[EiP] room control

[Verwijderd]

Inleiding

Omdat ik van de zomervakantie niet echt iets om handen heb, heb ik me voorgenomen een nieuw - dit keer wat groter - electronica project te starten en wel een 1337 room control system voor mijn kamertje. Na een middagje nadenken kwam ik tot de conclusie dat mijn systeem toch tenminste de volgende (technische) functies moet incorpereren: • Het moet draaien op een nog te bouwen pentium 2-3 systeempje. • Alle apparatuur (nodes) moeten op dezelfde maximaal 2-wire bus aangesloten kunnen worden • Configureerbaar via webinterface (en eventueel in de toekomst met voice-control). • Het systeem moet compatible (of iig bridgable) zijn met de welbekende klik-aan-klik-uit (achtige) systemen. • Ik ben van plan in de nabije toekomst een deel van mijn verlichting te vervangen met een RGB-led systeem. Hiermee moet het uiteraard ook goed werken.

Software

Omdat ik niet zo houd van het combineren van verschillende stukken software en nog geen software heb gezien die alle functies die ik hierboven noem heeft, ben ik zelf aan de slag gegaan en ben ik in java begonnen aan een stukje programmatuur dat als daemon proces op de server gaat draaien en alles controleert. Via een telnet-achtige interface is vervolgens van elke node de huidige status op te vragen en de nog te bouwen webapplicatie (php) vertaalt de telnet commando's naar een echt werkbare interface.

De bus

Om alle nodes met elkaar te laten communiceren zal ik een bus bouwen gebaseerd op de RS-485 specificatie waar twee-wegs communicatie met 1 masternode mogelijk is ('party-line'). De feitelijke communicatie gebeurt net zoals bij RS-232 op een vooraf bepaalde baud snelheid en een start en stopbit bij elke byte: Elke childnode heeft een (virtueel) geheugen, waar de master data naartoe kan schrijven of data uit kan trekken. Als communicatieprotocol wil ik het volgende gebruiken: When writing: Master > Slave: 101010ii iiiiiiii aaaaaaaa aaaaaaaa dddddddd When reading: Master > Slave: 110011ii iiiiiiii aaaaaaaa aaaaaaaa Slave > Master: 111000ii iiiiiiii dddddddd i: device id a: address d: data Het nadeel hiervan is dat bijvoorbeeld schakelaar nodes elke paar milliseconden gepulled moeten worden om statusveranderingen aan te geven, maar indien slaves zonder request gaan praten op de lijn gaat het ook niet helemaal goed. Hier is dus eventueel ruimte voor verbetering, maar non-master multi-point bussen zijn vaak een stuk lastiger te implementeren.

Master node

De master node zal uit een eenvoudige rs232 <--> rs485 converter bestaan, mbv een max232 en een sn65hvd07, waarbij de RTS lijn van de seriele poort gebruikt zal worden om de master node in transmit mode te zetten.

Child nodes

Over de verschillende child nodes heb ik nog niet echt nagedacht, maar ik zie voldoende mogelijkheden om hier wat moois van te maken. Enkele voorbeelden. rgb-light control unit Doel: het aansturen van een rgb-(led-)verlichting. Adresindeling: 0x0001 RW : rood 0x0002 RW : groen 0x0003 RW : blauw klik-aan-klik-uit bridge Doel: het controleren van klik-aan-klik-uit switch en dimmer units. Adresindeling: 0x0001 RW : tx-kanaal-selectie 0x0002 R- : zodra hier een 0x01 naartoe wordt geschreven wordt het 'aan' signaal verstuurd naar het betreffende kanaal; bij een 0x00 wordt het 'uit' signaal verstuurd. 0x0003 R- : rx-kanaal 0x0000 RW : interrupt-byte: indien 0x00 is er niets gebeurd, indien 0x01 is er een uit-signaal ontvangen, indien 0x02 is er een aan-signaal ontvangen; nadat de master deze byte heeft gelezen met een waarde anders dan 0x00 moet hij er opnieuw 0x00 naartoe schrijven. 4-button-unit met lcd Doel: bijvoorbeeld snel schakelen tussen 4 voorgedefinieerde verlichtings-programma's. Adresindeling: 0x0000 RW : interrupt-byte: geeft aan welke knoppen ingedrukt zijn (geweest) sinds de laatste poll. Elke knop wordt gerepresenteerd door een van de 4 least significant bits. Net zoals bij de kaku bridge moet de master er 0x00 naartoe schrijven zodra hij deze gepolled heeft. 0x0100 RW : lcd character 1 ... 0x0150 RW : lcd character 80 Naast de bovengenoemde geheugenadressen zal elke childnode drie identificatiebytes krijgen - zodat de software de juiste drivers kan laden - die read-only is op adres 0xFFFD, 0xFFFE en 0xFFFF. Voor elk type device zal een device driver worden gemaakt, die bijvoorbeeld ook als taak heeft elke paar milliseconden de interrupt byte (0x00) te lezen voor de betreffende nodes.

Doel van dit topic

Het project is momenteel nog in onderzoeksfase, en ik open het topic nu al vooral om jullie mening en tips aan te horen, zodat ik eventuele goede ideeen of wijzigingen kan gebruiken voordat de eerste printplaatjes geetst worden. Gedurende de vorderingen komen er natuurlijk mooie plaatjes en fotos .

[ Voor 11% gewijzigd door Verwijderd op 27-07-2006 20:17 ]

[Verwijderd]

Update 0x00 - Meer software

Goed, ik begin maar geljk met een update over de java software waarmee ik aan de slag ben gegaan. Het idee is dat het systeem uit verschillende configureerbare modules bestaat, die je met een dbdesigner-achtige tool aan elkaar kunt verbinden. Naast modules die de devices op de bus representeren, zal er een library aan standaard modules komen voor enkele nuttige functies (logic and/or ports, flipflops, etc). Uiteraard hoort hier ook een mooie configuratie-util bij: Daarnaast heb ik nagedacht over hoe ik vanuit java de seriele poort ga aansturen. Waarschijnlijk gaat dit gebeuren met de rxtx library, die zelfs native RS-485 ondersteuning lijkt te hebben. Hier kan ik pas mee aan de slag als ik het p3-tje heb ingericht voor dit project. Helaas ben ik erachter gekomen dat het moederbord van mijn mooie compacte Compaq Deskpro EN zo nu en dan vage pci bus errors geeft, waardoor het ding problemen heeft met ethernet transfer rates boven de 20kb/s (zowel onboard netwerkkaart als plugin kaartjes). Hier moet ik dus even een vervanger voor op de kop tikken.

