Ik denk dat veel mensen onderschatten wat de economische gevolgen zijn als een significant gedeelte van de bevolking geen netto dekkende bijdrage meer kunnen leveren aan de samenleving. Er zijn namelijk een aantal problemen:
Ten eerste gaan de overgebleven productieve mensen niet opeens meer verdienen, integendeel. Marktwerking zorgt er juist voor dat er nog steeds hevige concurrentie is binnen die groep doordat de competitie steeds internationaler plaats vindt. Natuurlijk heb je altijd echt schaars talent, maar dat is niet de maatstaf voor het gros van deze groep.
Ten tweede is een groot gedeelte van onze economie consumptie gedreven, dalende inkomens betekenen dat er een groter gedeelte van het huishouden moet worden besteedt aan basale levensbehoeften zoals voedsel, energie, huisvesting en zorg. Behalve de zorg, zijn dat zijn geen vakgebieden waarin veel menselijke arbeid benodigd is en dus voor broodnodige werkgelegenheid kan zorgen.
Ten derde zal toenemende concurrentie op de arbeidsmarkt en dalende vraag betekenen dat het bedrijfsleven of met weinige marge moet opereren of juist kan profiteren van de situatie en erg veel kapitaal en macht naar zich toe kan trekken.
Het gevolg van deze punten is dat zowel een linkse (basisinkomen) of rechtse (negatieve inkomensbelasting) oplossing waarschijnlijk helemaal niet te bekostigen is. De overgebleven productieven ervaren al een neerwaartse loondruk en het bedrijfsleven heeft of het kapitaal niet om significant bij te dragen aan belastingen of is zo machtig dat het zich aan elke vorm van belastingen kan onttrekken.
Maar ethiek en filosofie en de economische realiteit botsen vaak met elkaar aangezien de economie op zichzelf geen moraal of ethiek heeft. Daarnaast is de economie zo'n internationaal vervlochten en dynamisch systeem dat je als land nauwelijks je eigen beleid kan maken of kan experimenteren met alternatieven.
Ik denk dat geen enkele structurele oplossing mogelijk is als we niet definiëren wat nou eigenlijk het doel is van onze economisch inrichting. Zolang er geen uitgangspunten zijn gedefinieerd kan je ook niet toetsen of de inrichting nog wel voldoet. We hebben lang vertrouwd op een model met weinig regels zolang het nog goed ging, maar we hebben geen enkele grens ingesteld.
En zonder uitgangspunten of grenzen word elke economisch probleem al snel teruggebracht tot oplossingen binnen het huidige economische model.
Overigens, persoonlijk denk ik helemaal niet dat onze economische toekomst onze uiterste aandacht verdient, het daadwerkelijk toepassen van ons inzicht in menselijk gedrag vanuit de wetenschap is imho veel meer gewenst. We nemen erg veel risico nu met systemen die we niet volledig begrijpen of onder controle hebben, dat is imho geen acceptabele situatie aangezien het gemakzucht schept en verantwoordelijkheid uit de weg gaat.
Met andere woorden, het is tijd voor progressie van de social science in de praktijk.
"When I am weaker than you I ask you for freedom because that is according to your principles; when I am stronger than you I take away your freedom because that is according to my principles"- Frank Herbert