Verkiezingsthema: De bestuurscultuur crisis in Nederland

[defiant]

De bestuurscultuur crisis in Nederland

De bestuurscultuur crisis beheerst onze politiek en daarmee onze maatschappij en vaak ook onszelf als kiezers nu al decennia.

Doel van het topic

Bespreek hier alles aangaande de bestuurscultuur crisis in Nederland en als onderwerp bij de a.s. verkiezingen.

Achtergrond

De bestuurscultuur crisis uit zich in het niet functioneren van democratische instituties, wat als gevolg heeft dat problemen niet opgelost worden en beleidsterreinen in crisis vervallen. Dit probleem is in Nederland inmiddels al wijdverspreid zoals ook uitgebreid besproken in AWM.

Het bekendste onderwerp is natuurlijk het toeslagenschandaal:
Het toeslagenschandaal: actualiteit en achtergronden

Kernbegrippen bij de bestuurscultuur crisis

Om de bestuurscrisis betere begrijpen is het noodzakelijk een aantal kernbegrippen te definiëren.

Macht

Macht is te definiëren als de mate van invloed die men heeft op de anderen en de omgeving, hoe meer invloed, hoe meer macht (bron).

Een belangrijke eigenschap van macht is dat het altijd een krachtsverhouding is, wordt 1 groep zwakker qua machtsuitoefening dan kan een andere groep juist sterker worden.

Macht in een democratie

In een democratie is macht gefragmenteerd. Kiezers verkrijgen een stem in de machtsuitoefening van democratische vertegenwoordiging. D.w.z. de burger kiest de eigen volksvertegenwoordiger.

Het systeem functioneert echter alleen als iedereen in het systeem zich democratische en vertegenwoordigend gedraagt. In de kern speelt in de democratie het principal-agent probleem.

D.w.z. de kiezer (principal) kiest wel de vertegenwoordiger/partij (agent). Maar doet de vertegenwoordiger wel wat de kiezer wens?

Controle en herroeping van macht

Om te zorgen dat volksvertegenwoordiger/partij wel de kiezer vertegenwoordigd moet macht altijd gecontroleerd worden. Indien macht niet vertegenwoordigend is kan deze altijd herroepen worden door middel van verkiezingen.

De wetgevende macht controleert de uitvoerende macht. Echter controle van de wetgevende macht ligt bij kiezer en de journalistiek.

Het probleem met democratie is menselijk gedrag

In een goede functionerende democratie functioneert bovenstaande naar behoren, maar omdat systeem in z'n geheel draait om menselijk gedrag kan er veel misgaan. Zie je dat in de kern bij elk politiek probleem het mis gaat in vertegenwoordiging en controle en tegenwoordig ook herroeping van macht.

In een democratie kan je er dus nooit vanuit gaan dat dingen vanzelf gaan, het vergt continue actieve controle en onderhoud.

De factoren van de bestuurscultuur crisis

De huidige bestuurscultuur crisis is hierdoor een samenkomst van vele problemen hierin, er is niet 1 oorzaak aan te wijzen. Democratische functioneren is niet hierdoor niet alleen probleem van de politiek of bepaalde partijen, het is hoe we als samenleving omgaan met democratie in haar geheel dat de kwaliteit en functioneren van het systeem bepaald.

Ontzuiling en geheimhouding

In het verleden was Nederland verzuild, mensen participeerden in het maatschappelijke middenveld (kerk, vakbonden, verenigingen, etc) die nauw verbonden waren met de politiek. Iedere zuil had op die manier een eigen ideologie, netwerken en politieke partijen. In die wisselwerking lag de macht hierdoor ook binnen die zuil, waarin kiezers deelnamen. Op deze manier had men ook buiten het normale verkiezingsproces een manier van invloed en communicatie.

Een belangrijk element van de verzuiling was geheimhouding.

