[DIY] CNC freesmachine

[boazkl0p]

Het plan

Ik wil een cnc freesmachine gaan maken. Als materiaal wil ik mdf gaan gebruiken. In dit topic wil ik mijn vragen hierover stellen, en de voortgang posten. Vooral op het gebied van de elektronica en software heb ik wat vragen. Ik heb de afgelopen paar dagen heel veel gelezen, en ben tot het volgende plan gekomen:

Het budget

Ik heb een budget van ongeveer €100,-. Dit lijkt ontzettend weinig, en dat is het ook. Hier zit de benodigde computer en bovenfrees niet bij in, deze heb ik namelijk al. Toch ben ik er achter gekomen dat je heel veel geld kunt besparen door zelf je drivers te maken, als voeding een oude atx-voeding te gebruiken, enz. Dan hoef ik dus alleen de benodigde stappenmotoren, mdf, ijzerwaren, en ic's en andere elektronica te kopen. Ik denk dat het wel gaat lukken.

Constructie

De constructie is iets wat ik wel goed zie komen. Ik ben er nog niet helemaal over uit hoe alles gelagerd word, maar hiervoor heb ik meerdere ideeën waar ik de beste uit wil kiezen. Zoals als gezegd is wil ik het uit MDF gaan maken, met aluminium profielen waar nodig. Ik wil een draadeind aan de stappenmotor maken, en een lange bout aan het gedeelte wat moet gaan bewegen. Het draadeind wil ik lageren met 2 lagers.

Stappenmotor

Ik heb gelezen dat ik minimaal 0,5 Nm aan torque nodig heb. Verder wil ik een unipolaire motor. 6 of 8 draden maakt mij niet echt uit.

Ik zit te twijfelen over de volgende motoren:
de goedkoopste van stappenmotoren.nl
Deze van rsonline.nl(ik zit nog te twijfelen tussen de 5v en 12v, geen idee wat beter is)
Verder heb ik nog niks gezien wat binnen mijn budget valt, 0,5 nM torque levert, precies en unipolair is... Als iemand nog een tip voor me heeft: graag
Ik moet wel een nieuwe motor hebben, aangezien ik zit te overwegen om hier bouwpakketten van te gaan maken als alles goed werkt. Dan wil ik dus wel eerst de motoren kunnen testen.

Ook ga ik er op de een of andere manier van uit dat hoe groter de motor is, hoe beter de kwaliteit o.i.d. Wat denken jullie over de kwaliteitsverschillen tussen die van stappenmotoren.nl en die van rsonline.nl?

Aansturing

Bij de drivers kan ik de meeste geldbesparing halen. Ik ben van plan om een UCN 5804 IC te gaan gebruiken.


I.p.v. de transformator wil ik dus de atx-psu gaan gebruiken. En voor zover ik het begrijp (ben niet zo bekend met pic's en ic's...) heb ik geen pic nodig, en kan ik vanaf de parallelle poort rechtstreeks naar de 5804 gaan . Ook weet ik niet echt waar ik dit IC goedkoop vandaan moet halen. Uit China o.i.d. zit je met hoge verzendkosten, en er werd ergens naar futurlec verwezen, maar die heeft ze niet meer...
Dit schema is erg basic, en zitten geen dingen als beveiligingen in om je pc te beschermen als het fout gaat bij je driver. Als iemand tips heeft, weet of je dit ic moet koelen of een beter schema heeft hoor ik het graag. Ik sta natuurlijk ook open voor een moderner IC als daar ook duidelijke uitleg over is


Dan moet ik dus met software alles gaan aansturen. Ik had gedacht om eerst eens de gratis versie van mach3 te gaan gebruiken. Deze zet ik dan op een p4 (3,2 Ghz, 512 mb ddr2) waar windows 98 op staat om te beginnnen. Uiteindelijk wil ik naar linuxcnc, maar aangezien dat ook nieuw is wou ik beginnen met 98.

Als iemand verder nog tips voor me heeft hoor ik het ook graag.

Links die voor mij erg handig waren

Engadget
Buildyourcnc (info over de software)
Imagesco (info over de 5804)
diy-electronic-projects.com

[ Voor 13% gewijzigd door boazkl0p op 07-03-2011 00:02 ]

[Springuin]

Stappenmotors: 12V versie nemen, dan hoef je minder stroom te schakelen voor hetzelfde vermogen; dat is makkelijker en scheelt verliezen in je aansturing. Die 5804 lijkt nergens te krijgen; wellicht is een L297 + L298 handiger. Eventueel kun je ipv de L298 twee gestapelde ULN2803's gebruiken omdat je een unipolaire motor hebt.

Let op dat je mechanische constructie stijf genoeg is; ik heb een cnc frees gehad van pvc; dat was een heel leuk dingetje, maar die was niet stijf genoeg om fatsoelijk in kunststof te frezen.

[LED-Maniak]

Een gemiddelde geleiding kost al 100 euro. Je zal dus creatief moeten zijn.
De vraag is, wat wil je er mee doen. Hou er rekening mee dat je niet verder zal komen dan hout en kunststof frezen en dat je waarschijnlijk een niet erg hoge precisie gaat halen.

Veel simpele onderdelen zou je misschien uit een printer kunnen halen.

[gibraltar]

LED-Maniak schreef op maandag 07 maart 2011 @ 08:55:
Veel simpele onderdelen zou je misschien uit een printer kunnen halen.

Ik haal met regelmaat rechtgeleidingen uit inktjet printers (HP Deskjet's in de 6 of 7 serie). Daar zit een encoder strip in (een strip met allemaal streepjes), waarmee je de positie van de inktkop kunt bepalen. De motor moet je overigens dan wel zelf regelen. Dat vereist wat regeltechniek kennis, en met een simpele PID-regelaar is dat redelijk nauwkeurig en stabiel te krijgen. Je moet dan overigens wel een quadrature-decoder implementeren, maar daar zijn genoeg voorbeelden van.

Anders uitwijken naar scanners, want daar zitten meestal wel stappenmotoren in. Die kun je gewoon feedforward aansturen, en hoef je dus weinig voor te doen.

Of een combinatie van bovenstaande. Zelf een rechtgeleiding ontwerpen is echt niet makkelijk en goedkoop. De kans dat je vrijheidsgraden twee of meer keer opsluit is erg groot, en de kans dat de boel dan vastloopt is dan ook heel groot. Iets compliant (exact opgesloten) en zonder al te veel wrijving en elasticiteit ontwerpen is een vak. Kijk maar naar de RepRap en die MakerBot machines, die kennen die problemen ook (het vastlopen van rechtgeleiding) en daar hebben ze toch over nagedacht.

Voorbeeld van hergebruikte onderdelen: http://hackaday.com/2011/02/24/magnetic-smd-pick-and-place/

[ Voor 4% gewijzigd door gibraltar op 07-03-2011 09:58 ]

[Sissors]

Van wat ik net even snel zocht wordt de 5804 niet meer gemaakt, dus misschien kan je ze nog ergens vinden maar als je die bouwpaketten wil maken is dat geen handige optie.

Zijn in principe zat alternatieven, wel redelijk wat met SMD packages, maar er zijn ook genoeg met makkelijkere packages te vinden.

[EntonoX]

Misschien niet helemaal relevant maar bij Farnell hebben ze een 3 assige CNC freesmachine voor niet al te veel. (http://nl.farnell.com/mil...is-cnc-machine/dp/4140369)

Punt is vaak bij zelfbouw de nauwkeurigheid, bij bovenstaand is deze 0.1mm wat op zich aardig is voor een zelfbouw CNC machine.

[St@m]

Ik heb geen idee wat dit allemaal betekent en dit is niet om te spammen maar om behulpzaam te zijn.
Mijn buurman heeft ook zijn eigen CNC machines gebouwd (zoveel weet ik dan nog wel) en heeft ook een eigen website. http://freesjes.nl/ Misschien heb je er wat aan

[Gwannoes]

Misschien kun je een overzichtje gaan maken van wat je allemaal aan onderdelen denkt nodig te hebben. Wat je nog niet precies weet kun je algemeen omschrijven (bijvoorbeeld "lagering t.b.v. X-as").

Op deze manier hebben we inzicht in hoe ver je bent, en hoe je alles denkt aan te passen. En als we inzicht hebben, kunnen we meedenken.

[SnoeiKoei]

Ik mis nog een beetje wat je allemaal wil kunnen frezen... printplaten? Metaal? Kunststof? MDF? Modelschuim? Een CNC-freesmachine met een MDF frame is, fvrees ik, alleen stijf genoeg voor modelschuim.

[sunoke]

Erg leuk onderwerp. Ik heb zelf ook zitten denken hoe zoiets te realiseren. Tijdens een stage op mijn lagere school heb ik twee weken bij een klein bedrijfje gewerkt waar ze van die professionele freesmachines hadden. Erg interessant om zoiets van dichtbij mee te maken.

Ook ben ik op zoek gegaan naar goedkope componenten. Als je een keer bij de kringloop gaat kijken kom je daar meestal wel afgedankte printers/scanners tegen. Ik weet alleen niet of je daar makkelijk iets mee kunt doen.

Bookmarked.

[boazkl0p]

Springuin schreef op maandag 07 maart 2011 @ 08:49:
Stappenmotors: 12V versie nemen, dan hoef je minder stroom te schakelen voor hetzelfde vermogen; dat is makkelijker en scheelt verliezen in je aansturing. Die 5804 lijkt nergens te krijgen; wellicht is een L297 + L298 handiger. Eventueel kun je ipv de L298 twee gestapelde ULN2803's gebruiken omdat je een unipolaire motor hebt.

