Wie trösten wir uns, die Mörder aller Mörder?
X is goed
y is slecht
z is slecht
Ik denk dat het probleem van de discussie, die zich met name tussen Xenna en Christiaan afspeelt is: hoe komt een moraal tot stand.
Christiaan geeft duidelijk aan dat je met een cirkel zit: de moraal is juist de toetssteen van wat goed en fout is, (ik praat liever in termen van gewenst/ongewenst) en nu moet je dus je moraal gaan toetsen aan je moraal.
Een moraal die gebaseerd is op een externe authoriteit lost dit probleem op. God is onze authoriteit op het gebied van moraal. Als in de bijbel staat (of wat voor bron je ook neemt die naar God verwijst) x is slecht, dan is x slecht. No questions asked.
Je hebt hiermee het cirkel probleem opgelost, maar wel een nieuw probleem gecreeerd. Want niet iedereen accepteert God als morele authoriteit. Onder andere omdat die groep van "niet iedereen" meent dat God niet bestaat en er dus geen morele authoriteit bestaat.
Hoe komt men dan tot een moraal? Of beter: waarom is een moraal zo relevant?
Een moraal is een verzameling regeltjes, zoals bijv. de 10 geboden, waar men|(iedereen) zich aan dient te houden. Het handelen dient zich te toetsen aan deze regeltjes. Deze regeltjes hebben een doel. Ik denk dat een moraal het doel heeft om het mogelijk te maken om als groep te overleven.
Kijk eens naar deze 2 regeltjes:
- Je mag niet moorden (er zijn allerlei varianten maar daar gaat het even niet om)
- Je mag niet stelen.
Die regeltjes zorgen er voor dat wij mensen elkaar niet als een potentiele bedreiging hoeven te zien. Iedereen maar in de gaten houden kost ontzettend veel energie en het gigantische voordeel van samenwerken verdwijnt. Deze regeltjes hebben misschien wel te maken met een evolutionair voordeel. Maar dat is niet het punt.
Mensen toetsen een moraal niet aan een moraal maar aan hun eigen ervaring/bevinding/verstand. Daarbij hanteren ze bepaalde criteria. Die zijn misschien niet altijd gelijk. Maar in alle culturen is het in principe zo dat het vermoorden van mensen binnen de eigen groep in essentie niet is toegestaan, behalve als er een bepaalde rede toe is. Die rede kan varieren van zelfverdediging tot het herstellen van de "eer".
De kern van de groepen is gelijk, de groepen verschillen alleen op de punten van de uitzonderingen.
We dwalen echter af: het ging om het doorbreken van de cirkel, zonder gebruik van een externe authoriteit. Dat is mogelijk.
Je moet je verplaatsen in het moment waarop een moraal tot stand komt. Deze moraal is door mensen zelf opgezet en is gebaseerd op de eigen praktische ervaring. Een moraal komt niet zomaar uit de lucht vallen.
Maar een zwak punt is dit: wat de ene mens prettig vind is niet altijd gelijk aan de ander. Maar ik ben van mening dat mensen in essentie gelijk zijn aan elkaar, gelijke behoeften etc. hebben en daarom ook gelijk zullen oordelen over bepaalde onderwerpen.
Ik ben van mening dat een moraal niet los te zien is van de praktijk.
Dus het punt van een moraal is te zorgen dat de groep overleeft (zou bijvoorbeeld zo door evolutie ontstaan kunnen zijn). Is het dan niet een beetje vreemd dat de moraal zoals die in de westerse maatschappij aanwezig is, oa zegt dat we de 'zwakkere' in de samenleving moeten helpen. Als je het op die manier gaat bekijken zou je zelfs moeten zeggen dat de 'zwakkere' onze overlevingskans vermindert.Q schreef op 19 juni 2004 @ 13:02:
Ik denk dat een moraal het doel heeft om het mogelijk te maken om als groep te overleven.
Kijk eens naar deze 2 regeltjes:
- Je mag niet moorden (er zijn allerlei varianten maar daar gaat het even niet om)
- Je mag niet stelen.
Die regeltjes zorgen er voor dat wij mensen elkaar niet als een potentiele bedreiging hoeven te zien. Iedereen maar in de gaten houden kost ontzettend veel energie en het gigantische voordeel van samenwerken verdwijnt. Deze regeltjes hebben misschien wel te maken met een evolutionair voordeel. Maar dat is niet het punt.