[ Voor 3% gewijzigd door Verwijderd op 29-07-2006 01:46 ]

[Sprite_tm]

Ziet er hip uit Je zou trouwens het pollen kunnen tegengaan door het volgende protocol: master stuurt 'idle, geef een gil als je iets wilt'-commando. Slaves gaan fijn idlen, zodra er eentje iets wil gaat 'ie een willekeurige byte over de lijn versturen. Als 'ie niet iets wil, stuurt 'ie niets en wacht 'ie tot er een (random) byte over de lijn is gegaan. Op die manier kan alles fijn blijven idlen totdat er iets gebeurt, waarop de master fijn kan rondvragen wie het gedaan heeft. Omdat het geheel alleen op het feit dat er activiteit is triggert, en niet op de verzonden byte zelf, boeien collisions niets.

Edit: Voor het geval dat het niet obvious was: De master kan de slaves natuurlijk zelf ook uit die state halen door een random byte te versturen.

[ Voor 11% gewijzigd door Sprite_tm op 22-07-2006 12:52 ]

[Verwijderd]

Goed plan inderdaad, ik zal binnenkort sowieso eens een testopstellinkje maken en dan een en ander mbt de bus testen.

[Verwijderd]

Update 0x01 - RS485 transceivers doen het

Klein updateje. Daarnet een one-way testsetup gemaakt met de RS-485 transceivers en dat doet het prima. Pica's: Breadboard-kabel-rommel Rechts-boven de max232, rechtsonder de transceiver die transmit; door de blauwe en gele kabel gaat het rs485 signaal; in het midden onder de receiver die de gedecode data doorstuurt naar een rs232 driven lcd controllertje En er komt tekst op het lcd \o/ Dankzij de MAX232 werkt dit alles met zowel high- als low-voltage RS-232 - uit deze convertor komt low-voltage. En een overzichtspic.

@hieronder: fixed

[ Voor 9% gewijzigd door Verwijderd op 29-07-2006 01:45 ]

[roelieboelie]

Ik kan je plaatjes niet vergrote, krijg ik een 404 error.

//edit: open dir, ook makkelijk http://public.emielmols.info/homecontrol_topic/update0x01/

[ Voor 45% gewijzigd door roelieboelie op 23-07-2006 19:40 ]

[Verwijderd]

Kleine update, ik heb net na 2 dagen kutten het capturen van het klik-aan-klik-uit signaal (voor de kaku-bridge) voor elkaar gekregen. Omdat ik mn AB niet open wilde slopen zoals in het topic hierover ([rml][ howto] Klik-aan-klik-uit aan computer[/rml]) is gedaan, heb ik gebruik gemaakt van een 433mhz ontvangertje en met een lpt poort 'logic analyzer' de data ingelezen. Het resultaat:
.
Het aan-commando op kanaal A/1

Ik ga nu meerdere signaaltjes (verschillende kanalen etc) capturen om het ding te rev-engineeren en dan volgt een echte update.

[ Voor 6% gewijzigd door Verwijderd op 26-07-2006 14:06 ]

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op woensdag 26 juli 2006 @ 13:54:
Kleine update, ik heb net na 2 dagen kutten het capturen van het klik-aan-klik-uit signaal (voor de kaku-bridge) voor elkaar gekregen. Omdat ik mn AB niet open wilde slopen zoals in het topic hierover ([rml][ howto] Klik-aan-klik-uit aan computer[/rml]) is gedaan, heb ik gebruik gemaakt van een 433mhz ontvangertje en met een lpt poort 'logic analyzer' de data ingelezen. Het resultaat:
[afbeelding].
Het aan-commando op kanaal A/1

Ik ga nu meerdere signaaltjes (verschillende kanalen etc) capturen om het ding te rev-engineeren en dan volgt een echte update.

Post je die config dan ook even door aan mij? Ik ben bezig met een simpele website waar users deze config's zelf kunnen uploaden. Nog niet klaar maar het komt er aan in ieder geval.
[/semi-offtopic]

[LauPro]

Op Megabit ga ik volgende week een presentatie geven over DoIP. Dit is een concept protocol op dit moment waarmee verlichting e.d. kan worden aangestuurd. Lijkt hier een beetje op moet ik zeggen, al hoewel DoIP denk ik dat meer gevorderd is. Zal proberen eerdaags een website online te zetten.

[ymoona]

Verwijderd schreef op woensdag 26 juli 2006 @ 13:54:
Kleine update, ik heb net na 2 dagen kutten het capturen van het klik-aan-klik-uit signaal (voor de kaku-bridge) voor elkaar gekregen. Omdat ik mn AB niet open wilde slopen zoals in het topic hierover ([rml][ howto] Klik-aan-klik-uit aan computer[/rml]) is gedaan, heb ik gebruik gemaakt van een 433mhz ontvangertje en met een lpt poort 'logic analyzer' de data ingelezen. Het resultaat:
[afbeelding].
Het aan-commando op kanaal A/1

Ik ga nu meerdere signaaltjes (verschillende kanalen etc) capturen om het ding te rev-engineeren en dan volgt een echte update.

ik kan niet wachten tot dat je gegevens over dit protocol kan publiceren. ik heb inmiddels wel de onderdelen van mijn logic analyser binnen maar nog in elkaar gezet.

ik ben ook wel eens bezig geweest met een scoop, maar dan kwam ik niet verder als dat het pulsjes van 0,5mS en 1mS waren.

edit,
ik zie dat je bezig bent met een rs458 bus. ik weet niet in hoe verre je verstand hebt van elektronica maar misschien moet je ook eens gaan kijken naar een CAN netwerkt.
het voordeel is:
heel betrouwbaar, het word ook in autos toe gepast.
ook twee draads.
geen onnodige belasting op het netwerk
grote afstanden > lage snelheid
korte afstanden > hoge snelheid

berichten hebben een bepaalde priortijd waardoor je berichten van de "master" altijd door kunt laten komen. berichten van de "nodes" geef je dan een lagere prioritijd, zodat ze later door komen.

[ Voor 22% gewijzigd door ymoona op 26-07-2006 15:33 ]

[Promy]

kan het ook niet interessant zijn, om het zo in elkaar te steken dat het op een (draadloze) router kan draaien?
Tegenwoordig draaien veel van die dingen linux... (veel) minder stroomverbruik, geen fans en kleine behuizing?

