Veel goede tips zijn al gegeven. Maar hierbij mijn twee centen. Overigens hier en daar wel wat zwart-wit aangezet om mijn punt duidelijk te maken
Doel
Je doel voor de klas, zeker in het VMBO, is primair niet om degene te zijn die leerlingen theorie bijbrengt, maar om leerlingen dingen mee te geven om zichzelf te redden in de maatschappij...en meer cynisch bekeken: soms ook om hen simpelweg van de straat te houden. Een klein deel van hen wil niets en kan niets. Een ander deel zal altijd wel slagen. Maar het grootste deel van de leerlingen kan (flinke) stappen maken met jouw hulp. Dat is voor mij de belangrijkste doelgroep. Daar richt ik mij op en stop ik de meeste tijd in.
Schooltype en doelgroep
De verschillende schooltypes en specifieke doelgroepen daarbinnen maken een groot verschil. Even chargerend, jij zult als jonge en 'kleine' vrouw op een VMBO op Kanaleneiland als docente Nederlands (je vak en schooltype heb ik zo snel nergens zien staan) meer moeite hebben met orde houden dan de 'stoere' mannelijke docent lichamelijke opvoeding op diezelfde school. Vraag je af op welk schooltype en in welke stad je het beste uit de verf komt.
Persoonlijkheid
Iedere docent heeft zijn-haar eigen persoonlijkheid. Dus hoe je het lesgeven invult moet wel bij je passen. Sterker nog, sommige mensen zijn simpelweg niet geschikt om les te geven. En dat is helemaal niet erg. Je bent er ook niet om populair of geliefd te zijn, maar zeker ook niet om bang voor te zijn. Als je een sterke reputatie hebt wordt het ieder jaar makkelijker. Alleen, die reputatie komt te voet en gaat te paard en kost dus tijd om op te bouwen. Wat dat betreft is een andere school nog een optie: je begint dan met een relatief schone lei. Zelf ben ik erg van: streng maar rechtvaardig. Ik accepteer geen bullshit, maar tegelijkertijd kan ik erg lachen met een klas ook als er eentje uitprobeert hoe ver hij-zij kan gaan met mij. En als dat dan echt te ver gaat, dan is het tijd om weer even af te bakenen hoe ik het in de klas wil hebben. Want jij bent degene die bepaalt tot hoe ver gedrag van leerlingen uiteindelijk gaat. Hoe beter je hen kent, hoe de leerlingen en jijzelf kunnen zeggen en doen. Het is overigens makkelijker te laten vieren, dan om aan te trekken.
Relatie en respect
Relatie boven inhoud. Leerlingen willen gezien en gehoord worden. Zeker pubers zijn vaak onzeker en zoeken naar bevestiging. Ironisch genoeg door juist te doen wat de docent niet van hen wil. Ordeproblemen worden voor een deel veroorzaakt door het zoeken naar grenzen en zichzelf profileren. En dat mag. Het is aan jou om die grenzen duidelijk (en herhaaldelijk) aan te geven en hen de ruimte te bieden zich te profileren binnen die grenzen. Maar dan wel op een manier die de klas juist sterker maakt. Mijn beste docenten waren niet degenen die mij het meeste
konden leren, maar waarbij ik het meeste
wilde leren.
Dat begint al voor de eerste les van een groep. Ik heb dan al hun foto's uitgebreid bestudeerd en verwelkom iedere les iedereen bij de deur. En na afloop van de les laat ik iedereen weer uit. En in dit proces benoem ik 'persoonlijke' zaken (kleding, sport, muziek, belangrijke gebeurtenissen). Wel is het zaak dit zo te doen dat het duidelijk is dat je niet hun BFF wil worden. Daar prikken ze namelijk gewoon doorheen. Onderschat leerlingen niet. Jij hebt veel meer inhoudelijke bagage, maar velen zullen meer ' levenservaring' hebben door hun privésituatie. Dus doe dit zonder je eigen rol, achtergrond en leeftijd te vergeten. Je geeft hiermee aan dat je hen ziet en hoort, maar dat je hun achtergrond respecteert. En belangrijk aan het snel leren van namen is dat zij niet meer anoniem zijn. En de tweede les sta je weer bij de deur en noem je de meerderheid van hen al bij het aankomen bij de naam.
Consequent en gestructureerd
Consequent en gestructureerd zijn is essentieel. Leerlingen hebben daar over het algemeen veel behoefte aan. Het is ook voor jezelf fijn om aan vast te houden. Als je ergens van af wijkt dan kun je dat kort toelichten.Want soms doe je iets anders omwille van de tijd of bijvoorbeeld een aankomende toets. Dan snappen leerlingen dat de uitzondering een reden heeft en dat je niet zomaar wat doet. Er gebeurt veel in een puberleven, fysiek en mentaal. Die houvast vinden zij fijn.
