Het verhaal van de neuter en de fase uit het stopcontact doet totaal niet terzake bij een versterker en luidspreker. Hann1BaL trekt het trouwens volledig foutief uit z'n concept. De plus (de correcte benaming is fase) en de min (neuter) zijn wel degelijk identiek. Alleen is het potentiaal verschil ten opzichte van een persoon verschillend omdat het potentiaal ten opzichte van de aarde verschillend is. Dat betekent echter niet dat dit voor aangesloten apparaten met een gesloten circuit ook nog is! Overigens is het nog steeds bijzonder dom om de neuter aan te raken, maar dit even terzijde.
Neem bijvoorbeeld een veiligheidstransformator. Hierbij kun je gerust de één van beide aansluitingen vastnemen (maakt niet uit welke) terwijl er toch 230 Volt op staat. Dat komt omdat dit 230 Volt potentiaal ten opzichte van de andere aansluiting staat en
niet ten opzichte van de aarde. Pas als je de keten sluit door beide aansluitingen vast te nemen zul je geëlektrocuteerd worden.
Over de uitslag van luidsprekers. In rust hangt een luidspreker door de ophanging precies in het midden van zijn uitslagbereik. Dat een luidspreker schijnbaar wat verder in de ene richting kan bewegen dan in de andere wil niet zeggen dat dat ook daadwerkelijk gebeurt tijdens gebruik. Als er een postieve gelijkspanning van x Volt op de luidspreker wordt gezet, dan slaat de luidspreker naar voren uit -
exact even ver als wanneer de luidspreker eenzelfde negatieve gelijkspanning te verwerken krijgt (*). Het is niet meer dan een fabeltje dat een luidspreker "naar voren moet komen". Geluid bestaat namelijk uit wisselspanning, dus als ie naar voren gaat, gaat ie ook naar achteren.
Beschouw één enkele sinusgolf die weergegeven wordt. De eerste helft van de periode is het signaal positief, de andere helft is het signaal identiek, maar negatief. Stel bij conventie dat postief een uitslag naar voren betekent, dan zal de luidspreker eerst naar voren bewegen en daarna naar achteren om uiteindelijk terug tot de ruststand te keren. Naar de gebruiker toe komt er eerst een hoge-drukveld gevolgd door een lage-drukveld. Even tussendoor, we spreken hier wel over drukvelden, maar je moet het eerder zien als trillingen. Het is niet dat je barometer er van gaat uitslaan.
Sluit je de plus en min van de luidspreker andersom aan, dan zal eerst een lage-drukfront de persoon bereiken en dan een hogedrukfront.
Dat lijkt een principieel verschil (wat het trouwens ook is), maar... Het menselijk oor kan alleen verschillen in druk waarnemen. Niet de druk zelf (**). Dus in het geval van de sinusgolf maakt het voor het menselijke oor niets uit of nu eerst de lage-drukgolf komt of eerst de hoge. Het verschil tussen hoog en laag is in beide gevallen even groot en dat is wat wij waarnemen. Beide gevallen zullen als identiek dezelfde sinusgolf gehoord worden.
Natuurlijk zit er wel een 180° faseverschuiving op. Maar een faseverschuiving van één bron is absoluut ondetecteerbaar, zelfs voor meetapparatuur. Pas wanneer er meerdere bronnen zijn kunnen faseverschillen gedetecteerd worden:
- In het geval van meetapparatuur bijvoorbeeld het apparaat dat de sinus genereert en een microfoon die het weergegeven geluid opneemt - daartussen zal een fase verschil meetbaar zijn wanneer de luidspreker met omgekeerde plus/min aangesloten wordt.
- Voor de mens wanneer er twee luidsprekers aangesloten zijn, maar de ene volgens de conventie en de andere met de plus/min omgewisseld. De ene luidspreker zal nu de andere luidspreker compenseren. Namelijk, een groot gedeelte van de signalen in muziek zijn vrijwel identiek in beide kanalen aanwezig. Dat betekent dus dat de ene luidspreker voor hetzelfde signaal een hoge-drukfront geeft, terwijl de andere net een lage-drukveld geeft. Bij lange golven (lage tonen) zal dit effect zelfs zo sterk zijn dat ze mekaar grotendeels opheffen: Destructieve interferentie. De gebruiker zal dit evenaren als muziek waar heel weinig bass in zit. Wanneer luidsprekers in tegenfase staan in relatief kleine luisterruimtes, hoor je dit vrijwel meteen .
Dit is dan ook de
enige reden waarom een luidspreker voorzien is van een plus- en minaansluiting. Door deze simpele maar effectieve indicatie kun je makkelijk faseverschillen vermijden. Het maakt niet uit hoe je de plus en min aansluit, als je het maar consequent hetzelfde doet voor alle luidsprekers zodat ze allen in fase zijn.
Wat moeten we onthouden? Mensen horen enkel absloute drukverschillen, en ze kunnen geen faseverschuivingen waarnemen (bij één bron). De plus en min van een signaal maken dus niet uit bij één bron. Mensen kunnen wel een faseverschil waarnemen tussen meerdere bronnen, dus de plus en min zijn wel degelijk van belang in die mate dat ze gewoon overal arbitrair hetzelfde aangesloten moeten worden.
*: De stroom moet natuurlijk ook gelijk zijn omdat deze eigenlijk de magnetische kracht veroorzaakt. Maar voor de eenvoud werken we gewoon met spanningen.
**: Kanttekening: Wanneer de druk erg hoog wordt, zal het trommelvlies de druk wel degelijk waarnemen. Denk maar aan pijn in je oren bij het opstijgen met een vliegtuig. Dit wordt echter niet waargenomen als geluid. Luidsprekers kunnen ook nooit een vergelijkbare statische druk opbouwen wanneer er een gelijkspanning op gezet zou worden.
En als je nu nog steeds niet overtuigd bent... Tsjah, dan ben je waarschijnlijk zo één van die mensen die ervan overtuigd zijn dat het geluid alleen goed klinkt wanneer je ook nog eens een rode draad gedruikt voor de plus (immers die zijn geoptimaliseerd voor positieve spanningen) en een zwarte voor de min (die weer beter zijn voor negatieve spanningen).
Mocht je het nog niet doorhebben, dit is sarcasme. Maar... in de hifi-wereld gaan de idiootste geruchten
[
Voor 4% gewijzigd door
satcp op 28-01-2004 15:07
. Reden: Even de meeste typos weggehaald... ]