcop23]

GENETX schreef op vrijdag 2 mei 2025 @ 19:54:
[...]


Er moet nog veel onderzocht worden. Maar er zijn meer opmerkelijke fenomenen waargenomen, zoals een oscillatie tussen de Baltische staten en Spanje qua frequentie. Ook is er uren voor de blackout ook al wat waargenonen in de UK.

https://www.independent.c...gal-britain-b2741631.html

https://www.linkedin.com/...-7322729833828945920-HS44

Interessant!

Ik ben even "inter-area oscillation" gaan Googlen, en toen vond ik ook dit rapport: https://www.entsoe.eu/Doc...ec_1st_2016_PUBLIC_V7.pdf

Hier ontstond een degelijke oscillatie na een trip van een 400kV-lijn Frankrijk - Spanje, terwijl Spanje netto veel stroom exporteerde. Iets anders dan de afgelopen blackout, waar Spanje juist fors stroom importeerde.

Als deze oscillaties tijdens de afgelopen blackout op een of andere manier een trip van enkele resterende fossiele generatoren veroorzaakt zou hebben, is het snel afgelopen met de resterende frequentiestabiliteit, denk ik. Maar goed, als ik het goed zie was de waargenomen oscilaltie rond 12:20-12:22, en de trip van de Frans-Spaanse 400kV lijn en daadwerkelijke uitval (in ieder geval de scherpe reductie van frequentie) na 12:30. Ik weet dus niet hoe het samen hangt.

[GENETX]

marcop23 schreef op zaterdag 3 mei 2025 @ 08:51:
[...]
Hier ontstond een degelijke oscillatie na een trip van een 400kV-lijn Frankrijk - Spanje, terwijl Spanje netto veel stroom exporteerde. Iets anders dan de afgelopen blackout, waar Spanje juist fors stroom importeerde.

Als ik zo wat rondlees heb ik toch de indruk dat Spanje afgelpen maandag ook gewoon exporteerde door een overschot aan "gratis" zonne-energie.
Wikipedia: 2025 Iberian Peninsula blackout

[emeralda]

Bowen_HAFX schreef op donderdag 1 mei 2025 @ 08:01:
[...]


Zoals ik het begrijp uit het verhaal van de hoogspanninswebsite, moet je fluctuaties kunnen opvangen met daadwerkelijke massatraagheid van bijvoorbeeld een grote generator. Nu snap ik ook dat kern energie noodzakelijk is en een land enkel voorzien van duurzame energie (afgezien van een stuwmeer) onmogelijk is. Wel logisch, maar nog nooit zo over nagedacht.

Dus als er lokaal ergens een kleine storing veroorzaakt wordt, dan kan dit direct tot gevolg hebben dat bijvoorbeeld een groot gebied waarin veel zonne-energie wordt opgewekt, plotseling de omvormers tijdelijk uitschakelen, wat blijkbaar een kettingreactie kan veroorzaken. Ongelofelijk dat dit alles in slechts 5 seconden heeft plaats gevonden.

Resumerend, als het geen 1 hoogspanningsmast die geraakt moet worden, maar 2, dan ben je als land dan nog steeds erg kwetsbaar in mijn ogen. Ik heb nu nog meer respect gekregen dat ze in Oekraïne de stroomvoorzieningen operationeel weten te houden.

Het is natuurlijk ook de taak van de AIVD om ervoor te zorgen dat er hier geen mensen rondlopen met explosieven en plannen om hoogspanningsmasten op te blazen.
Dat is niet iets waar TenneT zich mee bezig moet houden.

[Wilke]

SimonBR39 schreef op donderdag 1 mei 2025 @ 12:27:
Vanuit interesse: stel dat een van jullie scenarios uitkomt (twee lijnen kapot, langdurige uitval etc), is er dan ook schade bij andere onderdelen in het net? Of moet je de masten in kwestie repareren en weer opstarten?

In (fictie)boeken lees je soms de verhalen dat zo'n beetje elk onderstation dan ook uitfikt, maar ik neem aan dat die vooral stilvallen, maar niet beschadigd raken?

Schrijvers van fictie hebben vaak een dikke duim en niet altijd evenveel kennis van elk onderwerp, al zijn daar zeker uitzonderingen op. Ik zie bovenstaande maar als een trope vergelijkbaar met auto's die in films exploderen na een willekeurige crash.

Nu ben ik ook verre van expert als het gaat om hoogspanning, maar tot op zekere hoogte zijn de basics niet super ingewikkeld.

Vraag en aanbod moeten op elk moment in evenwicht zijn. Als dat niet zo is gaan voltage of frequentie omhoog of omlaag. Op allerlei plekken in het net wordt dat gemonitord, en als het verschil te groot wordt, worden de netten van elkaar losgekoppeld (netsplit). Dit veroorzaakt meestal zeker aan het kleinere afgesplitste deel nog meer onbalans, waardoor daar dan weer verder verbindingen afschakelen. Zo kan het zijn dat in korte tijd dan in een gebied de stroom uitvalt.