[Verwijderd]

Update 0x02 - kaku reverse engineered

Hier een update over het revengineeren van het kaku protocol: De data is gecodeerd in de vorm 1x0, waar x de eigenlijke databit is (200% overhead dus). De databits worden per 25 verstuurd in het volgende formaat: 0 h 0 h 0 h 0 h 0 k 0 k 0 k 0 k 0 0 0 1 0 1 0 c 0 h: huis-installatie (A-P) k: kanaal (1-4, 1-4) c: commando (1 = aan, 0 = uit) Van de h's en de k's staat de msb rechts. De hele reeks van 25 bits wordt in 32ms verzonden. Zoals je ziet is de afbeelding hierboven van een commando met h = 0 (A), k = 0 (1, 1) en c = 1 (aan) Dit alles is reverse engineered met een 433mhz ontvangertje en lpt poort probe software. Nu ik dit weet kan ik verder met het programmeren van de controller voor de kaku-bridge, een pic18f1320. update @ 20060629: En het aansturen van de kaku units met een pic18f1320 gaat inmiddels prima. Klik hier voor de gebruikte c source. Toen het na heel wat timing tweaks nog niet werkte en er toch een bijzonder goede gelijkenis was tussen de verzonden data door de controller en de verzonden data door een kaku ab (zie afbeelding hieronder), bleken de setjes alleen te reageren als de transmitter dezelfde sequence 3 keer herhaalde binnen 500ms.

[ Voor 37% gewijzigd door Verwijderd op 29-07-2006 12:58 ]

[Verwijderd]

@LauPro: ik ben benieuwd.

@ymoona: ik ben bekend met CAN inderdaad, het probleem is dat implementatie hiervan toch relatief een stuk ingewikkelder is. Mocht de bestaande RS485 oplossing nu niet (betrouwbaar) werken, zal ik hier zeker een en ander mee testen.

@Promy: ik heb hier zo'n sweex routertje liggen, maar daar kan geen java op draaien, waardoor ik over zou moeten stappen naar c++ of iets dergelijks. Tevens is voice-control geen mogelijkheid meer en wordt het toch programmeren met het gebrek aan system resources in gedachte.

@hieronder: Een software oplossing blijft een stuk makkelijker, makkelijker upgradable en werkt waarschijnlijk nog beter ook.

[ Voor 14% gewijzigd door Verwijderd op 26-07-2006 21:38 ]

[BJD]

Voor voice-control kan je ook dit ding gebruiken: http://www.sensoryinc.com/html/products/vrstamp.html
Al lijkt het me helaas niet een ding wat je in een middagje onder de knie hebt.
Verder heeft Atmoz volgens mij ook een keer iets gemaakt met spraakherkenning.

Edit:
Atmoz heeft een RSC-364 van Sensory gebruikt (is ook de fabrikant van de VRstamp).

[ Voor 16% gewijzigd door BJD op 26-07-2006 21:32 ]

[Nocturno]

had dragondictate (heet dat tegenwoordig niet anders??) geen scripting taal? ik dacht van wel.

ik heb zelf wel eens met de spraakherkenning van microsoft gespeeld (SDK kun je gewoon downen) , maar die is niet super.

[DrivinUCrazy]

Ik heb idd ook eens met de Microsoft SDK geklooid, maar dat was echt niks.

Dragon naturally speaking 8 SDK, is alleen niet gratis (zo te zien), en dus hoogstwaarschijnlijk te duur.

[Nocturno]

nee dat klopt, er is ook nog een opensource project (even op sourceforge zoeken) , maar daar kon ik niet zoveel mee (ben maar een VB prutser).

ik meen me te herinneren dat ik die dragon naturally speaking al eens ergens goedkoop heb zien staan inc sdk.

mijn doel was eerst de touchinterface aan de gang te krijgen die ik in gedachte had, en daarna eventueel nog een spraak interface (via blue-tooth headset ofzo).
ik maak gebruik van een 433 zendertje via winlirc met de config(s) uit het klikaan/klikuit topic , en dat werkt prima. ik heb een 12"touchscreen in de woonkamer hangen voor de bediening.
ik heb een velleman usb-i/o interface boardje, en een aantal velleman relaisboardjes voor andere meuk, de rest gaat klik/aan klikuit worden (helaas geen override knop op de klik/aan klikuit stopcontactjes , das handig als je server crashed, die goedkopere blokker dingen hebben dat wel)

[Verwijderd]

Update 0x03 - kaku bridge vorderingen en printplaatjes ontworpen

En is weer flink wat gebeurd; tijd voor een update dus \o/. Nadat ik de laatste firmware heb gemaakt voor de controller van de kaku bridge die nu kaku commando's kan versturen adhv requests die via de rs485 bus binnenkomen, ben ik het geheel gaan testen met een simpel stukje java code die gebruikt maakt van de rxtx lib (die in Windows in ieder geval voortreffelijk werkt). Dit testen maakt totnogtoe gewoon gebruik van een directe rs232 verbinding, het testen met de echte rs485 link moet nog gebeuren, maar hier verwacht ik geen problemen. Daarom ben ik ook verder gegaan met het ontwerpen van de printplaatjes voor de rs232 - rs485 converter en de kaku bridge node. rs232 - rs485 converter Hier had ik de keuze om een externe 5 volt voeding te gebruiken, of met bijvoorbeeld de RTS lijn, een diode en een 7805 de benodigde 5 volt uit de seriele poort te trekken. Uiteindelijk hier toch maar niet voor gekozen, mede omdat ik de RTS lijn nodig heb om de rs485 transceiver in transmit mode te gooien en omdat deze module toch bij een pc komt te hangen, waar ik natuurlijk 5 volt gewoon uit een molexje kan trekken. Tevens gebruikt een max232 met al zn condo's toch redelijk wat stroom heb ik het idee, en met de gemaakte keuze kom ik straks in ieder geval niet voor een verrassing te staan bij de uiteindelijke hardware. Naast de geplande onderdelen (max232, sn65hvd05) heb ik nog een extra ledje toegevoegd en is er ruimte voor een terminator weerstand tussen de rs485 lijnen. Daarnaast is er, wellicht ten overvloede, nog een elcotje aanwezig om de voeding wat te stabiliseren. Kaku bridge node Dit printje wordt naast de bekende sn65hvd05 uitgerust met een pic18f1320 als controller die portb.0 als ingang gebruikt om de radio receiver (rx434) te monitoren, porta.0 gebruikt om de radio transmitter (tx434n) aan te sturen, dezelfde transmitter kan in- en uitschakelen mbv een standaard transistor via porta.1 en naast de hardware uart poorten die verbinding leggen met de rs485 transceiver een ledje ter beschikking heeft op PORTB.2. Verder heeft deze print een ingebouwde rs485 terminator, die kan worden geactiveerd met een jumpertje. Ook voor dit printje is een externe voeding nodig, waarvan de spanning wederom wordt gestabiliseerd met een elco. De gehele setup zal ik binnenkort op een breadbordje uitproberen, en als dit allemaal werkt kan het etsen, boren en solderen beginnen .

