De oneindigheid van het universum

[Verwijderd]

Voor zover ik weet dijt het type universum waarin wij 'wonen' (een plat universum) oneindig uit. Bij een bol universum zou je uiteindelijk weer bij je beginpunt uitkomen en bij een hol universum zou er een soort 'rand' moeten zijn. Maar voor nu even terug naar het platte universum. Als dit steeds groter wordt, dan zou er toch een oneindige massa omheen moeten zitten? Dit zou weer beteken dat alles mogelijk zou moeten zijn? Of zit ik hier ergens verkeerd

[ Voor 6% gewijzigd door Verwijderd op 04-04-2004 00:41 . Reden: typo's ]

[Major 7]

Voor zover ik begrepen heb is het universum niet plat.
Als je het zou beschouwen als het 4-dimensionele equivalent van een bol dan heb je een 3D-ruimte zonder grenzen die echter niet oneindig groot is.
Echter omdat ene meneer Einstein vond dat we in een 4D-ruimte/tijd-continuum leven neem ik aan dat deze 4D-"ruimte/tijd" gekromd is in een 5e dimensie.
Ik ga er van uit dat om 4 dimensies te krommen er een één hogere dimensie nodig is.
Helaas heb ik dit tot op heden niet kunnen checken met iemand die hier voldoende van begrijpt.

Maar om op je vraag terug te komen Wat bedoel je met omheen ?
Stel er zou ruimte omheen zitten, ruimte is geen massa.
Het zou misschien makkelijker worden als je een bol beschouwd:
Een bol heeft een 2D-oppervlak. Dat heeft een bepaalde grootte, maar geen grens.
Wat is er nu omheen ?
Nou in de 2e-dimensie niets. Alleen maar 3e-dimensie.

Dus wat is er nou om ons universum heen? Niets in de dimensie waarin ons universum bestaat.

Echter als je wilt nadenken over dat alles mogelijk is dan heb ik nog wel een idee voor je:
In een bloknote zitten (niet oneindig) veel blaadjes: in een 3D-ruimte kunnen (wel) oneindig veel 2D-oppervlakken.

+1

In een 4D-"ruimte" kunnen dus oneindig veel 3D-ruites zitten.
Waarin alle mogelijkheden zouden kunnen bestaan.
Theoriën die hier over gaan heten de many worlds theoriën.
Deze zijn welliswaar enigszinds verdacht.
In de quantimfysica blijkt dat dit een niet afdoende oplossing is.
Ikzelf ga er vanuit dat er sprake is van superdeterminisme.
Maar goed, denk er niet teveel over na, dat kost je je nachtrust (haha).

[GeeBee]

Om iets te krommen is er in elk geval minstens één extra dimensie nodig.
Stel dat je een ijzerdraadje (1D) op tafel legt, daarna maak je er een kleine knik in en je legt m terug op tafel (2D). De wezens in dat 1D ijzerdraadjes-universum hebben alleen weet van R1, dus die zien die knik niet en leven tevreden verder in hun 2D gekromde 1D ruimte.
Maar voor hetzelfde geld maak je er nóg een knik in zodat een uiteinde van het ijzerdraadje omhoog (3D) komt te staan. Je hebt nu een 3D gekromde 1D universum. Nog steeds snappen die wezens dat niet.
De 2D wezens die in het tafel-universum wonen, zien het ijzerdraadje opeens ophouden en zien dus een grens aan dat ijzerdraadje.
De vorm maakt dus niet uit voor de wezens in de ijzerdraad, die zien altijd een 1D wereld.

De vraag is: wat is de lengte van het ijzerdraad?
Het kan een lijn-ijzerdraad zijn in de wiskundige zin (zonder einden), maar het kan ook een cirkel zijn. Een cirkel is niet oneindig groot, heeft geen eind, maar is wel begrenst. Je kunt immers een punt wel of niet op de cirkel zetten.
Punten buiten de cirkel hebben voor de 1D-wezens geen betekenis want die zien ze niet, óp de cirkel zien ze ze wel.

Een lijn is ook begrenst (in dezelfde zin van wel/niet op de lijn), heeft ook geen einden, maar is wel eindeloos lang.

Zo kan ons universum eindeloos zijn, maar toch begrenst. Er kunnen buiten ons universum dingen zijn die we niet kunnen zien omdat ze in een hogere dimensie buiten ons universum zijn geplaatst.

beetje off-topic, maar wel leuk om verder te redeneren:
Het wordt leuk als je geen lijn of cirkel neemt maar een een willekeurige slingerlijn op papier tekent die zichzelf kruist. De wezens op die 2D gekromde 1D slinger kunnen nu op een snijpunt 2 kanten op en kunnen via de lus weer op hetzelfde punt uitkomen of lange slingers afsnijden en ergens eerder aankomen dan hun vriendjes die een andere weg nemen. Ze hebben een wormhole ontdekt

[Christiaan]

Major7 schreef op 04 april 2004 @ 01:02:
Voor zover ik begrepen heb is het universum niet plat.
Als je het zou beschouwen als het 4-dimensionele equivalent van een bol dan heb je een 3D-ruimte zonder grenzen die echter niet oneindig groot is.
Echter omdat ene meneer Einstein vond dat we in een 4D-ruimte/tijd-continuum leven neem ik aan dat deze 4D-"ruimte/tijd" gekromd is in een 5e dimensie.
Ik ga er van uit dat om 4 dimensies te krommen er een één hogere dimensie nodig is.

Dat klopt wel ongeveer, alleen veroorzaakt gravitatie een kromming in de voor ons bekende vier dimensies, niet in een extra vijfde. De wiskundige Kaluza opperde dat ook electromagnetisme een dimensie nodig heeft om te krommen en opperde een vijfde dimensie. Dat deed hij door zijn paper naar Einstein te sturen, die het liet publiceren.

Stringtheorie vereist een verdere zes dimensies. Deze bevinden zich op ieder punt in de ruimte in opgevouwen milliscule bolletjes (veel kleiner dan atomen). Of dit ook echt zo is is maar de vraag, maar stringtheorie voorspelt (en vereist) het in elk geval.

[Verwijderd]

GeeBee schreef op 04 april 2004 @ 09:15:
Zo kan ons universum eindeloos zijn, maar toch begrenst. Er kunnen buiten ons universum dingen zijn die we niet kunnen zien omdat ze in een hogere dimensie buiten ons universum zijn geplaatst.