Ook vinden een hoop mensen dat wij de 'arme mensen in de derde wereld' moeten helpen. Terwijl die niets bijdragen aan de overleving van ons als 'groep'.
Dus de moraal is gericht en gebaseerd op onze 'eigen ik' en de overleving van de groep waar wij bij horen. Op deze manier kun je dus alles doen en maken zolang het jezelf maar niet schaadt of de groep waar je toe behoort. (tenzij je met 'groep' de mensheid bedoelt, maar kijkend naar de enorme verdeeldheid op deze wereld heb ik niet het idee dat er mensen zijn die zichzelf rekenen tot deze enorme groep genaamd 'de mensheid'.)Je moet je verplaatsen in het moment waarop een moraal tot stand komt. Deze moraal is door mensen zelf opgezet en is gebaseerd op de eigen praktische ervaring. Een moraal komt niet zomaar uit de lucht vallen.
Dit lijkt me een goede verdediging voor het psychologisch egoïsme.
Binnen een groep zijn er altijd sterkere en zwakkere individuen. Het helpen van zwakkeren kan misschien nog andere voordelen hebben, maar het belangrijkste principe is dat als men weet dat ook zwakkeren worden geholpen, mensen bereid zijn om harder te werken, meer risico te nemen en hun nek uit te steken, wetende dat er een vangnet is. Dat zou een verklaring kunnen zijn voor de morele regel dat de zwakkeren niet aan hun lot moeten worden overgelaten.Anoniem: 110566 schreef op 19 juni 2004 @ 16:10:
[...]
Dus het punt van een moraal is te zorgen dat de groep overleeft (zou bijvoorbeeld zo door evolutie ontstaan kunnen zijn). Is het dan niet een beetje vreemd dat de moraal zoals die in de westerse maatschappij aanwezig is, oa zegt dat we de 'zwakkere' in de samenleving moeten helpen. Als je het op die manier gaat bekijken zou je zelfs moeten zeggen dat de 'zwakkere' onze overlevingskans vermindert.
Ook vinden een hoop mensen dat wij de 'arme mensen in de derde wereld' moeten helpen. Terwijl die niets bijdragen aan de overleving van ons als 'groep'.
Bovendien kan een grote groep zwakkeren die zich in de steek gelaten voelt tot grote problemen leiden: ze hebben niets meer te verliezen. We weten waar mensen die niets meer te verliezen hebben toe in staat zijn.
De westerse wereld kampt met het "probleem" van de arme mensen die, ook al zijn ze praktisch kansloos, toch hun geluk in het westen komen beproeven. Hulp aan 3e wereldlanden zou het probleem bij de roots moeten aanpakken: zorg er voor dat ze het thuis goed hebben en ze blijven in hun eigen land, wat ze overigens zelf ook veel liever willen.
De regel dat je zwakkeren zou moeten helpen (tot op zekere hoogte natuurlijk) komt ook niet zomaar uit de lucht vallen.
Dit sluit aan bij mijn voorstelling van zaken. Het grote probleem is inderdaad om mensen de mensheid als geheel als een groep te laten zien. Dat heeft volgens mij te maken met zaken als identiteit enzo, maar ik ben geen psycholoog. Het is een open deur, maar mensen willen graag bij een groep horen en zich distantieren van andere groepen om zo een eigen identiteit te vormen.Dus de moraal is gericht en gebaseerd op onze 'eigen ik' en de overleving van de groep waar wij bij horen. Op deze manier kun je dus alles doen en maken zolang het jezelf maar niet schaadt of de groep waar je toe behoort. (tenzij je met 'groep' de mensheid bedoelt, maar kijkend naar de enorme verdeeldheid op deze wereld heb ik niet het idee dat er mensen zijn die zichzelf rekenen tot deze enorme groep genaamd 'de mensheid'.)
Dit lijkt me een goede verdediging voor het psychologisch egoïsme.
[ Voor 5% gewijzigd door Q op 19-06-2004 17:29 ]
Anoniem: 101527
Niet helemaal. Ik hou me niet bezig met hoe een moraal tot stand komt, maar hoe hij evolueert en zich ontwikkelt. Het gaat tenslotte om de vraag waarop we onze moraal indeze atheistische tijd baseren. Hoe een moraal tot stand komt is ook interessant natuurlijk.Q schreef op 19 juni 2004 @ 13:02:
Een moraal zegt:
X is goed
y is slecht
z is slecht
Ik denk dat het probleem van de discussie, die zich met name tussen Xenna en Christiaan afspeelt is: hoe komt een moraal tot stand.