Let op dat je mechanische constructie stijf genoeg is; ik heb een cnc frees gehad van pvc; dat was een heel leuk dingetje, maar die was niet stijf genoeg om fatsoelijk in kunststof te frezen.

Ik heb weer wat verder gezocht en ben op een nieuw IC uitgekomen: namelijk de A3967. Dit is de nieuwere versie van de 5804, en RSonline heeft hem te koop voor maar €3,40. Link naar datasheet

Als ik dan toch bestel bij RSonline wil ik daar ook de motoren kopen, namelijk deze

LED-Maniak schreef op maandag 07 maart 2011 @ 08:55:
Een gemiddelde geleiding kost al 100 euro. Je zal dus creatief moeten zijn.
De vraag is, wat wil je er mee doen. Hou er rekening mee dat je niet verder zal komen dan hout en kunststof frezen en dat je waarschijnlijk een niet erg hoge precisie gaat halen.

Veel simpele onderdelen zou je misschien uit een printer kunnen halen.

Je hebt natuurlijk een heel groot verschil in eisen tussen de geleiding die ik wil, en geleiding die nog geen honderste van een milimeter mag afwijken... Creatief zijn is hier geen probleem Ik zit momenteel te denken om twee soorten metalen buizen te vinden die precies om elkaar passen, en dat als geleiding te gebruiken.

Onderdelen uit een printer halen is geen optie omdat (mits er een goed resultaat uit komt) ik er bouwpakketten van wil gaan maken. Deze machine is voornamelijk bedoeld om er mdf mee te gaan frezen, en aangezien je daar nog door komt met een scherp met denk ik dat het wel goed komt

EntonoX schreef op maandag 07 maart 2011 @ 11:53:
Misschien niet helemaal relevant maar bij Farnell hebben ze een 3 assige CNC freesmachine voor niet al te veel. (http://nl.farnell.com/mil...is-cnc-machine/dp/4140369)

Punt is vaak bij zelfbouw de nauwkeurigheid, bij bovenstaand is deze 0.1mm wat op zich aardig is voor een zelfbouw CNC machine.

Dat is ver buiten mijn budget, en is ook niet half zo leuk als dit maken Als ik 0.1 mm nauwkeurigheid kan bereiken ben ik helemaal blij.

St@m schreef op maandag 07 maart 2011 @ 11:55:
Ik heb geen idee wat dit allemaal betekent en dit is niet om te spammen maar om behulpzaam te zijn.
Mijn buurman heeft ook zijn eigen CNC machines gebouwd (zoveel weet ik dan nog wel) en heeft ook een eigen website. http://freesjes.nl/ Misschien heb je er wat aan

Op de website staat volgens mij niks over de bouw, en waar je rekening mee moet houden, de drivers die hij gebruikt, enz.

Gwannoes schreef op maandag 07 maart 2011 @ 13:22:
Misschien kun je een overzichtje gaan maken van wat je allemaal aan onderdelen denkt nodig te hebben. Wat je nog niet precies weet kun je algemeen omschrijven (bijvoorbeeld "lagering t.b.v. X-as").

Op deze manier hebben we inzicht in hoe ver je bent, en hoe je alles denkt aan te passen. En als we inzicht hebben, kunnen we meedenken.

Wat ik op dit moment heb bedacht is:

- Een pc met alle software er op
- 18mm MDF om de machine van te maken
- 3x een m8 draadeind
- 6 keer een lager om de draadeinden mee te lageren
- 6 keer een lange moer om aan het draadeind te maken (2 per draadeind om minimale speling te krijgen)
- Een boel schroeven en lijm om alles bij elkaar te houden
- 3 stappenmotors
- 3 drivers (dus zoals ik er nu over denk 3x A3967, een plaatje om alles op vast te solderen, wat draadjes, connectors om de motoren loskoppelbaar te maken, een parallelle poort aansluiting, wat knoppen om te schakelen tussen half step, step, enz.)
- Een goed ontwerp om de machine te bouwen
- 6 assen en 6 buizen die daar precies om heen passen voor de geleiding van de assen.

Verder weet ik het momenteel nog niet, of ben ik het vergeten om op te noemen

SnoeiKoei schreef op maandag 07 maart 2011 @ 13:36:
Ik mis nog een beetje wat je allemaal wil kunnen frezen... printplaten? Metaal? Kunststof? MDF? Modelschuim? Een CNC-freesmachine met een MDF frame is, fvrees ik, alleen stijf genoeg voor modelschuim.

Ik denk dat je met een slim ontwerp (mijn vader is ingenieur) en dik mdf wel een redelijk stijve constructie kan krijgen. Dus mdf frezen moet volgens mij haalbaar zijn.

sunoke schreef op maandag 07 maart 2011 @ 14:18:
Erg leuk onderwerp. Ik heb zelf ook zitten denken hoe zoiets te realiseren. Tijdens een stage op mijn lagere school heb ik twee weken bij een klein bedrijfje gewerkt waar ze van die professionele freesmachines hadden. Erg interessant om zoiets van dichtbij mee te maken.

Ook ben ik op zoek gegaan naar goedkope componenten. Als je een keer bij de kringloop gaat kijken kom je daar meestal wel afgedankte printers/scanners tegen. Ik weet alleen niet of je daar makkelijk iets mee kunt doen.

Bookmarked.

Ik wil dus niet met 2ehands componenten werken, want ik wil de mogelijkheid houden om bouwpaketten te gaan maken. Verder vraag ik me af of een motor uit een printer/scanner sterk genoeg is. Maar dat hangt natuurlijk weer af van de grootte van het apparaat waar je het uit haalt, en van het apparaat wat je maakt.

[LED-Maniak]

Met 100 euro om hout+stappenmotoren+electronica+geleidingen+trapezium draad(met glijmoer) te kopen gaat je dan niet lukken ben ik bang...

[wesleytjuh]

Ik ben benieuwd hoe je het gaat aanpakken. Heb ook altijd al zelf een klein CNC machientje willen bouwen, maar ik ben inderdaad bang dat het bij lange na niet gaat lukken voor 100 euro. Je hebt inderdaad trapezium draad nodig ipv normaal draadeind. En ik zou ook zeker overwegen een wat grotere maat te pakken dan TR8, 8mm is wel erg dun.

[boazkl0p]

LED-Maniak schreef op maandag 07 maart 2011 @ 15:27:
Met 100 euro om hout+stappenmotoren+electronica+geleidingen+trapezium draad(met glijmoer) te kopen gaat je dan niet lukken ben ik bang...

Dan zal ik dus een beetje meer moeten investeren, maar 150 is toch wel redelijk de max... En ondanks dat iedereen zegt dat ik trapeziumdraad nodig heb ga ik toch leuk voor normaal draadeind. Dat scheelt heel erg in prijs, en als ik er 2 lange moeren op zet heb ik maar weinig speling.

wesleytjuh schreef op maandag 07 maart 2011 @ 15:32:
Ik ben benieuwd hoe je het gaat aanpakken. Heb ook altijd al zelf een klein CNC machientje willen bouwen, maar ik ben inderdaad bang dat het bij lange na niet gaat lukken voor 100 euro. Je hebt inderdaad trapezium draad nodig ipv normaal draadeind. En ik zou ook zeker overwegen een wat grotere maat te pakken dan TR8, 8mm is wel erg dun.

Zou m10 dan wel stijf genoeg zijn?

[wesleytjuh]

boazkl0p schreef op maandag 07 maart 2011 @ 16:41:
[...]

Dan zal ik dus een beetje meer moeten investeren, maar 150 is toch wel redelijk de max... En ondanks dat iedereen zegt dat ik trapeziumdraad nodig heb ga ik toch leuk voor normaal draadeind. Dat scheelt heel erg in prijs, en als ik er 2 lange moeren op zet heb ik maar weinig speling.
[...]

Zou m10 dan wel stijf genoeg zijn?

Er is nog een andere rede dat er trapeziumdraad aangeraden wordt. Normaal draad is niet bedoeld om bewegingen uit te voeren. Je draait dit binnen de kortste keren kapot.

Of M10 genoeg is weet ik niet, ik weet niet wat de afmetingen van het geheel zijn. Alles is natuurlijk in verhouding .

[ Voor 9% gewijzigd door wesleytjuh op 07-03-2011 17:14 ]

[breitsma]

Voor de glijmoer kun je ook een stukje van een kunstof HDPE snijplank gebruiken. Als je de draadeind warm stookt kun je een perfect passende moer maken.

Halverwege deze pagine staat een beschrijving hoe dat gaat: http://www.thebackshed.com/cnc/RouterA7.asp

[ Voor 26% gewijzigd door breitsma op 07-03-2011 17:37 ]

[LED-Maniak]

wesleytjuh schreef op maandag 07 maart 2011 @ 17:12:
[...]


Er is nog een andere rede dat er trapeziumdraad aangeraden wordt. Normaal draad is niet bedoeld om bewegingen uit te voeren. Je draait dit binnen de kortste keren kapot.

Of M10 genoeg is weet ik niet, ik weet niet wat de afmetingen van het geheel zijn. Alles is natuurlijk in verhouding .

Jup, en gewoon schroefdraad zal prima werken, voor een paar keer. Daarna krijg je al snel speling en moet je weer bijstellen. Echt, als je dit als een kit wil verkopen en je wil geen boze mensen binnen een maand, zorg dan dat je nergens serieus op gaat inleveren. Je krijgt er spijt van.

