Upgrade verwarmings-systeem, van CV naar ... ?

[teunos93]

Sinds een half jaar wonen wij in een vrijstaande woning uit 1993, vloeroppervlak ~205 m2.
Deze wordt momenteel verwarmd door een Intergas HRE 36/30 CV ketel uit 2022.
Op de benedenverdieping van 80m2 (exclusief inpandige garage) hebben we vloerverwarming.
Verder hangt er beneden nu 1 radiator in de garage waar geen vloerverwarming zit, op de 1e verdieping is in elke slaapkamer 1 radiator voorzien en in de badkamer een handdoekradiator waarbij de aanvoer door de vloer is gelust met ongeveer een HoH van 20cm over 3/4 van de vloer. De thermostaat (Honeywell Lyric T6 thermostaat + Nodo OTGW) hangt in de woonkamer en alle radiatoren boven hebben thermostaatknoppen en inregelbare+afsluitbare onderblokken.

hoofdvraag:
Wat zijn jullie ideeën over hoe ik deze woning het beste warm kan krijgen met een warmtepomp, en wat is in mijn situatie daarin de beste optie? Daarnaast, welke informatie mis ik nog om deze keuze te maken?

Gasverbruik:
Van de vorige bewoners waar we een conflict mee hebben gehad i.v.m. lekkage tijdens oplevering heb ik eenmalig een gasverbruik gehad voor het begin van dit jaar. Zij verstookte van 01-01-2025 t/m 14-04-2025 1057m3. Gecorrigeerd op graaddagen is dat ongeveer 1900m3 per jaar o.b.v. 2800 graaddagen/jaar, wat ik eerlijk gezegd nog laag vind. Er is ook een houtkachel aanwezig in de woonkamer, maar de vorige bewoners gaven aan deze slechts af en toe op te stoken. Ik ben niet van plan deze te gebruiken.

Het vooronderzoek:
De woning heeft in de volledige schil een Rc van ~2.5 en op plekken ~3.5 i.v.m. na-isolatie van de slaapkamers met 7cm glaswol+gips. Het glas is overal het oude dubbel glas, U ~2.8. De Rc waardes heb ik in Ubakus geverifieerd, omdat ik al in de gevel heb geboord voor de airco en zowel de dakplaten als na-isolatie onder het gips-plafond op plekken zichtbaar zijn, weet ik dat deze Rc waardes kloppen.

Met behulp van verschillende rekentools en een Sketchup model van de woning om alle oppervlaktes uit te rekenen kom ik op een transmissie verlies van 5.9kW bij 20C/0C en 8.8kW bij 20/-10. Het ventilatieverlies kan ik niet goed inschatten, de woning is zo goed als enkel natuurlijk geventileerd. De woning had geen enkele vorm van mechanische ventilatie, maar ik heb direct na intrek boven de douche een Itho box gehangen die via een 110mm loze leiding naar het dak ging. Verder zijn er enkel ventilatieroosters boven de ramen op de benedenverdieping voorzien en sluiten alle ramen en deuren zeker niet volledig tochtvrij af.

Qua afgifte vermogen van de CV is de VVW bepalend omdat we niet alle radiatoren boven altijd open zullen hebben. HoH afstand is 15cm (gezien met FLIR) en de VVW heeft een Giacomo stalen open verdeler (met nu nog AC pomp) met 7 groepen. Gecorrigeerd voor het vloertype (deels tegel, deels hout op tegel), kom ik op een afgiftevermogen van totaal 5400W bij een VVW watertemperatuur van 40/30, dat is 26W/m3 of 67.5 W/m2. Dat is dus onvoldoende voor enkel het transmissie verlies, de radiatoren boven zullen dus sowieso wel bij stoken, daarom ben ik hier eerst naar gaan kijken, zie verderop.

