Full frame camera advies

[YES]

Mijn vraag:
Ik overweeg een full frame camera aan te schaffen. Momenteel heb ik een Sony A6500 (APS-C) camera maar ik wil wel eens (uitgebreid) ervaren wat het verschil met een full frame sensor is.

Ik zit er zelf over te denken een budget van maximaal €1500,- aan te houden voor een body + (kit)lens waarbij refurbished en/of tweedehands zeker een optie is. Mijn idee is om beide camera's eerst naast elkaar te gebruiken en op een zeker moment een keuze te maken welke ik wil houden en welke dan dus hier op V&A gaat :-)

Ik ben benieuwd welke fullframe camera jullie zouden aanbevelen!
...

[ Voor 15% gewijzigd door YES op 29-10-2025 11:09 ]

[Bauke87]

Zou je kunnen specificeren welke objectieven je op dit moment gebruikt? Het is namelijk niet een gegeven dat je huidige objectieven gaan werken op een fullframe.

[YES]

Bauke87 schreef op woensdag 29 oktober 2025 @ 10:46:
Zou je kunnen specificeren welke objectieven je op dit moment gebruikt? Het is namelijk niet een gegeven dat je huidige objectieven gaan werken op een fullframe.

Oh, dat had ik me niet gerealiseerd.

Ik heb de Sigma 30mm F/1.4 DC DN en de Sigma Contemporary 16mm f/1.4 DC DN. Ik gebruik de 30mm veruit het meest.

[Bauke87]

YES schreef op woensdag 29 oktober 2025 @ 10:50:
[...]

Oh, dat had ik me niet gerealiseerd.

Ik heb de Sigma 30mm F/1.4 DC DN en de Sigma Contemporary 16mm f/1.4 DC DN. Ik gebruik de 30mm veruit het meest.

Helaas ga ik nu iets zeggen wat je liever niet hoort maar beide objectieven zijn gemaakt voor een aps-c sensor. Het zijn zeker twee goede objectieven maar niet geschikt voor de full frame sensor.

"Wat is het verschil tussen Sigma DC en DG?
De framemaat (DG/DC) / Gemaakt voor spiegelloos (DN)

De framegrootte van een lens geeft aan voor welk type camera de lens bedoeld is. In SIGMA-termen staat DG voor een lens die ontworpen is voor een full-framecamera, en DC voor een camera met cropsensor . Lenzen worden gemaakt voor de sensoren waarvoor ze ontworpen zijn."

[YES]

Bauke87 schreef op woensdag 29 oktober 2025 @ 10:57:
[...]


Helaas ga ik nu iets zeggen wat je liever niet hoort maar beide objectieven zijn gemaakt voor een aps-c sensor. Het zijn zeker twee goede objectieven maar niet geschikt voor de full frame sensor.

"Wat is het verschil tussen Sigma DC en DG?
De framemaat (DG/DC) / Gemaakt voor spiegelloos (DN)

De framegrootte van een lens geeft aan voor welk type camera de lens bedoeld is. In SIGMA-termen staat DG voor een lens die ontworpen is voor een full-framecamera, en DC voor een camera met cropsensor . Lenzen worden gemaakt voor de sensoren waarvoor ze ontworpen zijn."

Oké, dat maakt mijn beginvraag inderdaad anders en de investering waarschijnlijk groter. Ik ga mijn OP even aanpassen. Maakt de keuzevrijheid wel wat groter aangezien ik me niet hoef te beperken tot Sony. Heb je wat dat betreft een algemeen advies als het gaat om een full frame camera met (kit)lens tot zeg +/- €1500,-? Of kom je met een dergelijk budget nergens?

[Bauke87]

YES schreef op woensdag 29 oktober 2025 @ 11:08:
[...]

Oké, dat maakt mijn beginvraag inderdaad anders en de investering waarschijnlijk groter. Ik ga mijn OP even aanpassen. Maakt de keuzevrijheid wel wat groter aangezien ik me niet hoef te beperken tot Sony. Heb je wat dat betreft een algemeen advies als het gaat om een full frame camera met (kit)lens tot zeg +/- €1500,-? Of kom je met een dergelijk budget nergens?

Na jaren niet meer gefotogrfeerd te hebben, ben ik sinds kort eigenaar van een Nikon z6 III met 24-70 4.0 (deze is wat boven je budget). Voor een echt advies ben ik er te lang uit geweest maar er worden denk ik geen echt slechte camera's gemaakt.

[YES]

Bauke87 schreef op woensdag 29 oktober 2025 @ 11:16:
[...]


Na jaren niet meer gefotogrfeerd te hebben, ben ik sinds kort eigenaar van een Nikon z6 III met 24-70 4.0 (deze is wat boven je budget). Voor een echt advies ben ik er te lang uit geweest maar er worden denk ik geen echt slechte camera's gemaakt.

Die camera is inderdaad iets boven budget.
Ik stel de vraag ook meer om ervaringen/aanbevelingen te verzamelen, ik realiseer me ook dat er veel goede camera's op de markt zijn.