Met 'eindeloos' bedoel je hier toch 'eindeloos' als in 'daar komen we voor de rest van het natuurlijke bestaan van het menselijke ras nooit', anders zou het een beetje paradox zijn..

Maar even terug naar die dimensies en de superstring theorie. Ik heb eens gezocht naar een 'chart' met dimensies waarvan wetenschappers denken dat ze bestaan. Ik heb dat niet gevonden, terwijl ik zeker weet dat ik het eens eerder op het net heb gezien.

Wat ik wel vond is het de superstring(deeltjes) theorie zoals hij nu is

[GeeBee]

Verwijderd schreef op 04 april 2004 @ 10:56:
[...]


Met 'eindeloos' bedoel je hier toch 'eindeloos' als in 'daar komen we voor de rest van het natuurlijke bestaan van het menselijke ras nooit', anders zou het een beetje paradox zijn..

Hoezo paradox?
Waarom zou ons universum niet echt zonder einde kunnen zijn, alleen begrenst door de voor ons zichtbare dimensies?

[blobber]

Verwijderd schreef op 04 april 2004 @ 10:56:
[...]
Met 'eindeloos' bedoel je hier toch 'eindeloos' als in 'daar komen we voor de rest van het natuurlijke bestaan van het menselijke ras nooit', anders zou het een beetje paradox zijn..

Wat denk je waarom we nog steeds de 3k achtergrondstraling van de Big bang ontvangen uit alle richtingen?Omdat het heelal oneindig is, maar begrensd , het kan, net als wij, niet ontsnappen

[Strider]

Hoe langer je hier overna denkt hoe gekker je wordt

[Verwijderd]

GeeBee schreef op 04 april 2004 @ 11:41:
[...]

Hoezo paradox?
Waarom zou ons universum niet echt zonder einde kunnen zijn, alleen begrenst door de voor ons zichtbare dimensies?

Ik bedoelde het feit dat je zei dat het universum oneindig was, maar toch begrenst. Dat gaat mij even net iets te ver

[GeeBee]

Een lijn is oneindig is de richting van de lijn zelf, maar begrenst in de richting daar dwars op. 1D-wezens kunnen niet van de lijn af, het is hun grens. Zij kunnen niet ontsnappen uit hun 1D-universum richting 2D (over de tafel) en 3D (de kamer).
De dikte van de lijn (wiskundig gezien oneindig dun) zegt niets over de lengte ervan.

Vergelijkbaar zou ons heelal een 3D-ruimte kunnen zijn waar we niet uit kunnen richting 4D en hoger, maar dat zegt niets over de "lengte" van ons heelal. Die zou best oneindig kunnen zijn.

[Verwijderd]

Het is me nu veel duidelijker... bedankt

Nog een vraag:

Als in 'ons' universum reizen met de snelheid van het licht onmogelijk is (doordat de massa toeneemt naarmate je sneller gaat) zo dit dan in andere universums met meer tijddimensies en minder ruimtedimensies wel mogelijk zijn?

[GeeBee]

Geen idee.
Voor zover ik het weet zijn de waardes van de natuurconstanten, en daarmee de structuur van het heelal en de natuurwetten, vastgelegd bij de oerknal.
Of in een ander universum dezelfde wetten gelden weet ik niet.
Zijn er andere universa mogelijk met andere natuurconstanten?
Zijn er andere universa mogelijk met andere natuurwetten, zodat v>c wel mogelijk is?

Verder vind ik ruimte-dimensies en tijd-dimensies van een andere orde.
In de ruimte kunnen we heen en weer, in de tijd alleen vooruit.

[ Voor 17% gewijzigd door GeeBee op 04-04-2004 16:35 ]

[Verwijderd]

GeeBee schreef op 04 april 2004 @ 16:33:
[...]
Verder vind ik ruimte-dimensies en tijd-dimensies van een andere orde.
In de ruimte kunnen we heen en weer, in de tijd alleen vooruit.

Daar heb ik ook iets over gelezen. Het is het simpelste uit te leggen op deze manier: Je neemt een schoenendoos en verdeelt deze in twee compartimenten doormiddel van een schot. Als je het ene compartiment vult met rook en het schot wegtrekt, verspreidt de rook zich door de hele doos. Hoe lang je ook wacht, de rook gaat niet terug naar het ene compartiment zodat je het schot er weer voor kan zetten en zo weer twee gescheiden compartimenten maakt. Dit lijkt me erg logisch, ik vraag me af waarom ze er zo'n ingewikkelde uitleg omheen hebben verzonnen .

[Opperhoof]

k weet niet of er hier nog mensen zijn die de "kijk" lezen,.. (ik wel )
in het laatste nummer staat wel een interessant (iet wat vergezocht) stukje over het universum, zal ff kijken dalijk of het ook ergens op inet staat

[Verwijderd]

Ik heb dat volgens mij al eens in een ouder nummer gelezen, maar ik heb laatst m'n kamer opgeruimd en toen heb ik ook al m'n oude Kijk nummers weggegooid

[Zoijar]

Verwijderd schreef op 04 april 2004 @ 16:39:
Daar heb ik ook iets over gelezen. Het is het simpelste uit te leggen op deze manier: Je neemt een schoenendoos en verdeelt deze in twee compartimenten doormiddel van een schot. Als je het ene compartiment vult met rook en het schot wegtrekt, verspreidt de rook zich door de hele doos. Hoe lang je ook wacht, de rook gaat niet terug naar het ene compartiment zodat je het schot er weer voor kan zetten en zo weer twee gescheiden compartimenten maakt. Dit lijkt me erg logisch, ik vraag me af waarom ze er zo'n ingewikkelde uitleg omheen hebben verzonnen .

Dat gaat over entropie, dat is iets anders, dat heeft niets met tijd te maken. En in principe kan die rook wel weer terug, de kans is alleen zo klein dat het vrijwel nooit zal gebeuren. Maar elke verdeling van rook na het opentrekken van het schot is weer minder waarschijnlijk dan deeen tweedeling...

Ik vond die uitleg van een ballon erg goed. Stel het universum is het oppervlak van een ballon, dan is het eindig maar niet begrensd (ik lees steeds oneindig, maar begrensd hierboven, volgens mij gaat het juist om precies het omgekeerde, niet begrensd maar wel eindig). Als je daar dan stippen op tekent, bv galaxies oid, en de ballon op blaast, dan bewegen al die stippen van elkaar af. Alle punten bewegen dus van elkaar af. Er is dan ook geen centrum.