In dit geval was het kleinere deel van de netsplit heel Spanje en Portugal - de rest van Europa bleef overeind.

Dat onderstations uitfikken, tja, dingen gaan natuurlijk wel vaker net stuk als er mee geschakeld moet worden. Dat is zeker ook zo bij hoogspanning.

Hier een voorbeeld waar, ik neem aan gepland, een hoogspannings-schakelaar wordt omgezet:

Dan snap je meteen waarom die dingen aan beide kanten (ten opzichte van de as middenin) een arm van een meter of nog meer hebben. Bij minder blijft die vlamboog gewoon in stand totdat de verbinding helemaal opgebrand is aan de uiteinden.

Grotere branden associeer je meestal met transformatoren; daar zit olie in om ze te koelen (olie geleid warmte goed). Als een trafo stromen of spanningen ver buiten spec te verwerken krijgt, bijvoorbeeld door falende beveiligingsmechanismen elders, dan wordt 'ie zo heet dat de boel kan exploderen of ontbranden. Dat gebeurt met enige regelmaat, niet per se in verband met grotere storingen. Zoals recent in Enschede: https://nos.nl/artikel/25...chede-en-omgeving-voorbij

[Out.of.Control]

Wilke schreef op maandag 5 mei 2025 @ 23:47:
Hier een voorbeeld waar, ik neem aan gepland, een hoogspannings-schakelaar wordt omgezet:

[Embed: High-voltage disconnect-switch arcing]

Dan snap je meteen waarom die dingen aan beide kanten (ten opzichte van de as middenin) een arm van een meter of nog meer hebben. Bij minder blijft die vlamboog gewoon in stand totdat de verbinding helemaal opgebrand is aan de uiteinden.

Dit is niet gepland, verwacht ik. In de elektrotechniek heb je drie soorten schakelaars:

• vermogensschakelaars
• lastschakelaars
• scheiders

Een vermogenschakelaar is geschikt om kortsluitstromen af te schakelen, een lastschakelaar is geschikt om de normale bedrijfsstromen af te schakelen en een scheider is niet geschikt om stromen te schakelen, maar bedoeld om een zichtbare scheiding aan te brengen tussen twee delen van een installatie.
Afhankelijk van het spanningsniveau en het type installatie kunnen meerdere functies in één component worden gecombineerd.
Een werkschakelaar bij een warmtepomp is bijvoorbeeld geschikt als lastschakelaar en scheider, maar niet geschikt om een kortsluiting af te schakelen. Een automaat in je groepenkast wel, en is ook te gebruiken als lastschakelaar en scheider.

In een hoogspanningsstation heb je over het algemeen een vermogensschakelaar en een scheider. Bij werkzaamheden gebruik je ook de vermogenschakelaar om een component (transformator, hoogspanningslijn of kabel) af te schakelen (dan gebruik je hem dus als lastschakelaar) en vervolgens open je de scheider zodat duidelijk zichtbaar is dat de component is vrijgeschakeld. Omdat de afstand tussen de twee polen bij een scheider zo groot is, is deze ook bestand tegen overspanningen, terwijl dat bij een vermogensschakelaar of lastschakelaar niet altijd het geval is. Stel dat er tijdens de werkzaamheden een overspanning optreedt (bijvoorbeeld door blikseminslag of andere schakelhandelingen), dan zou je zonder geopende scheider een overslag kunnen krijgen over de geopende contacten van de schakelaar. En dat wil je natuurlijk niet. Bij een scheider kan dat in principe niet voorkomen omdat de afstanden zo groot zijn.

Wat er in dat filmpje vermoedelijk is gebeurd is dat de scheider is geopend terwijl de vermogensschakelaar nog in stond. Normaliter zitten er allerlei vergredelingen in een HS installatie om dit soort schakelfouten te voorkomen. Misschien was dit een test of is het een wat eenvoudiger installatiemet minder vergrendelingen waardoor je zelf moet opletten dat je de schakelhandelingen in de juiste volgorde doet. Maar normaal is dit niet. In ieder geval niet in NL.

Je ziet ook dat de vlamboog enorm uitwaaiert. Met een beetje wind heb je kans dat deze contact maakt met een ander onderdeel van de installatie (een geaard deel zoals een portaal of een bliksempiek) of een andere fase van het 3-fase systeem. En dan heb je alsnog een kortsluiting.

EDIT:
Aanvulling: Je ziet dat er drie scheiders achter elkaar staan, maar dat er maar één vlamboog is. Bij een schakelfout zou je drie vlambogen verwachten (en die gaan elkaar dan ook raken, met kortsluiting als gevolg). Dus misschien is het een test of demonstratie. Of is er wel in de juiste volgorde geschakeld, maar heeft de vermogensschakelaar in één van de drie fasen geweigerd en heeft men (bewust of onbewust) toch de scheider open gestuurd.