Ik heb (voordat ik wist dat mijn lenzen niet compatibel zijn) een aantal sony modellen bekeken maar op gebied van specificaties verschilt het allemaal niet zoveel dus ik denk dat ik iets meer heb aan ervaringen/beschrijvingen van anderen

[Gonadan]

@YES Welkom bij F&V. We willen je graag helpen maar de informatie waarmee we het moeten doen is wel erg summier. Feitelijk weten we nu alleen welke camera je hebt en wat je budget is.
Wat heb je zelf al gevonden en waarom wil je überhaupt naar fullframe?
Loop je nu tegen beperkingen aan waarom je denkt het nodig te hebben, of is het meer een gevoel dat het beter zou moeten zijn? (kan tegen vallen en dan is het zonde van je geld)
Wat voor fotografie doe je nu? Wat voor soort onderwerpen? Waar liggen de uitdagingen waar je qua technische mogelijkheden tegenaan loopt?

Je lijkt te willen onderzoeken of je fullframe of crop fijner vindt, maar twee willekeurige camera's naast elkaar gebruiken om te bepalen welk systeem je prettiger vindt is nogal dubieus. Alleen al binnen een merk kunnen camera's met hetzelfde sensorformaat flink verschillen, laat staan als je bij meerdere merken gaat kijken.

[YES]

@Gonadan hoi en bedankt.

Ik wil graag vergelijken. Wat ik ervan heb gelezen is fullframe beter qua licht, het vangt meer licht door de grotere sensor waardoor je bij minder licht ook grotere kans hebt op mooiere foto's. Daarbij meen ik iets gelezen te hebben over scherptediepte, dat je met fullframe sneller een kleinere scherptediepte (en meer bokeh) krijgt dan met APS-C.

Zelf had ik een aantal Sony modellen gevonden waarvan ik niet goed weet wat nou de verschillen in de praktijk zullen zijn. Maar nu blijkt ook dat lenzen die ik al heb niet gemaakt zijn voor fullframe dus hoef en wil ik me niet beperken tot Sony. Ik wil eigenlijk gewoon graag wat tips uit de praktijk omdat ik zelf niet goed weet waar te beginnen qua fullframe camera's.

Ik fotografeer van alles maar in de praktijk komt het meer neer op dat er vooral mensen op de foto's staan. Portret maar ook spontane foto's bij allerlei gelegenheden. Verder mag ik graag natuur op de foto zetten, diertjes, mooie bladeren of paddenstoelen nu in de herfst et cetera.
Bij mijn huidige camera loop ik niet zozeer tegen uitdagingen aan op technisch vlak (denk ik). Soms mis ik wat bokeh en er komt wel eens een foto voorbij die net niet helemaal mooi scherp is maar dat is ook een kwestie van beter opletten bij het maken van de foto, of de focus goed is.
Ik wil gewoon echt eens proberen wat het verschil naast elkaar is, als je enigszins casual foto's maakt, waarbij je dus niet heel veel tijd besteed aan compositie, voorbereidingen voor de foto et cetera en ook niet alle foto's nabewerkt in bijvoorbeeld Lightroom.

Je lijkt te willen onderzoeken of je fullframe of crop fijner vindt, maar twee willekeurige camera's naast elkaar gebruiken om te bepalen welk systeem je prettiger vindt is nogal dubieus. Alleen al binnen een merk kunnen camera's met hetzelfde sensorformaat flink verschillen, laat staan als je bij meerdere merken gaat kijken.

Ik zou niet weten hoe ik het anders moet aanpakken, ik ken geen andere crop camera's dan de Sony's die ik heb gehad en van fullframe al helemaal niets. Ik doe veel op V&A en heb er best geld voor over om echt een tijdje twee camera's naast elkaar te hebben om er vervolgens één weer te verkopen.

[klaaas]

YES schreef op woensdag 29 oktober 2025 @ 11:59:
@Gonadan hoi en bedankt.

Ik wil graag vergelijken. Wat ik ervan heb gelezen is fullframe beter qua licht, het vangt meer licht door de grotere sensor waardoor je bij minder licht ook grotere kans hebt op mooiere foto's. Daarbij meen ik iets gelezen te hebben over scherptediepte, dat je met fullframe sneller een kleinere scherptediepte (en meer bokeh) krijgt dan met APS-C.

Je gebruikt nu 2 lenzen met een maximaal diafragma van f/1.4. Gezien je budget ga je op je FF body waarschijnlijk geen lens gebruiken met dezelfde f/1.4. Ga je voor een betaalbare FF prime dan kom je ws uit op een f/1.8 en dan is het verschil tussen FF en APS-C alweer verdwenen. Het gras is niet echt groener aan de FF kant hoor.

[YES]

klaaas schreef op woensdag 29 oktober 2025 @ 12:08:
[...]