Volgens politicoloog Arend Lijphart is geheimhouding een belangrijk onderdeel van de Nederlandse bestuurscultuur ten tijde van de verzuiling. Deze periode duurde grofweg tussen 1918 en 1967. Verzuilde elites, die verschillende maatschappelijke groepen vertegenwoordigden, moesten tot compromissen komen. Het is voor politici makkelijker om afspraken te maken achter gesloten deuren. Het is gemakkelijker om een uitruil te maken als er geen burgers of journalisten meekijken.

De notie dat het bestuur openbaar zou moeten zijn was niet geworteld in het bestel. De regering zag openbaarheid enkel vanuit de inlichtingenplicht die zij heeft richting de Kamer.

Maar die terughoudendheid gold niet alleen voor het parlement: ook de pers zag het niet als haar rol om alles bekend te maken.

bron

De ontzuiling betekend niet meteen het einde de geheimhouding, de transformatie naar openbaarheid van bestuur ging maar mondjesmaat en loopt achter op andere landen.

De Nederlandse politieke cultuur is nog steeds veel geslotener dan in andere Europese landen. Een voorbeeld is het proces van kabinetsformatie. In Duitsland zijn veel meer politici bij dit proces betrokken en zij communiceren veel meer gedurende het proces. In Nederland gebeurt dit in absolute radio-stilte.

Elders in Europa is de transparantie van het openbaar bestuur veel beter geregeld. In Zweden behoort de Wet op de Vrijheid van de Pers tot de vier constitutionele wetten. Deze wet gaat terug tot 1766. Zij beschermt niet alleen maar het recht van de vrijheid van de pers te beschermen. Deze wet legt ook vast dat in principe alle documenten van de overheid openbaar zijn. Alleen onder bepaalde voorwaarde kan informatie geheim blijven. Waar onder de WOB burgers konden vragen om informatie waar ze het bestaan van wisten, geldt in Zweden het tegenovergestelde principe: informatie is openbaar tenzij. Dit principe is niet alleen maar verankert in de Zweedse wet maar ook breder in de Zweedse politieke cultuur.

bron

De kabinetten Rutte met o.a. de toeslagenaffaire hebben laten zien dat de bestuurscultuur in Nederland nog behoorlijk gesloten is.

Besluitvorming: technocratie en depolitisering

Een andere belangrijk fenomeen in de Nederlandse politieke cultuur is om problemen technocratisch te benaderen en te depolitiseren.

De regels van het spel zijn eigenlijk opvallend constant in de afgelopen 70 jaar. De regels die politicoloog Arend Lijphart in 1968 formuleerde over de Nederlandse politiek in jaren ’50 zijn nog springlevend: als politici in Nederland een beslissing moeten nemen benaderen ze de materie zakelijk en niet ideologisch. Als ze er onderling niet uitkomen dan kijken ze naar experts en belangengroepen. De oplossingen komen van buiten de politieke arena. Als coalitiepartijen recht tegenover elkaar staan, dan stellen ze beslissingen uit. Moeten ze nu een oplossing vinden, proberen ze een compromis te formuleren waar iedereen zich in kan vinden. Zelfs een kleine coalitiegenoot kan dat vetoën. Zulke compromissen worden niet gesloten in de plenaire zaal van de Kamer maar achter dichte deuren.

Deze normen die we nu aan de persoon van Rutte koppelen, gaan veel langer terug: geheimhouding, het depolitiseren van grote vraagstukken, coalitieoverleg, een gebrek aan ideologische standvastigheid zijn niet uitgevonden door Rutte. Het zijn veel oudere elementen van een bestuurscultuur waar Rutte als geen ander in gedijt.

bron

Verschuiving van bestuur door neoliberalisme naar New Public Management i.c.m privatisering

Filosofen Ad Verbrugge en Jelle van Baardewijk en jurist Willeke Slingerland leggen tevens de nadruk op verandering van bestuur onder invloed van het neoliberalisme met de introductie privatisering, schaalvergroting en de nadruk op New Public Management sinds de jaren 80/90

De overheid zelf is in deze periode bezweken voor New Public Management, dat ook een groot stempel heeft gedrukt op de organisatie en aansturing van het ambtelijk apparaat. De tijd van privatiseren, financieel en bestuurlijk verzelfstandigen, uitbesteden en budgetteren, was aangebroken; en daarmee ook van een toenemende bureaucratie en van een ‘professionalisering’ van bestuur.

