Conservatisme in gijzeling

[Verwijderd]

Dit is een stuk wat ik onlangs heb geschreven voor een politicologisch tijdschrift, het leek me interessant om er ook hier een discussie over te starten. Het stuk behoeft verder weinig toelichting dunkt me, ik heb mijn eigen preferenties er dan ook stevig in verwerkt wat afdoende discussievoer op zou moeten leveren.

In dit ‘verlichte’ tijdsgewricht van rationaliteit en individualisering is geen plaats ingeruimd voor laffe en kortzichtige behoudszucht. Dit is de opvatting die menig socialist, liberaal of sociaal-liberaal lijkt te zijn aangedaan wanneer de term conservatisme valt. In een beschouwing op de nasleep van de Franse revolutie werd het conservatisme als denkrichting echter geschaard tussen de andere veelvermogende Weltanschauungen welke op het politiek toneel van het verlichte Westen de toon aangaven: het socialisme en het liberalisme.

De twee denkrichtingen onderscheidden zich van het conservatisme door een mensbeeld ingegeven door de verlichtingsfilosofie; aan beide gaat een herwaardering van het kenvermogen van het individu vooraf en om dit verwaarloosd menselijk potentieel optimaal te benutten was een drastische breuk met het verleden noodzaak. Met de bewering dat de menselijke vermogens tot dan toe niet volledig werden benut verwees men echter naast het ancien régime destijds ook tweeduizend jaar aan menselijke ervaringen en instituties naar de geschiedkundige afvalhoop. De conservatieve kritiek op deze handelswijze bestond uit het opnieuw benadrukken van het gewicht en de betekenis van aloude instituties als het gezin en de gemeenschap voor het individu met daarnaast een herbezinning op de -in conservatieve ogen geringe- kenvermogens van de individuele mens.

Het is dit sociaal-liberaal mensbeeld dat Edmund Burke deed spreken van “the solid darkness of this enlightened age”, daarmee zijn onbehagen verwoordend over de visie van verlichtingsfilosofen op het cognitief vermogen van de enkeling. Zoals rechtsfilosoof A.A.M. Kinneging het verwoordde is er in de filosofie van zowel de liberalen als socialisten sprake van een ontkenning van wat de christenen de belasting met de erfzonde noemden en wat desgewenst ook kan worden geformuleerd als de neiging van de mens tot het kwaad. De instituties en tradities zoals door de eeuwen heen gevormd zouden de mens zowel moreel moeten opvoeden als sturen in een poging het individu keuzes te laten maken uit morele overweging. Dit in tegenstelling tot keuzes voortgekomen uit externe dwang. Kinneging stelt dat er vanuit conservatief oogpunt alleen dán sprake kan zijn van een waarlijk vrij individu.

Socialisten en liberalen verenigd hebben heden ten dage middels het prevaleren van het door hen geprefereerde utopisch mensbeeld echter een kader gecreëerd waarin de conservatieve maatschappijkritiek tot onbegrijpelijk is verworden. In het paradigma van de verlichtingsfilosofie is geen plaats ingeruimd voor een traditie gekant tegen de gedachte dat de mens van nature neigt tot het goede. De conservatieve vooronderstelling waarin men uitgaat van ’s mens neiging tot het kwade kan om die reden vandaag de dag enkel rekenen op een behoorlijke dosis onbegrip. Daarvoor kan verwezen worden naar het CDA, een van de weinige partijen die een lichtelijk conservatieve boodschap uitdraagt, maar tegenwoordig wat het normen- en waardendebat betreft eerder wordt gadegeslagen als roepende in de woestijn.