[ Voor 11% gewijzigd door Out.of.Control op 06-05-2025 10:10 ]

[hackerhater]

Bowen_HAFX schreef op donderdag 1 mei 2025 @ 08:01:
Dus als er lokaal ergens een kleine storing veroorzaakt wordt, dan kan dit direct tot gevolg hebben dat bijvoorbeeld een groot gebied waarin veel zonne-energie wordt opgewekt, plotseling de omvormers tijdelijk uitschakelen, wat blijkbaar een kettingreactie kan veroorzaken. Ongelofelijk dat dit alles in slechts 5 seconden heeft plaats gevonden.

Ja en nee. Gewone PV & batterijen zullen inderdaad af schakelen als de netfrequentie weg valt/buiten bereik gaat. Dit is expres om te verhinderen dat er spanning op het net blijft staan als deze expres/automatisch door de netbeheerder wordt afgeschakeld,

Maar daarom bestaan er ook netvormende systemen! Die veel sneller kunnen reageren dan roterende massa.
Maar dat moet dat wel ingebracht worden in het net. Die stroom van het net trekken als de frequentie te hoog wordt (accu's laden) en gaan voeden als deze te laag dreigt te worden.
En de regelgeving in NL verbied dat netbeheerders deze systemen kunnen inzetten

[FrankHe]

hackerhater schreef op dinsdag 6 mei 2025 @ 10:51:
[...]

En de regelgeving in NL verbied dat netbeheerders deze systemen kunnen inzetten

Dat is vermoedelijk en kwestie van certificering van systemen en vervolgens het aanpassen van de Netcode elektriciteit. Dat heeft kennelijk nog een beetje tijd nodig.

[hackerhater]

FrankHe schreef op dinsdag 6 mei 2025 @ 12:04:
[...]

Dat is vermoedelijk en kwestie van certificering van systemen en vervolgens het aanpassen van de Netcode elektriciteit. Dat heeft kennelijk nog een beetje tijd nodig.

Het probleem is meer de regelgeving. Omdat de netbeheerders dan ook "leveranciers" worden wanneer ze accu-systemen in het net gaan plaatsen.

[FrankHe]

hackerhater schreef op dinsdag 6 mei 2025 @ 12:09:
[...]

Het probleem is meer de regelgeving. Omdat de netbeheerders dan ook "leveranciers" worden wanneer ze accu-systemen in het net gaan plaatsen.

Dat hangt wellicht af van de definitie van wat zo'n batterij is. Heeft het als primaire taak om het lokale net te stabiliseren dan zou je het kunnen aanmerken als een bufferunit in plaats van een productieunit. Daar mag de politiek over nadenken.

[hackerhater]

FrankHe schreef op dinsdag 6 mei 2025 @ 15:18:
[...]

Dat hangt wellicht af van de definitie van wat zo'n batterij is. Heeft het als primaire taak om het lokale net te stabiliseren dan zou je het kunnen aanmerken als een bufferunit in plaats van een productieunit. Daar mag de politiek over nadenken.

Dat is inderdaad aan de politiek. Maar ik verwacht niks van het zooitje dat er nu zit

[FrankHe]

hackerhater schreef op dinsdag 6 mei 2025 @ 15:19:
[...]

Dat is inderdaad aan de politiek. Maar ik verwacht niks van het zooitje dat er nu zit

Het huidige kabinet in Den Haag blinkt inderdaad niet direct uit in competentie.

[Indoubt]

emeralda schreef op maandag 5 mei 2025 @ 22:42:
[...]


Het is natuurlijk ook de taak van de AIVD om ervoor te zorgen dat er hier geen mensen rondlopen met explosieven en plannen om hoogspanningsmasten op te blazen.
Dat is niet iets waar TenneT zich mee bezig moet houden.

Voor een hoogspanningsmast klopt het misschien maar ik ben wel eens bij bijzobndere installaties binnen geweest en dat is echt niet gemakkelijk. Dan gaat er een behoorlijke procedure vooraf met allerlei veiligheidscriteria en onbegleid rondlopen is er ook niet bij.

Zeker tegen de tijd dat het installaties betreft met dubbele hekwerken word er echt heel weinig aan het toeval overgelaten.

[Kalentum]

Nog niet voorbij zien komen: de oorzaak.

quote: https://nos.nl/artikel/25...n-in-techniek-en-planning

De minister wijst netbeheerder Red Eléctrica en de elektriciteitscentrales aan als verantwoordelijken voor de storing. Een aantal elektriciteitscentrales die volgens de wet verplicht zijn het voltage op het stroomnetwerk te regelen, verzuimde dat te doen in de momenten voorafgaand aan de storing. Daardoor ontstond een stroompiek, die niet goed werd opgevangen.