Door de neoliberale revolutie van de jaren tachtig maakten zulke concrete politieke overwegingen in veel sectoren plaats voor ‘strategisch handelen’ en rationalisering van bestuur in termen van targets, prestatie-indicatoren en andere cijfermatige maatstaven voor efficiency. [...]Zij verloren daardoor het zicht op hun bijdrage aan het algemeen belang en hun rol in het weefsel van de samenleving.

Daarnaast leidde het ertoe dat sinds de jaren negentig de afstand tot de werkpraktijk op veel plaatsen sterk is toegenomen. Daarbij is menig bestuurder of manager van instellingen zich meer op ‘uiterlijke zaken’ gaan richten: groei, rendement, nieuwe gebouwen, fusies, internationale samenwerking, enzovoort.

bron

Verlies aan macht van de burger aan netwerken.

Filosofen Ad Verbrugge en Jelle van Baardewijk en jurist Willeke Slingerland betogen dat het verlies van macht van de kiezer ook heet bijgedragen aan de bestuurscrisis.

De opkomst van deze meer horizontaal georganiseerde netwerkstructuur bleek slecht uit te werken op de democratie en de trias politica. Maar al te vaak namen bestuurders – gelegitimeerd door de relaties binnen dit hele netwerk – beslissingen over grote groepen burgers, zonder dat die burgers zich nog gehoord wisten of zich in het beleid konden herkennen. Immers, als kluwen van formele en informele relaties heeft zo’n netwerk de neiging zichzelf aaneen te sluiten als één macht. Een netwerk van ‘ons soort mensen’ en instituten.

Zo blijven als laatste tegenmacht uiteindelijk ‘de burgers zelf’ of ‘de populisten’ over. Door een gebrek aan levensbeschouwelijke kaders en geërodeerde gezagsverhoudingen zijn zij des te vatbaarder voor tegenstrijdige verlangens en hypes. Of ze gaan ronduit voor eigenbelang; net als ‘de elite’ die zij bekritiseren – wat hun onderlinge verwijdering alleen maar versterkt. Men vormt een front tegen onruststokers, populisten en klokkenluiders. Om het contact te herstellen tussen ‘elite en volk’ en samen uit te maken welke voorstellen en/of bezwaren houtsnijden, is er in allerlei maatschappelijke verbanden een inhoudelijke dialoog nodig. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan.

bron

Vijf factoren in het netwerk van de macht

Want in deze netwerkstructuur zelf zijn tenminste vijf machtsfactoren werkzaam die nu juist deze maatschappelijke dialoog bemoeilijken: partijmacht, bestuursmacht, expertmacht, geldmacht en mediamacht. Zij kennen ieder hun eigen problematiek die vraagt om een verdere doordenking.

1. Partijmacht

Nu partijdiscipline en het publieke imago een steeds groter stempel drukken op het functioneren van de Tweede Kamer, kan dit al snel leiden tot conformisme en opportunisme waarbij ideologische bevlogenheid en de ambitie het volk te vertegenwoordigen op de achtergrond raken. Alleen wie meedoet met de rest, en dus niet te kritisch is of eigengereid opereert, blijft meetellen. Maar de cultivering van democratie – en dus ook het spel van spreken en luisteren, besluiten en verantwoorden, macht en tegenmacht – zou juist in de partijen zelf moeten beginnen.