[boazkl0p]

wesleytjuh schreef op maandag 07 maart 2011 @ 17:12:
[...]


Er is nog een andere rede dat er trapeziumdraad aangeraden wordt. Normaal draad is niet bedoeld om bewegingen uit te voeren. Je draait dit binnen de kortste keren kapot.

Of M10 genoeg is weet ik niet, ik weet niet wat de afmetingen van het geheel zijn. Alles is natuurlijk in verhouding .

Ik ben even wezen kijken bij bouwmarkt, en zag daar draadeinden van 1 meter lang. Dit word dan ook meteen de lengte van de cnc Er is een rvs versie die ongeveer €10,- kost, en een andere die gegalvaniseerd is voor €3,80 kost. Aangezien ik er 2 nodig heb neig ik naar de goedkopere. Ik ga eens proberen om van kunstof die moeren te maken, en kunstof moeren laten het draad op het draadeind hopelijk heel. Zoniet kan ik altijd nog eens proberen of rvs veel beter werkt.

breitsma schreef op maandag 07 maart 2011 @ 17:23:
Voor de glijmoer kun je ook een stukje van een kunstof HDPE snijplank gebruiken. Als je de draadeind warm stookt kun je een perfect passende moer maken.

Halverwege deze pagine staat een beschrijving hoe dat gaat: http://www.thebackshed.com/cnc/RouterA7.asp

Dit is precies wat ik zoek. Ik ken de kunstof HDPE niet, maar ik denk dat plexi ook wel gaat werken? Dan plak ik mooi een paar lagen plexi op elkaar, en maak ik daar een lange moer van.

LED-Maniak schreef op maandag 07 maart 2011 @ 18:43:
[...]

Jup, en gewoon schroefdraad zal prima werken, voor een paar keer. Daarna krijg je al snel speling en moet je weer bijstellen. Echt, als je dit als een kit wil verkopen en je wil geen boze mensen binnen een maand, zorg dan dat je nergens serieus op gaat inleveren. Je krijgt er spijt van.

Ik ga het gewoon proberen, en de machine eerst minstens een paar maanden testen voordat ik überhaupt zoiets zou gaan verkopen. Maar ik heb gezien dat je makkelijk €100,- kwijt bent voor 3 stukken trapeziumdraad. Dat is natuurlijk heel wat op mijn totale budget

[LED-Maniak]

boazkl0p schreef op maandag 07 maart 2011 @ 19:03:
Dit is precies wat ik zoek. Ik ken de kunstof HDPE niet, maar ik denk dat plexi ook wel gaat werken? Dan plak ik mooi een paar lagen plexi op elkaar, en maak ik daar een lange moer van.

Nee, dat werkt slecht met plexi. HDPE glijdt mooi over je draad(als dat strak is, wat ik erg betwijfel bij gegalvaniseerd staal) en is nog erg goedkoop ook

Vergeet de lagers trouwens niet die aan je draadeinde moeten.

[Anthor]

Voor stappenmotoren en andere onderdelen kan je ook kijken op damencnc.com

Voor stepperdrivers kan je bv hier kijken:
http://reprap.org/wiki/Stepper_Motor_Driver_1_2
http://reprap.org/wiki/Stepper_Motor_Driver_2_3

Ik weet niet of je die drivers ook makkelijk aan een pc kan hangen.
Bij de reprap wordt een arduino gebruikt, en ik weet niet of dat gaat werken met Mach3,

Maar met een beetje tijd voor een layout en een etsbad kan je ze iig wel zelf maken

[w-dev]

Wees niet te karig en ga voor een stalen frame, wel iets duurder, maar zo veel stijver (dus nauwkeuriger) en deze nauwkeurigheid ga je echt wel nodig hebben voor bijvoorbeeld het afwerken van oppervlaktes.

Trapezium-draad, ook wel transport-draad genoemd, is wel essentieel. Bij metrisch draad kun je draaien tot je ons weegt, zelfs bij M10. Bij deze website vallen de prijzen ook wel mee: http://www.mafaha.nl/

Bij de recht-geleiding moet je er op letten dat je deze niet gaat schranken (scheeftrekken), volgens mij was de verhouding dat de lengte van je geleiding minimaal 2x de as-diameter moet zijn.

Voor de lagering zou je i.p.v. dure kogellager ook zelf lagers kunnen draaien uit POM, deze kunststof wordt veel toegepast voor dit doeleinde, maar slijt wel een stuk sneller.

Ik denk dat je je ook eerst eens moet gaan afvragen hoeveel en wat voor soort mensen een CNC machine als pakket willen kopen en in welke mate ze deze dan nog moeten assembleren. Hieruit kun je dan ook een reële kostprijs berekenen (>> €100) en daarop je onderdelen uitzoeken.

[Anoniem: 234871]

hier veel plezier met lezen zou ik zo zeggen.
ooit ook eens in me op gekomen om een cnc machine te gaan maken.
nooit gedaan maar wel cnc zone tegen gekomen waar dus hele constructie verslagen en zelfs bouw tekeningen staan.
zou zo zeggen ga daar je vragen stellen denk dat die er meer van weten als hier..,,.

[wesleytjuh]

boazkl0p schreef op maandag 07 maart 2011 @ 19:03:
[...]

Ik ben even wezen kijken bij bouwmarkt, en zag daar draadeinden van 1 meter lang. Dit word dan ook meteen de lengte van de cnc Er is een rvs versie die ongeveer €10,- kost, en een andere die gegalvaniseerd is voor €3,80 kost. Aangezien ik er 2 nodig heb neig ik naar de goedkopere. Ik ga eens proberen om van kunstof die moeren te maken, en kunstof moeren laten het draad op het draadeind hopelijk heel. Zoniet kan ik altijd nog eens proberen of rvs veel beter werkt.


[...]

Dit is precies wat ik zoek. Ik ken de kunstof HDPE niet, maar ik denk dat plexi ook wel gaat werken? Dan plak ik mooi een paar lagen plexi op elkaar, en maak ik daar een lange moer van.


[...]


Ik ga het gewoon proberen, en de machine eerst minstens een paar maanden testen voordat ik überhaupt zoiets zou gaan verkopen. Maar ik heb gezien dat je makkelijk €100,- kwijt bent voor 3 stukken trapeziumdraad. Dat is natuurlijk heel wat op mijn totale budget

Het mag dan wel maar 3,80 kosten, maar ik denk dat gegalvaniseert niet de geschikte afwerking van een draadeind is voor precisie. Veelste veel onregelmatigheden. Aan de andere kant, als je een RVS draadeind pakt met een RVS moer, en je geleiding wordt scheef getrokken, krijg je die moer nooit meer los. Vreet zich gelijk vast. Je zult denk ik toch noeten overwegen om te investeren in je geleidig, hier gaat het uiteidelijk ook om. Bedenk ook dat bij hogere afname het goedkoper voor je wordt, je hoeft dan niet meer bij de bouwmarkt te winkelen waar dat soort dingen vaak overpriced zijn.

Waar ik voor mijn werk bijvoorbeeld per kilo betaal voor een stukje aluminium betaal je bij de gamma al snel gigantisch veel voor een klein stukje(en dus licht) aluminium.

[boazkl0p]

Een ander idee zou zijn om een tafel met een metalen frame te gebruiken. Daar zitten 4 losschroefbare poten bij, die ik zou kunnen zagen en lassen tot een sterk frame. Mits ik deze tafels mag overkopen heb ik er wel een stuk of 8 staan. Dan worden de tafels wel wat duurder, maar ook steviger.

[wesleytjuh]

Hmm, dat mogen wel stevige tafels zijn dan. De gebruikte kokers voor de meeste tafels zullen wel niet stijf genoeg zijn hiervoor denk ik. Verder moet je dan ook wel erg precies te werk gaan met het slijpen en lassen, zodra je gaat lassen trekt de boel ook nog eens krom.

[AtomicShockwave]

Ik ben niet de eerste die het zegt, maar ik wil je nogmaals behoeden voor teleurstelling. MDF is zo ongeveer het meest ongeschikte materiaal voor een freesgeleiding, het is flexibel en het werkt. Daar doe je niks aan. Op het moment dat die frees daadwerkelijk iets gaat doen komen er krachten op de volledige geleiding te staan waardoor het zaakje gaat buigen en er niets meer aan de maat is. Terwijl het hele doel van frezen nauwkeurheid is. Je denkt misschien "Die 0.1 mm hoef ik niet te halen" Maar ik voorspel je dat het erger wordt. Sowieso is een millimeter of twee bij sommige afmetingen al funest. Het betekent dat cirkels niet rond worden en vierkantjes niet vierkant. En dan wil je ook nog gewone metrische draad gaan gebruiken. wat waarschijnlijk ongeveer 1uur meegaat. Ik zeg doe het fatsoenlijk of doe het niet. Je komt er gewoon niet met 150 euro.

Bovendien gaat de frees klapperen als er speling op de geleiding zit, dan weet je helemaal niet meer wat je ziet.

[ Voor 6% gewijzigd door AtomicShockwave op 08-03-2011 15:46 ]

[Anoniem: 203901]

Zal ik eens iets leuks vertellen? Je hebt het over draadeind van rvs á 10 euro per meter. Trapeziumspillen van 12x3 zijn €12,60 per meter bij damencnc. Kun je dat direct beter doen, is wel ietsjes duurder maar zeker waar voor je geld.

http://www.damencnc.com/d...1476&langId=NL&idComp=134

Kijk ook eens op cnczone.nl om inspiratie op te doen

[ Voor 17% gewijzigd door Anoniem: 203901 op 08-03-2011 20:16 ]

[boazkl0p]

wesleytjuh schreef op dinsdag 08 maart 2011 @ 15:34:
Hmm, dat mogen wel stevige tafels zijn dan. De gebruikte kokers voor de meeste tafels zullen wel niet stijf genoeg zijn hiervoor denk ik. Verder moet je dan ook wel erg precies te werk gaan met het slijpen en lassen, zodra je gaat lassen trekt de boel ook nog eens krom.

