USB4 SSD lage schrijfsnelheid na omzetten NTSF naar exFAT

[Major_ton]

Hopelijk kan iemand mij helpen met het volgende. Ik heb afgelopen week een USB4 enclosure gekocht en daarin een 2TB WD SN7100 SSD gestopt. Bij de allocatie in Windows lette ik even niet op en had ik de drive op NTFS format gezet en ben ik ermee aan de slag gegaan. In windows haalde ik met bestenadsoverdrachten ongeveer een leessnelheid van 2.500 MB/s en een schrijfsnelheid 1.600 MB/s (CrystalDiskMark liet de gebruikelijke 3.700/3.600 MB's zien).

Aangezien ik de drive veel ga wisselen tussen mijn desktop en laptop heb ik de drive weer leeggehaald, geformatteerd en omgezet naar exFAT.
Sinds ik dat gedaan heb haal ik geen normale schrijfsnelheden meer. Voor de eerste 2 seconde haal ik ongeveer 1.200 MB/s, daarna zak het in naar een schommelende snelheid tussen de 50 en 350 MB/s. Ook in de DiskCrystalMark is de schrijfsnelheid nog maar 264 MB/s.

Ik heb de drive ook nog even onder Device Management -> Properties -> Policies naar 'Better Performance' gezet. De schrijfsnelheid in CrystalDiskMark is dan weer 3.600 MB/s, maar in Windows zelf is het wederom voor 2 seconden ongeveer 2.000 MB/s en zakt dan meteen 0 om even later telkens te schommelen tussen 0 en 350 MB/s.

Met zoeken op internet wordt ik helaas niet veel wijzer, behalve dat ik de optie heb gevonden die ik hierboven omschrijf. Helaas heeft dat dus niet geholpen. Heeft iemand anders een idee?

Extra info: De PC is 2 weken jong, alle drivers zijn up to date. Uiteraard gebruik ik een 40Gbps USB kabel en zit deze ook aangesloten op een USB4 poort.

[ Voor 5% gewijzigd door Major_ton op 11-10-2025 20:56 ]

[The_Doman]

Wat is het probleem om NTFS te gebruiken?
Zolang je de SSD alleen met Windows gebruikt is NTFS veel beter/veiliger (naar mijn mening).

Zie ook topic:

Keuze bij externe HDD: SMR of CMR (NTFS vs exFAT)

The_Doman schreef op woensdag 6 augustus 2025 @ 13:01:
Ex-FAT is wel handig voor compatibiliteit maar NTFS is beter/betrouwbaarder.

Precies dit dus allemaal.
Daarom gebruik ik ook altijd NTFS bij mijn externe disks.
NTFS is heel veel robuuster (onverwacht loskoppelen/stroom onderbreking enz) en de herstelmogelijkheden/tools bij problemen zijn ook heel veel beter/beschikbaar voor NTFS.
Nieuwe schijven komen nu inderdaad vaak met EX-Fat vanwege compatibiliteit (Apple).
Dus meteen na aankoop partitioneren/formatteren in NTFS is zeker aan te raden.

Major_ton schreef op zaterdag 11 oktober 2025 @ 20:20:
Sinds ik dat gedaan heb haal ik geen normale schrijfsnelheden meer.

Ik gebruik exFAT eigenlijk nooit op HDD/SSD's, alleen op USB/flash of voor compatibiliteit en heb het daarom ook nooit getest op snelle SSD's.

Google: ExFAT vs NTFS Speed

[XelaRetak]

Allereerst moet even duidelijk worden waarom je exFAT wilt gebruiken als er geen oude, niet NTFS ondersteunende apparaten aan te pas komen.

[Major_ton]

@The_Doman en @XelaRetak Bedankt voor jullie reacrties. Ik was onder de indruk dat NTFS alleen voor interne schijven bedoeld is en niet voor externe schijven die je continu wisselt tussen computers. Mijn beide externe SanDisk SSD's zijn ook allebei exFAT en werken al jaren op hun volle snelheid. Ik ben uiteraard nooit te oud om te leren, dus ik ga hier eens naar kijken.

[XelaRetak]

Major_ton schreef op zaterdag 11 oktober 2025 @ 20:54:
@The_Doman en @XelaRetak Bedankt voor jullie reacrties. Ik was onder de indruk dat NTFS alleen voor interne schijven bedoeld is en niet voor externe schijven die je continu wisselt tussen computers. Mijn beide externe SanDisk SSD's zijn ook allebei exFAT en werken al jaren op hun volle snelheid. Ik ben uiteraard nooit te oud om te leren, dus ik ga hier eens naar kijken.

NTFS beter, veiliger, sneller etc en zolang je binnen windows en moderne apparaten blijft op alle vlakken aan te raden boven exFAT.

exFAT kan goed zijn voor compatibiiteit met bv aansluiten op je TV, Android box of USB ondersteunende radio voor MP3'tjes enzo.