2. Bestuursmacht

Internationalisering, Europese wetgeving en afhankelijkheid van andere bestuurlijke actoren (zoals vakbonden) beperken de speelruimte voor wetgevende en uitvoerende macht in nationale zin. Daarnaast heeft de overheid onder invloed van privatisering en New Public Management allerlei (verzelfstandigde) bestuursorganen, semi-overheidsbedrijven en instellingen in het leven geroepen waarop zij vaak maar weinig greep heeft. Dat kan variëren van het CBR en de Nederlandse Zorgautoriteit tot de Nederlandse Spoorwegen, reusachtige onderwijsconglomeraten en woningbouwcoöperaties.

3. Expertmacht

De geschetste ontzuiling en ontideologisering heeft er mede toe geleid dat mens- en maatschappijbeeld sinds de jaren negentig diffuser zijn geworden in de partijpolitiek. Daarnaast heeft New Public Management er de afgelopen decennia mede voor gezorgd dat de inhoudelijke expertise op allerlei departementen is weggesaneerd en uitbesteed. Daardoor is juist de invloed van experts en bedrijfslobby’s op zowel de politiek als het ambtelijk apparaat toegenomen
[,,,[
Niet alleen voor de inhoud, maar ook voor de vorm worden experts steeds belangrijker in het politieke spel: elk jaar worden er meer voorlichters, communicatie-experts en spindoctors ingeschakeld om een boodschap aan de man te brengen. Wat het publiek te horen krijgt, wanneer en in welke vorm, is een zaak van strategie geworden. Deze omgang met ‘informatie’ is ook kenmerkend voor de Rutte-doctrine.

4. Geldmacht

In de geschetste netwerkdynamiek tussen partijpolitici, bestuurders en experts speelt de macht van geld een grote rol. Grote bedrijven, ondernemers en belangenorganisaties beïnvloeden door lobbywerk de politieke besluitvorming en ambtelijke advisering verregaand. Daartoe worden ook andere actoren – adviseurs, raden, wetenschappers, spindoctors, media – ingezet. Alleen wie bereid is mee te doen, weet zich verzekerd van een plaatsje in dit netwerk, nu en in de toekomst.

5. Mediamacht

Mede onder druk van kijkcijfers en reclame-inkomsten hebben de massamedia de neiging om zich vooral te richten op het grote publiek. Dit geldt bij uitstek voor het nog steeds invloedrijke medium van de publieke televisie. Mede daardoor laat de grondige analyse van maatschappelijke en politieke vraagstukken nogal eens te wensen over en gaat de aandacht meer uit naar het vluchtige en spectaculaire.

bron

Tot slot

De topic start bevat uiteraard maar een korte introductie over de oorzaken van de bestuurscrisis, Duidelijk is wel dat er niet 1 oorzaak is aan te wijzen maar het een samenspel is van verschillende factoren. Dit zien we dan ook graag terug in de discussie.

[defiant]

Aangezien het partijprogramma van NSC bekend is geworden, met een van de belangrijkste thema de bestuurscrisis even de verdere aftrap van dit thematopic.

Wat positief aan NSC is dat in mijn ogen deels correct hebben gezien dat de oorzaak van onze problemen liggen bij de bestuurscultuur. Het probleem is dat dat eigenlijk maar een gedeelte van de oorzaak is, een ander gedeelte is het gebrek aan ideologisch besef in Nederland. D.w.z. in het kort: hoe we de problemen in Nederland oplossen (of niet).

De bestuurscrisis en het gebrek aan ideologische discussie zijn imho onlosmakelijk met elkaar verbonden. De bestuurscrisis is namelijk deels ontstaan door de neoliberale visie op de samenleving, politiek en bestuur. D.w.z. dat de overheid niet vooruit kijkt of pro-actief is met bijsturen was niet het verzaken van verantwoordelijkheid, het was een actieve keuze vanuit ideologie. Het land functioneerde volgens ideologie immers veel beter als niet de politiek maar de private markt de macht kreeg over overheidstaken en uitvoering.