Je gebruikt nu 2 lenzen met een maximaal diafragma van f/1.4. Gezien je budget ga je op je FF body waarschijnlijk geen lens gebruiken met dezelfde f/1.4. Ga je voor een betaalbare FF prime dan kom je ws uit op een f/1.8 en dan is het verschil tussen FF en APS-C alweer verdwenen. Het gras is niet echt groener aan de FF kant hoor.

Hm, dat is dus een misvatting, ik had wel begrepen dat zoiets met FF beter zou zijn, maar met jouw uitleg klinkt het inderdaad niet onlogisch dat het niet per se het geval is.

[Andries155]

Wellicht een goedkopere oplossing om te proberen, kijk eens of je ergens een FF kan huren met lens?
Kost je mss wel €100-200 maar kan je wel vergelijken voordat je meer dan 1500,- moet uitgeven.
Of ken je mss iemand om je heen die er een heeft en mag lenen?

[dsibma]

Ik heb zelf vorig jaar de overstap gemaakt, na bijna 20 jaar met een APSC sensor geschoten te hebben. Als het je vooral om de fotografie te doen is, en video niet belangrijk is, zou ik je aanraden om een wat oudere dSLR te kopen met twee mooie lenzen. Ik ben zelf vooral thuis in Nikon dus denk bijvoorbeeld aan Nikon D810, 85mm 1.8 en een 24-120 f4. Dan heb je een hele capabele camera met een fantastische sensor, een prachtige portretlens met een fijne bokeh, ook geschikt voor paddenstoelen, en een veelzijdige zoomlens van een goede kwaliteit. Het zal wel een ander type camera zijn dan je gewend bent, vooral een stukje groter en zwaarder, maar dan heb je voor minder dan 1500 euro wel hele goede foto-apparatuur waar je alle kanten mee op kunt.

[klaaas]

YES schreef op woensdag 29 oktober 2025 @ 12:10:
[...]

Hm, dat is dus een misvatting, ik had wel begrepen dat zoiets met FF beter zou zijn, maar met jouw uitleg klinkt het inderdaad niet onlogisch dat het niet per se het geval is.

Nou, in zeker zin kun je wel zeggen dat FF beter is, maar om dat te kunnen plaatsen moet je b.v. weten wat de invloed van diafragma op sluitertijd (en daarbij mogelijk iso) en scherptediepte is. Als je een FF camera met kitlens gaat vergelijken met APS-C met f/1.4 prime dan ben je bosbessen met kokosnoten aan het vergelijken.

[YES]

klaaas schreef op woensdag 29 oktober 2025 @ 12:36:
[...]

Nou, in zeker zin kun je wel zeggen dat FF beter is, maar om dat te kunnen plaatsen moet je b.v. weten wat de invloed van diafragma op sluitertijd (en daarbij mogelijk iso) en scherptediepte is. Als je een FF camera met kitlens gaat vergelijken met APS-C met f/1.4 prime dan ben je bosbessen met kokosnoten aan het vergelijken.

Ik had kit ook met een reden tussen haakjes gezet, simpelweg omdat ik niet weet wat in fullframe-land de kwaliteit van kitlenzen is. Als daar een andere lens op moet om de potentie van full frame te benutten, dan neem ik dat mee in mijn overweging!

[YES]

Andries155 schreef op woensdag 29 oktober 2025 @ 12:30:
Wellicht een goedkopere oplossing om te proberen, kijk eens of je ergens een FF kan huren met lens?
Kost je mss wel €100-200 maar kan je wel vergelijken voordat je meer dan 1500,- moet uitgeven.
Of ken je mss iemand om je heen die er een heeft en mag lenen?

Hm ja, dat zou kunnen maar ik wil er eigenlijk gewoon echt de tijd voor nemen. Zeg een maand of 2, misschien wel 3. Ik doe veel op marktplaats en hier op V&A (zo ben ik ook in een aantal stappen met elke keer relatief kleine uitgaven naar mijn A6500 gegroeid zeg maar) dus ik verkoop uiteindelijk één van beide camera's dan. Ik zie het dus niet als 1500 uitgeven want ik ga er hopelijk een goed deel van terugzien

[Archer_VC10]

Het is een beetje prijsschieten hier omdat je het zo open houdt. Als je een eerlijke vergelijking wil dan zou ik aanraden om bij hetzelfde merk te blijven, maar dan moet je dus ook één of twee goede lenzen er bij aanschaffen (€€). Tweedehands is er een hoop leuks te vinden deze dagen, vooral als je een DSLR ziet zitten, maar ook daar zijn legio opties. Als je €1500 stuk te gooien hebt, kijk dan gewoon eens rond of je hiervoor een 2e hands body met goede (prime) lens kan vinden. Als je nu een 30mm op APS-C gewend bent, zoek dan naar een 50mm prime op FF. Er is een kans dat je een flink stuk van die €1500 nog terug kan krijgen als de spullen je niet bevallen en je ze weer te koop zet.