Het zijn tafels met vierkante buizen. Ik denk dat als ik een tafel mag gebruiken ik alles met een decoupeerzaag ga zagen. Dat lijkt mij een stuk nauwkeuriger dan slijpen. Hopelijk kan ik het dan lassen bij een vriend van me. Dat de boel krom trekt voorkom je toch niet, maar hopelijk valt het mee. Ik heb al veel projecten gezien waarbij mensen alles lassen, en toch een nauwkeurige machine krijgen.

AtomicShockwave schreef op dinsdag 08 maart 2011 @ 15:44:
Ik ben niet de eerste die het zegt, maar ik wil je nogmaals behoeden voor teleurstelling. MDF is zo ongeveer het meest ongeschikte materiaal voor een freesgeleiding, het is flexibel en het werkt. Daar doe je niks aan. Op het moment dat die frees daadwerkelijk iets gaat doen komen er krachten op de volledige geleiding te staan waardoor het zaakje gaat buigen en er niets meer aan de maat is. Terwijl het hele doel van frezen nauwkeurheid is. Je denkt misschien "Die 0.1 mm hoef ik niet te halen" Maar ik voorspel je dat het erger wordt. Sowieso is een millimeter of twee bij sommige afmetingen al funest. Het betekent dat cirkels niet rond worden en vierkantjes niet vierkant. En dan wil je ook nog gewone metrische draad gaan gebruiken. wat waarschijnlijk ongeveer 1uur meegaat. Ik zeg doe het fatsoenlijk of doe het niet. Je komt er gewoon niet met 150 euro.

Bovendien gaat de frees klapperen als er speling op de geleiding zit, dan weet je helemaal niet meer wat je ziet.

De geleiding wil ik ook niet gaan maken van MDF hoor Verder is een eventuele afwijken meestal een systematische fout. Dus dan worden de rondjes wel rond, alleen niet op de goede plek. Metrisch draad is niet zo geschikt hier voor, ja jullie hebben me eindelijk overtuigd Ik ben nu aan het kijken bij mafaha.nl of ik het daar vandaan kan halen, en damencnc.nl heeft ook wel redelijke prijzen.

Verder is er nog een update qua stappenmotors en drivers. Eerst wou ik niet via samenkopen het spul uit china halen vanwege de hoge verzendkosten (€36,-) , maar ik denk dat ik het toch maar ga doen. Dat zou betekenen dat ik deze stappenmotor ga gebruiken:
http://samenkopen.net/action_product/25701/789058


2Nm 5V stappen motor

Holding torque: 2Nm
stroom per winding: 1.5A
winding weerstand: 3.26Ohm
voltage: 5V
step angle: 1.8 degree
shaft runout: 0,05mm
versie B

Ik heb nog wel een vraag over deze motor, namelijk klopt het dat deze unipolair is? Ik zie wel 8 stippen, wat draden zou kunnen betekenen


Als driver heb ik het volgende IC gevonden:
http://samenkopen.net/action_product/25701/513567

Micro stepping DMOS Driver with Translator

Features and Benefits
▪ ±2.5 A, 35 V output rating
▪ Low rDS(on) outputs, 0.45 Ω source, 0.36 Ω sink typical
▪ Automatic current decay mode detection/selection
▪ 3.0 to 5.5 V logic supply voltage range
▪ Mixed, fast, and slow current decay modes
▪ Home output
▪ Synchronous rectification for low power dissipation
▪ Internal UVLO and thermal shutdown circuitry
▪ Crossover-current protection

Datasheet:

http://www.allegromicro.c...art_Numbers/3977/3977.pdf

Dan wou ik het volgende schema gebruiken om een driver te maken:


Graag zou ik willen weten of wat ik allemaal zeg mogelijk is, vooral op elektronisch gebied

[The-Source]

Niet dat ik veel verstand heb van de elektronica maar als je een ATX voeding ga gebruiken controleer dan wel even hoeveel ampère de 5V rail kan geven want dit staat niet in verhouding tot de 12V welke veel meer aan kan.

edit: @hieronder, je zou dus volgens die specs +/- 600watt voeding moeten zijn. (2x 18A 12v = 430watt) + (22A 5v =110 watt) = 540 watt

[ Voor 23% gewijzigd door The-Source op 08-03-2011 22:21 ]

[boazkl0p]

klaasbram schreef op dinsdag 08 maart 2011 @ 21:54:
Niet dat ik veel verstand heb van de elektronica maar als je een ATX voeding ga gebruiken controleer dan wel even hoeveel ampère de 5V rail kan geven want dit staat niet in verhouding tot de 12V welke veel meer aan kan.

Ik heb hier nog een oude dell voeding liggen die volgens de sticker 22A kan leveren op de +5v lijn. Lijkt mij meer dan genoeg aangezien de motoren maar 1,5 nemen.

De +12v lijn kan maar 18A per lijn leveren (zijn er 2).

Het is maar een 350W voeding hoor.

Er staat namelijk op dat het totaal continue vermogen niet meer dan 350W moet worden.

[ Voor 15% gewijzigd door boazkl0p op 09-03-2011 00:31 ]

[boazkl0p]

Ik ben wat verder gegaan met de uitwerking van de lijst van te bestellen onderdelen, en omdat ik in een keer alles wil bestellen moet ik het goed uitwerken. Ik heb de volgende knoppen gevonden
http://samenkopen.net/action_product/25701/761217
Mijn vraag hierbij is of het mogelijk is om zo'n knop in serie te zetten met de stroomtoevoer van de driver, en het dan als beveiliging te gebruiken. Dus als de cnc te ver gaat dat hij de knop indrukt, en automatisch geen stroom meer krijgt waardoor hij de boel niet kapot drukt.

Of zou ik niet de stroomtoevoer naar de driver ineens moeten afkappen, maar op een andere manier het beveiligen?

[ Voor 9% gewijzigd door boazkl0p op 09-03-2011 01:03 ]

[DP Kunst]

Ik denk dat ik dat in die switch aan de microcontroller zou hangen die die stepper driver aanstuurd...

[boazkl0p]

en hoe dan? Aan de lijn die het aantal steps doorgeeft?

[ Voor 77% gewijzigd door boazkl0p op 09-03-2011 09:24 ]

[26779]

Misschien niet 100% DIY en niet groot genoeg, maar al wel een beproeft concept: de Mantis 3D frees

Ik ben benieuwd hoe jullie hier tegen aan kijken.

[ Voor 5% gewijzigd door 26779 op 09-03-2011 09:30 ]

[DP Kunst]

boazkl0p schreef op woensdag 09 maart 2011 @ 09:21:
en hoe dan? Aan de lijn die het aantal steps doorgeeft?

Nee, aan een losse input. De microprocessor stopt dan met het aansturen van de drivers.

Zo kun je dus bijvoorbeeld ook je apparaat eiken. Eerst helemaal naar 1 kant totdat je bij een schakelaar bent. Dan tellen hoeveel stappen tot de schakelaar aan de andere kant van de tafel.

[Sissors]

Volgens mij was zijn plan om het allemaal direct via de printerpoort aan te sturen zonder tussenkomst van microcontroller. Dan zou ik iets met een relais doen dat complete spanning eraf haalt als je dat als foute situatie ziet.

Microcontroller ertussen zetten kan natuurlijk sowieso wel handig zijn.

Hou er ook rekening mee dat die driver ICs niet in een makkelijk DIP package zitten.

[CopperCAT]

Zelf ben ik momenteel ook bezig een CNC machine in MDF te maken. Als ik je enkele tips mag geven, begin eerst met het mechanisch gedeelte volledig uit te denken. Sketchup is hiervoor ideaal. Je ziet veel sneller waar een misschien een probleem kan ontstaan. Het scheelt enorm als je een probleem kan oplossen vooraf omdat je anders toch dingen opnieuw moet maken en ook nog eens kostbare tijd kwijt bent.

Verder moet je goed nadenken over welk gereedschap je ter beschikking hebt. Thuis heb ik bijvoorbeeld een goede kolomboormachine en wat handgereedschap, maar geen bovenfrees of cirkelzaag. Dat beperkt enigszins de mogelijkheden en je kan maar beter vooraf al een idee hebben hoe je dit-of-dat *met precisie* wil maken.
Op de motoren en controller daarentegen bespaar ik niet. Die zijn herbruikbaar mocht ik besluiten een nieuwe router te maken in staal of aluminium in plaats van MDF.

MDF is best interressant om mee te werken. Veel bouwcentra hebben de mogelijkheid om hun platen op maat te laten zagen. Dat is veel preciezer dan wat je zelf kan bereiken...

[boazkl0p]

26779 schreef op woensdag 09 maart 2011 @ 09:25:
Misschien niet 100% DIY en niet groot genoeg, maar al wel een beproeft concept: de Mantis 3D frees

Ik ben benieuwd hoe jullie hier tegen aan kijken.

Ik zit eigenlijk te denken aan een wat groter formaat. Maar wel leuk om de manier te zien hoe daar de rechtgeleiding word gerealiseerd.

DP Kunst schreef op woensdag 09 maart 2011 @ 09:45:
[...]