[Verwijderd]

Zoijar schreef op 04 april 2004 @ 16:48:
[...]
Ik vond die uitleg van een ballon erg goed. Stel het universum is het oppervlak van een ballon, dan is het eindig maar niet begrensd (ik lees steeds oneindig, maar begrensd hierboven, volgens mij gaat het juist om precies het omgekeerde, niet begrensd maar wel eindig). Als je daar dan stippen op tekent, bv galaxies oid, en de ballon op blaast, dan bewegen al die stippen van elkaar af. Alle punten bewegen dus van elkaar af. Er is dan ook geen centrum.

En dan zijn we weer terug bij de inflatie theorie van het uitdijende universum. Dus over vele miljarden jaren kunnen 'wij' misschien wel geen eens andere sterren meer zien (laat staan er naar toe gaan)?

[Zoijar]

Verwijderd schreef op 04 april 2004 @ 16:54:
En dan zijn we weer terug bij de inflatie theorie van het uitdijende universum. Dus over vele miljarden jaren kunnen 'wij' misschien wel geen eens andere sterren meer zien (laat staan er naar toe gaan)?

Wie weet...

Een oneindig universum is in ieder geval absurd (voor mij). Hoe kan iets oneindigs ontstaan? Je kan het niet maken, want dan ben je nooit klaar. Zelfs zonder tijd, is het gewoon nooit af, er moet er altijd "nog eentje meer bij". Dus moet het er in zijn geheel plotseling zijn. Dus *poof* oneindig universum...dat vind ik moeilijk om aan te nemen. Maar het zou kunnen...

Een begrensd universum vind ik ook absurd. Dan zou je op de rand kunnen komen, en daar niet verder kunnen gaan. Een soort muur, en wat is er dan na die muur? Opgesloten in een omhulsel. Maar het zou kunnen...

Je krijgt dan 4 mogelijke combinaties:

oneindig-begrensd: kan ik me moeilijk voorstellen, kan het uberhaupt wel? Ik zou denken aan een asymptotische lijn. Je kan oneindig lang verder lopen, maar de grens zit in de limiet. Vaag voor te stellen, lijkt me iets vreemds...

eindig-begrensd: Gewoon een vierkant oid. Waarom niet, misschien wel een heel groot vierkant. Maar wegens mijn argument boven over begrensd zijn of niet, lijkt dit me ook vreemd.

oneindig-onbegrensd: een vlak. Wegens de moeilijkheid van het laten onstaan van oneindigheid lijkt dit me ook vreemd.

eindig-onbegrensd: oppervlakte van een bol. Er zijn geen grenzen, en toch is de oppervlakte eindig (ik meen 4*pi*r^2...). Dit lijkt me heel aannemelijk, immers lijkt het best wel op de manier hoe wij hier op aarde leven.

[GeeBee]

Ergens van af gaan is iets anders dan over de rand gaan.
Ik kan de punt van mijn potlood van het papier halen, zonder dat ik over de rand van het papier ga. Ik til gewoon mijn potlood op.
Helaas voor hun kunnen 2D-wezens niet op die manier uit hun universum ontsnappen, dus is hun universum begrenst. Ze zitten vast aan hun 2 dimensies. Het papier op zich kan vervolgens best oneindig groot zijn.

Stel dat er meerdere ruimte-dimensies zijn, wij kunnen daar niet heen vanuit onze 3D-wereld. Wij zitten vast aan onze 3 dimensies.

[Verwijderd]

GeeBee schreef op 04 april 2004 @ 18:28:
[...]
Stel dat er meerdere ruimte-dimensies zijn, wij kunnen daar niet heen vanuit onze 3D-wereld. Wij zitten vast aan onze 3 dimensies.

Zijn er ook theoriën die voorspellen wat er gebeurd met een mens dat van drie dimensies naar bijvoorbeeld twee of vier (ruimte) dimensies gaat? (als we aannemen dat dit überhaupt mogelijk is)

[ Voor 1% gewijzigd door Verwijderd op 04-04-2004 18:36 . Reden: typo's ]

[Zoijar]

GeeBee schreef op 04 april 2004 @ 18:28:
Ergens van af gaan is iets anders dan over de rand gaan.
Ik kan de punt van mijn potlood van het papier halen, zonder dat ik over de rand van het papier ga. Ik til gewoon mijn potlood op.
Helaas voor hun kunnen 2D-wezens niet op die manier uit hun universum ontsnappen, dus is hun universum begrenst. Ze zitten vast aan hun 2 dimensies. Het papier op zich kan vervolgens best oneindig groot zijn.

Nee, het gaat om het totaal. Dus je potlood van het papier halen is geen goed voorbeeld, want dat kan niet. Als dat wel kan is er dus blijkbaar een grotere ruimte, en heb je het niet meer over hetzelfde. Ik stel dus dat oneindig groot papier absurd is.

[Lordy79]

Verwijderd schreef op 04 april 2004 @ 18:36:
[...]


Zijn er ook theoriën die voorspellen wat er gebeurd met een mens dat van drie dimensies naar bijvoorbeeld twee of vier (ruimte) dimensies gaat? (als we aannemen dat dit überhaupt mogelijk is)

Van 3 naar 2 lijkt me lastig :-)

En we zitten in feite al in de 4e dimensie. Om de '1D mannetjes in het ijzerdraad' maar weer te nemen: die bevinden zich wel in de 2e dimensie (tafel), maar ze bevinden zich altijd op 1 en hetzelfde punt in de 2e dimensie.

De vraag is of we ons kunnen verplaatsen in de 4e dimensie. Op zich denk ik niet dat dat voor ons een probleem zou moeten opleveren. De '1D mannetjes in het ijzerdraad' zouden lijkt me ook overleven als ze zich in 2 dimensies zouden kunnen bewegen.

[Lordy79]

Zoijar schreef op 04 april 2004 @ 18:39:
[...]

Nee, het gaat om het totaal. Dus je potlood van het papier halen is geen goed voorbeeld, want dat kan niet. Als dat wel kan is er dus blijkbaar een grotere ruimte, en heb je het niet meer over hetzelfde. Ik stel dus dat oneindig groot papier absurd is.

De oplossing is toch het feit dat v nooit groter is dan c ?

Daardoor zullen wij de big bang toch nooit 'inhalen' en kunnen we dus niet buiten onze ruimte kunnen komen.