[Margu]

@YES ook een andere vraag. Fotografeer je in RAW of JPEG? en in automatische stand of manueel/aperture/shutter prio?

als je enkel in JPEG zou fotograferen dan beperk je jezelf daar al zoizo.

[klaaas]

Archer_VC10 schreef op woensdag 29 oktober 2025 @ 17:20:
Het is een beetje prijsschieten hier omdat je het zo open houdt. Als je een eerlijke vergelijking wil dan zou ik aanraden om bij hetzelfde merk te blijven, maar dan moet je dus ook één of twee goede lenzen er bij aanschaffen (€€). Tweedehands is er een hoop leuks te vinden deze dagen, vooral als je een DSLR ziet zitten, maar ook daar zijn legio opties. Als je €1500 stuk te gooien hebt, kijk dan gewoon eens rond of je hiervoor een 2e hands body met goede (prime) lens kan vinden. Als je nu een 30mm op APS-C gewend bent, zoek dan naar een 50mm prime op FF. Er is een kans dat je een flink stuk van die €1500 nog terug kan krijgen als de spullen je niet bevallen en je ze weer te koop zet.

Maar maak het eens concreet? TS heeft een Sony camera dus dan ligt de Sony A7III het meest voor de hand. Die is 2e hands te krijgen voor bedragen waarbij er nog ruimte overblijft voor een prime. Maar hoogstwaarschijnlijk niet genoeg ruimte voor een f/1.4 prime. Dus dan wordt het een f/1.8 prime b.v. de Samyang 45mm (de Sony 50mm moet je met 5 grote bogen omheen lopen). Dan vergelijk je dus een Sony A6500 met Sigma 30mm 1.4 met een Sony A7III met Samyang 45mm 1.8 Hoeveel verschil denk je dat daar tussen zit? Als je dat verschil helder wilt krijgen moet je of donders goed weten wat je doet. Of je gaat appels met peren vergelijken. Dan zie je ook verschil, maar of dat zinvol is?

[koraks]

Ik ga het over een andere boeg gooien.

@YES Als jouw doel is om een andere camera te kopen, negeer dan de rest van mijn post. Richt je op technische reviews, probeer wat dingen uit, kijk welk merk je aanspreekt en kies een camera die je graag in je handen houdt en waar je graag mee gezien wordt. Die camera zal je fotografie in beperkte en tijdelijke zin een boost geven: je gaat een tijdje meer fotograferen, en op marginale technische aspecten worden je foto's (misschien) in objectieve zin een beetje beter. De interventie is vergelijkbaar met het leegeten van een zak chips om gelukkig te worden. Het helpt een beetje, er is af en toe ook niks mis mee, en ik ben de laatste die je ervan wil weerhouden.

Maar het is wat mij betreft een blue pill/red pill scenario. Een nieuwe camera houdt alles bij hetzelfde. De andere optie is een fundamentele stap - maar daar moet je maar net zin in hebben.

Ik haak even aan op wat je hier zegt:

Bij mijn huidige camera loop ik niet zozeer tegen uitdagingen aan op technisch vlak (denk ik).

Als (!) jouw doel is om betere foto's te maken, dan durf ik te stellen dat jouw huidige camera op geen enkele wijze een belemmering vormt. Je bent naar alle waarschijnlijkheid niet beperkt in de hardware - en ook niet in de technische software. De echte winst is te behalen (je voelt hem al aankomen) áchter de camera. Dat is niet om jou weg te zetten als incompetent of een kneus enz. Dit gaat gewoon om man en paard noemen. Als je iets beter wilt kunnen, moet je het leren. Daar is niks mis mee - sterker nog, het kan een enorme rothoop voldoening geven (dus wees gewaarschuwd).

Hoe dan wel? Ikz ou het volgende ter overweging willen geven:

Realiseer je dat het een leerproces is, en dat betekent dat je de feedbackloop tussen doen en reflecteren moet sluiten. Fotografeer, reflecteer op het resultaat, trek er conclusies uit en fotografeer opnieuw - en beter. Herhaal tot in het oneindige. Makkelijker gezegd dan gedaan, dat wel. Hoe richt je dat in? Kan op allerlei manieren. Ik doe een greep:

1: Doe het zelf - maar dat vereist inzicht en best veel toewijding. Kijk echt kritisch naar je foto's en benoem waarom ze ruk zijn (enige zelfkastijding is essentieel in het proces). Niet alleen dát ze ruk zijn, maar specifiek waarom. Wat schort eraan? En als je kijkt naar foto's van anderen die jou een 'wow-gevoel' geven, waar zit dat dan specifiek in? Maak een lijstje van dingen. Ga daarop trainen, elk aspect afzonderlijk. Om tot een lijst van mogelijke aspecten te komen, zul je allicht de boeken in moeten duiken. Deels kan dat online, maar in mijn ervaring is de informatie over wat fotografie écht inhoudt online echt heel erg schaars. Denk eerder in de richting van boeken over kunst of kuntsgeschiedenis dan boeken over fotografie (hoewel daar soms een paar goeie tussen zitten). Ga naar musea en kijk wat jou aanstaat; benoem waarom en wat het met je doet. Probeer dat te vertalen naar je fotografie.

