De Engelse Wikipedia pagina erover is best aardig. Chilling effect is in beginsel juridisch maar wordt ook toegepast binnen andere kaders (plus, juridisch is maatschappelijk gezien ruim).
Het komt er op neer dat je als verantwoordelijke kritiek krijgt en vervolgens probeert neutraal te blijven. Of de kritiek voor probeert te zijn door neutraal te lijken, terwijl een partij zeer onredelijk is (bijvoorbeeld niet feitelijk, schelden, regelrechte leugens, enz).
Bijvoorbeeld stel je bent een scheidsrechter die een beladen voetbalwedstrijd fluit. Je hebt een breed uitgemeten schandaal achter de rug, en recent heb je een wedstrijd gefloten waarbij het tot een akkefietje kwam met een speler. Die speler speelt nu weer bij deze beladen wedstrijd mee. Die wil de scheidsrechter niet tegen het hoofd stoten (en misschien ook wel vice versa). Vaak is dat onbewust. Men denkt objectief te zijn maar onbewust is men dat vaak niet.
Ander voorbeeld: de beste voetballer ter wereld maakt (niet aangeschoten) hands binnen eigen strafschopgebied. Dat is doorgaans geel plus strafschop. Vanwege zijn status wil de scheids er niets van weten, en kijkt de VAR niet eens. Want de controverse iemand met zo'n status te bestraffen is groter dan het niet doen. Gevolg: speler wordt nog legendarischer. Een klagende speler van de andere partij ontvangt een gele kaart voor protesteren. Zo, dat zal ze leren!
Waar ging het wel goed? De welbekende kopstoot van Zidane, waarbij het gevolg direct rood was. Met dien verstande dat iemand beledigen blijkbaar kan en mag. Dat structureel beledigen noemen we pesten, en bij voetbal lijkt dat te mogen.
Nog eentje, algemener. Moderator op forum stopt met modereren. Ineens doen mensen een stukje onvriendelijker jegens deze persoon. Wat bleek: er was sprake van een chilling effect.
Ter referentie #1 en #2 soortgelijke situatie Nederlands mannen voetbal mee mogen maken laatste WK en EK. #3 is me al zo vaak opgevallen op internet dat ik er een boek met referenties mee kan vullen. Echter (nagenoeg) niemand zal die referenties boeiend vinden want ze zijn specifiek. Ook modbreaks hebben een chilling effect, maar zoiets kan ook wenselijk zijn. Want minder werk voor mods heeft tot gevolg meer vrije tijd, of bijvoorbeeld meer inhoudelijke bijdragen. Het is dus ook niet per definitie iets slechts. Ook wetgeving kan een chilling effect hebben. Sterker nog, zonder handhaving heb je allerlei wetgeving die je misschien net zo goed niet kunt hebben (door
gebrek aan chilling effect). Het wordt immers toch niet nageleefd. Waarom toch behouden? Omdat er toch sprake is van
enig chilling effect. Alleen al m.b.t. verkeer kan ik er zo al tien noemen die in mijn stadje van toepassing zijn. Dat stukje heb ik maar even uit deze post geknipt want gaat dan nog veel meer offtopic.
Allerlei mensen met verantwoordelijkheid en autoriteit hebben regelmatig met dit probleem te maken, en het is lastig om zonder bias mee om te gaan. Bijvoorbeeld uitvoerende macht heeft er constant mee te maken.
Ook valse tegenstellingen (die je niet eenvoudig met ja of nee kunt beantwoorden) voeden het probleem. Willen we meer of minder Marokkanen. Ben je voor of tegen zelfdoding. Voor of tegen de coronamaatregelen. Willen we een hogere of een lagere gasprijs. Ben je gestopt met het slaan van je vrouw. Enz enz. Provoceren is kinderlijk eenvoudig. Aardig/vriendelijk, genuanceerd zijn, inhoudelijk zijn, dat zijn skills. Welke men kan ontwikkelen door zelfkritisch te zijn. Al is het ook een kwestie van je zwaktes herkennen en erkennen. Eentje van mij is dat ik nogal uit kan wijden [...] en dat ik lui kan zijn m.b.t. spelling en grammatica. Probleem is m.i. dat het dusdanig moeite kost dat de kosten niet afwegen tegen de baten.