[NielsNL]

Dit klinkt wel enigzins bekend.
Het Home Control Project. Alleen vanwege tijdgebrek is er nix van gekomen. Mijn idee was om het in te bouwen in de bestaande inbouwdozen, en te communiceren over de 230V kabel.

[Verwijderd]

Update 0x04 - rs232 - rs485 printje af

En het rs232 <--> rs485 converter printje is af! Na heel wat mislukte etspogingen (het is weer een tijdje geleden en de etsvloeistof deed het niet goed meer) vind ik het uiteindelijke resultaat, gemaakt met nieuw etsmiddel, erg goed. Hierbij een snelle update met alleen wat pictures. Onderkant Bovenkant update: en de testresults lijken prima. Ik heb wel de pull-up/-down weerstanden voor de rs485 lijnen van mn bordje af kunnen halen, want de transceiver doet dat zelf al . Op naar het printje voor de kaku bridge node zodat ik het echt kan testen. update: de uiteindelijke brd (eagle) kan hier worden gedownload door de geinteresseerden. Let erop dat weerstandje E$19 en E$14 niet geplaatst hoeven te worden. De weerstanden waaronder een blauwe lijn is geplaatst zijn gewoon draadbruggen; de waarden van de overige componenten komen niet erg precies en kun je zelf bedenken door de datasheets van de gebruikte ic's te bekijken.

[ Voor 33% gewijzigd door Verwijderd op 04-08-2006 17:31 ]

[kluyze]

Mooi, mooi
mijn EiP ligt voolopig stil
Ik sta op het punt van componenten te halen, maar mijn 2de zit gaat voor kut chemie

Je bent wel zuinig geweest met de tin rond je connector zie ik
Ik vind je banen ook wat dun, mja kan ook aan mij liggen.

Voor de rest: Goe bezig!!

[Verwijderd]

Zojuist het printje van de KAKU bridge geetst. Morgen het leukere gedeelte: boren en componenten solderen .

Overigens vind ik het aantal replies hier een beetje tegenvallen. In fact, na 5 updates zijn bijna de helft van de posts hier van mijzelf. Graag zou ik toch willen weten hoeveel mensen dit nu serieus volgen, anders is het typen van de updates het me niet echt waard.

@hieronder: Ah, dat geeft de burger moed . Nouja, na het boren en solderen komt morgen weer een echte update.

[ Voor 9% gewijzigd door Verwijderd op 03-08-2006 00:55 ]

[lemming_nl]

Verwijderd schreef op donderdag 03 augustus 2006 @ 00:32:
Zojuist het printje van de KAKU bridge geetst. Morgen het leukere gedeelte: boren en componenten solderen .

[afbeelding]

Overigens vind ik het aantal replies hier een beetje tegenvallen. In fact, na 5 updates zijn bijna de helft van de posts hier van mijzelf. Graag zou ik toch willen weten hoeveel mensen dit nu serieus volgen, anders is het typen van de updates het me niet echt waard.

Ik volg deze EiP, alleen kan ik niet echt meepraten over dit soort dingen en om nou na iedere update 'goed bezig!' ofzo te typen vind ik ook weer een beetje suf.

goed bezig!

[twabi2]

Ik volg het zeker,
alleen vind ik het nogal nutteloos om een reply te zetten, gewoon om een reply te zetten...
Naja, ik hoop dat je blijft updaten, ziet er zeer leuk uit !

[kluyze]

Ik volg Joehoe IKKE Hierzo. Ja ik

Ik vind het ook wel tegenvallen, maar dat is eigenlijk meer iets van het volledige Elektronica gedeelte. Soms een ganse dag dat er geen post is in dit deel van tweakers.

Nu ja, het is misschien omdat het nog tamelijk nieuw is; of er zijn weinig tweakers into elektronica. Die mensen zullen meer op CO zitten dan zeker

Edit: How zekers 3 replies in 1 minuut en dat op dit uur.

Edit2: Ik denk trouwens dat deze EiP meer gevolgd wordt als die van mij

[ Voor 15% gewijzigd door kluyze op 03-08-2006 00:41 ]

[messi]

En ook ik volg dit project
(Alleen snap ik niet zoveel van electronica, maar vind het wel bijzonder boeiend om te volgen, dus ga alsjeblieft door )

[McKaamos]

En alweer iemand die het volgt...
Erg interessant iig helaas beperkt mijn elektronica kennis zicht tot schemas lezen en hooguit wat solderen.

[B-lennium]

vraagje, waarom heb je een eigen protocol verzonnen? (het wiel opnieuw uitvinden)

is er niet een bestaand iets wat je kunt gebruiken? DMX512 is bv een simpel protocol wat gebruikt wordt in de licht techniek. of mis ik iets?

[Verwijderd]

@hierboven: het is dikwijls het eenvoudigste om al een bestaand protocol te gebruiken omdat dit wel eens in de microcontroller kan zijn "ingebakken" dan is het gewoon een kwestie van een aantal configuratie bits zetten, nog wat commando's en het is mogelijk om data te versturen
(zo bijvoorbeeld met de PIC16F627A een simpel seriele verbining (kan zelfs naar de pc ))

[NielsNL]

Ik volg het ook, al is het maar om ideeën op te doen voor m'n eigen project...
(Ik moet nog steeds assambler leren... )

[CodeIT]

Ik volg het ook! Zelfs gebookmarked Ga je ook een X10 bridge maken? Lijkt me ook gaaf om dat soort apparatuur aan te sturen via je eigen protocol.

[the_stickie]

Ik volg ook
Ik heb het klik-aan-klik-uit systeempje gebouwd en wil méér. Mocht je projectje goed slagen bouw ik het veel kans na (al is het maar om van te leren)

[Gerco]

!Joehoe!

