In de basis verkeer een samenspel tussen verschillende verkeersdeelnemers met allemaal tegenstrijdige belangen en alle partijen zullen in bepaalde mate moeten geven en nemen. In de loop der jaren zijn er meer verkeersdeelnemers gekomen met nog meer tegenstrijdigheden en niet elke partij is zo aardig balans te houden met het geven en nemen. Dus heeft de overheid gepoogd met regels deze balans te herstellen.
Was met maar zo simpel dat verkeersregels de verkeersveiligheid verhogen. Echter veel verkeersregels hebben als primair doel deelname aan het verkeer te versimpelen, deze regels nemen of bepaalde beslissingen voor de weggebruiker of zorgen er voor dat de weggebruiker bepaalde factoren niet of nauwelijks hoeft te laten mee wegen in zijn beslissing. Hierdoor wordt voor de weggebruiker makkelijker om een beslissingen te nemen en stijgt de kans dat het een juiste keuze is. Maar daarmee is er nog geen relatie tussen verkeersregels en verkeersveiligheid, immers iemand die het gaspedaal dieper intrapt dan door de wetgever is toegestaan en dus de regels overtreed is niet per definitie een gevaar op de weg, evenmin zorgt het volgen van de regels voor een hogere verkeersveiligheid. Een situatie die ik zelf heb meegemaakt: Ik nader met een bus een rood verkeerslicht en ik zie van rechts een moeder op de fiets met een kind op een fietsje erachter nog even donker geel

verkeerslicht meepakken. Althans de moeder rijdt door, het kind remt voor het rode licht. Aangezien ik geen idee heb wat het kind gaat doen, want moeder is het kind aan het overreden om door rood te rijden breng ik mn voertuig tot stilstand voor het inmiddels voor mij groene verkeerslicht. Op dat moment bega ik een overtreding want de regel is doorgaan bij groen licht.
Helaas zie ik ook weer de regels zijn regels en deze dien je op te volgen mentaliteit voorbij komen en dat is naar mijn mening een uiterst foute instelling om verschillende redenen. De grootste is wel dat het passief verkeersgedrag promoot, immers de gedachte achter deze mentaliteit is domweg regels volgen = veilig. Ik beschouw de verkeersregels als richtlijnen omdat deelnemen aan het verkeer een continue stroom aan dynamische problemen die simpelweg niet altijd op te lossen zijn door zoiets statisch als een verkeersregel er tegenaan te gooien. Een in mijn opinie typisch voorbeeld van passief verkeersgedrag, voordat mijn woonplaats tot 30km zone werd omgetoverd was 50 de norm. Echter ik woonde naast een basisschool dus ik reed altijd met een gangetje van zo’n 30km per uur de bebouwde kom uit. Toen ik een keer met iemand meereed viel het mij meteen op dat hij met 50 door de bebouwde kom reed. Dus ik vroeg erna en hij antwoordde dat 50 km mocht, waarop ik weer de vraag stelde of die snelheid het verstandig was. Waarop zijn antwoord was dat hij antwoordde dat daar niet over had nagedacht.
Nu komen we bij een favoriet onderwerp van mij het schijnbaar causale verband tussen snelheid en doden/gewonden. Hoewel niet expliciet genoemd zie ik de stelling 1 km harder levert x doden en y gewonden op gebruikt worden om tegen te snel rijden te zijn. Deze stelling is door het SWOV gebruikt in een onderzoek, maar komt van origine uit een Australisch verkeersonderzoek, welke – terecht - niet geheel zonder kritiek is ontvangen omdat hij niet in alle situaties opgaat, maar zo wordt deze wel gebracht. Ook het SWOV heeft dit moeten erkennen, maar desondanks zie hem nog steeds opduiken.
Ik ben de eerste die zal erkennen dat in elk ongeval snelheid een factor is, maar dat wil niet automatisch zeggen dat het ook de oorzaak van het ongeval is. Als je de ongevalcijfers per type weg opzoekt, zal je zien dat de wegen waar het hardste gereden mag worden ook de veiligste zijn, namelijk de autosnelweg. Als we een klein uitstapje maken naar de duitse autobahn, leg je ongevalcijfers van het waar wel een snelheidbeperking naast de cijfers van ongelimiteerde deel dan blijkt dat er geen significant verschil tussen zit. Niet zo gek als je kijkt naar de oorzaak van een ongeval, oorzaken die hoog scoren zijn: voorrangsfouten, macht over stuur verliezen en rijden onder invloed. In de laagste regionen staat met enkele procenten de oorzaak snelheid. De eerste snelheidslimieten kwamen voort uit de oliecrisis niet vanwege verkeersveiligheid.