Het is in deze dat het conservatisme zijn tijdloze maatschappijkritiek moet herpakken en als herboren ten strijde moet trekken. De waarde en kracht van de conservatieve boodschap schuilt erin dat zij een kritische boodschap uitdraagt op de rol van instituties en de staat die zowel bij gelovigen als ongelovigen op een redelijk draagvlak kan rekenen. De conservatieve Weltanschauung combineert de liberale drang naar een compactere overheid met het socialistische streven naar meer sociale cohesie en is op het eerste oog dus een best of both worlds. Een breed gedragen beweging welke het belang van gezin, vereniging, en andere instituties benadrukt en daarnaast een kritische annotatie zet bij de vermogens van de individuele mens is wat het maatschappelijk debat op dit moment behoeft. Zoals Kinneging stelde is het nodig dat wij “een zeker wantrouwen jegens onszelf ontwikkelen, een zekere wilskracht en doorzettingsvermogen en de principiële weigering zich door kwaadwilligheid te laten leiden”. Met de terugkeer van dat besef is de eerste stap in elk geval gezet.

Bron:
Kinneging, A.A.M. (2000). ‘Het Conservatisme: Kritiek van de Verlichting en de Moderniteit.’ Philosophia Reformata. Vol. 65 no. 2

[Opi]

Kort door de bocht stel je dus dat het conservatisme dezelfde normen moet behouden maar ze in een modern jasje moet gieten? Er zou waarde gehecht moeten worden aan instituten als het gezin, de overheid en andere groepen? De benadrukking van de erfzonde en uitgaan van het slechte in de mens, zorgt imo voor een schaamtegevoel en een juk dat de mens constant moet dragen. Dit is denk ik niet bevorderlijk voor de samenleving.

offtopic:
Persoonlijk vind ik het nogal bombastisch taalgebruik. Je zou het misschien iets toegankelijker kunnen schrijven, zodat het punt dat je ter discussie wil stellen duidelijker uit de verf komt. Nofi uiteraard.

[Verwijderd]

Je hebt daar wel een punt, ik probeer een link te leggen tussen het conservatisme als 3e bijprodukt van de verlichting/fr rev. (naast het socialisme/liberalisme) en het belang ervan vanuit het oogpunt van het vastgeroest maatschappelijk debat omtrent staatsinvloed, maar het komt op de een of andere manier nog niet echt uit de verf zoals ik graag zou willen. Vandaar het bombastisch taalgebruik ter compensatie

suggesties zijn natuurlijk ook welkom.

[Verwijderd]

Daarnaast denk ik ook dat dergelijk taalgebruik ook gewoon inherent kan zijn aan m'n schrijfstijl, overdrijven is natuurlijk ook een vak, maar je hebt altijd mensen die het weten te waarderen.

[Verwijderd]

Als je dergelijke taal gebruikt, staat het wel wat lullig als je fouten maakt als de volgende:

In het paradigma van de verlichtingsfilosofie is geen plaats ingeruimd voor een traditie gekanteld tegen de gedachte dat de mens van nature neigt tot het goede.

Gekanteld tegen? Een traditie die een beetje scheef neergezet is tegen een gedachte? Deze uitdrukking komt van "kanten tegen", je ergens tegen verzetten.

[Verwijderd]

Arf . Dat missertje heb ik dan ook maar snel verwijderd.

De kern van het stuk komt er op neer dat het conservatisme in de basis een tijdloze stroming is met een expliciete nadruk op maatschappelijke instituties. Het beeld wat Kinneging schetst van deze instituties komt redelijk overeen met wat men bij het CDA 'maatschappelijk middenveld' noemt. Daarbij moet dan nadrukkelijk _niet_ gedacht worden aan de staat, die zou de echte individuele vrijheid enkel inperken, een wereldwijde Leviathan zoals Hobbes voorstelt in zijn gelijknamig boek is dan ook de grootste nachtmerrie van menig conservatief.

Daarnaast is in mijn ogen de hele discussie omtrent overheidsinvloed enigszins ondergesneeuwd in de gehele westerse wereld na de val van de muur. Het liberale standpunt waarin gepleit wordt voor een kleine en compacte overheid wordt enkel overeind gehouden door een stapel argumenten gebaseerd op economische effiency en mist dus elke ideologische grondslag. Hier moet volgens mij dus het conservatisme zijn rol herpakken en wederom de maatschappijkritische degens kruisen met zijn oorspronkelijke aartsrivalen.