Ik volg deze EiP ook, helaas heb ik zelf nog niet de tijd/ruimte/kennis om dit soort dingen zelf te maken. Die kennis zou ik overigens wel moeten hebben, ik heb een semester 1 of ander electronicavak gevolgd op de TUD, maar dat is allemaal al weer te diep weggezakt.

Zodra ik een werkkamer gebouwd heb in mn huis ga ik eens een zakje componenten halen en lekker kortsluiting veroorzaken

[naftebakje]

Ik kijk ook nu en dan eens naar jou vorderingen, en het gaat blijkbaar gewoon vlotjes vooruit, je bent goed bezig.
Is dat niet aardig van mij? ( * naftebakje zingt:"niemand zo aardig als hij )

[frickY]

Ik volg het ook Vind het bijzonder interessant. Vind het echt heel jammer dat ik er zelf de ballen verstand van heb

Maar je bent dus in staat om 433Mhz signalen te ontvangen en herproduceren? Betekend dat niet dat je de mogelijkheid hebt diverse auto's open te maken? Misschien dat je deze meneer kunt helpen

[ranjo]

Ook ik volg het

Ik zit zelf ook al heel lang aan dit soort dingen te denken alleen:
Wil ik graag een bestaand protocol gebruiken, waarschijnlijk i2c (alleen weet ik niet precies hoeveel slaves er maximaal aan kunnen en of het snel genoeg is om bijvoorbeeld bij RGB leds een soort dim effect te maken)
Moet heel het gedoe zonder pc draaien, vanwege de energierekening . Ik zit te denken aan bijvoorbeeld een oude sweex router (eigenlijk een pc ja..) die heel de boel beheert. Is mijn kamer meteen over heel het internet te bedienen.

Maargoed voor de rest sluit het aardig aan bij de ideeen die hier staan

[lemming_nl]

En ik maar denken dat er bijna niemand in EL rondliep... Dat valt dan gelukkig weer mee

[TrailBlazer]

Verwijderd schreef op donderdag 03 augustus 2006 @ 00:32:
Zojuist het printje van de KAKU bridge geetst. Morgen het leukere gedeelte: boren en componenten solderen .

[afbeelding]

Overigens vind ik het aantal replies hier een beetje tegenvallen. In fact, na 5 updates zijn bijna de helft van de posts hier van mijzelf. Graag zou ik toch willen weten hoeveel mensen dit nu serieus volgen, anders is het typen van de updates het me niet echt waard.

@hieronder: Ah, dat geeft de burger moed . Nouja, na het boren en solderen komt morgen weer een echte update.

ik volg hem ook hoor. Wil de laatste tijd ook echt wat meer met elektronica gaan doen alleen tijd is een beetje het probleem

[naftebakje]

ranjo schreef op donderdag 03 augustus 2006 @ 11:23:
Ook ik volg het

Ik zit zelf ook al heel lang aan dit soort dingen te denken alleen:
Wil ik graag een bestaand protocol gebruiken, waarschijnlijk i2c (alleen weet ik niet precies hoeveel slaves er maximaal aan kunnen en of het snel genoeg is om bijvoorbeeld bij RGB leds een soort dim effect te maken)
Moet heel het gedoe zonder pc draaien, vanwege de energierekening . Ik zit te denken aan bijvoorbeeld een oude sweex router (eigenlijk een pc ja..) die heel de boel beheert. Is mijn kamer meteen over heel het internet te bedienen.

Maargoed voor de rest sluit het aardig aan bij de ideeen die hier staan

I2C netwerkje mag niet zo lang zijn, kan op 400kHz zenden (gebruik een µC om je RGB led te laten dimmen, en zend via I2C de dimwaardes, lijkt me beter). Je kan tot 127 slaves gebruiken (maar als je een paar dezelfde chipjes wil gebruiken, kan je er dikwijls maar een paar in je netwerkje zetten).

[Verwijderd]

Wpeo, iig genoeg aandacht .

B-lennium schreef op donderdag 03 augustus 2006 @ 03:35:
vraagje, waarom heb je een eigen protocol verzonnen? (het wiel opnieuw uitvinden)

is er niet een bestaand iets wat je kunt gebruiken? DMX512 is bv een simpel protocol wat gebruikt wordt in de licht techniek. of mis ik iets?

Voorzover ik weet kun je met DMX512 eigenlijk alleen lampen aansturen, terwijl je met mijn protocol dat net zoals i2c met virtuele memory adressen werkt, veel flexibeler bent en eigenlijk alles kan zolang er een software driver voor geschreven wordt. Tevens is het specificeren van een dergelijk simpel protocol nu niet het meeste werk natuurlijk .

[AcouSE]

Modbreak:

S.v.p. alleen ontopic posten. Replies in de trant van "Ik volg dit topic ook" zijn niet ontopic en worden verwijderd!

[SlinkingAnt]

Verwijderd schreef op donderdag 03 augustus 2006 @ 00:32:
Zojuist het printje van de KAKU bridge geetst. Morgen het leukere gedeelte: boren en componenten solderen .

[afbeelding]

Overigens vind ik het aantal replies hier een beetje tegenvallen. In fact, na 5 updates zijn bijna de helft van de posts hier van mijzelf. Graag zou ik toch willen weten hoeveel mensen dit nu serieus volgen, anders is het typen van de updates het me niet echt waard.

@hieronder: Ah, dat geeft de burger moed . Nouja, na het boren en solderen komt morgen weer een echte update.

Met welke software maak je die printjes? Ikzelf gebruik altijd Eagle, maar ik krijg het _niet_ voor elkaar een tekst 'negatief' in de koperlaag te zetten, alleen door rondom een 'keep-out' te maken, en daarin de tekst te plaatsen...

Enja, ik volg het ook met belangstelling, maar ik ben nog bezig met het nabouwen van je vorige zomerproject

[marnix1977]

Ben zelf bezig met 1-wire. Momenteel log ik alleen nog maar temperatuur en wat andere dingen.
Maar een mooi voorbeeld is de website www.bwired.nl die gozer heeft zijn hele huis geautomatiseerd. Zover wil ik niet gaan.

Wat ik wil is het loggen van temperatuur en stroom verbruik. Daarnaast wil ik nog via x10 dingen gaan schakelen en eventueel via een gsmtje aan een compoort dingen sturen. Wil alleen het progje zelf schrijven dus das nog even wat zoek werk.

