Omloopbaan van de maan

[Anoniem: 118568]

's Avonds, als ik na mijn werk rond half tien naar huis loop, zie ik vaak de maan. Daarbij is me, behalve de verschillende schijngestalten en de verschillende posities t.o.v. de oostelijke en westelijke horizon rond die tijd, nòg iets opgevallen.
En wel, dat de maan dan weer eens ondergaat in het noordwesten, en, deze week, in het zuidwesten, waarbij de hoogste stand soms grote verschillen vertoont. Soms staat de maan hoog in het zuiden, deze week dus laag in het zuiden. Mijn vraag: draait de maan haar rondjes altijd in dezelfde baan, of, en daar lijkt het op, zit er een variatie in die baan. En zo ja, is die constant en hoe is die precies.

[Nick The Heazk]

Simpele verklaring is het feit dat de maan in 27,3 dagen om de aarde heen draait. Haar baanvlak is niet evenwijdig met de evenaar maar maakt er een licht hoek mee. Doordat de aarde in 24u een rondje maakt zal je de maan elke avond 1/27 ste verder zien staan dan voorheen. dus meteen ook hoger/lager dan voorheen.

De verklaring dat de maan eens in het NW ondergaat en dan in het ZW lijkt me dezelfde verklaring te hebben dan die vd zon. Die komt afhankelijk van het seizoen op in het NO of ZO on in het O

[Freee!!]

Nick The Heazk schreef op 04 augustus 2004 @ 18:42:
Simpele verklaring is het feit dat de maan in 27,3 dagen om de aarde heen draait. Haar baanvlak is niet evenwijdig met de evenaar maar maakt er een licht hoek mee. Doordat de aarde in 24u een rondje maakt zal je de maan elke avond 1/27 ste verder zien staan dan voorheen. dus meteen ook hoger/lager dan voorheen.

De verklaring dat de maan eens in het NW ondergaat en dan in het ZW lijkt me dezelfde verklaring te hebben dan die vd zon. Die komt afhankelijk van het seizoen op in het NO of ZO on in het O

Maak dat iets van 29, 3 dagen
Verder ligt zoals gezegd de omloopbaan van de maan niet in het vlak van de evenaar, maar (min of meer) in het vlak van de omloopbaan van de aarde (samen met de maan) om de zon.

[Nick The Heazk]

27,3 dagen is de siderische omlooptijd, ofwel de tijd die de maan nodig heeft om een volledige omloop rond de aarde te doen, vanuit een vast punt in de ruimte. Ik gebruikte de siddirische omdat het makkelijker de uitleg ondersteund vd verplaatsing per dag van de maan, wat de grote verschillen over een weekje tijd al duidelijk maken.

@hieronder: de link bevat een mooie afbeelding van de maanbaan in functie van de tijd.
Volkssterrenwacht Urania geeft dan weer 27,322 dagen als siderische omlooptijd: inderdaad afrondingsverschillen

[ Voor 25% gewijzigd door Nick The Heazk op 04-08-2004 20:33 ]

[Freee!!]

Nick The Heazk schreef op 04 augustus 2004 @ 18:52:
27,3 dagen is de siddirische omlooptijd, ofwel de tijd die de maan nodig heeft om een volledige omloop rond de aarde te doen, vanuit een vast punt in de ruimte. Ik gebruikte de siddirische omdat het makkelijker de uitleg ondersteund vd verplaatsing per dag van de maan, wat de grote verschillen over een weekje tijd al duidelijk maken.

Ik snap het, maar ik heb het idee dat de siderische omlooptijd van de maan toch nog wel iets meer is dan de door jou genoemde 27,3 dagen.

EDIT:

De maan draait rond de aarde in een ellipsvormige baan in dezelfde zin als aardrotatie (van West naar Oost)
De maan kent naargelang het referentiepunt 2 omlooptijden :· t.o.v de sterren : siderische omlooptijd = 27,5 dagen en t.o.v de as aarde-zon : synodische omlooptijd van volle maan tot volle maan = 29,5 dagen (de aarde draait ook rond de zon)

bron

Afrondingsverschillen dus.

