(Nb: Enerzijds worden ze geheel vrij gelaten 'wat wil je over paarden leren' en anderzijds moeten ze toch de gestelde kerndoelen van het eindexamen halen?)'School is voor kinderen vreselijk saai'toon volledige bericht
Bron: De Volkskrant
Door: Margreet Vermeulen
AMSTERDAM - 'Ga zitten. Pak je boek. Hou je mond. Draai je om. Noteer je huiswerk.' Dat systeem werkt niet meer volgens oud-rector Wil Segeren, initiatiefnemer van een geheel nieuwe onderwijsvorm in Tilburg. Alles gaat op de schop. 'Huiswerk is vondst van leraren die hun lesje niet afkrijgen'
In De Nieuwste School in Tilburg krijgen alle leerlingen een eigen bureautje. Met een snelle computer. Met een lade voor hun spulletjes. Ze 'werken' elke dag van negen tot half vijf. Huiswerk is taboe. En of ze het vmbo- of vwo-niveau aankunnen, bepalen ze zelf.
Science fiction? Nee, de degelijke, katholieke Brabantse scholenvereniging Ons Middelbaar Onderwijs (OMO), is de bedenker en uitvoerder van dit revolutionaire schoolconcept. Vanaf volgend schooljaar krijgen 150 brugklassers in Tilburg de kans hun eigen onderwijs vorm te geven. Alles gaat op de schop: het klaslokaal, de klassieke docent, de stapels boeken, overhoringen en proefwerken.
Wil Segeren, oud-rector en voorzitter van de OMO-scholengroep Het Plein, is een van de bedenkers van het experiment. Het bestaande schoolsyteem staat volgens hem onder grote druk.
'School is voor deze generatie kinderen vreselijk saai. Ze hebben onrust. Ze willen praten als het hén uitkomt. Ze willen leren wat zíj belangrijk vinden. En dat halen ze 's avonds van internet. Dat vragen ze heus niet aan de meester.'
Geen wonder dat het voortgezet onderwijs steeds meer tijd kwijt is aan ordeproblemen, redeneert Wil Segeren.
'Ga zitten. Pak je boek. Hou je mond. Draai je om. Noteer je huiswerk. Er gaat zoveel tijd verloren. De kinderen hangen achterover. De leraar werkt zich een slag in de rondte. We zijn op de verkeerde weg. En dit is beslist niet het enige experiment. Overal is men bezig met het denken over nieuwe onderwijsvormen.'
Hoe krijg je leerlingen gemotiveerd?
'Door ze de vrijheid te geven zelf de lesstof te bepalen. Het einddoel staat vast: het eindexamen. Maar kinderen kunnen zich de kennis en kunde om het diploma te halen ook eigen maken door antwoorden te zoeken op vragen die zíj interessant vinden.'
Wat doe je als een leerling alleen geïnteresseerd is in paardensport en jongens?
'Als je alles van paarden weet, van hun stofwisseling tot en met hun bewegingstechniek en hun natuurlijke leefomgeving, dan weet je verdomd veel. Wij vragen de leerling alleen: wat wil je leren over paarden? Hoeveel dagen heb je nodig om de antwoorden te vinden? Als die termijn is verstreken, bespreek je samen met een docent het resultaat. Niet het boek, niet de docent maar internet wordt de belangrijkste informatie-bron.'
In een klas zitten is misschien toch gezelliger?
'Ja. De gezelligheid van een klas willen we behouden. Daarom formeren we groepen van tien à vijftien kinderen die de hele middelbare-schoolperiode bij elkaar blijven. Ze mogen zelf weten met wie ze een opdracht uitvoeren. Alleen of met een groepsgenoot. Of misschien wel met een paar kinderen van een ander groepje.'
Hoe voorkom je dat kinderen bij de popmuziek en paarden blijven steken?
'We zullen regelmatig informerende en motiverende bijeenkomsten houden. Om de nieuwsgierigheid van kinderen te prikkelen zullen we experts uitnodigen om te vertellen over hun vakgebied. We hebben al een columniste gevonden die zal praten over taal, literatuur en de krant. Maar als het over auto's gaat, komt de garagehouder van om de hoek.'
Is zo'n aanpak wel geschikt voor alle kinderen?
'Ik denk van wel. De bestaande aanpak is dat in ieder geval niet. De doorsnee-leerling hangt tegenwoordig passief achterover en moet met kunst- en vliegwerk bij de les gehouden worden. En we wéten dat het anders kan. Een aantal van onze scholen organiseert techniek-projecten waarbij de leerlingen zelf aan de slag moeten. Dat zijn klassen met zestig leerlingen. Men verklaart je voor gek. Maar het werkt wel. Op het moment dat ze ergens in geïnteresseerd zijn, heb je geen ordeproblemen.'
Wat is er mis met huiswerk?
'Huiswerk is een uitvinding van docenten die hun lesje niet afkrijgen. We vinden regelmaat erg belangrijk. Geen tussenuren. Elke dag dezelfde begin- en eindtijd. En als je naar huis mag, is het werk voor die dag af.'
Hoe wordt bepaald of de kinderen op vmbo-, havo- of vwo-niveau werken?
'Dat doen ze zelf. Het Cito maakt voor ons tussentijdse toetsen. Dan kunnen de leerlingen zelf testen op welk niveau ze zitten. Voor het ene vak is dat misschien vmbo-niveau en het andere vak vwo-niveau.
'Ze kunnen voor elk vak kiezen welk soort examen ze doen: van vwo tot vmbo. Een alfa-kind doet dan bijvoorbeeld het vwo-examen voor de talen en het vmbo-examen voor wiskunde.
'Het huidige schoolsysteem remt kinderen af. Waarom mag een vmbo'er die excelleert in wiskunde in dát vak geen vwo-examen doen? En omgekeerd. Waarom moet een vwo'er die struikelt over wiskunde voor álle vakken terug naar het havo-niveau? Verspilling van talent. Daar helpen we onze kenniseconomie niet verder mee.'
Docenten klagen steen en been dat telkens alles anders moet. Zijn er wel leraren die hier trek in hebben?
'Nou en of. We hebben méér kandidaten dan er plaatsen zijn. Die vernieuwingsoperaties waarover het onderwijs klaagt, zijn van bovenaf opgelegd. Deze experimenten zijn bedacht door betrokkenen zélf. Door mensen die begaan zijn met kinderen en hun leerproces. Dat is echt iets totaal anders.'
Tegenwoordig hoor je ze steeds vaker roepen dat het onderwijs qua inhoud (!) niet meer voldoet en dat leerlingen zelf moeten kiezen wat ze willen leren, in de veronderstelling dat ze meer gemotiveerd zijn als ze iets willen 'ontdekken'. Het miskent m.i. twee aspecten:
i) Veel van de vakken die nu in het onderwijs zitten heb je echt nodig (denk aan Wiskunde, Vreemde Talen, Economie, Geschiedenis). Die mogen dan misschien wel saai zijn maar zeker niet onmisbaar.
ii) Ze vergeten even dat leerlingen nog best wat vrije tijd hebben. De ouders kunnen hun kinderen prima stimuleren om zich naast hun school verder te ontwikkelen (denk aan een bijbaantje, sportclub, kookles etc). Dat hoeft toch niet gedurende de tijd op school?
Waar ik wel voor ben is dat er meer vrije keuzevakken moeten komen in het middelbaar onderwijs. Zoals in het Amerikaanse systeem waar ze dat veelal kennen + voor gemotiveerde studenten ook 'advanced classes' hebben.