[Verwijderd]

SlinkingAnt schreef op donderdag 03 augustus 2006 @ 13:17:
[...]

Met welke software maak je die printjes? Ikzelf gebruik altijd Eagle, maar ik krijg het _niet_ voor elkaar een tekst 'negatief' in de koperlaag te zetten, alleen door rondom een 'keep-out' te maken, en daarin de tekst te plaatsen...

Ik gebruik inderdaad eagle, waarin ik alleen de layers ontwerp. Daarna export ik het geheel via het clipboard (met een pixels per inch van 1500 en in monochroom) naar photoshop waar ik de tekst er inzet . Ook maak ik de lijnen wat scherper (mbv de magic wand tool) en maak ik alle boorgaatjes wat kleiner (meer koper eromheen) door, wederom met de magic wand tool, alle gaatjes te selecteren, de selection ~3px te expanden, white fillen, selection ~10px contracten en black fillen. Daarna moet de image sowieso nog worden ge-invert (printbaantjes moeten zwart zijn) voordat ik hem op een transparent sheet kan printen.

marnix1977 schreef op donderdag 03 augustus 2006 @ 13:38:
Ben zelf bezig met 1-wire. Momenteel log ik alleen nog maar temperatuur en wat andere dingen.
Maar een mooi voorbeeld is de website www.bwired.nl die gozer heeft zijn hele huis geautomatiseerd. Zover wil ik niet gaan.

Wat ik wil is het loggen van temperatuur en stroom verbruik. Daarnaast wil ik nog via x10 dingen gaan schakelen en eventueel via een gsmtje aan een compoort dingen sturen. Wil alleen het progje zelf schrijven dus das nog even wat zoek werk.

Persoonlijk vind ik 1-wire echt een kutsysteem en lijkt het me nu niet het meest handige protocol om tientallen meters mee te overbruggen. De spanning die ook over de aders gaat is dan niet echt meer bruikbaar en sowieso het systeem al erg storingsgevoelig iirc.

[ Voor 42% gewijzigd door Verwijderd op 03-08-2006 16:19 ]

[Verwijderd]

Update 0x05 - kaku bridge printje af

Het boren en solderen van de onderdelen is ook gelukt ! De fotootjes: Helaas geen foto's van de gesoldeerde onderkant, want het fototoestel is leeg. Overigens vind ik het vastsolderen van pins op een groter kopervlak erg vervelend: de tin hecht beter aan het koper dan aan de pin, waardoor het hele vlak snel vertind wordt, wat bijna niet ongedaan kan worden gemaakt. Maar goed, het stukje hardware zal er niet minder om werken . Tot slot: ik bedacht me net ineens dat ik zonder nadenken de antenne-aansluitingen van de RX module en de TX module aan elkaar heb geknoopt (en op 1 antenne aangesloten). Ik heb zelf niet denderend veel verstand van analoge electronica en ik vraag me af of ik hierdoor de receiver kan opblazen ofzo. Iemand die dit toevallig weet?

[ Voor 22% gewijzigd door Verwijderd op 04-08-2006 17:33 ]

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op donderdag 03 augustus 2006 @ 16:08:
Ik gebruik inderdaad eagle, ... en maak ik alle boorgaatjes wat kleiner (meer koper eromheen) ...

Misschien is dit een domme opmerking (ik gebruik eagle nu eenmaal niet), maar kan je het koper rond je soldeereilandjes niet beter vergroten door er een korte, dikke lijn over te trekken? Tenslotte heeft het weinig zin, het boorgat kleiner te maken dan de boor waarmee je het gat gaat boren.

[SlinkingAnt]

Verwijderd schreef op vrijdag 04 augustus 2006 @ 17:24:
Tot slot: ik bedacht me net ineens dat ik zonder nadenken de antenne-aansluitingen van de RX module en de TX module aan elkaar heb geknoopt (en op 1 antenne aangesloten). Ik heb zelf niet denderend veel verstand van analoge electronica en ik vraag me af of ik hierdoor de receiver kan opblazen ofzo. Iemand die dit toevallig weet?

Het lijkt me niet echt lekker nee, denk niet dat je ontvanger het leuk vindt om het volle signaal op z'n ingang te krijgen. Als ik jou was zou ik een aparte antenne maken

[Boudewijn]

* Boudewijn legt het topic goed neer
* Boudewijn richt

* Boudewijn schopt het omhoog.

Ben je nog verder gegaan?
ik volgde dit project ook (wil het icm routerhacking gaan doen ) en heb wel vrij veel interesse.

[Verwijderd]

Ik ben de afgelopen tijd rustig verder gegaan met het ontwikkelen van de java software, hier zal de eerstvolgende update over gaan. Helaas heb ik het momenteel nogal druk met andere zaken (uni intro, werk), maar over een dag of 10 kan ik er weer flink mee aan de slag gaan.

[kluyze]

Ik ben eigenlijk benieuwd naar welk schema je voor converter (RS232 - RS485) hebt gebruikt.

Heb je trouwens al een configuratie voor die pc? Het enige dat ik vind is dat het een P!!! gaat worden en iets van een compaq.

[Boudewijn]

het lijkt mij juist leuk dit op een van die el-cheapo edimaxjes te draaien.
nadeel is dat je dan zit met java... maar alles is te porten

[Sprite_tm]

In principe kan je wel java op die Edimaxjes/Sweexjes draaien hoor, denk ik: Wat je zou kunnen doen is een crosscompilende versie van gcj maken, dan heb je dus een compiler die Java snapt en gewone binaries uitspuugt. Het compileren van je java-code naar mips-executables kan je dus fijn op je workstation doen, en omdat je op de router zelf niet de overhead van de interpreter hebt zou het allemaal nog wel eens in het geheugen kunnen passen ook. Ik heb alleen geen flauw idee hoe groot de libraries zijn die je er dan nog bij zou moeten gebruiken, het kan zijn dat die het hele plan alsnog nekken.

[Boudewijn]

mja altijd leuk om te proberen
sowieso is C ook prima hoor, maar grenzen opzoeken is de sport (aka tweaken )

[Verwijderd]

kluyze schreef op maandag 21 augustus 2006 @ 13:52:
Ik ben eigenlijk benieuwd naar welk schema je voor converter (RS232 - RS485) hebt gebruikt.