[ Voor 31% gewijzigd door Freee!! op 04-08-2004 18:57 ]

[Lustucru]

De baan van de maan helt 5% t.o.v. de baan van de aarde om de zon. Vanuit de aarde gezien betekent dat dat de maan in (ca) een maand tijd vrijwel hetzelfde (+/-5%) rondje tussen de sterren draait als de zon in één jaar. Omdat de ecliptica, de baan van de zon tussen de sterren, een hoek van 23 gr met de evenaar maakt staat de zon afwisselend hoog boven (onze zomer) tot ver onder de evenaar (onze winter). De maanbaan beweegt zich tussen 28 gr. boven en onder de evenaar.

De dagelijkse omloop van de maan aan de hemel is dus te vergelijken met de dagboog van de zon verderop in het jaar. Een halve maan beschrijft dezelfde baan aan de hemel als de zon 3 maanden later, de volle maan loopt het rondje van de zon over een half jaar, het laatste kwartier de dagboog van 9 maanden later.

De winter vollemaan staat dus per definitie hoog aan de hemel (dagboog van midzomer), de zomer vollemaan komt op in het zuidoosten, blijft laag, en gaat onder in het zuidwesten: de dagboog van december. Etc.

Overigens: die hoek tussen die twee baanvlakken heeft tot gevolg dat die banen elkaar vanuit de aarde gezien op twee plekken kruizen. Die zgn knopen draaien ook weer rond. Valt toevallig zo'n knoop samen met een volle of een nieuwe maan dan is het feest: de aarde staat exact tussen maan en zon in (je ziet een maansverduistering) resp. de maan staat precies tussen de aarde en de zon: een zonsverduistering.

[ Voor 36% gewijzigd door Lustucru op 05-08-2004 01:30 ]

[Anoniem: 118568]

Zoveel en zo'n duidelijke uitleg: ik dank u allen hartelijk! Voor mij is er alweer een mysterie opgelost. Nogmaals: bedankt

[Anoniem: 107308]

Is je ook wel eens opgevallen dat je altijd dezelfde maan ziet, dus altijd dezelfde kant? Dit is een vrij unieke samenloop van omstandigheden. Niet veel mensen die dit opvalt.

Ook dat de maan dichter bij de horizon groter lijkt dan als ie hoog aan de hemel staat?

Er kleur verschillen zijn in het maanlicht t.o.v. de stand aan de horizon.

Of je nu siderisch of synodisch neemt de baan van de maan is niet geheel gesloten en het geheel zal dus langzaam veranderen over tijd, niet dat je dat zomaar ziet trouwens.

[Freee!!]

Anoniem: 107308 schreef op 05 augustus 2004 @ 19:02:
Is je ook wel eens opgevallen dat je altijd dezelfde maan ziet, dus altijd dezelfde kant? Dit is een vrij unieke samenloop van omstandigheden. Niet veel mensen die dit opvalt.

Niet zo uniek hoor, de helft van de manen in het zonnestelsel zit in een getijde-slot (tidal lock).

Ook dat de maan dichter bij de horizon groter lijkt dan als ie hoog aan de hemel staat?

Bekende optische illusie, is genoeg info over te vinden.

Er kleur verschillen zijn in het maanlicht t.o.v. de stand aan de horizon.

Dat wordt veroorzaakt door de afstand die het licht door de atmosfeer af moet leggen om je oog te bereiken.

Of je nu siderisch of synodisch neemt de baan van de maan is niet geheel gesloten en het geheel zal dus langzaam veranderen over tijd, niet dat je dat zomaar ziet trouwens.

Voor alle practische doeleinden is het een gesloten baan.

[Nick The Heazk]

Is je ook wel eens opgevallen dat je altijd dezelfde maan ziet, dus altijd dezelfde kant? Dit is een vrij unieke samenloop van omstandigheden. Niet veel mensen die dit opvalt.

Vrij uniek zou ik dit niet echt noemen, dit is gewoon het samenvallen van de duur van een maan-dag en een maan-jaar.
Dit geld in principe ook voor planeten, zo valt het voor dat er planeten zijn (niet in ons zonnestelsel) waar de dag even lang als het jaar duurt en dus bijgevolg telkens dezelfde kant dag/nacht heeft.

[Anoniem: 118568]

Ook dat de maan dichter bij de horizon groter lijkt dan als ie hoog aan de hemel staat?

