"future proof" AM5 mobo

[Bababoega]

Hee allemaal,
Zit nu een tijdje te kijken om een leuk systeem in elkaar te draaien en kom niet helemaal uit de mobo keuze. Probeer een "future proof" AM5 high end game systeempje te bouwen en kom op de volgende 3 mobo's uit die me interessant leken. Ik kom alleen niet helemaal uit de laatste verschillen en vooral wat voor impact die hebben op mijn uiteindelijke gebruik en de "futureproofness".

Ik zat eerst te denken aan 1 van de volgende twee:
uitvoering: ASUS ProArt X670E-CREATOR WIFI
uitvoering: MSI MPG X670E CARBON WIFI

Maar toen las ik de laatste BBG workstation build en kwam ik er toch achter dat het misschien ook voor minder kan met de:
uitvoering: ASUS ROG Strix B650E-F GAMING WIFI
Nou maakt me dat prijs verschil nou niet zooo veel uit maar kom er vooral niet helemaal uit wat dat verschil qua functionaliteit nou daadwerkelijk is.
Komt het alleen neer op wat usb poorten en hun snelheden? Alle boards lijken iig een pci 5 x16 slot te hebben en een M.2 op pci 5.

Ik zoek een?
Future proof AM5 mobo

Wat is je budget?
tussen de 300 en 500 (prijs van de aangegeven 3 mobos)

Heb je bepaalde (merk)voorkeuren?
Vind de aangegeven 3 interessant 2 ervan hebben ook nog eens een tweeakters excellent award wat leuk is. Maar sta altijd open voor alternatieven natuurlijk!

Specificeer het systeem en de omgeving waarin je het product gaat gebruiken.?
Probeer een leuk high end game systeem in elkaar te zetten. Zit te denken aan een 7900x of toch te wachten op de 7800x3d misschien. Met ik denk een 4080, nog niet helemaal zeker daarover.

Hoor graag tips!
Bedankt!

[SunsetSundae]

Functioneel komt het inderdaad vooral neer op meer PCIe aansluitingen, meer USB richting de 10 Gbps of zelfs USB 4.0 met 40, meer Type-C aansluitingen, meer M.2 slots op hoge snelheid en een steeds (overdreven) dikkere stroomvoorziening. Zo'n schermpje met foutcodes voor troubleshooting i.p.v. simpele ledjes of niets. Gewoon méér van alles. Afhankelijk van je workload kunnen dat soort dingen een voordeel zijn.

En sommigen willen per se de RGB-kermis die tegenwoordig onvermijdelijk is op het dure spul. Tja.

Oh, en je bent vanaf €350 wel verzekerd van een wat hoogwaardigere audio codec. Maar die zijn ook op bepaalde goedkopere opties terug te vinden.

https://docs.google.com/s...v8sPs/edit#gid=2064683589 (super handig overzicht van mobo specs!)

Als je gewoon wilt gamen maakt het eigenlijk allemaal geen ruk uit en kun je met een B650 van rond de €250 ook al prima uit de voeten. Op een paar van de echte budget bordjes na hebben alle AM5 mobo's ruim voldoende VRM's en VRM-koeling voor elke CPU die niet zwaar overclocked is, óók de 7900X. En sowieso minimaal PCIe 4.0 op het primaire slot en minstens één voor een NVMe. Mag ook wel voor die prijzen.

Dus het komt eigenlijk vooral neer op welk bord genoeg connectiviteit heeft voor wat je ermee wilt doen, en dan kies je de betaalbaarste. Wellicht kun je nog letten op de audiochip (hoewel je met een losse DAC/AMP al snel zuiverder geluid hebt dan met elke interne oplossing) en daarna kun je nog proberen uit te vinden welke er momenteel het meest stabiel lopen met het RAM dat je wilt hebben. Of welke de beste (lees: minst slechte) opstarttijden heeft, of net wat beter presteert in games door strakkere geheugentimings op het board.

Een paar van dat soort vergelijkingen zitten ook in die gelinkte video, al behandelt die natuurlijk lang niet alle verkrijgbare mobo's, zelfs niet binnen B650. Maar het geeft een idee.

PCIe 5.0 x16 op je primaire slot is dan eventueel nog een afweging waard om voor B650E of X670E te gaan, maar let wel op, want die snelheid valt alweer terug naar 5.0 x8 (dus 4.0 x16) op het moment dat je een SSD in die 5.0 M.2-aansluiting gooit die er meestal bij zit. Het is in die zin vooral handig voor de grotere totale bandbreedte die je tot je beschikking hebt, zodat je makkelijker nog ergens een slot kunt opsplitsen. Mensen met een RAID-opstelling schijnen daar bijvoorbeeld baat bij te hebben.