Ik geloof sterk dat het opblazen van de 'ballon' (het uitdijende heelal) met c gaat en dat c steeds kleiner wordt (het is toch zo dat c iets minder groot is dan vroeger? het gaat dan natuurlijk om extreem kleine verschillen)

[GeeBee]

Over het je bevinden in een hogere dimensie:
Volgens mij is dat lastig. Een universum van een lagere dimensie is voor ons misschien wel onzichtbaar. Een lijn is in principe oneindig dun, dus een 1D-universum ook? Zo zou ons 3D-universum best oneindig dun kunnen zijn voor een 4D-wezen.

Zit ik nog even met een 2D-universum. Is een oneindig dun vlak voor ons onzichtbaar?

@Zoijar:
Ik gebruik eindig/oneindig en begrenst/onbegrenst voor aparte dingen.
Eindig/oneindig voor het al dan niet bestaan van de rand aan ons universum en begrenst/onbegrenst voor het aantal dimensies waarin je je kunt voortbewegen.
Begrenst zijn of het hebben van een rand hebben daarom niets met elkaar te maken.

[ Voor 31% gewijzigd door GeeBee op 05-04-2004 00:59 ]

[Rey Nemaattori]

GeeBee schreef op 05 april 2004 @ 00:54:
Zit ik nog even met een 2D-universum. Is een oneindig dun vlak voor ons onzichtbaar?

Alleen va de zijkanten. Als je er schuin tegen aankijkt zou een 2-d object wel iets moeten reflecteren.

[Flyduck]

Het universum is naar mijn theorie niet oneindig omdat het nooit klaar is met uitdijen, omdat er gewoon "niets" is om het uitdijen te stoppen.
Het is dus nooit af, en omdat het het nooit af is is het ook nog niet oneindig en breekt het geen natuurwetten.

Dat is mijn gedachte....

[ Voor 4% gewijzigd door Flyduck op 05-04-2004 23:21 ]

[Grijze Vos]

Een begrenzing kan best hoor. Vroeger toen dacht men dat de aarde plat was, maar hij was rond. Als je rechtdoor liep, liep je om de aarde heen en kwam je weer in hetzelfde punt uit.

Stel je nu voor dat de ruimte een bol is. Wij zitten midden in die bol. Kom je in de buurt van de rand, dan ga je mee met de kromming van de ruimte. In plaats van langs de straal van de bol af te reizen ga je steeds meer in dezelfde richting als de rand van de bol lopen. Zonder dat je het door hebt. Jouw 'ruimte-kompas' is zo in de war van de ruimte / tijd / gravitatie / (you name it) kromme, dat hij stiekem heel verkeerde waarden geeft. Je kunt dus simpelweg nooit uit die bol komen.

Lijkt me best een mogelijk theorie. Of die bol dan nou constant is, of blijft uitdijen, of uitdijt tot een bepaald punt, en dan weer langzaam kleiner wordt, en of die dan helemaal terug komt in 1 punt (zwart gat), en dan weer een nieuwe big bang maakt ofzo, dat staat allemaal niet vast. |Hij zou zelfs kunnen oscileren, who knows.

[Zoijar]

GeeBee schreef op 05 april 2004 @ 00:54:
@Zoijar:
Ik gebruik eindig/oneindig en begrenst/onbegrenst voor aparte dingen.
Eindig/oneindig voor het al dan niet bestaan van de rand aan ons universum en begrenst/onbegrenst voor het aantal dimensies waarin je je kunt voortbewegen.
Begrenst zijn of het hebben van een rand hebben daarom niets met elkaar te maken.

Ok. Ik gebruikte het zo dat, eindig/oneindig gaat over het al dan niet eindig zijn van het totale universum (alle dimensies). En begrensd/onbegrensd als het eindig/oneindig zijn voor ons, dus waarschijnlijk in een lagere dimensie.

[Verwijderd]

Flyduck schreef op 05 april 2004 @ 23:20:
Het universum is naar mijn theorie niet oneindig omdat het nooit klaar is met uitdijen, omdat er gewoon "niets" is om het uitdijen te stoppen.
Het is dus nooit af, en omdat het het nooit af is is het ook nog niet oneindig en breekt het geen natuurwetten.

Dat is mijn gedachte....

Het breekt wel natuurwetten. De wet van geboren worden en doodgaan. Daar is alles in de natuur aan onderhevig. Net als de ademhaling.. volgens jou zou een mens dus eeuwig uit kunnen ademen omdat dat geen natuurwet breekt?

Ik denk dat het zo ook met het universum is, als een ademhaling. Uiteindelijk zal het universum weer gaan krimpen en zich terugtrekken naar de oorsprong om vervolgens weer met een nieuwe ademhaling te beginnen.

[Verwijderd]

Verwijderd schreef op 11 april 2004 @ 14:33:
[...]

Ik denk dat het zo ook met het universum is, als een ademhaling. Uiteindelijk zal het universum weer gaan krimpen en zich terugtrekken naar de oorsprong om vervolgens weer met een nieuwe ademhaling te beginnen.

Hier zijn wel theorieën over, zoals bijvoorbeeld wezens die in een krimpend universum leven en dit niet eens doorhebben. Ook zouden ze het gewoon vinden dat bijvoorbeeld bomen [als ze die hebben] steeds kleiner worden inplaats van steeds groter.

Nu kan je echter weer afvragen wat nu een 'normaal' universum is... krimpend of uitdijend?

[ Voor 14% gewijzigd door Verwijderd op 11-04-2004 16:51 . Reden: typo's ]

[blobber]

Verwijderd schreef op 11 april 2004 @ 14:33:
[...]

Het breekt wel natuurwetten. De wet van geboren worden en doodgaan. Daar is alles in de natuur aan onderhevig. Net als de ademhaling.. volgens jou zou een mens dus eeuwig uit kunnen ademen omdat dat geen natuurwet breekt?

Het heelal is een zoogdier

Ik denk dat het zo ook met het universum is, als een ademhaling. Uiteindelijk zal het universum weer gaan krimpen en zich terugtrekken naar de oorsprong om vervolgens weer met een nieuwe ademhaling te beginnen.

Heb je enige concrete argumenten voor deze constatering?

[Henk007]

Verwijderd schreef op 04 april 2004 @ 16:39:
[...]
: Je neemt een schoenendoos en verdeelt deze in twee compartimenten doormiddel van een schot. Als je het ene compartiment vult met rook en het schot wegtrekt, verspreidt de rook zich door de hele doos. Hoe lang je ook wacht, de rook gaat niet terug naar het ene compartiment .