Overigens denk ik niet dat een herbezinning op het moderne mensbeeld zoveel negatieve gevolgen zou hebben. Schrijvers als Rousseau hebben met deze positieve visie op de menselijke vermogens een maakbaarheidsideaal gecreeerd wat ons tot op heden achtervolgt. Als de maatschappij maar geschapen wordt op een manier die aansluit op de behoeften van de mens zou het gedrag van het individu vanzelf een positieve wending nemen. Misschien is het daarom tijd om in te zien dat de zaken niet zo rooskleurig zijn als destijds voorgesteld, en hebben mensen meer morele sturing nodig dan geleverd kan worden door onze in verregaande mate geindividualiseerde samenleving. Deze sturing en morele opvoeding zou dan moeten worden geboden door de eerder genoemde instituties. Ik zie niet in wat daar de negatieve gevolgen van zouden moeten zijn, de neiging tot het kwaad is in mijn ogen geen fatalistisch onoverkomelijk fenomeen.

[Verwijderd]

Ik heb Kinneging niet gelezen en ben niet zo thuis in de rechtsfilosofie, maar dit vind ik toch een vrij gekunstelde redenering:

Zoals rechtsfilosoof A.A.M. Kinneging het verwoordde is er in de filosofie van zowel de liberalen als socialisten sprake van een ontkenning van wat de christenen de belasting met de erfzonde noemden en wat desgewenst ook kan worden geformuleerd als de neiging van de mens tot het kwaad. De instituties en tradities zoals door de eeuwen heen gevormd zouden de mens zowel moreel moeten opvoeden als sturen in een poging het individu keuzes te laten maken uit morele overweging. Dit in tegenstelling tot keuzes voortgekomen uit externe dwang. Kinneging stelt dat er vanuit conservatief oogpunt alleen dán sprake kan zijn van een waarlijk vrij individu.

Samengevat: de mens is alleen vrij indien hij dusdanig geïndoctrineerd wordt dat hij zijn veronderstelde natuurlijke neiging tot het kwaad verliest. Ik vrees dat zijn conservatief reveil tamelijk snel zal stranden als het op een zulke definitie van vrijheid baseert, omdat ze geen enkel liberaal of socialistisch hart sneller zal doen kloppen (behalve uit ergernis misschien).

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 04 juni 2004 @ 18:23:
Samengevat: de mens is alleen vrij indien hij dusdanig geïndoctrineerd wordt dat hij zijn veronderstelde natuurlijke neiging tot het kwaad verliest. Ik vrees dat zijn conservatief reveil tamelijk snel zal stranden als het op een zulke definitie van vrijheid baseert, omdat ze geen enkel liberaal of socialistisch hart sneller zal doen kloppen (behalve uit ergernis misschien).

"De geneigdheid tot het kwade, het morele tekortschieten van de
mens, is voor het conservatisme de meest wezenlijke dimensie van de conditio humana, de ontkenning ervan de bron en oorsprong van het grootste deel van maatschappelijke en individuele miserie. Het conservatisme valt alleen te begrijpen, als men inziet dat dit zijn meest fundamentele doctrine is, maar vooral ook wat dit voor een doctrine is."

"De mens deugt niet vanzelf, maar hij kan de deugd tot op zekere hoogte verwerven. Hij heeft een groot aantal aangeboren kwade aandriften, maar hij kan die aandriften temperen, reguleren en soms wellicht zelfs in de kiem smoren. Hij is vatbaar voor angsten en verleidingen, hij is niet weerloos overgeleverd aan angsten en verleidingen. Perfectie kan in het ondermaanse uiteraard slechts geaspireerd worden en nimmer gerealiseerd. Morele smetteloosheid is voor de mens niet weggelegd. Maar hij is niet gedoemd tot alle kwaad: hij is er slechts toe geneigd."