2: Zoek een mentor/coach. Dat is enerzijds makkelijker, anderzijds moeilijker, want vind maar eens iemand die bereid is tijd in jouw leerproces te steken. Maar ze zijn er wel. Soms loop je tegen gevorderde amateurfotografen tegen die het gewoon leuk vinden om iemand iets bij te leren. Dat helpt in zoverre dat je een deel van het bovengenoemde proces wat meer vanzelf gaat: je mentor kan je aanwijzen op welke punten je foto's anders of beter kunnen, en kan je helpen bepalen waarom een bepaald beeld goed voelt of juist niet. En hij/zij/hen kan je aanwijzigingen geven over wat je praktisch kunt doen om het proces beter te gaan beheersen.

3: Sluit je aan bij een club en/of volg cursussen. Zonder je te kennen, zou ik hiermee beginnen, simpelweg omdat je daarmee een vrij grote kans hebt dat je ook écht iets gaat leren, en een groep is altijd minder kwetsbaar dan een eenling of een duo. Bovendien zie je dan meteen wat meer diversiteit, en dat inspireert doorgaans. Vrijwel elke middelgrote/grote stad heeft een centrum voor de kunsten waar cursussen fotografie worden georganiseerd. Steek daar je licht eens op. Houd het bij voorkeur niet bij één cursus. Persoonlijk heb ik ook iets meer op met cursussen die gegeven worden door een kunstenaar dan door een fotograaf. Die laatste blijven te vaak hangen in een technisch rideltje. De echte winst is te behalen in zeggingskracht, concept/onderwerpkeuze, compositie. Techniek is de spelling, en om een verhaal te kunnen vertellen, moet je weliswaar de taal beheersen, maar vooral snappen dat een goed verhaal meer is dan een aaneenschakeling van grammaticaal correcte zinnen.

Brandt nu die €1500 in je zakken, dan is er wel één ding wat je daar m.i. zinnig mee zou kunnen doen: koop een printer. de fysieke confrontatie met je foto's maakt écht verschil. "Je gaat het pas echt zien, als je hem doorhebt." Voor vrijwel alle fotografen (zelfs/ook profs) is serieus afdrukken een letterlijke eye-opener. Het helpt je op een andere, meer kritische manier te verhouden tot het beeld. En een goed gelukte afdruk geeft vele malen meer voldoening dan een goede foto die het niet verder brengt dan je beeldscherm.

Tot slot, over dat opnameformaat: dat hele verhaal over FF vs. crop is uiteindelijk niet zo heel relevant. Ik fotografeer op alles van APS-C digitaal tot 8x10" (20x25cm) grootformaat. Het verschil tussen APS-C en FF is erg betrekkelijk. Mijn 'daily driver' voor digitaal is een geriatrische Canon 7D met een 15-85EFs kitlens (heb ik note bene ooit een keer hier op Tweakers gereviewed - lang, lang geleden). Deze zomer leende ik van een vriend een Nikon D800e met een Nikkor 24/1.4. De technische kwaliteit van die Nikon set is natuurlijk significant beter. Echter, ik print doorgaans op ca. 30x45cm, en in de tientallen prints die ik deze zomer maakte, kan ik achteraf niet betrouwbaar zien welke print uit welke camera komt. Ik weet het vaak nog wel (niet eens altijd), maar dat is omdat ik me herinner welke camera ik bij me had - niet omdat ik het echt zie in de print. Dat zou anders liggen als ik significant groter zou afdrukken; bv. 50x75 of nog groter (mijn printer gaat tot A2+, dus daar zit ook een 'beperking'). Maar hoe vaak doe ik dat nu echt, en wat doe ik dan met die lappen?

Het argument van scherptediepte wordt nogal eens opgevoerd; zo ook hier. Snap ik wel, en er zit een verschil, al kun je er een technische boom over opzetten die e.e.a. wat genuanceerder maakt. Praktisch gezien is het verschil vrij beperkt, en is mijn ervaring dat scherptediepte een luxe is - de vraag is veel vaker niet hoe je een kleinere scherptediepte krijgt, maar hoe je voldoende scherptediepte overhoudt. Schroef op jouw huidige camera een lichte tele prime met redelijke lichtsterkte (kost je niet per se de kop, financieel) en je houdt een scherptediepte over die onpraktisch klein is een veeleer een belemmering dan een voordeel vormt. Dat realiseer je je overigens pas als je voorbij het punt komt van "oh wat een boterzacht bokeh", en naar de foto als zodanig gaat kijken. Vandaar bovenstaand verhaal, want dat gaat echt over de blue/red pill. Wil je je verwonderen over de mogelijkheden van de hedendaagse techniek, koop dan een nieuwe camera. Wil je betere foto's maken - nouja, dan kun je ook een andere camera kopen, maar je schiet er (in acht genomen wat je al hebt) niet bijster veel mee op.