Nee, aan een losse input. De microprocessor stopt dan met het aansturen van de drivers.

Zo kun je dus bijvoorbeeld ook je apparaat eiken. Eerst helemaal naar 1 kant totdat je bij een schakelaar bent. Dan tellen hoeveel stappen tot de schakelaar aan de andere kant van de tafel.

Als ik het goed begrijp heb ik dan dus ook een microprocessor nodig. Dit is niet mijn plan, en het apparaat hoef je maar 1 keer te eiken, mits je hem telkens in dezelfde stand terugzet als je de pc uit zet. Dan krijg je alleen problemen als er stappen worden gemist...

furby-killer schreef op woensdag 09 maart 2011 @ 09:54:
Volgens mij was zijn plan om het allemaal direct via de printerpoort aan te sturen zonder tussenkomst van microcontroller. Dan zou ik iets met een relais doen dat complete spanning eraf haalt als je dat als foute situatie ziet.

Microcontroller ertussen zetten kan natuurlijk sowieso wel handig zijn.

Hou er ook rekening mee dat die driver ICs niet in een makkelijk DIP package zitten.

De spanning van alle drivers tegelijk?
En denk je dat ik die driver toch zou kunnen solderen?

CopperCAT schreef op woensdag 09 maart 2011 @ 13:07:
Zelf ben ik momenteel ook bezig een CNC machine in MDF te maken. Als ik je enkele tips mag geven, begin eerst met het mechanisch gedeelte volledig uit te denken. Sketchup is hiervoor ideaal. Je ziet veel sneller waar een misschien een probleem kan ontstaan. Het scheelt enorm als je een probleem kan oplossen vooraf omdat je anders toch dingen opnieuw moet maken en ook nog eens kostbare tijd kwijt bent.

Verder moet je goed nadenken over welk gereedschap je ter beschikking hebt. Thuis heb ik bijvoorbeeld een goede kolomboormachine en wat handgereedschap, maar geen bovenfrees of cirkelzaag. Dat beperkt enigszins de mogelijkheden en je kan maar beter vooraf al een idee hebben hoe je dit-of-dat *met precisie* wil maken.
Op de motoren en controller daarentegen bespaar ik niet. Die zijn herbruikbaar mocht ik besluiten een nieuwe router te maken in staal of aluminium in plaats van MDF.

MDF is best interressant om mee te werken. Veel bouwcentra hebben de mogelijkheid om hun platen op maat te laten zagen. Dat is veel preciezer dan wat je zelf kan bereiken...

Ik ben ook bezig met het mechanisch gedeelte uit te denken. Als ik denk dat het goed is ga ik het tekenen in sketch-up, gewoon om te controleren of het allemaal zo kan.

Ik heb al redelijk wat gereedschap. Heb een kolomboor, heel wat handgereedschap, bovenfrees, zaagtafeltje, grote en kleine cirkelzaag, enz
Ik denk ook dat ik de bouwmarkt ga lastig vallen als ik het mdf eenmaal ga kopen. Maar dan moet ik natuurlijk eerst het ontwerp af hebben, getekend hebben, en de exacte maten voor het mdf hebben.

[_ferry_]

Voor het aansturen van een stepper heb ik deze gebruikt:
http://www.sparkfun.com/products/10267
2 pinnen, waarvan 1 voor richting, en 1 voor puls.

15$, motors uit oude printers slopen (staan daar ook voor 15$) en dan alleen nog de serieel/paralel-> driver print bouwen.

nog wat linkjes uit mijn bookmarks:
http://fab.cba.mit.edu/cl...le/dcarr/final/final.html
http://www.cnczone.nl/viewtopic.php?f=35&t=1570
http://www.mechapro.de/shop/
http://www.stappenmotor.nl/
http://www.alltronics.com/cgi-bin/category.cgi?category=55

[boazkl0p]

UPDATE

Ok, ik heb zojuist even gekeken wat ik allemaal aan metaal heb wat ik kan gebruiken.
Dit is wat ik heb kunnen vinden:


Ik heb een aantal lagers gevonden voor lades. Ik denk niet dat ik deze ga gebruiken omdat ze niet ver genoeg kunnen verschuiven, en er een beetje speling op zit.


Dit stuk aluminium is vrij stevig, en had ik bedacht om bovenop de 'brug' te komen. Met de brug bedoel ik het gedeelte wat heen en weer kan bewegen boven het werkvlak.


Verder is er een stalen tafel. Deze is zeer stevig en heeft losschroefbare poten. De rechthoek gaat mijn basis vormen, en de poten ga ik ook gebruiken bij de constructie van de 'brug'





De hoeken


De poten




Verder heb ik nog een groot aluminium profiel gevonden. Deze ga ik gebruiken bij de geleiding. Ik ga binnenkort aan de slag met sketch-up, en dan word het allemaal wel duidelijk voor jullie




Ook lagen er nog wat hoekjes, en dergelijken. Kan altijd van pas komen.


En dit is alles bij elkaar


Alle foto's zijn klikbaar.

[Stoney3K]

Let er wel op dat het blad van die stalen tafel misschien niet het meest stevige oppervlak is. Wat je kan doen is het opdikken met één of twee platen stevig materiaal zoals multiplex. (MDF is waarschijnlijk te sponzig)

De ladegeleiders kun je misschien nog goed gebruiken als geleiding voor de Z-as of bovenop het portaal voor de Y-as als je ze met 2 geleiders aan elkaar monteert. Kogellagers zijn trouwens ook goed te gebruiken als geleiders.

Speling wegwerken op de ladegeleiders kun je nog doen door de opening op te vullen met zacht materiaal (bv. tochtstrip), de stappenmotoren hebben genoeg koppel om je kop daar doorheen te trekken als je alles met de hand soepel kan bewegen.

[Sissors]

De spanning van alle drivers tegelijk?

Als je die drukknop als noodbeveiliging gebruikt, ja dan zou ik van alle drivers de spanning afgooien. Als je hem meer als uiterste gebruikt dan kan je gewoon het signaal van de drukknop je regelaar in laten gaan.

En denk je dat ik die driver toch zou kunnen solderen?

Kan wel als je je best doet en je beetje soldeerbout hebt. Die eerder gelinkte sparkfun optie is er natuurlijk ook, ik heb ook wel wat spul van sparkfun en dat zit prima in elkaar, maar ja je betaald wel een hele hoop meer dan de kosten van het IC.
Wat was nu trouwens het probleem van 297+298?

[boazkl0p]

Stoney3K schreef op donderdag 10 maart 2011 @ 09:49:
Let er wel op dat het blad van die stalen tafel misschien niet het meest stevige oppervlak is. Wat je kan doen is het opdikken met één of twee platen stevig materiaal zoals multiplex. (MDF is waarschijnlijk te sponzig)

De ladegeleiders kun je misschien nog goed gebruiken als geleiding voor de Z-as of bovenop het portaal voor de Y-as als je ze met 2 geleiders aan elkaar monteert. Kogellagers zijn trouwens ook goed te gebruiken als geleiders.

Speling wegwerken op de ladegeleiders kun je nog doen door de opening op te vullen met zacht materiaal (bv. tochtstrip), de stappenmotoren hebben genoeg koppel om je kop daar doorheen te trekken als je alles met de hand soepel kan bewegen.

Ik denk dat ik het blad idd ga vervangen. Verder zijn die ladegeleiders een goede optie p de Y-as te lageren, en dan de Z-as door printergeleiding te doen.

furby-killer schreef op donderdag 10 maart 2011 @ 10:19:
[...]

Als je die drukknop als noodbeveiliging gebruikt, ja dan zou ik van alle drivers de spanning afgooien. Als je hem meer als uiterste gebruikt dan kan je gewoon het signaal van de drukknop je regelaar in laten gaan.


[...]

Kan wel als je je best doet en je beetje soldeerbout hebt. Die eerder gelinkte sparkfun optie is er natuurlijk ook, ik heb ook wel wat spul van sparkfun en dat zit prima in elkaar, maar ja je betaald wel een hele hoop meer dan de kosten van het IC.
Wat was nu trouwens het probleem van 297+298?

Die 297+298 word niet verkocht op samenkopen.net Daar wou ik alles in 1 keer bestellen.

[DP Kunst]

Maar die hebben ze wel op Ebay. Kost ook niet heel veel...

http://cgi.ebay.nl/1-QTY-...ain_0&hash=item1c19a4e0dd

en

http://cgi.ebay.nl/L297-L...ain_0&hash=item20b0884cc6

[boazkl0p]

Hoewel ze niet veel kosten kost het nog altijd meer dan het ic van samenkopen.net

Verder heb ik vandaag de eerste spullen gekocht. namelijk een paar skeelers. En wat zit daar in? Juist, lagers



Ik kom er nog 2 tekort voor de geleiding over de x-as.
Hier even een tekening hoe ik het heb bedacht. De maten van de wieltjes en profielen kloppen niet.

[ Voor 16% gewijzigd door boazkl0p op 10-03-2011 19:07 ]

[Seesar]

ik zou speling in ladegeleiders met veren eruit proberen te halen...dus druk 1 richting op.

[boazkl0p]

Kan je dat nader toelichten? Er is niet zo heel veel speling hoor. Voor de Y-as lijkt het me heel geschikt.

[_ferry_]

Kan je de hoekprofielen niet als glijrails gebruiken? 2 op elkaar, beetje vet ertussen.... Is spelingsvrij omdat het zichzelf centreert, alleen heb je wel speling in de vorm van dat ze los op elkaar liggen. Wat geen probleem is als er voldoende gewicht op ligt lijkt mij.