Dat probeer ik nu steeds duidelijk te maken.Christiaan geeft duidelijk aan dat je met een cirkel zit: de moraal is juist de toetssteen van wat goed en fout is, (ik praat liever in termen van gewenst/ongewenst) en nu moet je dus je moraal gaan toetsen aan je moraal.
Het gaat mij om basiskwaden als 'honger', 'extreme kou', 'extreme hitte', 'ziekte', n.m.m. Je hebt geen moraal nodig om die als 'slecht' te beschouwen. Sommige dingen zijn misschien moreel slecht, maar de dingen waarover ik het heb zijn *basis* slecht, zeg maar, biologisch slecht. Ze zijn schadelijk voor een mens/organisme. Op die 'basiskwaden' (bij gebrek aan een beter woord) baseer ik mijn toetssteen voor de effecten van morele systemen.
Wat niet wegneemt dat de meeste bijbelse moraalregels ook onder niet religieuzen weerklank vinden. Gij zul niet doden, gij zult niet stelen, etc...Een moraal die gebaseerd is op een externe authoriteit lost dit probleem op. God is onze authoriteit op het gebied van moraal. Als in de bijbel staat (of wat voor bron je ook neemt die naar God verwijst) x is slecht, dan is x slecht. No questions asked.
Je hebt hiermee het cirkel probleem opgelost, maar wel een nieuw probleem gecreeerd. Want niet iedereen accepteert God als morele authoriteit. Onder andere omdat die groep van "niet iedereen" meent dat God niet bestaat en er dus geen morele authoriteit bestaat.
Eens.Hoe komt men dan tot een moraal? Of beter: waarom is een moraal zo relevant?
Een moraal is een verzameling regeltjes, zoals bijv. de 10 geboden, waar men|(iedereen) zich aan dient te houden. Het handelen dient zich te toetsen aan deze regeltjes. Deze regeltjes hebben een doel. Ik denk dat een moraal het doel heeft om het mogelijk te maken om als groep te overleven.
Eens.Kijk eens naar deze 2 regeltjes:
- Je mag niet moorden (er zijn allerlei varianten maar daar gaat het even niet om)
- Je mag niet stelen.
Die regeltjes zorgen er voor dat wij mensen elkaar niet als een potentiele bedreiging hoeven te zien. Iedereen maar in de gaten houden kost ontzettend veel energie en het gigantische voordeel van samenwerken verdwijnt. Deze regeltjes hebben misschien wel te maken met een evolutionair voordeel. Maar dat is niet het punt.
Dat is *wel* een cirkelredening volgens mij.Mensen toetsen een moraal niet aan een moraal maar aan hun eigen ervaring/bevinding/verstand. Daarbij hanteren ze bepaalde criteria. Die zijn misschien niet altijd gelijk. Maar in alle culturen is het in principe zo dat het vermoorden van mensen binnen de eigen groep in essentie niet is toegestaan, behalve als er een bepaalde rede toe is. Die rede kan varieren van zelfverdediging tot het herstellen van de "eer".
Gij zult niet doden is *wel* een moraal.
Zijn we het toch aardig eens. Ik denk alleen dat de echte basisbehoeften van mensen wel degerlijk door alle mensen gedeeld worden.Maar een zwak punt is dit: wat de ene mens prettig vind is niet altijd gelijk aan de ander. Maar ik ben van mening dat mensen in essentie gelijk zijn aan elkaar, gelijke behoeften etc. hebben en daarom ook gelijk zullen oordelen over bepaalde onderwerpen.
Ik ben van mening dat een moraal niet los te zien is van de praktijk.
Anoniem: 101527
Een van de meest primaire oerfuncties van de moraal is naar mijn mening het voorkomen dat we elkaar de hersens inslaan. Daar zijn we nl. nogal toe geneigd. Je ziet dat soldaten die zijn uitgezonden naar een oorlogszone waar ze hebben gedood en hebben zien doden vaak de grootste moeite hebben weer in de samenleving te passen. Als we mededogen niet met de paplepel ingegoten zouden krijgen zouden we onszelf nog minder in de hand hebben.Anoniem: 110566 schreef op 19 juni 2004 @ 16:10:
Dus het punt van een moraal is te zorgen dat de groep overleeft (zou bijvoorbeeld zo door evolutie ontstaan kunnen zijn). Is het dan niet een beetje vreemd dat de moraal zoals die in de westerse maatschappij aanwezig is, oa zegt dat we de 'zwakkere' in de samenleving moeten helpen. Als je het op die manier gaat bekijken zou je zelfs moeten zeggen dat de 'zwakkere' onze overlevingskans vermindert.
