THEE |
![]() |
Na water is thee wereldwijd de meest geconsumeerde drank. In Nederland staat thee na water en koffie op de derde plaats met ongeveer 100 liter per jaar. Dat komt neer op 2 kopjes thee per Nederlander per dag. De thee consumptie in Nederland ligt, in tegenstelling tot die in België, hoger dan het Europese gemiddelde. |
Wat is thee? |
Thee is een waterig aftreksel van de bladeren en/of steeltjes van de theeboom, de Camellia Sinensis. De verschillen tussen de daarvan afkomstige theesoorten worden vervolgens bepaald door het klimaat, de bodem, groeihoogte en productiewijze. In een kopje thee zitten behalve water ook nog diverse andere stoffen zoals tannines en fluorides. Tannine komt van ‘tannare’ dat in het Latijn ‘looien’ betekent. Het misverstand dat er looizuur in thee zou zitten komt hier vandaan. Looizuur behoort weliswaar tot de tannines, maar niet alle tannines zijn ook looizuren. Naast ‘echte’ thee bestaan er ook producten die vaak voor thee doorgaan maar dat eigenlijk niet zijn. Denk hierbij aan thee van de Rooibos en Honeybush uit Zuid-Afrika of Mate uit Zuid Amerika. Ook kruidenthee of ‘tisane’ zoals verveinethee, muntthee of kamillethee is eigenlijk geen echte thee afkomstig van de theeplant. |
Productieproces |
Voor thee van hoge kwaliteit worden meestal de bovenste twee bladeren en de bladknop gebruikt: “two leafs and a bud”. Deze worden bij voorkeur handmatig geplukt: zo worden de planten niet verder beschadigd en blijven ze een fraaie oogst leveren. De mate waarin de bladeren vervolgens worden uitgedroogd en ze kunnen oxideren is bepalend voor het type thee. Volledige oxidatie geeft zwarte thee en verloopt als volgt: Na de pluk worden de bladeren verflenst en gedroogd bij temperaturen van 25 °C tot 30 °C. Wanneer er genoeg vocht uit de bladeren is verdwenen oxideren ze onder invloed van het in thee aanwezige enzym polyfenol-oxidase. Tijdens de oxidatie verkleuren de bladeren en ontwikkelen ze hun specifieke smaak. Hoe verder ze zijn ontwikkeld hoe pittiger de smaak. De theebladeren kunnen eventueel nog in een gewenste vorm worden gebracht waarna ze worden uitgedroogd in droogovens en ze gereed zijn om te verpakken. |
![]() | Zwarte thee Om zwarte thee te maken worden de bladeren dus volledig geoxideerd. De bladeren worden na de pluk ook gerold om de bladcellen een beetje kapot te maken. Hierbij komen sappen vrij die een rol spelen bij het ontwikkelen van kleur en smaak. De bladeren drogen hierdoor ook verder uit. Bekende zwarte thee soorten komen uit Assam, Darjeeling en Sri Lanka (tot 1972: Ceylon). De thee heeft een kruidige en fruitige smaak met een sterke geur. |
![]() | Groene thee Om groene thee te maken worden de bladeren na de pluk direct verhit om juist te voorkomen dat ze gaan oxideren. Verhitting gebeurt over het algemeen door de thee te stomen of door te wokken. Hierdoor wordt het enzym polyfenol-oxidase uitgeschakeld en zal de thee groen blijven. Een veelvoorkomend misverstand over groene thee is dat deze geen theïne zou bevatten. Theïne, dat eigenlijk identiek is aan cafeïne, komt echter van nature voor in alle theebladeren en zo ook in groene thee. In een kopje thee zit de helft van de cafeïne in vergelijking met een kopje koffie. Een bekende groene thee soort is bijvoorbeeld Sencha thee. De smaak is dikwijls wat bitter met groentetonen zoals spinazie en zeewier. |
![]() | Oolong thee Oolong thee zit qua oxidatie in tussen zwarte en groene thee. Oolong thee kan voor 10% tot 75% geoxideerd worden. Verhitting kan in een wok of droogoven maar soms wordt Oolong thee geroosterd waardoor het extra nootachtige smaaktonen ontwikkelt. |
