bronAMSTERDAM - In 1901 door sponsduikers bij een Romeins wrak in de Middellandse zee opgedoken fragmenten van tandwielen vormden een eeuw voor Christus een mechanische computer voor het voorspellen van zons- en maansverduisteringen.
Het apparaat moet complexer zijn geweest dan alles wat in de duizend jaar daarna is bedacht en gebouwd. Nieuw onderzoek, gepubliceerd in Nature, stelt de ouderdom op 100-150 voor Christus. Dat blijkt ondermeer uit inscripties op sommige fragmenten van het zogeheten Antikythera mechanisme.
De studies zijn gedaan onder leiding van de wiskundige en astronoom Tony Freeth van de Universiteit van Cardiff. Donderdag worden de nieuwe resultaten besproken op een conferentie in Thessaloniki, Griekenland.
De Griekse en Britse archeologen en astronomen bestudeerden de afgelopen jaren met driedimensionale röntgenscanners het mechanisme, waarvan een eeuw geleden op veertig meter diepte 81 zwaar gecorrodeerde delen werden gevonden. In de vondst zaten 30 handgesneden bronzen tandwielen, voor het merendeel zwaar aangetast door het zoute zeewater. Het grootste fragment had 81 tanden, blijkt uit scans.
In Nature publiceren Freeth en zijn team een nieuwe zeer gedetailleerde reconstructie van het complexe apparaat. Dat was in staat eclipsen te voorspellen, concluderen ze op grond van de verhoudingen van de tandwielen en hun vermoedelijke samenhang. Daarnaast maken inscripties op de zwaar gecorrodeerde fragmenten, zichtbaar gemaakt met röntgentechnieken, gewag van de planeet Venus.
Het mechanisme is volgens de onderzoekers een mechanische versie van de theorie van Hipparchos in de tweede eeuw voor Christus voor de bewegingen van de Maan aan de hemel. Die beweging is ingewikkeld, omdat de Maan een elliptische baan om de Aarde aflegt.
Het idee dat het Antikythera mechanisme een astronomische functie moet hebben gehad, is niet nieuw. Eerder kwam de Britse wetenschapshistoricus Derek Solla Price al tot die conclusie, maar op grond van veel minder gegevens en maar de helft van de nu gepubliceerde inscripties. Zijn theorie was daarom lang omstreden en hooguit een hypothese.
De nieuwe reconstructie is een platte staande doos met twee wezenlijk verschillende aangezichten. Aan de ene kant was een grote wijzerplaat te zien die de Griekse dierenriem toonde en een Egyptische kalender, in concentrische cirkels. Aan de andere kant toonden twee andere wijzers informatie over eclipsen en hun timing.
Het apparaat had volgens de reconstructie in Nature 37 tandwielen, waarvan er 7 niet zijn gevonden. In de oude reconstructie van Price zaten 29 tandwielen plus twee ontbrekende.
Andere astronomische functies zijn onduidelijker, omdat grote delen van het mechanisme nog steeds ontbreken. Mogelijk waren dat bewegingen van andere planeten zoals Venus en Mercurius.
Volgens een commentaar in Nature is de vroege datering van het mechanisme verrassend omdat daarna pas rond 900 na Christus weer tandwielmechanieken in omloop komen. 'De enorme technische verfijning van de Griekse wereld werd niet simpelweg doorgegeven.'
Voor meer info: Universiteit Groningen
Hoe is dit mogelijk? Die Grieken hebben dus blijkbaar een kennisniveau gehaald waarmee ze de astronomische bewegingen konden bepalen. Ze hebben dit kunnen doorrekenen.... en ze hebben deze data kunnen omzetten in een ... klok. En niet zomaar een klok, men had de kennis om de klok goed werkend te krijgen. En voor een goede klok heb je verschillende radartjes nodig. Enfin, dit bewijst dus dat de Grieken niet alleen goede wiskundigen hadden, maar ook klokkenmakers van het niveau betere horlogemaker. Maar dus ook smeden die in staat waren radartjes te maken.
De meeste dingen kan je pas bouwen als je een hele pyramide aan onderliggende dingetjes hebt. Een klok kan je pas maken als je bv in staat bent de losse onderdelen te maken. Een vrachtwagen zet je pas in elkaar als je staal kan maken, een verbrandingsmotor kan verzinnen enzovoort. Maar deze klok bewijst dat de Grieken dus onnoemlijk veel kennis hadden. En wel dermate veel, dat ze moeiteloos met de laat 17 eeuw konden meegaan (Huygens, Newton).
Dit bewijst wel dat Grieken veeeeel verder waren dan wij onze 'achterlijke' voorouders hielden. En dit verklaart ook men in de oudheid bv ook Pyramides konden bouwen, want weten wij veel hoe geavanceerd die vermeende houtje-touwtje beschavingen werkelijk waren. En wat een groot zwart gat hebben die middeleeuwen ons blijkbaar gebracht.
Hoe is het mogelijk?