Ook vinden een hoop mensen dat wij de 'arme mensen in de derde wereld' moeten helpen. Terwijl die niets bijdragen aan de overleving van ons als 'groep'.
Dat is geen rationeel proces. We krijgen ingeprent dat doden fout is, niet dat doden van Nederlanders fout is.
Daarnaast heeft Richard Dawkins er ook een evolutionaire verklaring voor in The Selfish Gene:
http://www.amazon.com/exe...-8374143-3729541?v=glance
Hmm, ik reken me wel tot de groep 'mensheid'.Dus de moraal is gericht en gebaseerd op onze 'eigen ik' en de overleving van de groep waar wij bij horen. Op deze manier kun je dus alles doen en maken zolang het jezelf maar niet schaadt of de groep waar je toe behoort. (tenzij je met 'groep' de mensheid bedoelt, maar kijkend naar de enorme verdeeldheid op deze wereld heb ik niet het idee dat er mensen zijn die zichzelf rekenen tot deze enorme groep genaamd 'de mensheid'.)
Dit lijkt me een goede verdediging voor het psychologisch egoïsme.
Eigenlijk zou ik liever een wereldburger zijn dan een Hollander ;-)
Ik denk dat de moderne media en reismogelijkheden het steeds meer voor de hand doen liggen dat we ons verbonden gaan voelen met andere volken. 100 jaar geleden had nog bijna niemand in Nederland een Aziaat gezien. Nu woont er eentje naast me ;-)
Dat is echter wel essentieel voor dat vraagstuk denk ik. Dan pas kun je verder. Ik denk dat wij beide van mening zijn dat een moraal een evolutionare oorsprong heeft.Anoniem: 101527 schreef op 19 juni 2004 @ 19:37:
[...]
Niet helemaal. Ik hou me niet bezig met hoe een moraal tot stand komt, maar hoe hij evolueert en zich ontwikkelt. Het gaat tenslotte om de vraag waarop we onze moraal indeze atheistische tijd baseren. Hoe een moraal tot stand komt is ook interessant natuurlijk.
[TAG] Hier kom ik op terugDat probeer ik nu steeds duidelijk te maken.
Het gaat mij om basiskwaden als 'honger', 'extreme kou', 'extreme hitte', 'ziekte', n.m.m. Je hebt geen moraal nodig om die als 'slecht' te beschouwen. Sommige dingen zijn misschien moreel slecht, maar de dingen waarover ik het heb zijn *basis* slecht, zeg maar, biologisch slecht. Ze zijn schadelijk voor een mens/organisme. Op die 'basiskwaden' (bij gebrek aan een beter woord) baseer ik mijn toetssteen voor de effecten van morele systemen.
Ach, veel religies hebben in het verleden de authoriteit op moraal naar zich toegetrokken. Maar ze zijn niet de bedenkers.Wat niet wegneemt dat de meeste bijbelse moraalregels ook onder niet religieuzen weerklank vinden. Gij zul niet doden, gij zult niet stelen, etc...
Ik doelde juist bij "TAG" op die biologische "moraal". Slechte woordkeuze van mijn kant. Mensen extrapoleren de eigen ervaring (mes tussen de ribben is niet gewenst) middels kants gulden regel naar een algemene moraal.Dat is *wel* een cirkelredening volgens mij.
Gij zult niet doden is *wel* een moraal.
Dat denk ik ook. Misschien is dat een aardige toetssteen om verschillende morele systemen aan elkaar te toetsen.Zijn we het toch aardig eens. Ik denk alleen dat de echte basisbehoeften van mensen wel degerlijk door alle mensen gedeeld worden.
[ Voor 7% gewijzigd door Q op 19-06-2004 22:03 ]
Anoniem: 101527
Ben ik met je eens. De bijbel en de koran reflecteren de regels van de samenleving van hun tijd en niet andersom. Dat maakt het ook zo onpraktisch als mensen ze letterlijk nemen.Q schreef op 19 juni 2004 @ 21:59:
Ach, veel religies hebben in het verleden de authoriteit op moraal naar zich toegetrokken. Maar ze zijn niet de bedenkers.