Ik denk dat daarom ook het besef moet gaan leven dat de bestuurscrisis niet iets is van wat in Den Haag leeft en opgelost kan worden door andere partijen te kiezen. Het is een gevolg van heel het samenspel van politiek, journalistiek en burgers en alles wat er tussenin zit. Dat samenspel heeft de bestuurscrisis veroorzaakt, de oplossing moet dus ook liggen bij alle partijen, ook bij de burgers zelfs.

[sambalbaj]

Eens met de laatste alinea.

En daarom ook: er bestaat geen bestuurscultuur crisis.
Wel een al dan niet bewust beïnvloedde misperceptie.

Net als bestaanszekerheid enkel een mooi hapklaar brokje wat handig is in de media.

[Frame164]

Een belangrijk deel van de problemen is dat we in Nederland denken dat alles met regeltjes is te regelen. Dat geldt niet alleen voor het bestuur maar ook vanuit de burgers. Zodra iets fout gaat is vaak de eerste vraag van of de regels zijn gevolgd en als er geen regels zijn, er regels moeten komen. Nu zijn regels in principe niet verkeerd maar als er als gevolg van bepaalde events te snel nieuwe regels worden bedacht is de kans heel erg groot dat die conflicteren met bestaande regels waardoor de boel snel vastloopt.

In het ideale geval zou je "even" alle regels weg willen gooien en helemaal opnieuw beginnen maar dat is uiteraard praktisch onmogelijk.

Ik denk dat we wel stappen kunnen maken door de accepteren dat dingen soms fout gaan en als dingen fout gaan niet de eerste reflex moet zijn om de verantwoordelijken aan te vallen maar kijken hoe we het op kunnen lossen.In de politiek lijkt het er vaak op dat de oppositie vooral bezig is om te kijken of ze een minister kunnen laten aftreden i.p.v. samen zoeken naar oplossingen. En dat helpt natuurlijk niet om het bestuur te verbeteren.

[Crysania]

Frame164 schreef op donderdag 26 oktober 2023 @ 10:31:

Ik denk dat we wel stappen kunnen maken door de accepteren dat dingen soms fout gaan en als dingen fout gaan niet de eerste reflex moet zijn om de verantwoordelijken aan te vallen maar kijken hoe we het op kunnen lossen.In de politiek lijkt het er vaak op dat de oppositie vooral bezig is om te kijken of ze een minister kunnen laten aftreden i.p.v. samen zoeken naar oplossingen. En dat helpt natuurlijk niet om het bestuur te verbeteren.

met je laatste alinea ben ik het helemaal met je eens. en eerlijk gezegd zie ik NSC hier gewoon vrolijk aan mee doen met het aanvallen op de verantwoordelijken ipv kijken naar oplossingen. Dus echt nieuwe bestuurscultuur??


verder topic om aan te snijden als we naar bestuurscultuur kijken is wat mij betreft hoe we omgaan met de 1e kamer. dit is al jaren een politiek middel terwijl dat niet de functie (hoorde) te zijn.. Hier hoor ik echter niemand over om hier wat in aan te passen. van mij mogen ze de 1e kamer opdoeken en de 2e bijvoorbeeld verhogen naar 250 om het wat makkelijker te maken voor kleinere partijen.

[Brent]

Frame164 schreef op donderdag 26 oktober 2023 @ 10:31:
Een belangrijk deel van de problemen is dat we in Nederland denken dat alles met regeltjes is te regelen.

Ik dacht dat de critici van 'de bestuurscultuur' het daar wel over eens waren; heb ik iets gemist?

[defiant]

Het probleem is niet eens zozeer de regels, maar wat de intentie is van regels. Wat partijen willen in Nederland sinds de neoliberale privatiseringen, decentralisering en bezuinigingen is dat de samenleving nog wel blijft functioneren zoals partijen dat wensen. Maar dan zonder dat de politiek daar verantwoordelijk voor is.