Dit voorop gesteld is het Kinneging er niet om te doen het individu elke neiging tot het kwaad te laten verliezen, dat de mens die neiging bezit is volgens zijn redenering immers een statisch gegeven en inherent aan de theorie. Waar het om draait is het feit dat de mens door zijn natuurlijke neiging tot het kwaad geroepen is hiertegen in het verweer te komen. De mens heeft volgens Kinneging een zekere vorm van 'selbstzwang' nodig, een inner check, om weerstand te bieden aan het kwade en op het rechte pad (zowel juridische als morele) te blijven. Deze inner-check moet voortkomen uit het geweten.

"Deze zelfdwang door het geweten is de voornaamste voorwaarde voor de individuele vrijheid. Als de eerste ontbreekt, kan de tweede niet bestaan. ‘Society cannot exist unless a controlling power upon the will and appetite be placed somewhere, and the less there is within, the more there must be without. It is ordained in the eternal constitution of things, that men of intemperate minds cannot be free. Their passions forge their fetters, aldus Burke."

Door een sterk en hecht stelsels van instituties is er dus niet zozeer sprake van indoctrinatie, maar wordt er een weerstand opgebouwd die het individu in staat stelt zijn lusten opzij te leggen en te kiezen voor wat moreel juist is. Edmund Burke stelde dat een mens overgeleverd aan zijn lusten (en dus het kwaad) nooit waarlijk vrij kan zijn. Kinneging stelt dat zonder deze morele inner-checks op het geweten de mens niets meer is dan "een slaaf van zijn passies."

"Pas hier bevinden we ons op het terrein van de moraal, van de ethiek. Moreel goed is een handeling pas als ze voortkomt, noch uit een streven naar eer en vrees voor blaam, noch uit angst voor een juridische sanctie, maar uit een besef van behoren. Een dergelijk besef kenmerkt de gewetensvolle persoon."

"Om kort te gaan: het conservatisme beschouwt het geweten als het humane element bij uitstek in de mens, als dat wat ons waarlijk menselijk beschaafd- maakt en in staat stelt vrij te zijn. Maar tegelijkertijd is het conservatisme doordrongen van de gedachte dat de neiging van de mens tot het kwade doorgaans niet volledig uitgeroeid kan worden, waardoor sociale controlemechanismen en een juridisch instrumentarium om de mens op het rechte
pad te houden nimmer ontbeerd kunnen worden in een samenleving. Het conservatisme is dan ook geneigd de waarde van sociale en juridische instituties te benadrukken. Het gevaar dat deze instituties tegelijkertijd ook in zich bergen, moet uiteraard niet worden gebagatelliseerd, maar een veel groter gevaar is gelegen in een oppositie tegen deze instituties, vanuit een misplaatst optimisme over de menselijke natuur en een daaraan ontsproten ondeugdelijke vrijheidsconceptie, zoals we die aantreffen in het Verlichtingsdenken.

Dit laatste citaat is in feite ook de kern van mijn betoog.

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 04 juni 2004 @ 19:09:
"Deze zelfdwang door het geweten is de voornaamste voorwaarde voor de individuele vrijheid. Als de eerste ontbreekt, kan de tweede niet bestaan. ?Society cannot exist unless a controlling power upon the will and appetite be placed somewhere, and the less there is within, the more there must be without. It is ordained in the eternal constitution of things, that men of intemperate minds cannot be free. Their passions forge their fetters, aldus Burke."

Door een sterk en hecht stelsels van instituties is er dus niet zozeer sprake van indoctrinatie, maar wordt er een weerstand opgebouwd die het individu in staat stelt zijn lusten opzij te leggen en te kiezen voor wat moreel juist is. Edmund Burke stelde dat een mens overgeleverd aan zijn lusten (en dus het kwaad) nooit waarlijk vrij kan zijn. Kinneging stelt dat zonder deze morele inner-checks op het geweten de mens niets meer is dan "een slaaf van zijn passies."