[Major_ton]

XelaRetak schreef op zaterdag 11 oktober 2025 @ 21:05:
[...]


NTFS beter, veiliger, sneller etc en zolang je binnen windows en moderne apparaten blijft op alle vlakken aan te raden boven exFAT.

exFAT kan goed zijn voor compatibiiteit met bv aansluiten op je TV, Android box of USB ondersteunende radio voor MP3'tjes enzo.

Ik ben daar nu over aan het lezen inderdaad. Voor mezelf gebruik ik de USB4 drive alleen tussen mijn Windows 11 desktop en laptop voor Lightroom, Photoshop en Premiere. Ik draai er ook de Lightroom catalog op en alle Premiere Projecten komen erop te staan. Ik sluit dus niet uit dat ik de drive ook op andere (MAC) apparaten ga gebruiken, daarvoor zou exFAT dan wel zo handig zijn.

Los van de discussie exFAT vs. NTFS, wat zou een oorzaak/reden kunnen zijn waarom schrijven naar een exFAT drive zo laag en variabel in snelheid is?

[The_Doman]

Major_ton schreef op zaterdag 11 oktober 2025 @ 21:17:
Los van de discussie exFAT vs. NTFS, wat zou een oorzaak/reden kunnen zijn waarom schrijven naar een exFAT drive zo laag en variabel in snelheid is?

Wel apart inderdaad dat het met de nieuwe SSD dan zoveel trager is?
Wat haalde je dan met de Sandisk (welke?) SSD's?
Nog verschil op welke PC je het test?

[Major_ton]

The_Doman schreef op zaterdag 11 oktober 2025 @ 21:22:
[...]

Wel apart inderdaad dat het met de nieuwe SSD dan zoveel trager is?
Wat haalde je dan met de Sandisk (welke?) SSD's?
Nog verschil op welke PC je het test?

Alleen de nieuwe desktop PC heeft 2 USB4 poorten, mijn laptop is van 2022 en heeft alleen USB 3.2 gen2 poorten, mijn 2 Sandisk drives zijn een oudere 550 MB/s en 1.50 MB/s drive, die gewoon hun maximale snelheid halen.

#	Categorie	Product	Prijs	Subtotaal
1	Processors	AMD Ryzen 9 9900X Boxed	€ 373,99	€ 373,99
1	Moederborden	Gigabyte X870E AORUS PRO	€ 343,73	€ 343,73
1	Videokaarten	Gigabyte GeForce RTX 5080 GAMING OC 16G	€ 1.245,31	€ 1.245,31
1	Behuizingen	Cooler Master Qube 500 Flatpack Zwart	€ 69,-	€ 69,-
1	Processorkoeling	DeepCool AK620 Digital Pro Zwart	€ 78,67	€ 78,67
1	Ventilators	Arctic P12 Pro A-RGB 1-pack, Zwart, 120mm	€ 11,92	€ 11,92
1	Ventilators	Arctic P14 Pro A-RGB, 3-pack, Zwart, 140mm	€ 34,90	€ 34,90
1	Geheugen intern	G.Skill Flare X5 F5-6000J3040G32GX2-FX5	€ 279,-	€ 279,-
1	Voedingen	NZXT C850 Gold ATX 3.1, Zwart	€ 125,92	€ 125,92
2	Interne SSD's	Samsung 990 Pro (zonder heatsink) 2TB	€ 159,-	€ 318,-
			Totaal	€ 2.880,44

[DukeBox]

Draai eens een checkdisk? Mogelijk is het FS al niet helemaal lekker door al het proberen en is dat de oorzaak.

[Major_ton]

DukeBox schreef op zaterdag 11 oktober 2025 @ 21:35:
Draai eens een checkdisk? Mogelijk is het FS al niet helemaal lekker door al het proberen en is dat de oorzaak.

Geen issues gevonden met de drive. Ik ga 'm nu even een quick format geven (wel weer naar exFAT) en laat weten wat dat gedaan heeft.

[Mijzelf]

Zou het kunnen dat je een volledige format hebt gedaan i.p.v. een quick format? In dat geval zijn alle sectors overschreven, en zijn er dus geen vrije meer. Als je nu iets schrijft moet de sector eerst gewist worden, wat tijd kost. Dat hij snel begint is dan cache.
Ik lees hier dat Windows geen TRIM support heeft voor exFAT, dus dat probleem lost zich ook niet op.

[Major_ton]

Mijzelf schreef op zaterdag 11 oktober 2025 @ 21:49:
Zou het kunnen dat je een volledige format hebt gedaan i.p.v. een quick format? In dat geval zijn alle sectors overschreven, en zijn er dus geen vrije meer. Als je nu iets schrijft moet de sector eerst gewist worden, wat tijd kost. Dat hij snel begint is dan cache.
Ik lees hier dat Windows geen TRIM support heeft voor exFAT, dus dat probleem lost zich ook niet op.