Voor videokaarten heb je het voorlopig echt nog niet nodig; zelfs een RTX 4090 verzadigt pas net 3.0 en mist dan plusminus 2% van z'n prestaties. 4.0 heeft tweemaal die bandbreedte, dus daar zijn we voorlopig nog niet. Eén uitzondering: als je in de toekomst een knakenkaart koopt van het type 6500 XT, met weinig eigen lanes aan boord, dan zou 4.0 versneld een probleem kunnen worden.

Ik snap de bezorgdheid hoor, bij mij kriebelt het ook steeds een beetje. Zo van, stel dat ik er lang genoeg mee doe om in een tijd terecht te komen waarin het wél uitmaakt. Maar rationeel zal het wel loslopen.

Ik bedoel, diezelfde 4090 werd in een andere test zelfs op PCIe 2.0 nog niet achterlijk beperkt. Was 10-15% verlies als ik het me goed herinner.

[ Voor 8% gewijzigd door SunsetSundae op 03-03-2023 20:50 ]

[Bababoega]

Zalig zo'n uitgebreide reactie bedankt!
Ik denk dat dingen als genoeg usb poorten niet zon ramp zijn, een beetje rappe voor een externe schijf is leuk meegenomen en verder wil ik er een muis en toetsenbord aan hangen natuurlijk maar niks geks. (Denk ik, vergeet ik iets belangrijks?)
Ah verschil in audio was me nog even niet opgevallen omdat de x670E's allebei een wel aardige hadden dacht ik, bedankt daarvoor.
Is het voor alle moederborden zo dat er maar 8 lanes beschikbaar zijn voor die pci5 slot zodra je een pci5 ssd gebruikt? (als die er op een gegeven moment zijn) Ik had het idee dat er 20 lanes waren in de E chips (16 gpu slot + 4 m2 slot?) Kan zijn dat die natuurlijk weer ergens anders voor worden gebruikt dat heb ik niet kunnen vinden alleen.
Haha ja ik kan me erg schuldig maken aan dat soort future proof denk gedrag. Erg bedankt. Zodra ik een paar extra knopen heb doorgehakt ga ik even een overzichtje zetten op Desktop Koopadvies om nog wat advies te winnen

[SunsetSundae]

Geen dank!

Vier van de 28 Zen4 lanes gaan sowieso al op in de verbinding tussen CPU en chipset, maar dan zou je er nog steeds 24 over moeten hebben. Er is een goede technische uitleg voor waarom dat snelle M.2_1 slot bandbreedte moet delen met de GPU, maar die ben ik even kwijt.

Misschien sprak ik iets te zelfverzekerd buiten m'n kennis om hoor, het kán zijn dat er ook bepaalde high-end boards zijn die een volledig onafhankelijke 5.0 x16 richting CPU hebben, en die zouden dan geen last moeten hebben van een SSD in M.2_1. Dit draadje over de X670 ProArt suggereert dat wel.

Sowieso moet je er bij dat bord minstens eentje op 5.0 kunnen draaien zonder consequenties in dat tweede 5.0 M.2 slot, want die hangt als het goed is niet aan de CPU maar aan de chipset. In elk geval zolang er geen extra NVMe-drives achter zitten in de overige slots (want daar deel je dan weer die bandbreedte mee, meen ik, ik ben hier niet zo in thuis ).

De vraag is echter wel of je een 5.0 drive überhaupt nodig hebt. Games doen niets met al die snelheid. Maar hey, het zou natuurlijk sowieso al fijn zijn om gewoon alle op je board aanwezige m.2 slots te kunnen gebruiken zonder intussen je GPU slot te beperken. Dat is geen leuk idee, zelfs al boeit het momenteel niks.

[ Voor 12% gewijzigd door SunsetSundae op 03-03-2023 17:19 ]

[Bababoega]

Dan ga ik toch nog even door de handleidingen scrollen om daar zeker van te zijn idd. Daar zou het toch echt moeten staan gok ik. Toch ook gek dat dat niet duidelijker aangegeven word maargoed. Ja idd het boeit inderdaad op het moment niks, maar zou zo'n tegenvaller zijn dat als je er ooit gebruik van gaat maken je er achter komt oh dat werkt dus helemaal niet zo... haha achja. Thanks!