Reeds gedaan werk:
Alle radiatoren op de eerste verdieping leken gedimensioneerd op 90 graden aanvoer waarbij de CV geen HR ketel meer is. De water temperatuur wil ik dus graag omlaag, ook ter voorbereiding op een eventuele (hybride) warmtepomp, naar maximaal 55/45 aanvoer/retour. Daarom heb ik alle radiatoren vervangen voor T33 en inregelbare/afsluitbare onderblokken geplaatst, deze moet ik zodra het koud wordt nog WZIR. Een overzicht van de upgrades en het vermogen zoals het eerst was en nu, waarbij ik heb geprobeerd het vermogen naar 40W/m3 te krijgen per ruimte in het de maximale afmeting die paste (de Hobbykamer en garage konden bijvoorbeeld niet groter).
Vergelijk: Van Naar W/m3@75/65 W/m3@55/45
* Garage (BG) T20,60x96, T33,60x120, 14 -> 48 7 -> 24
* Hobbykamer T21,60x96, T33,70x100, 33 -> 69 17 -> 35
* Slaapkamer 1 T21,60x96, T33,60x100, 43 -> 81 22 -> 41
* Slaapkamer 3 T11,60x156, T33,60x160, 28 -> 85 15 -> 43
* Slaapkamer 2 T22,60x96, T33,60x200, 31 -> 88 16 -> 45
De VVW lus en radiator in de badkamer samen komen bij 55/45 op ~65W/m3.
Het totale afgifte vermogen van deze radiatoren op 55/45 als alles open staat komt op 9.2kW, met de VVW op de BG erbij in totaal =5.4+9.2=14.6kW.

Even kort door de bocht er vanuit gaande dat de open verdeler van de VVW met de thermostatische bijmening (dat gaat niet i.v.m. de zeer beperkte doorstroom opening) alsnog de volledige 5.4kW de vloer in krijgt, en dat ik met voldoende flow door de radiatoren ook op 45/35 zou kunnen verwarmen, is het afgifte vermogen ~11kW. (Detail: Alle radiatoren worden van de CV met 22mm staal naar de verdelers gevoed, en met 14mm PE naar de radiatoren). Op 45/35 zou het afgiftevermogen op 5.4+5.6=11kW uit komen.

Airco:
Ter koeling heb ik een 7kW MHI multi-split airco geïnstalleerd met 3x3.5kW binnen-units, 2 in de 2 delen van de L-vormige woonkamer en 1 op onze slaapkamer boven. Tot noch toe viel de opwarming van de woning beneden afgelopen maanden heel erg mee door veel schaduw door volwassen bomen en screens op de belangrijke ramen beneden, daarom heeft beneden slechts 1 airco aan gestaan en die op de slaapkamer ook. In de winter kunnen de 2 units beneden bij verwarmen.
De zolder wordt op dagen met constant zon wel gruwelijk warm, mede daarom wil ik de kap na-isoleren.

Verduurzaming
Plannen die ik nog heb en hoop te kunnen uitvoeren voor de winter:
Al het glas beneden vervangen voor HR++ glas, met een Ug van 1.2 (1.0 gaat niet ivm dikte).
De zolder kap, ongeveer 100m2 60mm Opstalan PUR met 2-zijdig 4mm spaanplaat, tussen de gordingen (190mm) na-isoleren met 180mm steenwol+Isover XtraSafe klimaatfolie+9.5mm gips om van Rc 2.5 naar Rc ~6.2 te gaan.
Hiermee gaan de transmissie verliezen van de gehele woning naar 4.5kW bij 20C/0C en 6.7kW bij 20/-10, dat scheelt alvast flink. Met de vervolgvragen is dit het uitgangspunt.

Ketel instellingen:
De ketel stond volledig op fabrieks standaad instellingen, enkel de aanvoer temperatuur was terug gezet naar 75 graden. Met het vermogen aan VVW en radiatoren op 55/45 in het achterhoofd heb ik het maximale CV vermogen terug gezet naar 14.6kW (46% parameter 3). Daarnaast nog wat veranderingen zoals starttoerental etc. aangepast.
Kant-tekening; Er moet nog blijken of de VVW daadwerkelijk warm genoeg wordt icm het max vermogen en de water temperatuur die dit zal opleveren, ik verwacht van niet i.v.m. de doorstroom van het thermostaatventiel op de aanvoer van de open verdeler.

Doel;
Ik wil in de toekomst over op een (hybride) warmtepomp.