Dat heb je met de zon ook: is trouwens eenvoudig te controleren. Kijk 's avonds, vlak voor zonsondergang, als de zon niet meer zo fel is, even recht in de zon (niet te lang!!) en dan recht omhoog: het vlekje dat je dan ziet is precies even groot als wanneer de zon zelf nog hoog staat. Schijnt te liggen aan het feit dat je bij een laagstaande zon/maan allerlei referenties van bomen en gebouwen en zo hebt voor de afmetingen, en rechtomhoog kijkend niet.

[windancer]

Een andere manier om dat gezichtsbedrog bij de maan teniet te doen is door je hoofd naar beneden te doen en door je benen naar de maan te kijken. Omdat je hoofd op de kop hangt is de gevoel van boven en beneden andersom. Je hersenen gebruiken dan de horizon niet meer als referentie en je zult zien dat de maan kleiner lijkt.

Anoniem: 118568 schreef op 07 augustus 2004 @ 07:40:
[...]
Dat heb je met de zon ook: is trouwens eenvoudig te controleren. Kijk 's avonds, vlak voor zonsondergang, als de zon niet meer zo fel is, even recht in de zon (niet te lang!!) en dan recht omhoog: het vlekje dat je dan ziet is precies even groot als wanneer de zon zelf nog hoog staat. Schijnt te liggen aan het feit dat je bij een laagstaande zon/maan allerlei referenties van bomen en gebouwen en zo hebt voor de afmetingen, en rechtomhoog kijkend niet.

[Anoniem: 118568]

Ja, ook een methode. Maar: wat zeggen de buren ervan als ze mij (54) zo zien staan?

[Brent]

Anoniem: 118568 schreef op 09 augustus 2004 @ 19:05:
Ja, ook een methode. Maar: wat zeggen de buren ervan als ze mij (54) zo zien staan?

Dan vraag je of ze er gezellig bij komen staan

[Anoniem: 120649]

Anoniem: 107308 schreef op 05 augustus 2004 @ 19:02:
Is je ook wel eens opgevallen dat je altijd dezelfde maan ziet, dus altijd dezelfde kant? Dit is een vrij unieke samenloop van omstandigheden. Niet veel mensen die dit opvalt.

Dit is niet toevallig en het is me als volgt uitgelegd door een astronoom:
hij zette een fiets op zijn kop en liet het voorwiel ronddraaien daar de vrijving gaat die steeds langzamer draaien en uiteindelijk zal hij stoppen (mits hij erg goede lagers heeft) met het ventiel onderaan (dichtst bij de grond). Het zwaarste deel van het wiel eindigt dus het dichtst bij de grond.

De maan draaide vroeger ook om haar eigen as (vanuit de aarde gezien).
Nu is de massa van de maan niet homogeen verdeeld over de maan: er is lokaal een zwaarste punt. En dat punt staat dus het dichtst bij de aarde. Hoe remde de maan dan af, waar zit de wrijving? Dat zit zo: de maan is van binnen vloeibaar (net als de aarde) en de harde korst roteert tov die vloeibare massa en remt dus af (kennelijk staat die vloeibare massa al langer stil tov de aarde)

Geinig he...

DutchVince

[Freee!!]

Anoniem: 120649 schreef op 11 augustus 2004 @ 14:26:
<knip>
Dat zit zo: de maan is van binnen vloeibaar (net als de aarde) en de harde korst roteert tov die vloeibare massa en remt dus af (kennelijk staat die vloeibare massa al langer stil tov de aarde)

Twee kleine puntjes:
• Het binnenste van de maan is al een paar miljard jaar niet vloeibaar meer.
• Hoe zou het vloeibare binnenste eerder stil zijn komen te staan

[Rey Nemaattori]

Mr. Liu schreef op 11 augustus 2004 @ 15:45:
[...]

Twee kleine puntjes:
• Het binnenste van de maan is al een paar miljard jaar niet vloeibaar meer.
• Hoe zou het vloeibare binnenste eerder stil zijn komen te staan

http://www.astro.uu.nl/~s...antwoorden/maan.html#v123


En hoe/waarom het binnenste eerder stil zou staan vat ik zelf idd ook niet, immers de korst remt af omdat die een zwaarstepunt heeft, dan zou het binnenste als enige overblijven met draaien, en op den duur ook stoppen....