Dat heet gewoon indoctrinatie: de mens zal niet vrijwillig zijn passies opgeven en zal niet zondermeer de leerstelling dat zijn passies slecht zijn accepteren. Daarnaast gaat men er van uit dat passie in de mens per definitie verwerpelijk is en bestreden dient te worden, terwijl het ook menselijke passies zijn die "de hoeksteen van de samenleving" vormen; zonder passie is er geen basis meer voor het gezin of voor barmhartigheid/sociaal gevoel.

M.a.w. ik ben niet calvinistisch genoeg geïndoctrineerd om lust als slecht te zien; sterker nog, ik denkt dat het toegeven aan lustgevoelens de drijvende kracht achter ons sociaal-economische stelsel is en dat vrijheid veel eerder gedefiniëerd zou moeten worden als de mogelijkheid om aan je lusten te kunnen toegeven.

"... Het conservatisme is dan ook geneigd de waarde van sociale en juridische instituties te benadrukken. Het gevaar dat deze instituties tegelijkertijd ook in zich bergen, moet uiteraard niet worden gebagatelliseerd, maar een veel groter gevaar is gelegen in een oppositie tegen deze instituties, vanuit een misplaatst optimisme over de menselijke natuur en een daaraan ontsproten ondeugdelijke vrijheidsconceptie, zoals we die aantreffen in het Verlichtingsdenken.

Alweer grote woorden die niets aantonen. Waarom is een door en door geïnstitutionaliseerde samenleving die zijn burgers van kleinst af aan indoctrineert met een gewenst moraalbesef (zoals Nazi-Duitsland dat was) minder gevaarlijk dan een open samenleving die de nadruk legt op individuele keuzevrijheid? Waarom is het ongeorganiseerde anti-sociale gedrag van individuele burgers gevaarlijker dan de allesvernietigende moloch waarin een (quasi-)totalitaire staat veranderen kan?

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 04 juni 2004 @ 23:06:
[...]


Dat heet gewoon indoctrinatie: de mens zal niet vrijwillig zijn passies opgeven en zal niet zondermeer de leerstelling dat zijn passies slecht zijn accepteren. Daarnaast gaat men er van uit dat passie in de mens per definitie verwerpelijk is en bestreden dient te worden, terwijl het ook menselijke passies zijn die "de hoeksteen van de samenleving" vormen; zonder passie is er geen basis meer voor het gezin of voor barmhartigheid/sociaal gevoel.

"Welke zijn die kwade drijfveren? Het zijn er te veel om op te noemen. Elke opsomming zou dan ook onvolledig zijn. Niettemin worden vanouds door vele conservatieven zeven kwade aandriften in het bijzonder benadrukt, die in ieder van ons van nature schuilen. Traditioneel worden ze aangeduid als hoogmoed, hebzucht, wellust, toorn, gulzigheid, afgunst en traagheid. Men noemt hen de zeven wortel- of hoofdzonden,17 niet zozeer omdat ze de ergste vormen van
het kwaad in de mens representeren, alswel omdat het de kwade affecten zijn waaruit alle andere ondeugden voortvloeien: moeders, met elk vele dochters."

Zoals hier duidelijk wordt dient passions niet letterlijk vertaald te worden naar het Nederlands, Burke spreekt hier natuurlijk over kwalijke aandriften die de mens van nature bezit. Liefde voor het gezin of voor anderen staat verder helemaal niet ter sprake. Het zijn een aantal negatieve drijfveren die de mens al bij geboorte mee heeft gekregen waartegen de mens zich moet wapenen, dit moet op zijn beurt weer gebeuren door een systeem van "inner-checks" in het geweten, aangebracht door de talrijke instituties zoals bijv. het gezin en diverse verenigingen.

M.a.w. ik ben niet calvinistisch genoeg geïndoctrineerd om lust als slecht te zien; sterker nog, ik denkt dat het toegeven aan lustgevoelens de drijvende kracht achter ons sociaal-economische stelsel is en dat vrijheid veel eerder gedefiniëerd zou moeten worden als de mogelijkheid om aan je lusten te kunnen toegeven.