Als bovenstaande licht cynisch overkomt - zo is het niet bedoeld. Ik heb in jouw schoenen gestaan en ik heb net als iedere gezonde Tweaker heftige aanvallen van GAS. Maar ca. 25 jaar redelijk obsessief fotograferen heeft me wel geleerd waar het plezier te halen is. Het blijkt niet in de pixelgrootte te zitten.

Ik wens je veel wijsheid, maar bovenal heel, heel veel plezier met de magische wereld van fotografie.

[YES]

koraks schreef op donderdag 30 oktober 2025 @ 12:48:
Ik ga het over een andere boeg gooien.

@YES Als jouw doel is om een andere camera te kopen, negeer dan de rest van mijn post. Richt je op technische reviews, probeer wat dingen uit, kijk welk merk je aanspreekt en kies een camera die je graag in je handen houdt en waar je graag mee gezien wordt. Die camera zal je fotografie in beperkte en tijdelijke zin een boost geven: je gaat een tijdje meer fotograferen, en op marginale technische aspecten worden je foto's (misschien) in objectieve zin een beetje beter. De interventie is vergelijkbaar met het leegeten van een zak chips om gelukkig te worden. Het helpt een beetje, er is af en toe ook niks mis mee, en ik ben de laatste die je ervan wil weerhouden.

Maar het is wat mij betreft een blue pill/red pill scenario. Een nieuwe camera houdt alles bij hetzelfde. De andere optie is een fundamentele stap - maar daar moet je maar net zin in hebben.

Ik haak even aan op wat je hier zegt:

[...]

Als (!) jouw doel is om betere foto's te maken, dan durf ik te stellen dat jouw huidige camera op geen enkele wijze een belemmering vormt. Je bent naar alle waarschijnlijkheid niet beperkt in de hardware - en ook niet in de technische software. De echte winst is te behalen (je voelt hem al aankomen) áchter de camera. Dat is niet om jou weg te zetten als incompetent of een kneus enz. Dit gaat gewoon om man en paard noemen. Als je iets beter wilt kunnen, moet je het leren. Daar is niks mis mee - sterker nog, het kan een enorme rothoop voldoening geven (dus wees gewaarschuwd).

Hoe dan wel? Ikz ou het volgende ter overweging willen geven:

Realiseer je dat het een leerproces is, en dat betekent dat je de feedbackloop tussen doen en reflecteren moet sluiten. Fotografeer, reflecteer op het resultaat, trek er conclusies uit en fotografeer opnieuw - en beter. Herhaal tot in het oneindige. Makkelijker gezegd dan gedaan, dat wel. Hoe richt je dat in? Kan op allerlei manieren. Ik doe een greep:

1: Doe het zelf - maar dat vereist inzicht en best veel toewijding. Kijk echt kritisch naar je foto's en benoem waarom ze ruk zijn (enige zelfkastijding is essentieel in het proces). Niet alleen dát ze ruk zijn, maar specifiek waarom. Wat schort eraan? En als je kijkt naar foto's van anderen die jou een 'wow-gevoel' geven, waar zit dat dan specifiek in? Maak een lijstje van dingen. Ga daarop trainen, elk aspect afzonderlijk. Om tot een lijst van mogelijke aspecten te komen, zul je allicht de boeken in moeten duiken. Deels kan dat online, maar in mijn ervaring is de informatie over wat fotografie écht inhoudt online echt heel erg schaars. Denk eerder in de richting van boeken over kunst of kuntsgeschiedenis dan boeken over fotografie (hoewel daar soms een paar goeie tussen zitten). Ga naar musea en kijk wat jou aanstaat; benoem waarom en wat het met je doet. Probeer dat te vertalen naar je fotografie.

2: Zoek een mentor/coach. Dat is enerzijds makkelijker, anderzijds moeilijker, want vind maar eens iemand die bereid is tijd in jouw leerproces te steken. Maar ze zijn er wel. Soms loop je tegen gevorderde amateurfotografen tegen die het gewoon leuk vinden om iemand iets bij te leren. Dat helpt in zoverre dat je een deel van het bovengenoemde proces wat meer vanzelf gaat: je mentor kan je aanwijzen op welke punten je foto's anders of beter kunnen, en kan je helpen bepalen waarom een bepaald beeld goed voelt of juist niet. En hij/zij/hen kan je aanwijzigingen geven over wat je praktisch kunt doen om het proces beter te gaan beheersen.