Een stilstaande kern(al dan niet vloeibaar/stropering) zou op den duur juist mee gaan draaien terwijl die de korst afremt

[Anoniem: 107308]

De baanresonantie van de maan is vrij uniek. In ons planeten stelsel is van geen van de grote manen bekend dat zij dezelfde zijde altijd naar hun planeet gericht houden. Dit zal ook niet meer dan enkele tientallen miljoenen jaren bij de maan gebeuren, dan zien we wel andere stukjes. In hoevere de afstandsvergroting tussen de maan en aarde gecompenseerd word door rotatiesnelheids aanpassing van beide hemellichamen(Aarde en Maan) weet ik niet precies, zal even kijken of ik er iets over kan vinden of anders misschien zelf wat kan uitrekenen.

De opmerkingen die ik maakte waren niet als vragen bedoeld maar als leuke weetjes die je aan mensen kan vragen en heel simpel een aantal natuurlijke verschijnselen/werkingen mee kan uitleggen. Iets wat ik zelf altijd erg leuk gevonden heb. Ik zou zeggen probeer het eens.

[Rataplan]

Mr. Liu schreef op 05 augustus 2004 @ 19:08:
Dat wordt veroorzaakt door de afstand die het licht door de atmosfeer af moet leggen om je oog te bereiken.

Meer door de brekingsindex van de atmosfeer, dacht ik. Licht dat je oog vanuit een laagstaande maan bereikt, komt de atmosfeer onder een vrij scherpe hoek binnenvallen. Aangezien sommige kleuren door die hoek meer afbuigen dan andere (vgl. de werking van prisma's) verandert de kleur van de maan (en van alle andere invallende licht, natuurlijk) naarmate 'ie dichter bij de horizon staat en de invalshoek dus groter is.

_{De brekingsindex wordt overigens bepaald door het verschil in lichtsnelheid in de twee stoffen waartussen de overgang gepasseerd wordt - en natuurlijk door de richting waarin het licht reist.}

Dit is hetzelfde mechanisme dat ervoor zorgt dat rood bij een zonsondergang de laatste kleur uit het zonnespectrum is die je oog nog bereikt. Ik meen dan ook dat rood door de overgang vacuum-lucht scherper wordt afgebogen dan blauw maar zeker weten doe ik het niet.

Dus even [google=brekingsindex blauwe lucht] en zien dat dit onvolledig is: naast simpele breking speelt vooral verstrooiing een rol, en daarmee dus weer wel de door de atmosfeer afgelegde afstand:

quote: http://www.astro.uu.nl/~s...ntwoorden/licht.html#v155

Als de diameter van de verstrooiende deeltjes minder is dan ongeveer een tiende van de golflengte van het licht, dan gaat de verstrooiing véél gemakkelijker voor kleinere golflengten dan voor grotere golflengten (namelijk omgekeerd evenredig met de vierde macht van de golflengte). Dit soort verstrooiing heet Rayleighverstrooiing, naar meneer Rayleigh die het verklaarde. Blauw licht heeft een golflengte die pakweg de helft is van die van rood licht, dus wordt blauw licht ongeveer 16 keer gemakkelijker verstrooid dan rood licht.

[Freee!!]

Rataplan schreef op 11 augustus 2004 @ 19:11:
<heel verhaal/commentaar>

Hulde, ik had inderdaad even de breking over het hoofd gezien.

[MaximusTG]

Anoniem: 118568 schreef op 07 augustus 2004 @ 07:40:
[...]


Dat heb je met de zon ook: is trouwens eenvoudig te controleren. Kijk 's avonds, vlak voor zonsondergang, als de zon niet meer zo fel is, even recht in de zon (niet te lang!!) en dan recht omhoog: het vlekje dat je dan ziet is precies even groot als wanneer de zon zelf nog hoog staat. Schijnt te liggen aan het feit dat je bij een laagstaande zon/maan allerlei referenties van bomen en gebouwen en zo hebt voor de afmetingen, en rechtomhoog kijkend niet.