[SunsetSundae]

Handleidingen zijn sowieso een goed idee, daar staan dat soort waarschuwingen meestal wel.

Mocht het allemaal toch niet lukken en je blijft gebrand op het hebben van een volledig PCIe 5.0 GPU slot, dan kun je ook nog een E-bord zoeken dat je genoeg secundaire M.2 aansluitingen geeft op een even goed hoge snelheid (4.0 x4) om dat hele 5.0 ding compleet te kunnen negeren. Want laten we eerlijk zijn, het verschil tussen 5.0 en een volledige 4.0 merk je in de praktijk toch niet.

Daaronder ook nog niet snel hoor, en je kunt zelfs nog een hele hoop bereiken met een simpele SATA SSD dus onderschat ook die aansluitingen niet. Maar laten we voor het gemak even bij 4.0 x4 de grens trekken.

uitvoering: ASRock X670E Steel Legend

Deze bijvoorbeeld, die heeft er naast z'n 5.0 M.2_1 op ook nog eens drie die allemaal 4.0 x4 kunnen. En een ALC1220 codec, overkill VRM en 11 USB-poorten achterop.

Die Asus Strix B650E-F uit de OP heeft er dan twee op 4.0 x4, maar daarentegen weer een extra stel (trage) PCIe slots voor uitbreidingskaarten of zoiets. Wat voor jou handig is hangt dus ook hier weer grotendeels af van welke troep je nog aan je PC wil hangen.

Asus lijkt echter wel een klein beetje het ziekelijke kindje te zijn op dit moment, qua gemiddelde stabiliteit en zo. Zal wel bijdraaien naarmate de BIOSen beter worden, dat geldt voor alle fabrikanten. AM5 is nieuw en dat merk je helaas nog te vaak.

[manzonderdas]

Persoonlijk zou ik kijken naar de communities (overclock.net, hardocp, hardwareluxx) en daar kijken welke borden de grootste threads hebben - vaak zijn dit ook de borden waarvoor het meeste/langste support beschikbaar zijn.

En natuurlijk als je een bord neemt voor lange adem, dan is goede bouwkwaliteit, VRM's, pci-e 5.0, M2 slots, usb 4 misschien meer relevant dan als je een bord pakt voor 2-3 jaar.

[Cobiwan]

Zelf denk ik aan uitvoering: ASUS ROG Strix B650E-E GAMING WIFI

Die heeft ook 2x m2 pcie 5.0 en kost 359 euro. Kan je wellicht ook overwegen.

[ Voor 6% gewijzigd door Cobiwan op 03-03-2023 20:18 ]

[Bababoega]

Hmm @SunsetSundae heb de handleiding door zitten spitten en het lijkt er op dat zelfs de uitvoering: ASUS ROG Strix B650E-F GAMING WIFI zowel de pcie 5 slot x16 en 1 m.2 pci5 support! of zie ik iets over het hoofd? handleiding:
https://dlcdnets.asus.com...20B650E-F%20GAMING%20WIFI

De MSI Carbon x670e wifi en Asus pro art lijken zelfs 2 pci5 m.2 en een vol x16 pci5 slot te supporten
handleiding: (zie block diagram aan het eind van de manual)
https://download.msi.com/...mb/MPGX670ECARBONWIFI.pdf
https://dlcdnets.asus.com...rt%20X670E-CREATOR%20WIFI

[White Feather]

De meeste borden met 650E en 670E-chipset hebben gewoon PCI-E 5.0 met 16 lanes voor de gpu. Een PCI-E 5.0 ssd heeft dus geen effect op de GPU, behalve als alle 8 de PCI-E 5.0 lanes op zijn. Om aan meer lanes te komen kan er dus afgetapt worden van de 16 die eigenlijk voor de gpu zijn bedoeld.

Daar zijn de E-versies van de chipsets specifiek voor bedoeld.

De Non E-versies hebben nog steeds 8 lanes op PCI-E 5.0 vanuit de cpu en kunnen dus ook 2 ssd’s aan op 5.0-snelheid.

[SunsetSundae]

Bababoega schreef op zaterdag 4 maart 2023 @ 16:01:
Hmm @SunsetSundae heb de handleiding door zitten spitten en het lijkt er op dat zelfs de uitvoering: ASUS ROG Strix B650E-F GAMING WIFI zowel de pcie 5 slot x16 en 1 m.2 pci5 support! of zie ik iets over het hoofd? handleiding:
https://dlcdnets.asus.com...20B650E-F%20GAMING%20WIFI

Ik zie ook niks, nee. Huh...