Het RS232 - RS485 schema heb ik zelf gemaakt, en dit is ook niet denderend ingewikkeld. Van de RS232 lijnen worden de TX, RX en DTR gebruikt voor resp. Driver, Receiver en Driver Enable voor de RS485 driver en om de voltages te converteren (RS232 <--> TTL) zit er een MAX232 tussen (waar ik dus allebei de RS232 > TTL converters gebruik, en een TTL > RS232 convertor). De Receiver Enable staat altijd aan (waardoor ik dus altijd een local echo heb, en op die manier ook kan controleren of alle data goed is verzonden). Wat trouwens ook een meevaller is, is dat de USB<-->RS232 converter die ik gebruik me gewoon via de rxtx library in staat stelt de DTR en RTS lijnen hoog/laag te maken. ( SerialPort.setRTS(boolean), SerialPort.setDTR(boolean) ).

kluyze schreef op maandag 21 augustus 2006 @ 13:52:
Heb je trouwens al een configuratie voor die pc? Het enige dat ik vind is dat het een P!!! gaat worden en iets van een compaq.

Nee, helaas is het moederbord van de pc die ik wilde gebruiken kapot, en aangezien dit zo'n mooi compaq-only geval is mag ik waarschijnlijk ook een nieuwe kast en voeding ergens vandaan toveren . Wat ik er iig wel voor klaar heb liggen is een 20GB schijf en 256MB SD-RAM en evt een P3 600mhz.

Sprite_tm schreef op maandag 21 augustus 2006 @ 16:09:
In principe kan je wel java op die Edimaxjes/Sweexjes draaien hoor, denk ik: Wat je zou kunnen doen is een crosscompilende versie van gcj maken, dan heb je dus een compiler die Java snapt en gewone binaries uitspuugt. Het compileren van je java-code naar mips-executables kan je dus fijn op je workstation doen, en omdat je op de router zelf niet de overhead van de interpreter hebt zou het allemaal nog wel eens in het geheugen kunnen passen ook. Ik heb alleen geen flauw idee hoe groot de libraries zijn die je er dan nog bij zou moeten gebruiken, het kan zijn dat die het hele plan alsnog nekken.

Klopt, maar ik heb totaal geen behoefte aan als een idioot gaan optimizen en het is gewoon te veel moeite wmb .

[edit]

SlinkingAnt schreef op vrijdag 04 augustus 2006 @ 22:45:
[...]

Het lijkt me niet echt lekker nee, denk niet dat je ontvanger het leuk vindt om het volle signaal op z'n ingang te krijgen. Als ik jou was zou ik een aparte antenne maken

De ene antenne werkt overigens wel prima .

[ Voor 11% gewijzigd door Verwijderd op 22-08-2006 17:33 ]

[McKaamos]

Verwijderd schreef op dinsdag 22 augustus 2006 @ 17:28:
[...]

Het RS232 - RS485 schema heb ik zelf gemaakt, en dit is ook niet denderend ingewikkeld. Van de RS232 lijnen worden de TX, RX en DTR gebruikt voor resp. Driver, Receiver en Driver Enable voor de RS485 driver en om de voltages te converteren (RS232 <--> TTL) zit er een MAX232 tussen (waar ik dus allebei de RS232 > TTL converters gebruik, en een TTL > RS232 convertor). De Receiver Enable staat altijd aan (waardoor ik dus altijd een local echo heb, en op die manier ook kan controleren of alle data goed is verzonden).


[...]

Nee, helaas is het moederbord van de pc die ik wilde gebruiken kapot, en aangezien dit zo'n mooi compaq-only geval is mag ik waarschijnlijk ook een nieuwe kast en voeding ergens vandaan toveren . Wat ik er iig wel voor klaar heb liggen is een 20GB schijf en 256MB SD-RAM en evt een P3 600mhz.


[...]

Klopt, maar ik heb totaal geen behoefte aan als een idioot gaan optimizen en het is gewoon te veel moeite wmb .

Na de Pentium2 is bij Compaq best veel ATX geworden eigenlijk...
Dikke kans dat er gewoon een kloon bordje in de kast past.
En anders heb ik nog wel een compaq Slot1 plankje liggen, desgewenst incl CPU.

[Verwijderd]

Mwa, het moederbord is echt compaq only: de voeding klikt bijv met eoa vage connector direct in het moederbord . Het is trouwens ook echt een redelijk compact apparaatje en gebruikt socket 370.

[ Voor 28% gewijzigd door Verwijderd op 22-08-2006 17:41 ]

[Verwijderd]

Ik ga dit weekend weer verder \o/ en kick dit topic alvast zodat ik er ook aan vast zit .

[Ethnocentrix]

Verwijderd schreef op vrijdag 13 oktober 2006 @ 15:21:
Ik ga dit weekend weer verder \o/ en kick dit topic alvast zodat ik er ook aan vast zit .

Dan geef ik het na 3 maanden ook ff een schop omhoog. Zijn er al verdere vorderingen? Ik vind dit namelijk een heel interessant project, en het zou zonde zijn als het dood zou bloeden...

[j-a-s-p-e-r]

Hm ja dit is zeker interessant

Een stuk geavanceerder dan mijn huidige projectje, heb een KaKu zender op een mini-pctje (terminal achtig). Om zo via internet de boel te kunnen bedienen ed. Heb ook wel eens over dit soort dingen nagedacht, maar dit is helaas eigelijk iets te hoog gegrepen voor mij atm. Hoop dat een paar vakjes electrotechniek op de TUd daar nog eens verandering in gaan brengen (daar kan ik tenminste ook een scoop gebruiken, wel zo fijn).

Maar echt vet allemaal Hoop dat je genoeg tijd vind (en nog zin hebt) om hier mee door te gaan. Zou echt tof zijn als dit werkt!

[Verwijderd]

Naast dat ik het dit kwartiel belachelijk druk heb met mijn studie, ben ik nog bijzonder veel bezig met dit project, vooral met de software. Ik zal na het weekend een wat grotere update doen met oa foto's van de op het HCC aangeschafte pc'tje (eossrv genaamd) dat ik voor dit doel zal gebruiken. Wel kan ik alvast wat screenshotjes doen en wat vertellen over de software vorderingen. Overigens staat de source nu eindelijk in een subversion repo op mijn devserver en kan ik, door [@deploy] in de commit message te typen, de source automatisch laten deployen naar eossrv . Tevens heeft netbeans 5.5 ingebouwde svn support \o/.