Anoniem: 113388
Eerder stelde ik dat primitieve driften van oorsprong goed zijn. Daar blijf ik bij. Ik voeg er aan toe dat dat niet betekent dat het volgen van elke primitieve drift altijd een positief effect heeft. Maar ik stel ook dat het tegenovergestelde van wat de primitieve drift dicteert niet altijd een positief effect oplevert.
Waarom ik het noemde, was om aan te duiden dat je als baby geen complexe ideeen hebt, maar dat je eigen moraal op dat moment enkel gebaseerd is op je primitieve driften. Je eigen moraal wordt steeds verder aangevuld met complexe ideeen die je haalt uit de dingen die je als goed beschouwt (je verzorgers in eerste instantie). Je verzameling van goede en slechte dingen wordt groter en de dingen uit die verzameling leveren dus steeds meer informatie om die verzameling uit te breiden/aan te passen.
Daar hoort op een gegeven moment bij dat je je primitieve driften gaat inperken, omdat je hebt geleerd dat dat inperken goed is. Dit heeft als resultaat dat je gevoel bij de primitieve driften verandert en hun invloed op de verzameling naar de slechte kant van de verzameling verschuift.
Het hele verhaal is dus enkel en alleen bedoeld om aan te geven waar je eigen moraal vandaan komt, en dat de primitieve driften daarbij een belangrijke rol spelen.
De invloed van de complexe ideeen maakt dus dat de primitieve driften niet altijd gevolgd moeten worden. Dus geen leeuwengedrag maar recht op leven.
Een reden daarvoor is al genoemd: het vangnet zorgt er voor dat je meer kunt omdat je je minder zorgen hoeft te maken over je voortbestaan.
Verder is de sterk negatieve waarde van dood, denk ik, van invloed op de waardering van ons eigen leven. Dat mensen je niet dood mogen maken geeft je het gevoel dat je toch van enige waarde bent.
Er valt nog meer te zeggen voor het niet uitroeien van de 'zwakkeren'. Als je het hebt over zwakkeren, dan heb je het over individuen die onze kans op overleven negatief beïnvloeden. Maar hoe weet je wie dat zijn?
Ik denk dat armoede (ik bedoel absolute armoede, dus je voornamelijk bezig moeten houden met het regelen van primaire levensbehoeftes) bestrijden goed is omdat je daarmee iedereen zo veel mogelijk kans geeft om een positief effect te hebben op de mensheid.
Dat dat de oerfunctie is maakt het niet de moreel juiste functie van 'moraal'. De functie die 'moraal' heeft is voor ons te kiezen; moraal is haar intuitieve oorsprong ontstegen.Anoniem: 101527 schreef op 19 juni 2004 @ 19:53:
Een van de meest primaire oerfuncties van de moraal is naar mijn mening het voorkomen dat we elkaar de hersens inslaan.
Onze huidige moraal is een produkt van de geschiedenis, sterk beinvloedt door de Christelijke moraal, die weer op oudere ethische overwegingen gebaseerd is. Er zijn mensen die het wel normaal vinden anderen te doden. Dat 'ziek' of 'afwijkend' noemen is je moraal verabsoluteren. Zodra je accepteert dat er mensen bestaan die een moraal hebben die het doden van andere toestaat, ook als *wij* de reden die ze daarvoor hebben niet 'moreel verantwoord' vinden, dan is de consequentie dat 'niet doden' geen fundamentele waarde is. En dergelijke mensen bestaan in overvloed: racisme, stammenstrijd, eerwraak. Je kan op geen enkele wijze beargumenteren dat zij dat 'eigenlijk onbewust toch niet goedkeuren'. Dat is je eigen moraal als wet gebruiken om te accepteren dat dat wel zo moet zijn; immers, onze moraal is toch juist? Nee, want dat neemt hetgeen dat ter discussie staat voor waar aan. Er zijn geen fundamentele, 'natuurlijke', normen en waarden. Er zijn alleen normen en waarden die we grotendeels gezamelijk accepteren, omdat ze ons meer zekerheid bieden; allerlei angst wegnemen. Maar dat zijn afspraken; niet meer dan dat.
[ Voor 7% gewijzigd door Confusion op 23-06-2004 21:45 ]
Wie trösten wir uns, die Mörder aller Mörder?