Dat is een standaard uitleg van het thermodynamische begrip entropie. De entropie is wat we in het dagelijks leven 'wanorde' noemen, met een wat duurder woord een groter aantal realiseringsmogelijkheden. Verder speelt de kans op een bepaalde toestand hierbij een rol. De kans dat alle rookdeeltjes spontaan naar de ene helft van de doos fietsen is namelijk niet nul, maar wel astronomisch klein.

[wenmaar]

Het s toch al bewezen dat het het universum zich als maar sneller uitdijt.
je zou het moeten vergelijken met een ballon in een vacuüm, de ballon wordt op een bepaald tijdstip gevuld met een gas.
De ballon blijft zich uitdijen tot het een grens heeft berijkt.

Aangezien wij die grens niet kunnen zien weten we niet wanneer het ophoud.
De achtergrond straling is als het ware het rubber van de ballon.

Let wel op want stel je zou de proef doen met 1 molecuul gas dan zou de ballon niet uitdijen dus je bent ook afhankelijk van de hoeveelheid materie.
Ook als het gas heel koud is (absoluut nul punt) dan zal de ballon ook niet uitdijen dus ben je ook afhankelijk van de hoeveelheid energie die er is.

Aangezien het universum zich nog steeds versnellend uitdijt zal er wel genoeg materie en energie aanwezig zijn om nog minimaal even lang als zijn bestaan door te gaan met uitdijen.

stel het universum is zo groot dat er niet genoeg materie of energie meer is om verder uit te dijen dan kan het zijn dat tussen de bestaande clusters materie er een absoluut vacuüm ontstaat en de clusters van elkaar gescheiden raken.
Het uitdijen houd dan nog steeds niet op en dan zou het zo kunnen zijn dat deze clusters elkaar weer tegen komen als de vijfde dimensie b.v. een cirkel zou zijn.

toch leuk om over na te denken allen zullen we er denk ik nooit achter komen.

P.s. mijn mening is dat er wel meer defensies zijn maar wij de belangrijke niet zullen ontdekken omdat we de 4 grote al kennen en de kleineren zullen we ook nog wel ontdekken maar de grotere niet zullen vinden omdat deze niet te omvatten zijn (als ze er zijn).

[blobber]

wenmaar schreef op 11 april 2004 @ 19:48:
Het s toch al bewezen dat het het universum zich als maar sneller uitdijt.

Volgens mij zijn de geleerden het er nog niet over eens of we überhaupt in een open heelal leven, laat staan of het in een versneld expanderend heelal is.

[GeeBee]

Dat hangt toch af van het aandeel zwarte materie in ons heelal?
Is er genoeg van om het heelal weer ineen te doen krimpen?

[Verwijderd]

Er is iets dat ik nog niet helemaal snap:

Als we naar de diepste regio's van het Heelal kijken zien we melkwegstelsels die ongeveer 13 miljard jaar geleden bestonden omdat het licht van toen ons nu pas bereikt.

Maar 13 miljard jaar geleden was alle materie van ons Heelal toch nog redelijk dichtbij het punt waar de Big Bang plaatsvond? Hoe kan dat licht dan 13 miljard lichtjaar afgelegd hebben als het Heelal pas na 13 miljard jaar uitzetten een voldoende grote straal heeft om die afstand af te leggen?

Trouwens nog iets heel interessants wat ik jullie W&L'ers niet wil onthouden:
http://hubblesite.org/new...ve/releases/2004/07/text/
Foto's met een resolutie tot 6200x6200 (60 MB):
http://hubblesite.org/new...e/releases/2004/07/image/

[Verwijderd]

GeeBee schreef op 12 april 2004 @ 13:57:
Dat hangt toch af van het aandeel zwarte materie in ons heelal?
Is er genoeg van om het heelal weer ineen te doen krimpen?

Daar is niet iedereen het over eens, de eens zegt dat er wel zoiets is als zwarte materie en zwarte energie, maar we hebben net nog nooit geobserveerd afaik.

[wenmaar]

Pin me er niet op vast maar ze hebben d.m.v. supernova's kunnen vaststellen dat het universum zich alleen maar sneller uitdijt.
even snel de teorie:
een supernova geeft bij het exploderen een licht flits die elkekeer dezelfde golflengte heeft.
nu bekijken ze de flitsen van verschillende supernova's die op verschillende afstanden van het punt van de oerknal staan.
een supernova die verder weg staat is eerder in tijd gebeurd omdat het licht langer nodig had om ons te berijken.
je kijkt dus verder terug in de tijd.

omdat wij ons van van ieder stelsel vandaan bewegen zal het licht iets meer richting de rode kleur verschuiven (de golflengte word langer).
hoe sneller wij van elkaar vandaan bewegen des te langer wordt die golflengte.

wat blijkt nu het licht van de verste supernova's heeft een kortere golflengte dan die van dichtbij.

dus minder ver terug in de tijd gaan we sneller uit elkaar ofwel het universum groeit als maar sneller.

als er genoeg materie was om het universum te laten krimpen dan zou je nu op zijn minst een remmend effect moeten hebben.

[blobber]

Verwijderd schreef op 12 april 2004 @ 14:41:
Er is iets dat ik nog niet helemaal snap:

Als we naar de diepste regio's van het Heelal kijken zien we melkwegstelsels die ongeveer 13 miljard jaar geleden bestonden omdat het licht van toen ons nu pas bereikt.

Maar 13 miljard jaar geleden was alle materie van ons Heelal toch nog redelijk dichtbij het punt waar de Big Bang plaatsvond? Hoe kan dat licht dan 13 miljard lichtjaar afgelegd hebben als het Heelal pas na 13 miljard jaar uitzetten een voldoende grote straal heeft om die afstand af te leggen?

Dit heeft te maken met de inflatie die in het begin van het heelal heeft plaatsgevonden, d.i. expansie van ruimtetijd met snelheden veel groter dan de lichtsnelheid (dit gaat niet tegen de Speciale Relativiteitstheorie in omdat het niet gaat over snelheden van objecten maar over de "oprekking" van ruimtetijd met deze enorme snelheden)Van de punten die met (bijna) de lichtsnelheid van ons af bewegen, ontvangen we derhalve nu pas het licht, het licht heeft ons nu pas "ingehaald", zie het als een auto die met 100 km/h op een afstandje een auto die met 99,999 km/h rijdt probeert in te halen, dat duurt een tijd

Trouwens nog iets heel interessants wat ik jullie W&L'ers niet wil onthouden:
http://hubblesite.org/new...ve/releases/2004/07/text/
Foto's met een resolutie tot 6200x6200 (60 MB):
http://hubblesite.org/new...e/releases/2004/07/image/

Ehm, ik dacht dat het het hubble deepfield was, maar het is het ultra deepfield
Ik ga even kijken

[ Voor 10% gewijzigd door blobber op 12-04-2004 16:53 ]

[Verwijderd]

Bedankt voor je uitleg, nu is het me duidelijk.