(nieuwe) software features:
- Configuratie "WiringSchemes" maken/editen met de homecontrol.tools.configurator
- Deze vervolgens opslaan in een xml bestand (gebruikmakend van de xstream library).
- homecontrol.daemon starten (op eossrv), die de gemaakte xml file kan laden, en vervolgens de WiringScheme simuleren.
- De mogelijke signalen in de wiringscheme connectors kennen nu ook inheritence. Een String signaal kan bijvoorbeeld gevoerd worden aan een Object-inputconnector.

Subversion support in NetBeans en overzicht van packages


De laatste versie configurator

klik
Runnende daemon

[Verwijderd]

OT

@Emiel
Ik vroeg mij af wat voor logic analyzer je gebruikt.

[LauPro]

Ik wil je topic niet kapen, maar het project dat ik heb lopen is inmiddels bijna aan een 0.1 toe. Hier wat previews:

DoIP Previews

De lpDoIPd is volledig modulair en werkt met drivermappers om de hardware aan te sturen welke vervolgens als logische endpoints in de applicatie bestuurbaar worden. Het type EP wordt in principe door de drivermapper bepaald en aan de hand daarvan kan je bijvoorbeeld op input-EP's triggers (event) zetten zodat er een actie wordt afgehandeld.

In mijn kamer heb ik een testopstellen evenals dat ik nu bezig ben met een nieuwbouwproject waar de gehele bagane grond is uitgerust met een dergelijk systeem.

Let wel, deze webcore is slechts een interface. Er is ook nog een native XML-interface een en soort telnet interface, dus voor ieder wat wils, je kan ze ook allemaal individueel in/uitschakelen. De webcore is vergelijkbaar met het concept dat Cups gebruikt.

[Gerco]

Dat DoIP klinkt interessant. Wat voor soort hardware heb je nodig voor de apparaten? Iets wat IP praat neem ik aan, maar wat en gaat dat niet een beetje teveel kosten per apparaat. DoIP/WiFi is iets waar mijn oren wel naar staan, mits betaalbaar uiteraard.

[Verwijderd]

Gerco schreef op woensdag 27 december 2006 @ 13:24:
mits betaalbaar uiteraard.

Als je dan de lange afstanden (huis naar garage of inter kamer connecties ) via ethernet doet en dan lokaal per apparaat een goedkopere interface geeft (rs485, rs232, i2c) dan moet je wel een aantal converters maken, maar je hebt het voordeel dat utp kabels een lange afstand kunnen overbruggen en dat je lokaal een goed kope interface hebt.

[LauPro]

Niet per definitie. Het idee achter de lpDoIPd is dat de daemon zelf IP praat maar ook non-IP based devices aan kan sturen. Je kan twee lpDoIPd's ook cascade achter elkaar zitten of devices delen onderling. Redundantie is iets wat in een latere versie zal komen.

Op dit moment gebruik ik de Velleman K8055 (30 euro) en K8061 (100 euro) kits. Maar er is ook een LIRC-connector waarmee je in principe alle IR-apparaten aan kan sturen.

[Dutch_Razor]

Misschien kan je met je telefoon ofzo alles op afstand bedienen (zoals de deur open laten gaan enzo)

[Tinus]

ey, we gaan toch niet stiekem namen kopieren he.

mijn room control

[LauPro]

Ik lever bij de lpDoIPd standaard wat scriptjes waarmee je bijv. via PHP een WAP of simpele html-interface kan maken voor mobiele telefoons.

Hieronder een implementatie van hoe je de hardware aan kan sluiten. De groene dingen zijn relais, en de rest spreekt wel voor zich. Je sluit bijv de K8055 of K8061 op deze relais en dimmers aan en je kan aan de slag. Op de onderstaande foto is de installatie nog niet af.


edit: nadeel van dit type installatie is dat je zeer veel kabels moet trekken. Zie de batterij schroefklemmen . Bedenk dat dat achter elk zo'n schroefklem gemiddeld 10 meter kabel zit. Dit is wel de meest robuuste vorm imo omdat het absoluut niet kan worden gestoord. Je kebt de interface direct 1:1 op de aanstuur-pc zitten zegmaar.

Maar voor mensen met een bestaande installatie is dit absoluut niet praktisch dan moet je zeker naar een wireless-oplossing kijken. Tenzij je 1 kamer wil uitrusten, dan is het goed te doen.

[ Voor 31% gewijzigd door LauPro op 27-12-2006 15:20 ]

[naftebakje]

@LauPro: je wil misschien het topic niet kapen, maar gezien dit een EiP is, en niet een algemeen room-control topic, lijkt het me niet zo aangenaam voor TS dat je hier uitvoerig jou implementatie zit te showen.
Eventueel kan je een overkoepelend topic over home automatizatie openen, of je kan ff contact opnemen met TS om te weten wat hij ervan denkt, ik wil iedereen tevreden houden .

[LauPro]

offtopic:
nb: heb je gelijk in, mijn post was meer een sooft followup van mijn eerdere post in het topic. Ik zal een apart topic openen dat is wel zo verstandig lijkt me.

[Verwijderd]

@LauPro: eh, heel interessant allemaal, maar liever niet in dit topic dus .
@vellingas: Ik heb een simpele logic analyzer mbv de parallele port gemaakt.

[Verwijderd]

Update 0x06 - Control PC klaar

Hierbij even een officiele update over de nieuwe control hardware die ik afgelopen HCC op de kop heb getikt voor dit project. Servername: eossrv.kabel.utwente.nl CPU: PIII 933mhz coppermine Mem: 512MB SD-RAM (dat vindt java fijn) HD: 40GB WD400BB (had er nog 3 liggen, deze was het stilste) OS: Gentoo Linux JVM: sun-jdk-1.5.0.08 Ik kan vertellen dat de java vm een prima performance heeft, en dat het systeem echt nauwelijks geluid maakt . Wat pica's (nieuwe ixus 65 ftw). eossrv zonder behuizing proc closeup eossrv met behuizing - koffievlek moet er nog af Overigens gaat het software devven gestaag verder: de daemon werkt nu prima en kan de logica van de configuratiefiles nu mooi simuleren. Waar ik nu mee aan de slag moet is het testen van de bus op eossrv. 'Helaas' ga volgende week een paar dagen naar London en heb ik deze vakantie weinig gelegenheid meer. Daarna moet ik weer druk aan de slag met werk/studie, en na deze periode zit ik een ruime week in Frankrijk, dus een volgende update duurt wellicht ff