Zo krijgen alle geprivatiseerde instanties weer toezichthouders die de regels moeten gaan controleren, maar het zou wel efficiënter en goedkoper moeten zijn, want het is immers geprivatiseerd. Ook gemeentes die van de regering taken krijgen toebedeelt, moet dat allemaal doen volgens van te voren ingekaderde grenzen.

Hierdoor krijg je de tegenstelling dat overheid eigenlijk wil privatiseren en decentraliseren, maar zelf eigenlijk de macht niet wil loslaten en zo met regels komt.

Mogelijke oplossingen zijn bijvoorbeeld echt decentraliseren en dus ook regelgeving overlaten aan lagere bestuurslagen of de decentralisering en privatisering terugdraaien en alles weer terugbrengen onder centrale regie van het ministerie. Maar het probleem ga je niet oplossen met alleen minder regels, minder regels komen vanzelf als de tegenstrijdigheid en controle drang van de regeringspartijen en daarmee de centrale overheid veranderd.

[ijdod]

defiant schreef op vrijdag 27 oktober 2023 @ 22:15:
Maar het probleem ga je niet oplossen met alleen minder regels, minder regels komen vanzelf als de tegenstrijdigheid en controle drang van de regeringspartijen en daarmee de centrale overheid veranderd.

En een belangrijk detail wat veel mensen daarbij vergeten is dat die controle drang ontstaat doordat "wij" daar als electoraat om vragen. "Hoe kan het zijn dat in Nederland..." en hop, weer wat regels er bij.

[Frame164]

Brent schreef op vrijdag 27 oktober 2023 @ 13:52:
[...]

Ik dacht dat de critici van 'de bestuurscultuur' het daar wel over eens waren; heb ik iets gemist?

Nee hoor. Iedereen weet het en is het er mee eens maar als het er op aankomt gebeurt er niets of moeten er meer regels komen om te zorgen dat we de regels beter gaan toepassen.... En daar komt dan weer een proces bij om te controleren of het proces wordt gevolgd.

Mooi voorbeeld is dat scholen wachten met maatregelen tegen smartphones totdat er wetgeving is. En dat terwijl uitgerekend in het onderwijs zo wordt geklaagd dat er teveel regels zijn.

[ Voor 16% gewijzigd door Frame164 op 09-11-2023 22:54 ]

[ari3]

Een deel van de bestuurscultuurcrisis komt door de waan van de dag en het feit dat we geen begrotingsdiscipline hebben. Met een democratische meerderheid kan voor iedere arbitrair onderwerp ongedekt geld uitgegeven worden zonder toets aan de uitvoerbaarheid of zonder de (financiële) autonomie van burgers en bedrijven te schaden.

Een verbetering van de bestuurscultuur begint daarom met het grondwettelijk vastleggen van een belastingplafond en de definitie (een beperktere set dan nu) van kerntaken waar de overheid voor verantwoordelijk is.

Er zijn nu eenmaal zaken die je niet aan de dictatuur van de democratische meerderheid kunt overlaten. Denk daarbij aan recht op bezit, discriminatie door de overheid, recht op zelfbeschikking en het recht om zelfvoorzienend in eigen levensonderhoud te worden of zijn.

[Rene44]

defiant schreef op vrijdag 27 oktober 2023 @ 22:15:

Mogelijke oplossingen zijn bijvoorbeeld echt decentraliseren en dus ook regelgeving overlaten aan lagere bestuurslagen of de decentralisering en privatisering terugdraaien en alles weer terugbrengen onder centrale regie van het ministerie. Maar het probleem ga je niet oplossen met alleen minder regels, minder regels komen vanzelf als de tegenstrijdigheid en controle drang van de regeringspartijen en daarmee de centrale overheid veranderd.