Ja, ik had al gezocht op Hubble, maar ik vind het niet. Dat van de Hubble Ultra Diep Field dateert van 9 maart jl.

[blobber]

Ja, dit zijn weer nieuwe opnamen

[Grijze Vos]

wenmaar schreef op 12 april 2004 @ 15:49:
Pin me er niet op vast maar ze hebben d.m.v. supernova's kunnen vaststellen dat het universum zich alleen maar sneller uitdijt.
even snel de teorie:
een supernova geeft bij het exploderen een licht flits die elkekeer dezelfde golflengte heeft.
nu bekijken ze de flitsen van verschillende supernova's die op verschillende afstanden van het punt van de oerknal staan.
een supernova die verder weg staat is eerder in tijd gebeurd omdat het licht langer nodig had om ons te berijken.
je kijkt dus verder terug in de tijd.

omdat wij ons van van ieder stelsel vandaan bewegen zal het licht iets meer richting de rode kleur verschuiven (de golflengte word langer).
hoe sneller wij van elkaar vandaan bewegen des te langer wordt die golflengte.

wat blijkt nu het licht van de verste supernova's heeft een kortere golflengte dan die van dichtbij.

dus minder ver terug in de tijd gaan we sneller uit elkaar ofwel het universum groeit als maar sneller.

als er genoeg materie was om het universum te laten krimpen dan zou je nu op zijn minst een remmend effect moeten hebben.

Voor de mensen die dit onderwerp interessant vinden, dit heet het Doppler effect.

Je kunt google op:
- doppler effect / doppler shift;
- red / blue shift;

Overigens, heb je een bron die vermeldt dat die beweringen die je hier maakt kloppen?

"wat blijkt nu het licht van de verste supernova's heeft een kortere golflengte dan die van dichtbij."

Voornamelijk die statement. Kzou graag een bron erbij willen hebben, want ik wist niet dat ze dat al bewezen hadden.

[blobber]

Het is ook maar de vraag hoe nauwkeurig dit wordt, je kunt supernovae alleen in dichtbijstaande sterrenstelsels waarnemen, je moet dit dus gaan extrapoleren naar het gehele (voor ons zichtbare) heelal

[Rey Nemaattori]

wenmaar schreef op 12 april 2004 @ 15:49:
Pin me er niet op vast maar ze hebben d.m.v. supernova's kunnen vaststellen dat het universum zich alleen maar sneller uitdijt.
even snel de teorie:
een supernova geeft bij het exploderen een licht flits die elkekeer dezelfde golflengte heeft.
nu bekijken ze de flitsen van verschillende supernova's die op verschillende afstanden van het punt van de oerknal staan.
een supernova die verder weg staat is eerder in tijd gebeurd omdat het licht langer nodig had om ons te berijken.
je kijkt dus verder terug in de tijd.

omdat wij ons van van ieder stelsel vandaan bewegen zal het licht iets meer richting de rode kleur verschuiven (de golflengte word langer).
hoe sneller wij van elkaar vandaan bewegen des te langer wordt die golflengte.

wat blijkt nu het licht van de verste supernova's heeft een kortere golflengte dan die van dichtbij.

dus minder ver terug in de tijd gaan we sneller uit elkaar ofwel het universum groeit als maar sneller.

als er genoeg materie was om het universum te laten krimpen dan zou je nu op zijn minst een remmend effect moeten hebben.

Even wat simpeler:

Een supernova van ver weg(supernova A) heeft roodverschuving X(bijv een 2 keer zo lange golf tov van een stilstaande supernova)

Een supernova van dichtbij(supernova heeft roodverschuiving 0.75*X(een 1,5 zo lange golf tov van een stilstaande supernova)


Je zou dus kunnen zeggen dat super A sneller weg beweegt van ons.
Maar het licht van supernova A doet er veel langer over om tot ons te komen. Wie weet staat die supernova stil tov de aarde, terwijl het licht dat al een miljard jaar(voorbeeld) oud is aangeeft dat deze supernova nogsteeds met een bepaalde snelheid voortbeweegt. Het licht van supernova B is veel jonger, slechts 500 miljoen jaar. 500 miljoen jaar geleden expandeerde het univesum al veel minder snel dan een miljard jaar geleden.

Dat afgezien van het effectdat je met een elastiek of ballon ook hebt: 2 punten op 2 cm afstand van elkaar bewegen langzamer van elkaar af dan waneer de zelfde punten 4 cm van elkaar hadden gelegen.

Alle ruimte tussen de twee punten expandeerd mee met bepaalde factor. Is de ruimte er tussen 2x zo groot dan zal het ook een 2x zo grote afstand afleggen....

[Grijze Vos]

Rey Nemaattori schreef op 12 april 2004 @ 18:15:
[...]


Even wat simpeler:

Een supernova van ver weg(supernova A) heeft roodverschuving X(bijv een 2 keer zo lange golf tov van een stilstaande supernova)

Een supernova van dichtbij(supernova heeft roodverschuiving 0.75*X(een 1,5 zo lange golf tov van een stilstaande supernova)


Je zou dus kunnen zeggen dat super A sneller weg beweegt van ons.
Maar het licht van supernova A doet er veel langer over om tot ons te komen. Wie weet staat die supernova stil tov de aarde, terwijl het licht dat al een miljard jaar(voorbeeld) oud is aangeeft dat deze supernova nogsteeds met een bepaalde snelheid voortbeweegt. Het licht van supernova B is veel jonger, slechts 500 miljoen jaar. 500 miljoen jaar geleden expandeerde het univesum al veel minder snel dan een miljard jaar geleden.

Dat afgezien van het effectdat je met een elastiek of ballon ook hebt: 2 punten op 2 cm afstand van elkaar bewegen langzamer van elkaar af dan waneer de zelfde punten 4 cm van elkaar hadden gelegen.