Dat nutsmaximalisatie en self-interest de basis vormen voor ons economisch systeem is dan ook niet wat de conservatief ter discussie wil stellen. De conservatieve kritiek op het kapitalistisch systeem gaat namelijk dieper dan de Keynesiaanse of de socialistische aangezien zij zich richt op het doel wat de markteconomie wil bereiken, en niet op de middelen. De conservatieve notie krijgt invulling door de vraag te stellen of het vervullen van passies, driften of preferenties wel zo begerenswaardig is. Het stelt daarmee het fundament van het kapitalistisch systeem ter discussie. Is iemand die continu bezig is zijn driften, behoeftes of kwade aandriften te vervullen wel waarlijk vrij? In de ogen van de conservatief in ieder geval niet. De mens heeft zichzelf op dat moment niet meer in de hand.

[...]


Alweer grote woorden die niets aantonen. Waarom is een door en door geïnstitutionaliseerde samenleving die zijn burgers van kleinst af aan indoctrineert met een gewenst moraalbesef (zoals Nazi-Duitsland dat was) minder gevaarlijk dan een open samenleving die de nadruk legt op individuele keuzevrijheid? Waarom is het ongeorganiseerde anti-sociale gedrag van individuele burgers gevaarlijker dan de allesvernietigende moloch waarin een (quasi-)totalitaire staat veranderen kan?

Bekijk het dan eens vanuit het standpunt van de conservatief, waarin gesteld wordt dat zowel de totalitaire samenleving zonder individuele vrijheid als wel de verreweg geindividualiseerde samenleving zonder inner-checks producten zijn van de verlichting. Wat de conservatieven willen bewerkstelligen is dat de mens door een door gezin, kerk of whatever aangebracht systeem van inner-checks zijn beslissingen en keuzes maakt. Daarbij dus _niet_ afgaand op zijn natuurlijk aandrift naar het kwaad zoals hier nu al zo vaak omschreven. Vanuit conservatief perspectief zijn deze inner-checks echter al volledig uit de Westerse samenleving verdwenen en groeien er nu complete generaties op zonder enig benul van iets verschillend van de verlichtings-doctrine.


"Is dat erg? Volgens de conservatieven wel. Het vormt zelfs de grootste bedreiging
voor de mensheid anno nu. Het Verlichtingsdenken heeft de mens enerzijds bevrijd van de innerlijke morele censor, die volgens vroegere generaties nodig was om hem op het rechte pad te houden en zo beschaving, menselijkheid en vrijheid mogelijk te maken. Anderzijds heeft het hem een een technisch instrumentarium aangemeten dat ongeëvenaard is in de geschiedenis. Het Verlichtingsdenken heeft de mens met andere woorden tot een ongekend zwaarbewapende barbaar gemaakt, een wezen dat alles beheerst behalve zichzelf."

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 04 juni 2004 @ 23:45:
"Welke zijn die kwade drijfveren? Het zijn er te veel om op te noemen. Elke opsomming zou dan ook onvolledig zijn. Niettemin worden vanouds door vele conservatieven zeven kwade aandriften in het bijzonder benadrukt, die in ieder van ons van nature schuilen. Traditioneel worden ze aangeduid als hoogmoed, hebzucht, wellust, toorn, gulzigheid, afgunst en traagheid. Men noemt hen de zeven wortel- of hoofdzonden,17 niet zozeer omdat ze de ergste vormen van
het kwaad in de mens representeren, alswel omdat het de kwade affecten zijn waaruit alle andere ondeugden voortvloeien: moeders, met elk vele dochters."

Laten we uit dat rijtje van kwade aandriften wellust en hoogmoed nemen: wat is er mis met wellust, waarom is geil zijn slecht? Heeft de geilheid van individuele mensen een objectief aantoonbare negatieve invloed op de samenleving, of is geilheid slecht omdat dat in e.o.a. religieuze tekst beweerd wordt? Als geilheid vanuit een religieus standpunt veroordeeld wordt, getuigt dat dan niet van een enorme hoogmoed t.o.v. mensen die die religie niet aanhangen?