Maar de verschillen in uitvoeren en beleid maken wordt alleen maar groter. Bij de ene gemeente betaal je 10 euro voor een gehandicaptenparkeerkaart en bij de ander 150, en moet je deze elke 5 of 10 jaar vernieuwen (hoi, meneer met je dwarslaesie. Kan je al weer lopen? nee? Oh, hier een nieuwe kaart, en graag even afrekenen.)

Als uitvoerende ambtenaar in veel verschillende gemeentes zie ik deze verschillen steeds terugkomen. Wat me ook opvalt is dat er weinig of niet gesproken wordt over bestuurscultuur in het geheel. Er is steeds minder of geen aandacht dat we macht hebben, dat we ambtenaar zijn en wetten moeten uitvoeren. Directe managers en zelfs afdelingshoofden hebben geen benul van zelfs maar de meest basale kennis van bestuursrecht. Er komen voorstellen voorbij die regelrecht tegen Beginselen van Behoorlijk Bestuur ingaan.

In plaats van gesprekken hoe wij zaken als toeslagenaffaire kunnen voorkomen, hebben we overleg hoe we de wet kunnen omzeilen. Voeren we vaak uit op een manier en met instructies die goed voor ons zijn, niet voor de burger.

Op ministerieel niveau heb ik ook eens mogen meekijken als deel van een advieswerkgroep. Een vrij bekende naam was onze projectleider en ook die had geen enkel benul van terzake wetgeving of basale kennis Awb (Algemene wet bestuursrecht).

Voor de burger zijn er beschermgereedschappen zoals bezwaar en beroep op een afwijzende beslissing na een aanvraag. Echter een rechter mag alleen marginaal toetsen, dat wil zeggen dat wij als overheid ruimte krijgen om zelf de regels te maken en zolang we die volgen, inhoudelijk geen toetsing kan volgen. Er zijn gelukkig steeds meer rechters die daar wel inhoudelijk in meegaan maar vaak en veel ook niet Het is maar net of hij of zij er zijn in heeft. Maar ook zij zin overwerkt. Daarnaast ag regelgeving niet getoetst worden aan de grondwet.

Het is daarom dat ik wel voor Omtzigt ben, en hoopte op D66 en hun 'nieuw elan' verhaal. Ik maak dagelijks mee dat er enorm veel te wensen overlaat. De Nederlandse staat is wbt corruptie erg goed en betrouwbaar, je kan overal terecht, maar ook is er toch eigenlijk sprake van een fluwelen dictatuur, zoals staatsrecht professor Tak dat ooit omschreef. Ik studeer rechten maar in mijn colleges vroeg ik wel eens aan mijn bestuursrecht docenten wat zij van die kritiek vonden en vaak kreeg ik een wat vaag antwoord.

Nederland is een goed land en we zijn rijk maar persoonlijk vind ik de overheid veel te groot geworden, en met bovenstaande dingen aan het doen die niet verbeterd worden of open voor verbetering. Je bent als burger overgeleverd aan de grillen van je desbetreffende gemeente. Er werken veel mensen die het beste wilen maar er zijn er ook die overwerkt en burn out hebben. Het verloop is hoog. We deden ooit een test, 1 casus onder 20 ambtenaren en wat zij zouden toekennen/afwijzen, uitvoeren. Er kwamen 20 verschillende antwoorden terug. En zo zijn er ook een hoop verschillen tussen kleine gemeentes en grotere, die vaak veel meer expertise, 2e en derde lijn hebben ter ondersteuning.

Ik heb dit draadje een paar keer overnieuw gelezen en wist niet zo goed of ik iets kon bijdragen, maar bovenstaande is hopelijk een aanvulling hoe ik het van binnenuit gedecentraliseerde overheid meemaak. Ik heb de wijsheid niet in pacht, maar ik merk wel dat waar ik 7 jaar geleden begon met veel enthousiasme en gedrevenheid, ik thans ook dreig af te drijven naar het aloof, het onverschillige. Enfin, leuk draadje. Tot zover.