[CopperCAT]

Het systeem uit YouTube: DIY SMT Pick and Place Prototype (zie rond 2:28) is ook niet slecht en gebruikt eveneens vierkante profielen. In mijn machine gebruik ik ronde aluminium buizen waartegen ik kogellagers duw.

[boazkl0p]

_ferry_ schreef op donderdag 10 maart 2011 @ 20:20:
Kan je de hoekprofielen niet als glijrails gebruiken? 2 op elkaar, beetje vet ertussen.... Is spelingsvrij omdat het zichzelf centreert, alleen heb je wel speling in de vorm van dat ze los op elkaar liggen. Wat geen probleem is als er voldoende gewicht op ligt lijkt mij.

Ik denk dat dit teveel wrijving op gaat leveren. Hierdoor zou de stappenmotor steps kunnen overslaan, waardoor het allemaal vrij onnauwkeurig word. Ook kan je moeilijk iets aan de hoekprofielen vastmaken als ze plat er tegen aan komen.

CopperCAT schreef op donderdag 10 maart 2011 @ 20:29:
Het systeem uit YouTube: DIY SMT Pick and Place Prototype (zie rond 2:28) is ook niet slecht en gebruikt eveneens vierkante profielen. In mijn machine gebruik ik ronde aluminium buizen waartegen ik kogellagers duw.[afbeelding]

Het probleem is dat hij hier de vierkante profielen niet recht heeft, maar 45 graden gedraaid. Dit is bij mij niet het geval, en dit gaat bij mij dus ook niet werken

[CopperCAT]

boazkl0p schreef op donderdag 10 maart 2011 @ 23:00:
[...]Het probleem is dat hij hier de vierkante profielen niet recht heeft, maar 45 graden gedraaid. Dit is bij mij niet het geval, en dit gaat bij mij dus ook niet werken

Dan plaats je nieuwe vierkante profielen of kantel je de wielen 45 graden. Je bent een echte modder of je bent het niet Anyway, het was bedoeld als inspiratie

[boazkl0p]

Je moet de profielen kantelen, die wielen gaat niet werken. Maar als ik de profielen moet kantelen kan ik heel mijn frame kapot slijpen en gaan lassen. Ik wil juist proberen om zo weinig mogelijk te lassen.

[Stoney3K]

boazkl0p schreef op donderdag 10 maart 2011 @ 23:30:
Je moet de profielen kantelen, die wielen gaat niet werken. Maar als ik de profielen moet kantelen kan ik heel mijn frame kapot slijpen en gaan lassen. Ik wil juist proberen om zo weinig mogelijk te lassen.

Je kan toch een viertal bouten aan elke kant door de bestaande tafelprofielen heen draaien en dan de nieuwe profielen erbovenop monteren? De tafel gebruik je in principe alleen als basis om de boel op te zetten en als werkplatform, je kan namelijk ook echt niet garanderen dat de profielen van de tafel zelf 100% recht zijn.

[boazkl0p]

Stoney3K schreef op vrijdag 11 maart 2011 @ 12:32:
[...]


Je kan toch een viertal bouten aan elke kant door de bestaande tafelprofielen heen draaien en dan de nieuwe profielen erbovenop monteren? De tafel gebruik je in principe alleen als basis om de boel op te zetten en als werkplatform, je kan namelijk ook echt niet garanderen dat de profielen van de tafel zelf 100% recht zijn.

Je kan van niks garanderen dat het 100% recht is. Ik denk wel dat het stalen tafel frame rechter is dan het aluminiumprofiel wat ik heb. Maar ik ga dit weekend lekker aan het zagen. Ik wil nu ook binnenkort gaan bestellen.

[AtomicShockwave]

Ik zie nu dat het karretje met de frees over een enkele koker/profiel loopt. Als je het mij vraagt is wat je getekend hebt erg gevoelig voor kantelen. Als er krachten op komen te staan vanuit de freeskop krijg je een torsiemoment op de koker en de lagers. Als je gaat voor een dubbele "brug" kun je dit goed afvangen.

[boazkl0p]

AtomicShockwave schreef op zondag 13 maart 2011 @ 14:32:
Ik zie nu dat het karretje met de frees over een enkele koker/profiel loopt. Als je het mij vraagt is wat je getekend hebt erg gevoelig voor kantelen. Als er krachten op komen te staan vanuit de freeskop krijg je een torsiemoment op de koker en de lagers. Als je gaat voor een dubbele "brug" kun je dit goed afvangen.

Mijn vader heeft me wat geholpen, en het ontwerp is nu compleet verandert. Ik zal het binnekort wel uittekenen en hier posten.

[Anoniem: 147126]

Leuk project Zelf heb ik nu een Zenbot:


Met de Zenbot wil ik een Reprap Mendel gaan bouwen, die ik uiteindelijk ook wil aanpassen zodat hij ook kan frezen (met een Dremel en een flexibele as).

Ze zijn nu bezig om het ontwerp van de Mendel te upgraden zodat deze ook tools kan verwisselen, dus dan zou je hem ook kunnen laten lasersnijden etc.

Als je het simpel wilt houden, kun je gewoon het ontwerp (mechanisch, elektronica etc). van de Mendel pakken en er een Dremel in bevestigen. Zijn wel meer die dat al gedaan hebben.

Als je toch zelf wilt ontwerpen, misschien is dit leerzaam: http://vimeo.com/6982104

[ Voor 18% gewijzigd door Anoniem: 147126 op 13-03-2011 15:13 ]

[boazkl0p]

Ik ben van plan om het volgende te gaan bestellen:

Daarmee wil ik dit schema gaan maken:


Kan ik dan vanaf de parallelle poort direct naar een transistor gaan, of moet daar nog een diode tussen, of nog weer anders? Ik heb ook wel ontwerpen gezien dat de parallelle poort met een grote weerstand aan de aarde hangt. Doen ze dit zodat er een beetje stroom gaat lopen? Ik dacht dat de parallelle poort 5 volt geeft, en er moet ook 5 volt geschakeld worden, want de motoren hebben 5 volt nodig. Kan dit? Bij voorbaat dank

Verder zie ik in dit ontwerp een motor met 6 draden, en degene die ik wil bestellen heeft er 8. Is dit gewoon een kwestie van 4 draden aan de 5 volt aan te sluiten i.p.v. 2?

[ Voor 10% gewijzigd door boazkl0p op 15-03-2011 01:33 ]

[Anoniem: 172410]

Weer een interessant project erbij. Goed bezig hier

[Gwannoes]

Ik denk toch echt niet dat je voor 100 euro klaar kunt zijn... Als je het tenminste als bouwpakket wilt kunnen verkopen. Daarvoor moet je namelijk toch echt wel iets degelijks ontwerpen.
In jouw ontwerp lijk je telkens te kiezen voor de allergoedkoopste oplossing. Begrijpelijk, want het moet voor 100 euro, maar dit kunt je niet ongestraft blijven doen.
Zo ook bijvoorbeeld de aansturing vanuit de LPT-poort... het *kan* wel zonder extra beveiliging, maar het is verre van verstandig. Alleen als je echt heel goed weet wat je doet, en geen foutjes maakt, kan het wel. Maar in een ontwerp-stadium zou ik er niet van uit gaan dat dat lukt, en van een "bouwpakket-koper" kun je dat ook niet vragen. Als zoiemand z'n parallelle poort opblaast, zal hij niet heel tevreden zijn over de kit...

Ondanks deze waarschuwing, ben ik wel heel benieuwd hoe ver je dan wel gaat komen...

[boazkl0p]

Voor zover ik weet kan je alleen met kortsluiting maken in de driver je poort opblazen. Maar zolang je dat ding gewoon in een behuizing plaatst, en er van af blijft is het zonder risico's lijkt me. Verder heb ik zojuist een bestelling van €100,- gedaan met de stappenmotoren en elektronica voor de drivers. Dus ga wel een beetje over het budget heen, maar heb dan ook een veel betere machine.

[Sissors]

Weerstandjes in serie met printerpoort en je kan al behoorlijk vreemd doen voor je ze opblaast.

[Gwannoes]

furby-killer schreef op woensdag 16 maart 2011 @ 18:57:
Weerstandjes in serie met printerpoort en je kan al behoorlijk vreemd doen voor je ze opblaast.

Klopt. Maar dan moet je daarbij ook geen foutjes maken, want de parallelle poort is over het algemeen verre van kortsluit-bestendig.
En denk er aan dat je alleen hoogohmige inputs kan aansturen met zo'n grote serieweerstand

Nogmaals, het kan allemaal wel, maar je moet heel goed opletten wat je doet. Dit was maar een voorbeeld...

[boazkl0p]

Ok, ik kreeg zojuist bericht dat mijn bestelling is verstuurd vanuit China. Dit kan tot 2 weken duren voordat ik het heb.

[wesleytjuh]

boazkl0p schreef op maandag 21 maart 2011 @ 15:52:
Ok, ik kreeg zojuist bericht dat mijn bestelling is verstuurd vanuit China. Dit kan tot 2 weken duren voordat ik het heb.

Als het om Niels zijn actie gaat, maak er dan maar minimaal 2 weken met uitschieters tot 6 weken(zal nu wel meevallen, rustige periode in china) van . Heb je ondertussen mooi de tijd om je ontwerp verder uit te werken.

[ Voor 5% gewijzigd door wesleytjuh op 21-03-2011 23:36 ]

[Anthor]

Dat schema is nogal spartaans, als je zo iets met de parallelle poort aan wil sturen is het op z'n minst verstandig om er extra buffers tussen te zetten.
Maar die motoren van niels zijn afaik bipolaire steppers met maar 4 draden, en die zijn zo niet aan te sturen met die tip122's, dus moet je toch aan driver ic's gaan denken.