3: Sluit je aan bij een club en/of volg cursussen. Zonder je te kennen, zou ik hiermee beginnen, simpelweg omdat je daarmee een vrij grote kans hebt dat je ook écht iets gaat leren, en een groep is altijd minder kwetsbaar dan een eenling of een duo. Bovendien zie je dan meteen wat meer diversiteit, en dat inspireert doorgaans. Vrijwel elke middelgrote/grote stad heeft een centrum voor de kunsten waar cursussen fotografie worden georganiseerd. Steek daar je licht eens op. Houd het bij voorkeur niet bij één cursus. Persoonlijk heb ik ook iets meer op met cursussen die gegeven worden door een kunstenaar dan door een fotograaf. Die laatste blijven te vaak hangen in een technisch rideltje. De echte winst is te behalen in zeggingskracht, concept/onderwerpkeuze, compositie. Techniek is de spelling, en om een verhaal te kunnen vertellen, moet je weliswaar de taal beheersen, maar vooral snappen dat een goed verhaal meer is dan een aaneenschakeling van grammaticaal correcte zinnen.

Brandt nu die €1500 in je zakken, dan is er wel één ding wat je daar m.i. zinnig mee zou kunnen doen: koop een printer. de fysieke confrontatie met je foto's maakt écht verschil. "Je gaat het pas echt zien, als je hem doorhebt." Voor vrijwel alle fotografen (zelfs/ook profs) is serieus afdrukken een letterlijke eye-opener. Het helpt je op een andere, meer kritische manier te verhouden tot het beeld. En een goed gelukte afdruk geeft vele malen meer voldoening dan een goede foto die het niet verder brengt dan je beeldscherm.

Tot slot, over dat opnameformaat: dat hele verhaal over FF vs. crop is uiteindelijk niet zo heel relevant. Ik fotografeer op alles van APS-C digitaal tot 8x10" (20x25cm) grootformaat. Het verschil tussen APS-C en FF is erg betrekkelijk. Mijn 'daily driver' voor digitaal is een geriatrische Canon 7D met een 15-85EFs kitlens (heb ik note bene ooit een keer hier op Tweakers gereviewed - lang, lang geleden). Deze zomer leende ik van een vriend een Nikon D800e met een Nikkor 24/1.4. De technische kwaliteit van die Nikon set is natuurlijk significant beter. Echter, ik print doorgaans op ca. 30x45cm, en in de tientallen prints die ik deze zomer maakte, kan ik achteraf niet betrouwbaar zien welke print uit welke camera komt. Ik weet het vaak nog wel (niet eens altijd), maar dat is omdat ik me herinner welke camera ik bij me had - niet omdat ik het echt zie in de print. Dat zou anders liggen als ik significant groter zou afdrukken; bv. 50x75 of nog groter (mijn printer gaat tot A2+, dus daar zit ook een 'beperking'). Maar hoe vaak doe ik dat nu echt, en wat doe ik dan met die lappen?

Het argument van scherptediepte wordt nogal eens opgevoerd; zo ook hier. Snap ik wel, en er zit een verschil, al kun je er een technische boom over opzetten die e.e.a. wat genuanceerder maakt. Praktisch gezien is het verschil vrij beperkt, en is mijn ervaring dat scherptediepte een luxe is - de vraag is veel vaker niet hoe je een kleinere scherptediepte krijgt, maar hoe je voldoende scherptediepte overhoudt. Schroef op jouw huidige camera een lichte tele prime met redelijke lichtsterkte (kost je niet per se de kop, financieel) en je houdt een scherptediepte over die onpraktisch klein is een veeleer een belemmering dan een voordeel vormt. Dat realiseer je je overigens pas als je voorbij het punt komt van "oh wat een boterzacht bokeh", en naar de foto als zodanig gaat kijken. Vandaar bovenstaand verhaal, want dat gaat echt over de blue/red pill. Wil je je verwonderen over de mogelijkheden van de hedendaagse techniek, koop dan een nieuwe camera. Wil je betere foto's maken - nouja, dan kun je ook een andere camera kopen, maar je schiet er (in acht genomen wat je al hebt) niet bijster veel mee op.

Als bovenstaande licht cynisch overkomt - zo is het niet bedoeld. Ik heb in jouw schoenen gestaan en ik heb net als iedere gezonde Tweaker heftige aanvallen van GAS. Maar ca. 25 jaar redelijk obsessief fotograferen heeft me wel geleerd waar het plezier te halen is. Het blijkt niet in de pixelgrootte te zitten.

Ik wens je veel wijsheid, maar bovenal heel, heel veel plezier met de magische wereld van fotografie.

Wauw, wat een goed verhaal, bedankt!
Je hebt me direct overtuigt, ik ga geen geld stukslaan op een camera. Ik heb nog steeds een gevoel dat ik het wel eens naast elkaar zou willen vergelijken, kijken wat er het mooist uitkomt naar mijn smaak, maar ik heb met mijn A6500 en lenzen ook zeker geen slecht materiaal, dat realiseer ik me terdege.

Ik zal eens in de buurt gaan kijken of er leuke cursussen zijn

Nogmaals dank voor je uitgebreide uiteenzetting en overtuigende verhaal!