Van NTFS naar exFAT heb ik inderdaad een volledige format gedaan die een paar uur duurde.

[jeroen3]

NTFS naar exFAT formatteren zou met het snelformatteren enkele seconden moeten duren.
Als het een uur heeft geduurd heb je alle blokken beschreven, en dan kom je bij de volgende tekortkoming van exFAT, namelijk: exFAT ondersteunt geen trim.

Dus lege blokken worden niet als leeg gemarkeerd en uiteindelijk door de disk gewist, maar moeten worden overschreven.
Lege blokken schrijven is veel sneller dan blokken overschijven, want overschrijven betekent wissen en schrijven. En wissen is traag (milliseconden).

Als je hem als NTFS formatteert komt hij in Windows ook in het "Optimaliseren en Defragmenteren" schermpje terecht.

[ Voor 5% gewijzigd door jeroen3 op 11-10-2025 22:12 ]

[DukeBox]

Major_ton schreef op zaterdag 11 oktober 2025 @ 21:58:
Van NTFS naar exFAT heb ik inderdaad een volledige format gedaan die een paar uur duurde.

Dan zit daar je oorzaak, NOOIT een full format doen is ook zonde van de extra slijtage. Nu moet je SSD eerst volledig TRIM doen en heb je ook de over-provisioned space aangeraakt van de WD. Hij performt nu net als een SSD die >80% vol zit.

[Major_ton]

DukeBox schreef op zaterdag 11 oktober 2025 @ 22:18:
[...]

Dan zit daar je oorzaak, NOOIT een full format doen is ook zonde van de extra slijtage. Nu moet je SSD eerst volledig TRIM doen en heb je ook de over-provisioned space aangeraakt van de WD. Hij performt nu net als een SSD die >80% vol zit.

Bedankt. Weer wat geleerd. Ik heb net een quick format gedaan en alles teruggezet (419 GB). Dat ging op een constante snelheid van 1.300 MB/s en daarna nog een folder van 122 GB aan videofiles overget. Dat ging ook met een constante 1.300 MB/s. Ook CrystalDiskMark geeft een schrijfsnelheid van 3.750 MB/s aan. Denk je dat een trim nog nodig is? Even uitzoeken hoe dat werkt, heb ik nog nooit gedaan.

[DukeBox]

Wat is je FS nu? Als het NTFS is i.c.m. Better Performance gaat het vanzelf. Staat het laatste nog uit (wat ik zou doen gezien je dan geen problemen hebt met write back en eject) dan gaat het meestal vanzelf als de drive enige tijd idle is en de controller UASP/TB (of native unmap) ondersteund.

[ Voor 10% gewijzigd door DukeBox op 11-10-2025 22:42 ]

[Major_ton]

DukeBox schreef op zaterdag 11 oktober 2025 @ 22:38:
Wat is je FS nu? Als het NTFS is i.c.m. Better Performance gaat het vanzelf. Staat het laatste nog uit (wat ik zou doen gezien je dan geen problemen hebt met write back en eject) dan gaat het meestal vanzelf als de drive enige tijd idle is en de controller UASP/TB (of native unmap) ondersteund.

Ik heb een quick format weer naar exFAT gedaan (better performance staat uit). Ik zal morgen anders nog eens een quick format doen naar NTFS. Voorlopig wordt de drive toch nergens anders op aangesloten dan mijn desktop en laptop. Ik heb nu een relatief goedkope 2TB in de enclosure zitten, omdat ik nog niet wist hoe het hosten van de Lightroom catalog op een externe drive zou werken. Nu dat allemaal goed werkt koop ik met een aanbieding wel een keer een 4TB nvme drive met cache.

[DukeBox]

De cache werkt niet als write-back wanneer de drive via USB3 werkt, alleen bij TB of USB4 kan het werken maar dat moet ook de controller weer ondersteunen. Dus houd daar rekening mee (het gaat je dan dus geen performance opleveren). Je lightroom database op een externe SSD werkt met NTFS overigens aanzienlijk sneller, persoonlijk als je lightroom veel gebruikt zou ik intern een grotere SSD nemen.

[ Voor 47% gewijzigd door DukeBox op 11-10-2025 23:17 ]

[Major_ton]

DukeBox schreef op zaterdag 11 oktober 2025 @ 23:04:
De cache werkt niet als deze niet als write-back wanner de drive via TB of USB4 werkt dus houd daar rekening mee (het gaat je dus geen performance opleveren).

Thanks, dan hoef ik daar niet naar te kijken. Ik denk dat alles nu wel duidelijk is en ik er verder wel uit kom. Bedankt allemaal voor het reageren en meedenken.