Alle ruimte tussen de twee punten expandeerd mee met bepaalde factor. Is de ruimte er tussen 2x zo groot dan zal het ook een 2x zo grote afstand afleggen....

Euhm, je bewering is exact het tegenovergestelde van wat degene boven je postte. Verder vraag ik me af hoe een supernova 'stil kan staan tov aarde nu', terwijl hij miljarden jaren geleden bewoog. Enig idee wat een supernova is uberhaupt? Tis niet echt een object ofzo. Maargoed, de overblijfselen van een supernova lijken me ook niet echt zomaar te stoppen, waar haal je de energie vandaan om die overblijfselen mee te stoppen, ze ondervinden bijna geen tegenkracht door het bijna-vacuum wat in de ruimte heerst, waardoor je toch echt ergens energie vandaan moet halen.

[wenmaar]

Pin me er niet op vast had ik nog gezegd maar helaas.

Even reageren dus.

Mijn bron is op dit gebied discovery chanel daar is een hele documentaire over geweest.
Einstein noemde het zijn grootste vergissing dat vacuum effect maar na zijn dood blijkt het dus toch zo te zijn.

de astronomen die dit hebben bestudeerd zijn echt niet over 1 nacht ijs gegaan en hebben er wel degelijk rekening mee gehouden hoe de supernova's zich van de aarde weg bewegen.

een supernova is een ster die implodeerd omdat het geen brandstof meer heeft en onder zijn eigen gewicht in elkaar stort.
Het mooie hiervan is dat dit alleen plaatsvind onder bepaalde omstandigheden zodat de flits ook telkens het zelfde is.
zo'n flits duurd ook maar een paar dagen dus je moet net in die richting kijken om het te kunnen waarnemen.
Maar nu hebben we computers die 2 foto's van 1 deel van het universum met elkaar vergelijken en er de mogenlijke supernova's uit kunnen halen.

Ik zal eens op internet kijken of ik er verder iets over kan vinden.

[wenmaar]

Leuk ik heb wat gevonden bij de hubblesite van Cyberblizzard kijk hier maar eens.

http://hubblesite.org/new...ve/releases/2004/12/text/

mijn uitleg was wat te simpel gedacht maar wel begrijpelijker.

[blobber]

Interessant, ik wist niet dat supernovae die zo ver weg staan nog zichtbaar zijn voor de Hubble

[ Voor 11% gewijzigd door blobber op 13-04-2004 22:57 ]

[Fr0zenFlame]

Als ik het zow allemaal lees hebben we nog flink wat uit te zoeken Wat ik een jaartje terug ongeveer gelezen heb, is dat ze bezich zijn met de opvolger van de hubbel die dieper / veder (what ever) zou kunnen kijken als dat de ruimte uit dijt...

Iemand hier meer info over?

[Rey Nemaattori]

Grijze Vos schreef op 12 april 2004 @ 19:34:
Euhm, je bewering is exact het tegenovergestelde van wat degene boven je postte. Verder vraag ik me af hoe een supernova 'stil kan staan tov aarde nu', terwijl hij miljarden jaren geleden bewoog. Enig idee wat een supernova is uberhaupt? Tis niet echt een object ofzo. Maargoed, de overblijfselen van een supernova lijken me ook niet echt zomaar te stoppen, waar haal je de energie vandaan om die overblijfselen mee te stoppen, ze ondervinden bijna geen tegenkracht door het bijna-vacuum wat in de ruimte heerst, waardoor je toch echt ergens energie vandaan moet halen.

Ten eerste wilde ik ook niet mijn voorgangers ideeën versterken maar tegen spreken.

Ten tweede is een supernova een moment opname, de reeks flitsen duren hoogsten enkele tien/honderd duizenden jaren en het uiteindelijk 'noveren' slechts een paar weken.

Echter met een bewegende supernova bedoel ik dat de locatie waar de supernova ooit plaatste vond beweegt tov de aarde. Die beweging is niet zoals de bewegign van een auto of raket, maar onstaat dus door het expenderen van de ruimte waarmee de afstanden tussen objecten groter word. Als die beweging stopt, dan is het expanderen ook gestopt. De energie hiervoor zou dan uit de aantrekkingskracht van alle materie(donkere, anti- & baryonische materie) komen.....

Door de afstand zou de verandering pas laat opgemerkt worden.


Echter kwam ik zojuist tot de conclusie dat als het expanderen stopt, het ook dichterbij(in de Melkweg zelf) merkbaar moet zijn.

wenmaar schreef op 12 april 2004 @ 21:07:
Pin me er niet op vast had ik nog gezegd maar helaas.

Even reageren dus.

Mijn bron is op dit gebied discovery chanel daar is een hele documentaire over geweest.
Einstein noemde het zijn grootste vergissing dat vacuum effect maar na zijn dood blijkt het dus toch zo te zijn.

de astronomen die dit hebben bestudeerd zijn echt niet over 1 nacht ijs gegaan en hebben er wel degelijk rekening mee gehouden hoe de supernova's zich van de aarde weg bewegen.

een supernova is een ster die implodeerd omdat het geen brandstof meer heeft en onder zijn eigen gewicht in elkaar stort.
Het mooie hiervan is dat dit alleen plaatsvind onder bepaalde omstandigheden zodat de flits ook telkens het zelfde is.
zo'n flits duurd ook maar een paar dagen dus je moet net in die richting kijken om het te kunnen waarnemen.
Maar nu hebben we computers die 2 foto's van 1 deel van het universum met elkaar vergelijken en er de mogenlijke supernova's uit kunnen halen.

Ik zal eens op internet kijken of ik er verder iets over kan vinden.

Technisch gezien bestaat een supernova uit het afstoten van (een deel van) de mantel & convectiezone door de plotseling ontwikkelde warmte energie die onstaat als de kern van een ster door zijn eigen gewicht inelkaar klapt als de fusie stopt. Deze warmte zorgt ervoor dat de temperatuur miljoenen graden hoger komt te liggen dan tijdens de hoofdfase van de ster: De helium fusie begint. De mantel van de ster dijt uit.

Als de helium 'op' is gebeurd het opnieuw: De kern klapt in elkaar en de mantel dijt uit. Helium fusie word dan Berylium of koolstof fusiee op een nog veel hogere temperatuur....

Aan de buitenzijde gaat dit proces gepaard met heldere flitsen en de uitstoot van deeltjes als neutrino's

Als het merendeel van de sterrekern gefuseerd is tot ijzer is het geen bandstof meer over: De kern klapt definitief in elkaar en daarbij komt zoveel energie vrij in de vorm van warmte, licht en neutrino's dat de buitenste lagen van de ster weggeblazen worden in een vernietigende klap.