Als ik hier op in mag gaan: racisme, stammenstrijd, eerwraak: duiden op uitzonderingen op een bepaalde regel. De (gemeenschappelijke) regel is er wel, want binnen de eigen groep wordt niet gemoord. Maar er lijk en altijd omstandigheden waar dat toch mag: de uitzonderingen. Daar verschillen de meeste groepen van elkaar: de uitzonderingen.Confusion schreef op 23 juni 2004 @ 21:44:
[...]
Dat dat de oerfunctie is maakt het niet de moreel juiste functie van 'moraal'. De functie die 'moraal' heeft is voor ons te kiezen; moraal is haar intuitieve oorsprong ontstegen.
Onze huidige moraal is een produkt van de geschiedenis, sterk beinvloedt door de Christelijke moraal, die weer op oudere ethische overwegingen gebaseerd is. Er zijn mensen die het wel normaal vinden anderen te doden. Dat 'ziek' of 'afwijkend' noemen is je moraal verabsoluteren. Zodra je accepteert dat er mensen bestaan die een moraal hebben die het doden van andere toestaat, ook als *wij* de reden die ze daarvoor hebben niet 'moreel verantwoord' vinden, dan is de consequentie dat 'niet doden' geen fundamentele waarde is. En dergelijke mensen bestaan in overvloed: racisme, stammenstrijd, eerwraak. Je kan op geen enkele wijze beargumenteren dat zij dat 'eigenlijk onbewust toch niet goedkeuren'. Dat is je eigen moraal als wet gebruiken om te accepteren dat dat wel zo moet zijn; immers, onze moraal is toch juist? Nee, want dat neemt hetgeen dat ter discussie staat voor waar aan. Er zijn geen fundamentele, 'natuurlijke', normen en waarden. Er zijn alleen normen en waarden die we grotendeels gezamelijk accepteren, omdat ze ons meer zekerheid bieden; allerlei angst wegnemen. Maar dat zijn afspraken; niet meer dan dat.
Uitzonderingen zijn een essentieel onderdeel van regels: ze bepalen het geldigheidsgebied. Bovenstaande uitzonderingen geven hele verschillende visies op welke mensen er tot 'de groep' behoren. Een universele moraal zou een dergelijke beperking niet kennen; niet kunnen kennen: hij is immers universeel en moet dus voor mensen van alle huidskleuren gelden. Dat kan je met een racistische moraal nooit consequent willen en dus blijft de vraag wat dan wel de universele norm is. Gij zult niet doden is ook voor ons geen universele norm, want wij mogen uit zelfverdediging doden. 'Gij zult niet doden, tenzij ...' lijkt me nauwelijks de term 'universele norm' waard.Q schreef op 24 juni 2004 @ 03:44:
Als ik hier op in mag gaan: racisme, stammenstrijd, eerwraak: duiden op uitzonderingen op een bepaalde regel. De (gemeenschappelijke) regel is er wel, want binnen de eigen groep wordt niet gemoord. Maar er lijk en altijd omstandigheden waar dat toch mag: de uitzonderingen. Daar verschillen de meeste groepen van elkaar: de uitzonderingen.
Daarnaast blijft: gij zult niet doden is een effectieve, intuitieve, overlevingsstrategie voor je eigen groep en is ongetwijfeld door de evolutie voortgebracht, maar dat zegt niets over haar ethische juistheid. De natuur heeft wel meer misbaksels voortgebracht.
Wie trösten wir uns, die Mörder aller Mörder?
Anoniem: 101527
Agreed, maar ik verabsoluteer niet, ik gaf alleen een hypothetische verklaring van de reden waarom veel moraalsystemen het doden van zwakkeren tegengaan.Confusion schreef op 23 juni 2004 @ 21:44:
Onze huidige moraal is een produkt van de geschiedenis, sterk beinvloedt door de Christelijke moraal, die weer op oudere ethische overwegingen gebaseerd is. Er zijn mensen die het wel normaal vinden anderen te doden. Dat 'ziek' of 'afwijkend' noemen is je moraal verabsoluteren. Zodra je accepteert dat er mensen bestaan die een moraal hebben die het doden van andere toestaat, ook als *wij* de reden die ze daarvoor hebben niet 'moreel verantwoord' vinden, dan is de consequentie dat 'niet doden' geen fundamentele waarde is.
Dat staat los van mijn eerdere 'thread'...