White Feather schreef op zaterdag 4 maart 2023 @ 17:02:
De meeste borden met 650E en 670E-chipset hebben gewoon PCI-E 5.0 met 16 lanes voor de gpu. Een PCI-E 5.0 ssd heeft dus geen effect op de GPU, behalve als alle 8 de PCI-E 5.0 lanes op zijn. Om aan meer lanes te komen kan er dus afgetapt worden van de 16 die eigenlijk voor de gpu zijn bedoeld.

Daar zijn de E-versies van de chipsets specifiek voor bedoeld.

De Non E-versies hebben nog steeds 8 lanes op PCI-E 5.0 vanuit de cpu en kunnen dus ook 2 ssd’s aan op 5.0-snelheid.

Dat zou een hele geruststelling zijn, maar waarom zie je dan soms een "wanneer er in M.2_x een NVMe wordt geïnstalleerd valt PCIe 5.0 x16 terug naar x8" waarschuwing? Al kan ik ze nu stom genoeg niet vinden op de pagina's van bijvoorbeeld Asus en ASRock, haha. Geen idee, misschien zat ik nog met Intel in m'n hoofd.

Oh, trouwens, vaak hebben die boards maar één 5.0 M.2 slot, daarmee kun je acht lanes toch überhaupt niet verzadigen? Aangezien één SSD max 5.0 x4 doet.

Edit: oh wacht, vier lanes gaan blijkbaar nog naar het tweede PCIe slot, in elk geval bij deze Steel Legend: https://forum.asrock.com/...cie-4-0-x8-instead-of-x16

No. AM5 CPU has 28 lanes, 4 of which are used to connect to the chipset.
16 lanes to PCIe slot1
4 lanes to PCIe slot2
4 lanes to M2_1

Dan zou het even goed met één SSD nog precies moeten passen. Dit spreekt dan ook meteen weer m'n hele bewering tegen dat een enkele M.2 in het 5.0-ready slot gelijk lanes van je GPU jat.

Zou het dan toch een Intel ding zijn geweest? Bij Z690 was dat bijvoorbeeld echt iets om rekening mee te houden.

Over de Asus Crosshair X670E:

I have the same board. I believe that you can have a single M.2 in the primary M.2 slot (M.2_1) without costing your GPU lanes, but that's it (source - page 1-12 of the manual, it only mentions M.2_2 as costing lanes). Anything in PCIEX16_2 takes lanes from PCIEX16_1 too. I believe latest Intel is even worse - you cannot have any M.2 installed without costing your GPU lanes. It's kinda ridiculous.

Wederom bevestigend.

Al wordt het verderop in die thread wel weer wat vager, wanneer iemand toch de suggestie wekt dat bepaalde slots lanes delen met de PCIe x16:

Hi Rob,

For the optimal performance you should install your nvme drives in the slots that are served by the CPU directly and are not bifurcated.

On x670e extreme the fastest slots are
M.2_1
GEN-Z.2_1 (on the right side of the card)

Avoid M.2_2 as it is shared with PCIEX16_1 (where your GPU should be) and GEN-Z.2_1 as it's connected via X670e chipset that is sharing the lanes with other devices such as LAN and USBs.

Enzovoort. Afijn, het zou natuurlijk heel mooi zijn als ik ernaast zat. Of dat het in ieder geval per mobo verschilt, zodat je er dan gewoon eentje kunt uitzoeken die nergens bandbreedte deelt met het GPU slot.

[White Feather]

SunsetSundae schreef op zondag 5 maart 2023 @ 01:59:
[...]

Dan zou het even goed met één SSD nog precies moeten passen. Dit spreekt dan ook meteen weer m'n hele bewering tegen dat een enkele M.2 in het 5.0-ready slot gelijk lanes van je GPU jat.

Zou het dan toch een Intel ding zijn geweest? Bij Z690 was dat bijvoorbeeld echt iets om rekening mee te houden.

Op een Z690 draai je normaliter een 12e generatie Intel. Die heeft alleen maar 16 PCI-E 5.0 lanes voor de gpu. Wil je daar dus een PCI-E 5.0 m2-slot aanhangen, dan moet je wel lanes van de cpu afsnoepen.

https://hothardware.com/n...s-pcie-5-ddr5-gear-4-mode

[Bababoega]

Overzichtje van onderdelen gepost mochten mensen benieuwd zijn: https://gathering.tweakers.net/forum/list_messages/2177430
Bedankt voor alle hulp en informatie!