![]() | Witte thee Witte thee is voornamelijk thee van de bladknop die heel licht geoxideerd en daarna gedroogd is. De naam verwijst naar de witte donzige haartjes op de achterkant van de bladknop. Witte thee bestaat dus uit jonge blaadjes waarin de smaakstoffen relatief kort tot ont-wikkeling zijn gekomen. Witte thee is daarom over het algemeen subtiel van smaak. |
![]() | Gele thee Gele thee is een niet veel voorkomende thee die niet oxideert maar die in vochtige omstandigheden tussen doeken of papier kort broeit. Hierdoor verkleurt de thee en krijgt deze een typische, wat zoete smaak. |
![]() | Post-gefermenteerde thee (Pu Ehr) Pu Ehr ontstaat door groene thee na het drogen in vochtige donkere ruimtes te laten fermenteren. De omstandigheden luisteren nauw en het fermentatieproces kan jaren duren. De meest bekende post-gefermenteerde thee is Pu Ehr. Hiervan zijn twee varianten. De natuurlijk gefermenteerde variant wordt aangeduid als Raw Pu Ehr. De fermentatie kan ook een handje worden geholpen met vochtige lappen. In dat geval is het resultaat 'Cooked Pu Ehr’. Pu Ehr is een heel zachte thee met uitgesproken smaaktonen van bijvoorbeeld bosgrond of paddenstoelen. |
Thee kopen & zetten |
Voor de beste thee ben je aangewezen op losse thee. Uitzonderingen daargelaten bevatten theebuiltjes over het algemeen geen thee van erg hoge kwaliteit. Om dit te maskeren worden er geregeld kunstmatige aroma’s of zelfs suikers aan de thee toegevoegd. Ook is de thee vaak erg fijn waardoor te snelle extractie plaats vindt. Er zijn in Nederland en België verschillende winkels en online shops die thee in allerlei vormen en maten aanbieden. De prijzen van losse thee variëren, maar met 10 à 12 gram thee op een liter water hoeft een goede losse thee qua prijs niet onder te doen voor de thee uit de supermarkt. Voordat je thee gaat zetten kun je deze spoelen met warm of koud water. Alle thee bevat namelijk in meer of mindere mate fijne (stof)deeltjes. Deze kunnen voor een te snelle extractie zorgen met negatieve gevolgen voor de smaak. Om de smaak van je thee te perfectioneren kan je je thee zetten met water dat een lichte zuurgraad en een lage droogrest heeft. Hiertoe kan je bijvoorbeeld een geschikt mineraalwater (zoals Spa Blauw) of osmosewater gebruiken. Een vast recept voor goede thee bestaat niet. Wel is een aantal richtlijnen te geven maar het zijn geen in steen gehouwen regels. Thee leent zich bij uitstek om hiermee te variëren en zo te ontdekken wat je zelf het beste resultaat vindt geven. Neem bijvoorbeeld eens meer thee met een kortere trektijd of gebruik een andere temperatuur. |
Type | Water temp. | Trektijd |
Zwarte thee | 99 °C | 2-5 min |
Groene thee | 75 tot 85 °C | 3-5 min |
Oolong thee | 80 tot 95 °C | 3-5 min |
Witte thee | 65 tot 70 °C | 5 min |
Gele thee | 70 tot 75 °C | 4 min |
Pu Ehr | 95 tot 100 °C | 4-5 min |
Kruidenthee | 99 °C | 3-6 minuten |
De meeste thee kun je meerdere keren opgieten, afhankelijk van de soort thee en de kwaliteit. Zwarte thee laat dat vaak niet toe maar groene, witte en gele kun je 2 tot 5 keer opnieuw opgieten. Pu Ehr van goede kwaliteit kun je wel meer dan 10 keer opgieten, de eerste keren met een steeds kortere trektijd, soms maar 10 seconden.
IJsthee |
Als je ijsthee wilt maken kan je de thee laten afkoelen en eventueel op smaak brengen met bijvoorbeeld suiker en citroen. Je kunt ook thee met koud water zetten en een nacht in de koelkast plaatsen. Op deze manier lossen smaakstoffen in andere verhoudingen op en krijg je een ander resultaat. Een snelle manier om ijsthee te maken is thee te zetten met warm water met een dubbele hoeveelheid thee en daarna aan te vullen met dezelfde hoeveelheid ijs. |
Bronnen:
Wikipedia: Tea
Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Koffie en Thee - trends en ontwikkelingen
Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Koffie en Thee - infographic
Keuringsdienst van Waarde: thee van Lipton bevat suiker