Dat nutsmaximalisatie en self-interest de basis vormen voor ons economisch systeem is dan ook niet wat de conservatief ter discussie wil stellen. De conservatieve kritiek op het kapitalistisch systeem gaat namelijk dieper dan de Keynesiaanse of de socialistische aangezien zij zich richt op het doel wat de markteconomie wil bereiken, en niet op de middelen.

Socialisme gaat een tikkeltje verder dan alleen de middelen (modus operandi) van het kapitalisme bestrijden.

De conservatieve notie krijgt invulling door de vraag te stellen of het vervullen van passies, driften of preferenties wel zo begerenswaardig is. Het stelt daarmee het fundament van het kapitalistisch systeem ter discussie. Is iemand die continu bezig is zijn driften, behoeftes of kwade aandriften te vervullen wel waarlijk vrij? In de ogen van de conservatief in ieder geval niet. De mens heeft zichzelf op dat moment niet meer in de hand.

Het punt is dat het conservatisme toegeeft dat het natuurlijke driften in de mens wil remmen en vervangen door een niet-natuurlijke, gefabriceerde moraal. Elke weldenkende soclialist en liberaal wil dan graag weten waar de conservatief de autoriteit vandaan haalt om te stellen dat zijn morele bedenkseltjes zo fundamenteel beter zijn dan de objectieve ethiek de het verlichtingsdenken probeert op te bouwen.

"Is dat erg? Volgens de conservatieven wel. Het vormt zelfs de grootste bedreiging voor de mensheid anno nu. Het Verlichtingsdenken heeft de mens enerzijds bevrijd van de innerlijke morele censor, die volgens vroegere generaties nodig was om hem op het rechte pad te houden en zo beschaving, menselijkheid en vrijheid mogelijk te maken."

Reactionairen hebben de neiging om alle moraal die niet overeenkomt met hun eigen traditionalistische, autoritaire ideëen daarover als niet-bestaand te bestempelen. De mensheid is niet bevrijd van zijn morele censor, de moraal is veranderd, in iets nieuws geëvolueerd. Het is niet meer dan pure arrogantie te beweren dan de moderne mens geen geweten meer kent omdat hem dat niet is aangepraat door de kerk, de voetbalclub of het leger.

[Cookie]

[...] of het leger.

Beetje slecht voorbeeld in dit verband .

[Verwijderd]

testcase schreef op 05 juni 2004 @ 16:15:
Beetje slecht voorbeeld in dit verband .

Met opzet, een beetje stof tot nadenken

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 05 juni 2004 @ 15:06:
[...]


Laten we uit dat rijtje van kwade aandriften wellust en hoogmoed nemen: wat is er mis met wellust, waarom is geil zijn slecht? Heeft de geilheid van individuele mensen een objectief aantoonbare negatieve invloed op de samenleving, of is geilheid slecht omdat dat in e.o.a. religieuze tekst beweerd wordt? Als geilheid vanuit een religieus standpunt veroordeeld wordt, getuigt dat dan niet van een enorme hoogmoed t.o.v. mensen die die religie niet aanhangen?

"De wellust is niets anders dan geilheid, hitsigheid, bronstigheid."

Verzin daar zelf de gevolgen maar van, wellicht niet met de dood tot gevolg, maar zonder enige rem zou ik het vervallen in verregaand onzedelijk gedrag toch wel als kwalijk willen bestempelen

"hoc loco is niet zozeer van belang of deze zeven nu wel of niet de voornaamste kwade andriften in ’s mensen inborst zijn, alswel of de mens van nature met kwalijke aandriften als de enoemde is behept. De zeven hoofdzonden zijn hier voornamelijk opgevoerd als concrete oorbeelden, teneinde de notie van ’het kwaad’ aanschouwelijker te maken."

