Even een leestip als intermezzo.
Ik heb een stukje geschiedenis voor jullie, de moeite waard om even rustig te lezen bij het onderwerp van omgang met deze crisis binnen Europese verhoudingen en de realiteit achter de Nederlandse perceptie verantwoordelijk voor ons beleid / gedrag daarbij.
De reden waarom ik het zo even doe is enerzijds de valstrik die vaak voorkomt van het verliezen van strategisch blikveld in detaildiscussie, anderzijds omdat in Nederland sprake is van twee vaak genegeerde maar bijzonder indringende fenomenen. Als je meteen de leestip wil doorspitten,
klik dan hier, maar ik zou ondanks de "wall of text reflex" toch even de verduidelijking hieronder doornemen.
1.
Nederland is in hoge mate beïnvloed door neo-klassiek economisch denken verweven met politieke marketing uit de school van conservatieve machtspolitiek.
Dat is een proces ingezet halverwege de jaren '70 vorige eeuw, met indringende sociale, culturele en politiek-economische effecten culminerend in diepe veranderingen in ons denken.
Kort gezegd, we zitten met een vrij beperkte blik die in veel opzichten meer dienend is voor beperkte selectieve belangen dan voor collectieve belangen waar we flink moeite mee hebben om over na te denken omdat de frames daarvoor al decennia in ons onderwijs geïntegreerd zijn geworden.
We geloven daarbij in van alles en nog wat, zoals trickle-down-economics, virtuele economie, bank als ondernemer, het zelfredzame individu en zo meer. Terwijl serieus publiek-wetenschappelijk onderzoek (naast ordinair geschiedkundig perspectief) pijnlijk duidelijk maakt dat het daarbij om geloof in marketing gaat.
2.
Nederland is niet enkel een land, bevolking, economie en zo meer. Het is ook een groepsdynamiek met historische kenmerken van consistent aanwezig gedrag.
Een van die brede gedragslijnen is die van conformisme. Zelfs tegenwoordig in een tijd waarin individualisme dominant is in algemene perceptie blijft het conformisme een collectieve gedragsreflex.
Nederlanders hebben een sterk instinct om zaken aan te pakken en de neuzen dezelfde kant uit te laten staan (dus niet "te zetten", maar "te laten"), de keerzijde daarvan is dat als de kaders die van overtuigingen zijn (versus realiteit, zie punt 1) je met extreem gemak zo vooruit kunt struikelen op een weg die niet productief is voor collectieve vereisten van continuïteit / stabiliteit.
Waarom is het relevant om daar even stil bij te staan?
Nu zijn beide punten een topic op zich, maar er zitten lessen die bij dit onderwerp bij omgang met crisis extreem relevant zijn. Het centrale punt is dat Nederland en Nederlanders zichzelf in de weg zitten vanuit aangeleerd geloofsgedrag op een manier die eigenlijk enkel extreem selectieve belangen dient, zonder enige effecten voor de rest van economie en samenleving behoudens dan die van de kosten wanneer het (weer eens) misgaat.
Hoe diept het zit ...
Hoe diep geloofsgedrag en conformisme zitten, en hoe ongelofelijk fout dat kan gaan is iets waar de Nederlandse geschiedenis verschrikkelijk vol mee zit. Ik heb er één voorbeeld bij uitgekozen waar vrij goed zichtbaar is hoe een land zich vanuit die kenmerken zo voor de gek kan houden dat het zich zelf straatarm maakt, nepotisme en economische oligarchie tot kunst verheft, eigen motoren van economie onderuit haalt en toch weigert de koers aan te passen. En zodra het schip dan strandt, is de rekening voor het hele land. Behalve dan voor degenen die de ramp veroorzaakt hebben.
Wel als waarschuwing, ik geef het als startpunt, er is veel historisch diepgaand onderzoek beschikbaar wat veel kanten van het verhaal doet onderbouwen en verder kan verduidelijken. Maar, het is wel een realiteit die raakt aan veel van onze aangeleerde overtuigingen ten aanzien van segmenten van geschiedenis / cultuur des spreekwoordelijke vaderlands. Ik zeg het er maar even bij.
--> Het faillissement van 's werelds eerste multinational.
<--
De moraal van het verhaal:- Onderschat niet hoeveel van onze overtuigingen hun oorsprong hebben in politieke product marketing.
- Onderschat niet hoeveel van onze debatten en discussies onbewust beïnvloed worden door onze diepgewortelde reflexen van geloofsgedrag.
- Onderschat niet hoe ontzettend vaak Nederland zich zelf op contraproductieve wijze ontzettend veel schade heeft berokkend door het wel onderschatten of zelfs afwijzen van die factoren én de spiegel om in te kijken.
In tijden van populisme en het populaire afgeven op alles Europees of anders zijn die factoren nog veel sterker aanwezig. Zelfs dusdanig dat we vergeten dat
a) elk individueel belang een afgeleide is van gedeelde collectieve belangen en
b) we als gidsland elke keer veel stabieler veel meer voor elkaar gekregen hebben dan elke keer dat we als spreekwoordelijke B.V. aan de slag gingen.
Voor degene die na het lezen van dat stuk het afwijst en het niet als startpunt voor verdere verkenning wil nemen vanuit aanwezige overtuigingen en stellingen die het gevolg zijn van tegenwoordige perceptie t.a.v. welvaart, vrije markt en zo meer heb ik nog een kleine leestip die daar handig bij is als startpunt:
De rol van de vrijemarkteconomie.
Populisme: de weigering van complexiteit en de poging om simplistische antwoorden te formuleren op ingewikkelde vraagstukken middels gebruik van elke mogelijke prikkel van gedrag - i.p.v. moeite te doen voor gezonde participatie.