[DP Kunst]

Das idd een goed punt. Ben wel heel erg benieuwd wat het gaat worden. Ben zelf bezig met een RepRap clone met betere geleiding enz. In ieder geval mooie instelling om met weinig geld veel te bereiken, daar ben ik wel van

[wesleytjuh]

DP Kunst schreef op dinsdag 22 maart 2011 @ 11:54:
Das idd een goed punt. Ben wel heel erg benieuwd wat het gaat worden. Ben zelf bezig met een RepRap clone met betere geleiding enz. In ieder geval mooie instelling om met weinig geld veel te bereiken, daar ben ik wel van

Houdt dan even dit topic in de gaten OpenSource 3D printing
Mux en ik zijn ook bezig met een Prusa Mendel, met eigen ontwerp elektronica en een aangepaste heated bed. Zelf wil ik inderdaad ook betere geleiding gaan gebruiken, waarschijnlijk gewoon lineare lagers.

Mooi dat er steeds meer topics op dit gebied komen, CNC en 3D printing .

[ Voor 5% gewijzigd door wesleytjuh op 22-03-2011 12:08 ]

[boazkl0p]

Ok, ik heb alle elektronica die ik bij niels had besteld op de stappenmotoren na gisteren binnen gekregen. Verder heb ik net 3 keer een L297 besteld op ebay. Als die binnenkomen kan ik volgens mij beginnen met het maken van de drivers.

[bazzzzzz]

leuk topic! Ik wil zelf een Mantis gaan bouwen:

http://www.samenkopen.net/topic/85286/693489

De originele Mantis gebruikt steppers van 0.45Nm en die van niels zijn 2Nm dus misschien wordt dat een beetje overkill? Aan de andere kant dan heb ik al wel mooi de eventuele niet zo efficiente geleiding van de vlakken gecompenseerd.....

Ben jij al op zoek geweest naar goede geleiders? op ebay is wel een redelijke(duitse shop)

Als motor driver wil ik de linistepper v2 gaan bouwen:
http://www.piclist.com/techref/io/stepper/linistep/index.htm

De vertaling van de computer naar de drivers wou ik eigenlijk gaan doen met cnc usb controller. Het bordje wat je nodig hebt is er goedkoop je hebt alleen een licentie van 70 euro nodig......

Dan het relatief duur worden:

motor+drivers: 100 euro
usb CNC + bordje: 80 euro
hout: 20 euro

geleiders + assen+motage materiaal: 50 euro????

Dan zit je alweer op 250 euro (H)

[boazkl0p]

bazzzzzz schreef op zaterdag 02 april 2011 @ 12:42:
leuk topic! Ik wil zelf een Mantis gaan bouwen:

http://www.samenkopen.net/topic/85286/693489

De originele Mantis gebruikt steppers van 0.45Nm en die van niels zijn 2Nm dus misschien wordt dat een beetje overkill? Aan de andere kant dan heb ik al wel mooi de eventuele niet zo efficiente geleiding van de vlakken gecompenseerd.....

Niels heeft ook motortjes van 0,3 Nm dacht ik, maar dat lijkt me wat aan de slappe kant zodra je iets sterkers dan foam gaat frezen...

Ben jij al op zoek geweest naar goede geleiders? op ebay is wel een redelijke(duitse shop)

Ik gebruik als geleiding een frame van vierkante stalen pijpen, en laat daar lagers over rollen. Ik heb al een methode bedacht om er een bepaalde voorspanning op te krijgen, zodat het redelijk nauwkeurig kan worden.

Als motor driver wil ik de linistepper v2 gaan bouwen:
http://www.piclist.com/techref/io/stepper/linistep/index.htm

De vertaling van de computer naar de drivers wou ik eigenlijk gaan doen met cnc usb controller. Het bordje wat je nodig hebt is er goedkoop je hebt alleen een licentie van 70 euro nodig......

Ik wil alles gaan aansturen met de paralelle poort. Dan zet ik daar 3x een L297 achter, die weer wat transistors (TIP122) aansturen. Ik heb hierbij een foutje gemaakt, want met een L298 was ik goedkoper uit geweest, maar nu kan ik 8A bij 100V er door heen sturen Er zijn genoeg gratis programma's waar het prima mee kan. Denk hierbij aan bijvoorbeeld turbocnc of kcam.

Dan het relatief duur worden:

motor+drivers: 100 euro
usb CNC + bordje: 80 euro
hout: 20 euro

geleiders + assen+montage materiaal: 50 euro????

Dan zit je alweer op 250 euro (H)

Als je goedkoop inkoopt kan je stappenmotoren vinden voor ongeveer €15,- per stuk. Mijne zijn wat duurder omdat ik een veel grotere cnc maak, waarbij ik ook wat meer kracht wil hebben. Drivers samen met een controller kan je maken voor ongeveer €7,50 per stuk. Dan zit je op ongeveer €70,-. Software licentie kan je dus ook laten vervallen. Als je al hout gaat gebruiken moet je denk ik watervast verlijmd multiplex gebruiken. Ik denk dat je voor assen, trapeziumdraad, ijzerwaren, enz. wel wat meer kwijt bent.

[Anoniem: 260522]

ik zou eens bij bijvoorbeeld motorenco in beverwijk gaan kijken!
je kunt gewoon als particulier bij ze binnenwandelen en je spulletjes uitzoeken, vervolgens wandel je naar het kantoortje waar het word gewogen en waar je af kunt rekenen.
Ik denk dat wat je bij de gamma voor mdf betaald daar kwijt bent voor alumium/stalen geleidingen (wel een beetje handig zijn, want je koopt gewoon stukken profiel)
ook denk ik dat je best gewoon rvs draadeind (M12x1 metrisch fijn?) kan gebruiken
ik zou wel een draad kiezen met een makkelijk deelbare spoed
een spoed van 1geeft 1 omwenteling=1mm verschuiving
dit is prima spelingsvrij te monteren met behulp van 2 (liefst messing/brons ivm vreten) bouten die je tegen elkaar aandraait om de speling eruit te werken

[boazkl0p]

Tsja, beverwijk is 2 uur rijden vanaf hier... Verder vraag ik me af hoe lang draadeind nou mee gaat. Eerder in dit topic waren er al aardig wat mensen die me vertelden dat dit nooit ging werken, en dat het na een paar uurtjes al kapot was. En ik denk dat je met nylon bouten nog beter af bent, of niet?

[Seesar]

Anoniem: 260522 schreef op maandag 11 april 2011 @ 15:40:
dit is prima spelingsvrij te monteren met behulp van 2 (liefst messing/brons ivm vreten) bouten die je tegen elkaar aandraait om de speling eruit te werken

volgens mij klem je hem dan alleen maar; een veel gebruikte manier om iets te 'borgen' door 2 moeren tegen elkaar klem te draaien zodat de draad tegen elkaar uitzet...dan moet je balans vindne tussen speling vrij of onnodige wrijving......lijkt me niet makkelijk.

Ik zou zeggen; investeer in de aandrijving en overbrenging; een zorgenkindje wat je meestal in hobby/amateur/profi projecten als eerste ziet falen of bottlenecken. Gewoon te zwak of niet nauwkeurig uitgevoerd; dan kun je wel mooi met je hoge uitstuur resolutie zitten, maar als je draad al mm's speling heeft.....

[wesleytjuh]

boazkl0p schreef op maandag 11 april 2011 @ 20:20:
Tsja, beverwijk is 2 uur rijden vanaf hier... Verder vraag ik me af hoe lang draadeind nou mee gaat. Eerder in dit topic waren er al aardig wat mensen die me vertelden dat dit nooit ging werken, en dat het na een paar uurtjes al kapot was. En ik denk dat je met nylon bouten nog beter af bent, of niet?

Het zal wel wat langer werken dan een paar uur, maar voor het geld is het een stuk verstandiger om gelijk voor trapeziumdraad te gaan. Dan weet je in ieder geval zeker dat je daar de komende tijd niet meer naar hoeft te kijken, komt ook je precisie ten goede. Eigenlijk alleen maar voordelen t.o.v. metrische draad. En zo duur is het nog niet eens, ik zag geloof ik ergens in dit topic 10 euro per meter staan bij een winkel.

[Anoniem: 260522]

trapeziumdraad is inderdaad vele malen beter als metrisch draad, maar met het oog op budget is een stuk metrisch draadeind + moeren denk ik wel een stuk goedkoper.
als je dan toch een goede geleiding wilt, ga dan voor een kogelomloopspil. die zijn tenminste echt spelingsvrij, en speciaal voor deze toepassing! (kan je er meteen een setje glaslinialen inknallen, en uiteraard een gietijzeren opbouw om de trilling te dempen. nog een mooie blok/trapezium geleiding en je hebt een cnc-bank waar je no problemo rvs mee verspaant )

[boazkl0p]

Goed nieuws. De L297 ic's zijn binnen. Dat betekent dat ik nu volgens mij alles heb om de drivers te gaan maken. Ik kan toch gewoon ipv een L298 die je in veel schema's ziet, een aantal TIP122 gebruiken?

[Noxious]

Hey interresant, ik heb hier ook eens naar zitten kijken ik ga dit zeker volgen!

[boazkl0p]

boazkl0p schreef op donderdag 14 april 2011 @ 15:33:
Ik kan toch gewoon ipv een L298 die je in veel schema's ziet, een aantal TIP122 gebruiken?

iemand?