Het gaat Kinneging dus niet zozeer om deze voorbeelden in concreto, maar om wat zij in feite illustreren. De van nature aangeboren neiging van de mens tot het kwaad.

[...]


Socialisme gaat een tikkeltje verder dan alleen de middelen (modus operandi) van het kapitalisme bestrijden.

Dat hangt van jou definitie van middelen af. Het socialisme richt zich op productie en distributie van welvaart, de producerende mens staat bij Marx sociaal en de onrechtvaardige wijze van welvaartsallocatie is een van de belangrijkste speerpunten. Dit zijn hoe je het ook wendt of keert effiency argumenten, ze trekken enkel de effectiviteit van het systeem in twijfel maar ook niet meer dan dat.

De kritiek van het conservatisme gaat fundamenteel dieper door niet de effectiviteit van het systeem wat betreft nutsmaximalisatie in twijfel te trekken, maar de achterliggende ideologie. Is het wel goed dat je mensen in staat stelt ad hoc de primaire lusten en driften te bevredigen? In de ogen van de conservatief wordt er door dit systeem een structurele vorm van onvrijheid gecreeerd omdat een individu zonder inner-check geregeerd wordt door zijn primaire driften en dus nooit echt zelf keuzes kan maken. Hij is immers aan zijn aangeboren drang overgeleverd.

[...]


Het punt is dat het conservatisme toegeeft dat het natuurlijke driften in de mens wil remmen en vervangen door een niet-natuurlijke, gefabriceerde moraal. Elke weldenkende soclialist en liberaal wil dan graag weten waar de conservatief de autoriteit vandaan haalt om te stellen dat zijn morele bedenkseltjes zo fundamenteel beter zijn dan de objectieve ethiek de het verlichtingsdenken probeert op te bouwen.

Het conservatisme wil inderdaad de natuurlijk driften temperen omdat het volgen van die driften onvrijheid tot gevolg heeft. De conservatief heeft voor dit standpunt evenmin autoriteit nodig als de socialist die de moraal aan de staat wil ontlenen, of als de liberaal welke de nutsmaximalisatie als enige moraal ziet.

Er wordt daarnaast niet gesteld op wat voor manier het individu zich zou moeten gedragen, enkel dat er een systeem wordt opgebouwd van inner-checks wat de mens in staat stelt weerstand te bieden aan de neiging naar het kwaad. Verder zou ik willen weten wat er behalve de natuurwetenschappelijk methode zo objectief is aan het verlichtingsdenken? Kun je me de objectieve elementen aanwijzen wanneer Locke spreekt over zijn tabula rasa, of Rousseau in zijn bewering dat alle mensen van nature goed zijn? Het conservatisme haalt zijn kritiek enerzijds uit de Westers-Christelijke traditie, en voor de seculieren geldt dat zij zich doorgaans beroepen op de Klassiek traditie. Beide is natuurlijk ook mogelijk.

[...]


Reactionairen hebben de neiging om alle moraal die niet overeenkomt met hun eigen traditionalistische, autoritaire ideëen daarover als niet-bestaand te bestempelen. De mensheid is niet bevrijd van zijn morele censor, de moraal is veranderd, in iets nieuws geëvolueerd. Het is niet meer dan pure arrogantie te beweren dan de moderne mens geen geweten meer kent omdat hem dat niet is aangepraat door de kerk, de voetbalclub of het leger.

De moraal is wel degelijk verdwenen van het publiek toneel, in ieder geval wel wanneer je spreekt over moraal en geweten als ware het inner-checks. Er is sprake van devolutie enkel en alleen al omdat het niet iets nieuws is, wat de verlichtingsdoctrine ons bracht. Het toegeven aan dergelijke oerdriften werpt de mens op moreel gebied namelijk terug naar de prehistorie doordat er nagenoeg geen rem meer zit op de mate waarin mensen zich laten leiden door hun natuurlijke aandrift tot het kwaad.