Wat overblijft is een wittedwerg(na gloeiende kern) een neutronen ster(een radiogolven uitzendende voormalige kern met een gigantische dichtheid) of een zwart gat. En natuurlijk een uitdijende nevel van wat vroeger de mantel en convectiezone van de ster was....

[Verwijderd]

Ik las op new-scientist nog een leuk artikel:
Big Bang glow hints at funnel-shaped Universe.
Het heelal heeft de vorm van een hoorn, is het nieuwste inzicht (of theorie). Genoemd naar ons aller bekene Captain Picard
Wat ik nog steeds niet snap is wat er gebeurt als je probeert over de 'grens' van het heelal te gaan. In dit artikel wordt beschreven dat als je de hoorn 'uitvliegt' je er "vanzelf" weer invliegt, maar ik vraag me af of dat ooit wel eens berekend is. Daarnaast, wat zou er dan gebeuren als je richting de wand van de hoorn vliegt? *tunk*, of toch iets anders?

[Q-bone]

ik vind de theorie van c haald v nooit in een goede.
Elke keer als wij denken bij het "eind" te zijn, is het heelal al weer groter geworden. Steeds groter wordend kunnen wij dus ook niet berekenen waar nu de grens ligt (omdat je eerst een grens moet weten te vinden, wat dus niet mogelijk is) want je kan het groter worden niet inhalen.

En dan het balon effect, wanneer het heelal niet meer groter kan worden omdat er gewoon geen "spul" meer is om het op te vullen, is de inhoud zo gespreidt dat de ballon implodeerd.

Wij kunnen dus het groter worden niet inhalen, en als het heelal niet meer uitbreidt zal het imploderen.

[Verwijderd]

Q-bone schreef op 21 april 2004 @ 08:37:
En dan het balon effect, wanneer het heelal niet meer groter kan worden omdat er gewoon geen "spul" meer is om het op te vullen, is de inhoud zo gespreidt dat de ballon implodeerd.

Wij kunnen dus het groter worden niet inhalen, en als het heelal niet meer uitbreidt zal het imploderen.

Dat zou suggereren dat er een kracht is die er voor zorgt dat het heelal implodeert. De enige kracht die wij kennen die dit zou kunnen veroorzaken is zwaartekracht, en de discussie of er voldoende materie bestaat om die zwaartekracht op te wekken is nog in volle gang.
Dus ik weet niet hoe je erbij komt dat er 'spul' moet zijn om het heelal op te vullen, maar volgens mij heeft een groot, leeg en koud heelal een even groot bestaansrecht als een wat minder groot, iets voller en warmer heelal.

[blobber]

Er is geen "spul" nodig voor expansie, de ruimtetijd zelf expandeert, de materie niet

[Markieman]

Verwijderd schreef op 04 april 2004 @ 00:39:
... Als dit steeds groter wordt, dan zou er toch een oneindige massa omheen moeten zitten? Dit zou weer beteken dat alles mogelijk zou moeten zijn? ...

Omdat het steeds groter wordt en er een oneindige massa omheen zit is alles mogelijk?

Kun je die redenatie verklaren? Ik snap hem namelijk niet helemaal?

[Snowwie]

Het heelal zal wel degelijk een 'rand' hebben, maar deze zal je nooit kunnen passeren omdat je
dan de lichtsnelheid moet overtreffen. Het is dus eindig en oneindig tegelijkertijd.

Alleen kunnen wij niet definieren wat zich buiten die rand bevind. Deze buitenregionen kunnen we het beste omschrijven als een gebied waar zich niets
bevind, geen materie, geen tijd, geen dimensie helemaal niets. Je kunt je er dan
ook niet zijn, want dan zou jouw aanwezigheid de hele theorie ontkrachten.

[Badderbeest]

Ik stel dat ht onmogelijk is voor het universum om oneindig te zijn, ik stel dat alles ooit zal moeten zijn ontstaan, het waarom,hoe en waarom boeit me geen moer daar het irrelevant is.

De grootte van het helal MOET wel oneindig zijn daar het onmogelijk een begrenzing kan bevatten, want waar een grens is is een afscheiding de grens scheid het universum dus af van iets anders, maar iets is dus niet niets als we in iedergeval stellen dat een luchtledig vacuum zonder materie ook IETS is (ruimte dus)

samengevat waarom zou er een begrenzing zijn tussen niets en niets ?

niets is iets en iets is niets

[Henk007]

Badderbeest schreef op 21 april 2004 @ 21:01:
De grootte van het helal MOET wel oneindig zijn daar het onmogelijk een begrenzing kan bevatten, want waar een grens is is een afscheiding de grens scheid het universum dus af van iets anders, maar iets is dus niet niets als we in iedergeval stellen dat een luchtledig vacuum zonder materie ook IETS is (ruimte dus)

Dit is een voorbeeld van de problemen die zich voordoen als de mens probeert zich een voorstelling te maken van fenomenen die het voorstellingsvermogen te boven gaan. Ons wereldbeeld beperkt zich namelijk helaas maar tot de drie ons bekende dimensies plus tijd.
Een bekende analogie is die van de Platlanders. Platland kent maar twee dimensies plus tijd. Stel je nu eens een Platlander voor die op het oppervlak van een ballon woont. Zijn wereld is niet begrensd, hij loopt nergens tegen een muur of grens. Toch is zijn wereld eindig, namelijk precies het oppervlak van de ballon.
Uiteraard kun je dit soort dingen niet zonder meer extrapoleren naar één dimensie hoger, maar het geeft een idee.
[edit: Deze topic niet goed genoeg gelezen, dit concept is al meerdere keren in andere formuleringen gepost ]

[ Voor 6% gewijzigd door Henk007 op 21-04-2004 22:47 ]

[Verwijderd]

Ook denken wetenschappers dat de *bewezen* uitdijing van het universum wordt afgeremd door de zwaartekracht tussen de sterrenstelsels (logisch) maar ze worden ook van elkaar afgestoten door een 'zwarte materie' en een 'zwarte energie' die de zwaartekracht en gewone materie tegenwerken. Ook denkt men dat deze zwarte materie halo's om sterrenstelsel vormt. Wat moet ik me hierbij voorstellen?

[ Voor 5% gewijzigd door Verwijderd op 22-04-2004 01:00 ]