Lees je OP eens terug. Als je de structuur ervan in de klas zou gebruiken dan ben je hen al gelijk kwijt. Tweakers lezen heel je posting en begrijpen dan waar het naar toe gaat. Bij pubers heb je slechts enkele zinnen om hen te overtuigen om verder naar je te luisteren. Als zij aan het begin niet weten waar het over gaat haken zij af.
Gelijk behandelen
Alle leerlingen zijn gelijk. Maar sommige leerlingen zijn meer gelijk dan anderen. Je weet al snel wat voor leerling iemand is en iedereen heeft andere knoppen waar je aan kunt draaien. Bij de één is dat een gevatte opmerking in de klas en bij de ander een voorzichtig een-op-een gesprek na de les. Hoewel je formeel consequent bent in het toepassen van je escalatieladder en hen allemaal gelijk behandelt, zijn er verschillende interacties en soft warnings mogelijk die de rest van de klas niet eens doorheeft als je het slim speelt.
Pikorde
Als je een-op-een met leerlingen praat is er vaak een redelijk gesprek mogelijk. In een groep veranderen zij: er is een pikorde en het aanspreken van een persoon die hoog in die pikorde staat bedreigt zijn-haar positie. Dan kan de bom barsten. Het is soms net een apenrots. Als je een relatie hebt opgebouwd dan is het goed mogelijk een leerling duidelijk aan te spreken zonder haar-zijn positie binnen de pikorde in gevaar te brengen. Immers, je wilt niet per se die rangorde binnen de eigen groep veranderen, zolang jij als docent maar bovenaan staat tijdens de les. De leerling die jouw positie in de klas wil overnemen kun je uiteraard wel stevig aanpakken. En afhankelijk van de persoon en de dynamiek in de groep kun je er voor kiezen dit publiekelijk te doen.
Groepsvorming
Er vormen zich altijd wel groepjes en bepaalde leerlingen willen graag samen oefeningen doen. Zolang dat in een goede sfeer gaat is dat ook niet erg. Maar zodra bepaalde leerlingen bij elkaar in een groep maakt dat er niet meer gewerkt wordt dan is het zaak leerlingen uit elkaar te trekken. Bijvoorbeeld door wisselende groepen te gebruiken. Bijvoorbeeld door net als bij de gymles iedere leerling een groepsnummer te geven. je hebt dan controle over wie bij wie zit, zonder dat zij gelijk doorhebben wat het doel is. Wacht daar niet te lang mee, want als je het verpakt als zijnde 'normaal' komt er minder weerstand, terwijl als zij het idee hebben dat het een noodgreep is, zij de situatie kunnen gebruiken om de boel op scherp te zetten.
Humor
Humor is krachtig, maar kijk uit, niet iedereen heeft dezelfde humor. Dus lees de klas (schoolcultuur) op dit gebied. Bij de eerder genoemde VMBO op Kanaleneiland kun je andere humor, of zelfs opmerkingen, maken dan op een VWO in Wassenaar. Je kunt er echter wel veel situaties mee oplossen die anders tot een conflict geleid zouden hebben.
Voorbeelden
Gebruik veel voorbeelden en ervaringen waarin zij zichzelf kunnen herkennen. Je wil school en privé gescheiden houden, maar bij het beter leren kennen van leerlingen hoort ook dat zij jou beter leren kennen. En bepaalde zaken zijn relatief veilig om te delen. Daarnaast hoef je niet alles te vertellen en kunt bepaalde zaken weglaten of algemeen houden. Het ligt ook aan je vak natuurlijk hoe je dit inzet. Als je Wiskunde geeft kun je vertellen over die keer dat je ruzie had met een Ikea kast omdat die hoek in je huis niet precies 90 graden is. Sowieso merk ik dat af en toe laten zien dat je zelf ook ergens tegenaan liep, maar dat je daardoor die fout niet nog een keer maakt. Je laat zien dat fouten maken mag en tevens laat je zien dat je er sterker uit bent gekomen.
Passie
Laat de passie voor je vak en je interesse in de leerlingen zien. Als je voornamelijk focust op regels, anders dan de eerste les 'samen' de regels bepalen, lopen leerlingen niet warm voor je vak en/of voor jou. Voor een deel is een les ook een soort van voorstelling, waarbij je iedere keer je vak probeert te 'verkopen'. Als je die passie langere tijd niet kunt laten zien dan is het zaak om je conclusies te trekken. Zonder passie is het vak heel zwaar en daar ga je op een gegeven moment aan onderdoor. Dan zet de vicieuze cirkel naar beneden in en daar is het moeilijk uitkomen.
Voor je leerlingen, maar ook voor jou, geldt: "je kunt niet leren zonder pijn." Deze draad is daar een goed voorbeeld van. Omarm die pijn en als die wegtrekt zal iedere volgende stap makkelijker worden.