Bij blik op de weg was hier een geweldige reportage over, je ziet een auto flink boven de toegestane snelheid over een ik meen autoweg rijden, maar afgezien van de camera-auto rijd er geen andere weggebruikers en heeft de auto onder controle. Bij het naderen van een kruising en een andere weggebruiker gaat hij in fout door met dezelfde snelheid door te stampen en in een gevaarlijke situatie terecht komt omdat de andere automobilist van rijstrook wisselt en geen rekening houdt dat daar iemand met hoge snelheid rijdt. Was snelheid de oorzaak van het bijna ongeval? Naar mijn mening niet, immers als de andere weggebruiker er niet was geweest of zijn manoeuvre om naar links voor te sorteren al had voltooid was die snelheid geen probleem geweest, want de kruising zelf was goed overzichtelijk. Terug naar de situatie die zich afspeelde op het moment dat hij die automobilist en die kruising naderde en met dezelfde snelheid bleef doorrijden ging hij onaangepast rijgedrag vertonen, hij hield onvoldoende rekening met die andere weggebruiker dat deze iets afwijkend zou kunnen en en zodoende er bijna opklapte. Overigens is de automobilist ook niet helemaal vrij van schuld, immers bij het wisselen van rijstrook dien je het overige verkeer voor te laten gaan, maar dat terzijde.
Ander voorbeeld, in de winter rij ik 's ochtends naar mn werk en halverwege begint mn auto lichter te sturen bij een auto zonder stuurbekrachtiging is dat goed merkbaar en is signaal dat het glad is. Kortom ik pas mn snelheid aan en pas mn rijgedrag aan de omstandigheden aan. Kom bij een kruising en van de andere kant komt een auto en slaat voor mij de zelfde weg in. Hoewel ik niet overdreven langzaam reed, reed deze automobilist harder dan ik, maar zo schat ik niet boven de maximum snelheid. Bij een S-bocht staat de auto met zn neus in de sloot. Gestopt en de dame aan de kant geholpen en het eerste waar ze over begint is dat ze niet te hard heeft gereden en hoe ze op haar werk moet komen (menselijk brein is op dat soort momenten niet te volgen kwa werking). Was snelheid een grote factor? Absoluut, is het de oorzaak van het ongeval? Nee onder goede omstandigheden was haar snelheid geen probleem geweest, in de winterse omstandigheden wel.
Veilig weggedrag verkrijg je door weggebruikers aan te spreken op hun eigen verantwoordelijkheid en verkeersinzicht, immers als je weggebruiker bewust of onbewust gaat behandelen als een klein kind dan zal een deel van de weggebruikers zich ook zodanig gaat gedragen. Wat gaan deze "kinderen" doen op moment dat zich onbespied voelen, juist dat gene doen wat verboden is en de kans is aanmerkelijk op plaatsen waar dit niet kan. De overheid probeert dit weer tegen te gaan door de (subjectieve) pakkans te vergroten, terwijl dit eerder symtoombestrijding is dan oorzaak. Als ik kijk naar de trend van afgelopen jaren zie ik heel duidelijk de verschuiving van verantwoordelijk richting de wetgever gaan, het gevolg is dat de gemiddelde weggebruiker steeds minder gedwongen wordt actief bezig te houden met de verkeersdeelneming, immers de wetgever heeft de beslissing(en) al voor jouw genomen en jij dient ze op te volgen. Deze "gedwongen" passieve houding ook een ander nadeel namelijk een negatieve invloed op het niveau/ontwikkeling van het eigen verantwoordelijkheid en verkeersinzicht. Wat ervoor zorgt dat als een weggebruiker in een situatie komt die niet door de wetgever is voorgekauwd en dus moet terugvallen op eigen verantwoordelijkheid en inzicht een goede afweging kan maken meer kans is op een juiste beslissing. De moeilijkheid zit in de vraag waar houd de wetgever op en begint de eigen verantwoordelijkheid/verkeersinzicht van de weggebruiker. Ik denk dat daar geen eenduidig antwoord op te geven is.
Ik zou dan ook graag een minimalistsche aanpak, dus een basisset regels, deze op zoveel mogelijk toepassen, dus zoveel mogelijk verantwoordelijkheid bij de weggebruiker en alleen daar waar het daadwerkelijk noodzakelijk is extra beperkingen stellen. Controle op naleving van de regels, ook alleen daar waar dit daadwerklijk telt, niet waar het makkelijk scoren is.
Zullen er weggebruikers zijn die hun verantwoordelijkheid niet kunnen of willen nemen? Yep, maar die hebben we nu ook en die moeten het dan maar financieel voelen of indien erg hardleers in al dan niet tijdelijk verliezen van het roze
papiertje pasje

. Ik denk dat de meeste weggebruikers hun verantwoordelijkheid zullen nemen als ze bijvoorbeeld niet meer geconfronteerd worden met allerlei onzinnige snelheidsbeperkingen, dat het niet meteen geld kost als ze op een rustig moment de auto even lekker laten rollen op de autosnelweg, zodat het ook makkelijker wordt om op plekken waar het wel noodzakelijk is om aan de snelheid ook daadwerkelijk er aan te houden. Zelfde geld met wegen die omgetoverd worden tot een groot inhaalverbod door een of bijvoorkeur twee doorgetrokken strepen, daar waar het kan de verantwoordelijkheid en de beslissing om wel of niet in te halen bij de weggebruiker laten liggen en op plaatsen waar het niet kan die verantwoordelijkheid weg te halen bij de weggebruiker, maar je geeft als wegbeheeerder wel aan waar het en waar het duidelijk niet kan, waardoor ook weer minder weggebruikers geneigt zijn te gaan inhalen daar waar het precies niet kan. Ik noem er twee maar het geld uiteraard voor veel meer.
Hmmm nu ik het terug lees is het een behoorlijk epistel geworden...
There are never enough hours in a day, but always too many days before saturday.