Wil nu namelijk beginnen met het gebeuren op een breadboard te pluggen, maar ik wil natuurlijk niet een ic'tje opblazen Dan kan ik weer een paar weken wachten

[ Voor 27% gewijzigd door boazkl0p op 15-04-2011 11:35 ]

[DP Kunst]

Ja en nee, voor een simpele H brug kun je hem wel gebruiken. Maar er zit totaal geen beveiliging op. 1x 2 TIP's in serie per ongeluk tegelijk inschakelen en poef... Er moet dus eigenlijk nog wel wat logica bij om te zorgen dat ze niet tegelijkertijd ingeschakeld kunnen zijn...



Rode stukken kun je maken met je TIP's
Groene en Blauwe in stukken die boven elkaar zitten NOOIT tegelijkertijd inschakelen, dan moet je wachten op nieuwe onderdelen

[ Voor 31% gewijzigd door DP Kunst op 15-04-2011 11:44 ]

[boazkl0p]

Maar als ik het laat aansturen door een L297 worden dit soort foutjes toch niet gemaakt? (mits ik het allemaal goed aansluit)

En zijn die condensatoren echt belangrijk? Want die heb ik hier niet zo veel liggen...

[ Voor 26% gewijzigd door boazkl0p op 15-04-2011 12:02 ]

[boazkl0p]

Begrijp ik nu goed dat ik 2 H-bruggen moet maken van 4 tip122's per stuk, wat zou betekenen dat ik in totaal 24 tip122 nodig heb voor een 3 assige cnc?

[DP Kunst]

Hoe dat zit met die LM297 ervoor weet ik zo niet. Maar het klopt idd wel dat je heel veel tips nodig hebt. Elke stappenmotor heeft 2 spoelen (mits bipolair) en elke spoel heeft 4 TIPs nodig. In totaal dus 24. Ze hebben de driver IC's niet voor niets uitgevonden

[boazkl0p]

Tsja, maar op deze manier heb ik wel een driver die 8A per spoel aan kan Ok, ik zit het nu te verdedigen maar ik heb eigenlijk gewoon dom geweest om het zo te doen
Ik moet nu nog 4 meer tip122 gaan bestellen. Verder nog wat nen poorten om het beter te beveiligen tegen kortsluiting als ik me niet vergis.

[boazkl0p]

Hallo allemaal. Ik ben zojuist weer verder gegaan met dit project, maar loop nu tegen wat probleempjes aan. Ik heb er een filmpje van gemaakt. Sorry voor de kwaliteit (voor zover die er is)

Zoals je ziet heb ik een L297 in combinatie met 2 h-bruggen op een breadboard gedrukt. Enige probleem is dat ik door de draad te pakken die het aantal stappen moet aangeven de motor kan laten draaien. Als ik het daarintegen enkele malen tegen 5v aan houd gebeurt er niks. Ook ontbreken er in deze schakeling bepaalde componenten die in het schema wat ik gebruikte wel stonden.



Ik heb nu als volgt de dingen aangesloten op de L297:
pin 2: 0 lijn
pin 12: 5v lijn
pin 4, 6, 7 en 9 naar de stappenmotor. Dit heb ik net zo lang geprobeerd met de verschillende kleuren draden totdat ik een draaiende motor kreeg(zou het daar aan kunnen liggen?)
pin 18: de draad die ik tegen me vinger aan houd, dus de clock...

Kan iemand eventuele oorzaken vertellen waarom dit nu zo werkt, en hoe ik het ook via de computer aangestuurd krijg? Ik snap dat ik nog een condensator , en een grote weerstand nodig heb om dit schema af te maken, maar die heb ik hier niet liggen momenteel. Kan wel kijken of ik het ergens vanaf kan slopen.

Ook moet ik voor de veiligheid eigenlijk nog wat diodes er bij zetten. Maar aangezien ik nu het amperage heb beperkt op iets wat nog door mijn tip122's kan gaan die niet kapot bij kortsluiting. Als ik straks een andere voeding ga gebruiken zet ik er uiteraard wel diode's bij.

[ Voor 12% gewijzigd door boazkl0p op 03-07-2011 14:19 ]

[Mardaso67]

Boven clock staat een streep: active low dus.
5 volt zal niet werken of je moet een pulldown weerstand aan deze pin hangen.

[Damic]

Eventjes door gelezen en je tips kun je best op 1 groot koelblok koelen, eventueel kan je die dan geforceerde koeling geven.

Wat betreft een H-Brug lees dit eens door: http://www.circuitsonline.net/forum/view/96298

[boazkl0p]

Mijn tips worden compleet niet warm. Alles bij elkaar trok mijn testopstelling maximaal 1A bij 5V. Dit kunnen die tips zo makkelijk aan dat ze volgens mij niet eens een koelblok nodig hebben. Een beetje lucht er langs is al voldoende.

Verder snap ik wel hoe een H-Brug werkt, ik snap alleen niet hoe die L297 werkt. Maar ik heb vandaag de laatste onderdelen besteld om het af te maken, in de hoop dat die ene condensator en grote weerstand alle mysteries oplossen...

[TMoose]

Moet pin 10 (enable) ook niet aan 5V?

edit:
Sorry voor de kick

[ Voor 35% gewijzigd door TMoose op 02-08-2011 10:18 ]

[boazkl0p]

Aangezien ik momenteel een wat ruimer budget heb en weinig tijd heb ik maar een driver gekocht. Verder wil ik gaan proberen om deze week het frame te zagen en lassen.

[boazkl0p]

een update!

Ik heb nu vakantie en ben weer een dagje bezig geweest. Bij deze wat foto's en tekst over de voortgang.

Eerst heb ik een malletje gemaakt zodat ik telkens de topjes van de tafelpoten kon afzagen






Ook heb ik een lasapparaatje gekocht, zodat ik er niet telkens een hoef te lenen. Ik had nog compleet geen ervaring met lassen met elektrode's, dus het is allemaal iets minder mooi geworden dan ik had gehoopt.




Vervolgens nog wat stukjes gezaagd en geboord. Hoe alles in elkaar komt te zitten zien jullie vanzelf wel, aangezien het op dit moment vrij moeilijk uit te leggen is.




Hier word het idee al iets duidelijker:

Verder nog wat plamuur er op gesmeerd puur voor het mooi. Hoewel dit is de onderkant die je straks toch niet meer ziet


Hopelijk krijg ik morgen de brug (x-as) rijdend.

[ Voor 11% gewijzigd door boazkl0p op 17-10-2011 20:00 ]

[boazkl0p]

Gisteren weer het een en ander gedaan. Maar eerst even een update over de spullen die ik ga gebruiken.
Allereerst heb ik 50 lagers binnen.


Ook heb ik een andere bovenfrees geregeld. Dit is een 2000W!!! Dewalt bovenfrees. Ik heb hem al gedeeltelijk ontdaan van de dingen die ik toch niet gebruik.


Verder heb ik nog het een en ander gemaakt van m12 draadeind. Onder andere deze hoekjes.






En hier zitten ze dan op hun plaats.




En hier nog even een overzichtsfoto van het frame wat ik als basis gebruik.


En tot slot nog een filmpje van de rijdende brug. Ik moet nog even een afweging maken, aangezien hij nu vrij strak staat wat de nauwkeurigheid ten goede komt, maar hierdoor gaat hij niet zo soepel bij de uiteinden. Ik heb mijn ontwerp al aangepast zodat ik bij de y-as het zowel nauwkeurig als soepel krijg.

[Gwannoes]

Ziet er serieus uit! En nu doorzetten hè!

[Anoniem: 244685]

Gwannoes schreef op donderdag 20 oktober 2011 @ 14:43:
Ziet er serieus uit! En nu doorzetten hè!

Inderdaad! Inspirerend en gedurfd project, ik hou je in de gaten

[ Voor 58% gewijzigd door Anoniem: 244685 op 20-10-2011 15:09 ]

[Noxious]

Anoniem: 244685 schreef op donderdag 20 oktober 2011 @ 15:08:
[...]

Inderdaad! Inspirerend en gedurfd project, ik hou je in de gaten

^ dit ben benieuwd of het wat gaat worden

[boazkl0p]

Weer een kleine update

Ik heb nu ook de y-as buizen gemaakt. Hier klaar om te gaan lassen


Ik ben niet zo royaal met de foto's geweest, maar hier zit het in elkaar






Tot slot nog 2 video's, omdat het vrij moeilijk filmen was met de mobiel in 1 hand, en de andere hand bezig met de de assen te laten rijden.

[ Voor 6% gewijzigd door boazkl0p op 25-10-2011 15:29 ]

[AtomicShockwave]

Ik ben toch wel erg benieuwd wat er gebeurd als dat monster van 2kW dadelijk begint te verspanen.

Maarre leuk project, hou het in de gaten.

[Damic]

Update gevraagd.

Ben zelf ook begonnen aan een cnc frees machine maar dan alleen het tekenen, momenteel is de Y+Z as 3kg zwaar
http://s63.photobucket.co...iew&current=cnc_yax-1.jpg

Zal wel eens een topic beginnen als ik goesting heb, maar zal wel op cnczone.nl zijn.

[boazkl0p]

Nu ben ik even druk bezig met toetsjes leren... Maar hierna wil ik weer verder werken. Ik heb al bedacht hoe ik nou de z-as ga laten bewegen, maar dat ga ik pas uitleggen als ik er foto's bij heb. Het is namelijk niet zo standaard...

[Damic]

hehe alle veel geluk he.