Dat is dus niet waar, je hersenen denken dat de zon/maan groter is, doordat ze de hemel boven je niet als een denkbeeldige halve bol zien, maar meer een halve ellipsoide. Dat kun je controleren door buiten te gaan staan, en je arm schuin omhoog te steken in een hoek van 45 graden (dat moet je dus gewoon schatten) hoe er vervolgens een echte hoek van 45 graden naast, en je zult zien dat je te laag zit met je arm. Je zit meer in de richting van 30 graden.

Dat idee van referenties aan de horizon gaat niet op, want het effect treedt ook op bij een volledig lege horizon (op zee bijvoorbeeld).

[Anoniem: 120649]

Mr. Liu schreef op 11 augustus 2004 @ 15:45:
[...]

Twee kleine puntjes:
• Het binnenste van de maan is al een paar miljard jaar niet vloeibaar meer.
• Hoe zou het vloeibare binnenste eerder stil zijn komen te staan

Ik had het niet helemaal goed: http://www.teleac.nl/pagina.jsp?n=140750 zegt er dit van:

Waarom houdt de maan altijd dezelfde kant naar de aarde gericht?
Dit wordt veroorzaakt door de onderlinge getijdenkrachten tussen maan en aarde. De zwaartekracht van de maan zorgt ervoor dat er op aarde twee vloedbergen ontstaan, die met de maan mee rond de aarde stromen, terwijl deze rond de aarde draait. Feitelijk probeert de maan de aarde uit te trekken in de richting waarin de zwaartekracht werkt. Zou de aarde flexibel zijn, dan werd hij uitgetrokken tot een ovaalvorm. Met de stijve rots van de aarde lukt dat niet echt (althans niet zichtbaar) maar met de oceanen wel. Daarom ontstaat er een vloedberg in de richting van de maan, maar ook een aan de andere kant. Die vloedbergen die rond de aarde stromen remmen de rotatie van de aarde af. Daardoor duurt een dag op aarde nu al vele uren langer, dan toen de aarde nog jong was.
Op de maan is hetzelfde gebeurd. Er is daar weliswaar geen water, maar de jonge maan was vroeger nog vloeibaar van binnen (net als de aarde nu nog steeds). Door de getijdenkrachten van de aarde werd de maan vervormd, maar hij draaide wel snel rond. Daardoor veranderde die vervorming steeds. Dit had een afremmend effect op de rotatietijd van de maan. Dit ging net zo lang door totdat de maan even veel tijd nodig had om om zijn as te draaien als hij nodig heeft om een omloop rond de aarde te maken. Daardoor keert de maan nu steeds zijn zelfde zijde in de richting van de aarde.
Je zou zelfs kunnen denken dat uiteindelijk ook de aarde steeds zijn zelfde kant in de richting van de maan zal gaan tonen, maar door de onderlinge uitwisseling van rotatie-energie (en het zogenaamde impulsmoment) tussen maan en aarde, neemt de duur van de maanomloop nog steeds toe. Deze is zo groot dat de aardrotatie nooit zover afgeremd kan worden dat deze gelijk worden.
Overigens is dat elders in het zonnestelsel wel gebeurd: Pluto en Charon wijzen steeds met dezelfde zijden naar elkaar.


DutchVince

[Lustucru]

Overigens speelt de ongelijkmatige massaverdeling van de maan wél een rol(letje):

In fact, the earth is so much stronger than the moon that its influence has already tidally locked the moon. What's more, the moon is slightly lopsided, and its heavy part is forever facing the earth, so it has even less reason to escape its tidal lock than it would otherwise. That is supposed to be one reason why the near face has so many maria; they are apparently areas of higher mass concentrations--mascons for short.

en over de aarde die nooit dezelfde zijde naar de maan zal keren: dat is een kwestie van tijdgebrek. Momenteel bedraagt de vertraging in de aardrotatie 0,0017 s per eeuw. In die paar miljard jaar die we nog te gaan hebben lukt een tidal lock niet meer.

The moon's tidal influence, as noticeable as it is, is still too slow to tidally lock the earth before the sun expands and toasts them both. The same cannot be said for Pluto and Charon, which hold the distinction as the only planet-satellite pair in which both objects are tidally locked to each other. They rotate approximately once every 6 days, and keep the same face toward each other at all times. There is an entire half of the planet which never sees its moon.

althans, volgens http://astro.isi.edu/notes/tides.html