[koraks]

Fijn dat je het sportief oppakte en al helemaal top dat je het een nuttig verhaal vindt! Let wel - ik snap als geen ander dat nieuw speelgoed tof is en dat plezier wil ik niemand onthouden. Evenzeer wil ik niemand de voldoening onthouden van trots zijn op een foto die je hebt gemaakt omdat je je realiseert dat ie beter is dan alles wat je hiervoor hebt gemaakt. Dat gun ik je, en ik hoop dat mijn lulverhaal op een of andere manier bijdraagt aan die ervaring - want die is "Visa-onbetaalbaar".

[YES]

koraks schreef op donderdag 30 oktober 2025 @ 13:35:
Fijn dat je het sportief oppakte en al helemaal top dat je het een nuttig verhaal vindt! Let wel - ik snap als geen ander dat nieuw speelgoed tof is en dat plezier wil ik niemand onthouden. Evenzeer wil ik niemand de voldoening onthouden van trots zijn op een foto die je hebt gemaakt omdat je je realiseert dat ie beter is dan alles wat je hiervoor hebt gemaakt. Dat gun ik je, en ik hoop dat mijn lulverhaal op een of andere manier bijdraagt aan die ervaring - want die is "Visa-onbetaalbaar".

Ik heb nog genoeg spullen op mijn verlanglijst, zowel voor mijn camera (een flitser/diffuser om in combinatie met een aantal ringen die ik heb meer tijd te besteden aan (een soort van) macro fotografie) maar ook op ander tech-gebied. Dus prima om deze in de ijskast te zetten.

[Archer_VC10]

klaaas schreef op donderdag 30 oktober 2025 @ 10:46:
[...]

Maar maak het eens concreet?

Mijn probleem is dat ik geen uitgebreide Sony-kenner ben, dus daarom heb ik dat juist niet gedaan. Het verhaal is inmiddels een andere richting ingeslagen, maar om toch even iets op tafel te gooien:
- Sigma 50mm F/1.4 DG HSM Art Nikon FX voor 409 euro
- Nikon AF-S 50mm f/1.4G voor 229-249 euro
- Nikon D780 body voor 1099 - 1149 euro

Dat is een ander merk en geen mirrorless set, maar dan heb je wel ongeveer binnen je budget een leuke FF body met een f1.4 lens (2 opties) waarmee je prima kan kijken wat FF je biedt t.o.v. je huidige set.
Prijzen en artikelen op basis van huidige occasions op K-E website. Andere opties zijn er vast ook genoeg.

[klaaas]

Archer_VC10 schreef op donderdag 30 oktober 2025 @ 14:55:
[...]

Mijn probleem is dat ik geen uitgebreide Sony-kenner ben, dus daarom heb ik dat juist niet gedaan. Het verhaal is inmiddels een andere richting ingeslagen, maar om toch even iets op tafel te gooien:
- Sigma 50mm F/1.4 DG HSM Art Nikon FX voor 409 euro
- Nikon AF-S 50mm f/1.4G voor 229-249 euro
- Nikon D780 body voor 1099 - 1149 euro

Dat is een ander merk en geen mirrorless set, maar dan heb je wel ongeveer binnen je budget een leuke FF body met een f1.4 lens (2 opties) waarmee je prima kan kijken wat FF je biedt t.o.v. je huidige set.
Prijzen en artikelen op basis van huidige occasions op K-E website. Andere opties zijn er vast ook genoeg.

Ha, ik was niet helemaal duidelijk... Ik bedoelde niet dat jij het concreet moest maken, maar in z'n algemeenheid: als je het concreet maakt dan kom je op een set waarbij het zoek de verschillen wordt.

Als je, zoals je nu voorstelt, voor een ander merk kiest en dan ook nog een DSLR dan wordt het behoorlijk appels en peren. De verschillen zijn los van de sensor al zo groot dat het TS m.i. geen bruikbare info op zou leveren over het verschil tussen APS-C en FF. Maar goed, TS heeft inmiddels besloten zichzelf te verbeteren i.p.v. zijn camera. Dat lijkt mij ook een veel zinniger route.

[Krahk]

Ik weet dat TS al van gedachte veranderd is. Maar voor diegene die nig in hetzelfde schuitje zitten:

• Of je de nieuwste of beste technologie gebruikt maakt over het algemeen niks uit voor fotografie.
• Fullframe is duurder, groter en zwaarder dan apsc
• Er zijn genoeg pro's die een a6000 oid als 2e body gebruiken. Fantastiche fotos komen er uit die cameras

Als je niet weet wat fullframe je te bieden heeft, of je niet kan benoemen wat het probleem met je huidige camera is, stop met zoeken en ga fotograferen

[koraks]

Krahk schreef op donderdag 30 oktober 2025 @ 16:17:
Fullframe is duurder, groter en zwaarder dan apsc

Overigens was dit een groot deel van mijn keuze destijds voor de APSC 7D i.p.v. de 6D FF. Ik vond de eerste ook gewoon prettiger kijken en voelen dan de tweede. Nooit spijt gehad van die keuze. Had ik de 6D gekozen...had ik ook nooit spijt gehad, wed ik. Haha.