Het is tegenwoordig een hot item dat organisaties 'maatschappelijk/sociaal verantwoord' opereren. Het is niet eenvoudig hier een definitie van te geven, maar het komt er op neer dat men niet alleen winstbelangen nastreeft maar ook om de maatschappij (ver weg en dichtbij geeft) en daar tijd en geld aan besteedt. Recentelijk heb ik in een discussie het standpunt moeten verdedigen dat dat juist niet goed is. Dat was geen eenvoudig standpunt, maar het is vast interessant die discussie ook hier te voeren. De stelling is dat sociale verantwoordelijkheid niets meer is dan marketing. Het is opzettelijk gechargeerd.
Sociale verantwoordelijkheid is vaag gedefinieerd
Hoe bepaalt men welke mate van sociale verantwoordelijkheid wenselijk is? Is het wenselijk dat MacDonalds vet voedsel produceert als daarmee indirect mensen laat overlijden door vetzucht? Is het wenselijk dat Morris, Camel en andere sigaretten-fabrikanten producten leveren waar mensen zichzelf mee kapotmaken? En hoe zit het met de wapenindustrie? Momenteel is er geen orgaan dat bepaalt wat wel en niet sociaal wenselijk is of controleert of een organisatie wel doet wat hij of zegt. Bedrijven definieren nu vooral zelf wanneer ze sociaal wenselijk opereren, en wie controleert of wat zij zeggen ook echt gebeurt?
Sociale verantwoordelijkheid nodigt uit tot oppressie
Bedrijven die sociale functies vervullen verkrijgen daarmee ook politieke en economische macht. Indien bedrijven zich gaan bemoeien met het lesmateriaal op scholen, zoals onderwerp van een recentelijk debat, krijgen zij dan ook geen macht over wat jongeren over hen denken? En hoe zit het met bedrijven die zich inzetten voor goede doelen en vervolgens macht krijgen over die doelen (omdat zij het geld aanleveren)? Dit nodigt uit tot misbruik en onderdrukking, want geen enkel bedrijf steunt doelen die hun eigen winstgevendheid kunnen schaden.
Sociale verantwoordelijkheid en eigen belangen
Bedrijven bestaan om winst te maken, wat betekent dat men zoekt naar wegen om kosten te drukken en opbrengsten te maximaliseren. Het is niet meer dan redelijk dat bedrijven zich sociaal verantwoordelijk opstellen op die punten waar dat de winstgevend niet in gevaar brengt. Is het niet heel paradoxaal dat een organisatie als IKEA, onder het mom van sociale verantwoordelijkheid, streeft naar het vermijden van kinderarbeid maar de leveranciers vervolgens zo onder druk zet om tegen lage kosten te leveren dat ze eigenlijk geen andere keuze hebben? De enige sociaal verantwoordelijke houding is het verhogen van de prijzen, waardoor leveranciers meer vrijheid van bewegen krijgen. Maar juist die houding is onmogelijk, want IKEA moet tenslotte rendabel blijven en concurreren met andere bedrijven.
Sociale verantwoordelijkheid als imago
Bovenstaande argumenten leiden tot de conclusie dat sociale wenselijkheid een vaag begrip is dat door bedrijven zelf een invulling wordt gegeven. Niemand controleert of wat men belooft ook gebeurd. Bedrijven proberen positiever over te komen op een steeds kritischer publiek in de hoop dat zij zo meer klanten kunnen trekken. Sociale verantwoordelijkheid is een hol begrip.
Sociale verantwoordelijkheid is vaag gedefinieerd
Hoe bepaalt men welke mate van sociale verantwoordelijkheid wenselijk is? Is het wenselijk dat MacDonalds vet voedsel produceert als daarmee indirect mensen laat overlijden door vetzucht? Is het wenselijk dat Morris, Camel en andere sigaretten-fabrikanten producten leveren waar mensen zichzelf mee kapotmaken? En hoe zit het met de wapenindustrie? Momenteel is er geen orgaan dat bepaalt wat wel en niet sociaal wenselijk is of controleert of een organisatie wel doet wat hij of zegt. Bedrijven definieren nu vooral zelf wanneer ze sociaal wenselijk opereren, en wie controleert of wat zij zeggen ook echt gebeurt?
Sociale verantwoordelijkheid nodigt uit tot oppressie
Bedrijven die sociale functies vervullen verkrijgen daarmee ook politieke en economische macht. Indien bedrijven zich gaan bemoeien met het lesmateriaal op scholen, zoals onderwerp van een recentelijk debat, krijgen zij dan ook geen macht over wat jongeren over hen denken? En hoe zit het met bedrijven die zich inzetten voor goede doelen en vervolgens macht krijgen over die doelen (omdat zij het geld aanleveren)? Dit nodigt uit tot misbruik en onderdrukking, want geen enkel bedrijf steunt doelen die hun eigen winstgevendheid kunnen schaden.
Sociale verantwoordelijkheid en eigen belangen
Bedrijven bestaan om winst te maken, wat betekent dat men zoekt naar wegen om kosten te drukken en opbrengsten te maximaliseren. Het is niet meer dan redelijk dat bedrijven zich sociaal verantwoordelijk opstellen op die punten waar dat de winstgevend niet in gevaar brengt. Is het niet heel paradoxaal dat een organisatie als IKEA, onder het mom van sociale verantwoordelijkheid, streeft naar het vermijden van kinderarbeid maar de leveranciers vervolgens zo onder druk zet om tegen lage kosten te leveren dat ze eigenlijk geen andere keuze hebben? De enige sociaal verantwoordelijke houding is het verhogen van de prijzen, waardoor leveranciers meer vrijheid van bewegen krijgen. Maar juist die houding is onmogelijk, want IKEA moet tenslotte rendabel blijven en concurreren met andere bedrijven.
Sociale verantwoordelijkheid als imago
Bovenstaande argumenten leiden tot de conclusie dat sociale wenselijkheid een vaag begrip is dat door bedrijven zelf een invulling wordt gegeven. Niemand controleert of wat men belooft ook gebeurd. Bedrijven proberen positiever over te komen op een steeds kritischer publiek in de hoop dat zij zo meer klanten kunnen trekken. Sociale verantwoordelijkheid is een hol begrip.
[ Voor 3% gewijzigd door Christiaan op 21-01-2004 17:40 ]