Wat is hier de globale gedachterichting in? Als ik van het gas af kan is dat prima, maar voor SWW vind ik dat toch spannend dus zowel een all electric warmtepomp alsmede hybride wartepomp zijn opties. CoP van een hybride warmtepomp bij 45/35 is nog redelijk oke en ik verwacht o.b.v. het transmissieverlies, het afgiftevermogen, de mogelijkheid om de airco en als laatste redmiddel de kachel, dat ik dan de woning wel warm krijg gestookt.

In voorbereiding hier naartoe; wat zou ik het beste kunnen doen met de huidige open verdeler? Ik verwacht dat ik de CV alsnog warmer moet gaan stoken om de aanvoer van de verdeler op temperatuur te krijgen. Ik kan de open verdeler vervangen voor eentje met een mengventiel, zoals een robot pro, dat is echter wel een kostenplaatje+veel werk en mocht ik naar een gesloten verdeler over willen, dan kan ik beter de huidige verdeler behouden en op de huidige pomp aansluitingen de warmtepomp aansluiten (huidige aan/afvoer daarbij afdoppen).


Losse flarden informatie;
* De zolder is met vaste trap te bereiken, maar is meer een bergzolder, we hebben geen plannen deze als verblijfruimte in te zetten.
* De zoldervloer is niet geïsoleerd en i.p.v. de kap na te isoleren heb ik ook overwogen de zoldervloer te isoleren. Echter i.v.m. de vaste trap stijgt hier vanuit de hal op de BG naar de overloop op de 1e verdieping veel warmte op, die deze isolatie niet zou vangen. Bovendien mochten we de zolder ooit wel willen gebruiken, dan is deze in de winter alleen maar extra koud. Als laatste argument; de PUR dakplaten zijn heel gehorig, geluid van buiten komt goed door, de kap-isolatie met steenwol zal daar ook flink in helpen.
* Boven volledig over op vloerverwarming zie ik niet als een realistische optie.


Graag hoor ik jullie ideeën, vragen en waar ik informatie mis.

[Jan Workum]

Mijn ervaring is dat verbouw- en verduurzamingsplannen gaandeweg veranderen door vernieuwde inzichten. Advies zou zijn; doe het rustig aan zeker gezien het gegeven dat je niet weet wat de energiebehoefte nu is en ook niet weet wat het zal zijn na alle isolatiemaatregelen. Uiteindelijk zul je wel all electric kunnen en dan is het zonde om nu in hybride te investeren. Eerst de focus op isoleren (en ventileren uiteraard)

[Ronald]

Als de woning met deze vloerverwarming door CV warm gehouden kan worden dan heb dat ook met een warmtepomp…
Er is een heleboel back-up met de airco’s
Boven meeverwarmen kan voordeliger zijn door vergroot totaal afgifte.
Zonder verwarming boven is er veel transmissie naar boven en vraag je dus meer van de verwarming beneden, dus hogere Ta en bijbehorend lagere efficiëntie.

Een mengverdeler is niet goed voor warmtepomp efficiëntie.

[teunos93]

Bedankt voor de reacties zover. Bijna 2 weken aan onderzoek verder begin ik steeds minder heil te zien in een hybride oplossing, in ieder geval voor het CV deel.

Met de transmissie verliezen die ik zelf heb berekend en vele andere warmteverlies rekentools online kom ik meestal tussen de 10 en 12kW uit.
Bijvoorbeeld op basis van het gasverbruik (1900m3), het bouwjaar en het aantal CV vollasturen kom ik rond de 9.8 kW benodigd vermogen op All electric vanaf de site Warmtepomp-tips.nl (Heel veel goede info, kwam ik tegen in een ander WP topic hier op tweakers.)

Ik ben daarnaast ook voor de afgiftevermogens gaan rekenen met lagere Ta/Tr waarden en realistischere waarden voor de VVW beneden met dT van 5C meer passend bij een warmtepomp, er vanuit gaande dat de open verdeler ook vervangen wordt door een gesloten verdeler, dan kom ik op de volgende getallen, als alles (VVW+bestaande radiatoren) vol open staan:
45/40: 14.1kW
40/35: 10.9kW
35/30: 8.1kW
R290 warmtepompen kunnen 45/40 prima maken, weliswaar met slechtere COP maar daar durf ik wel mee te rekenen als het gaat om maximaal vermogen bij 20/-10 binnen/buiten, zeker gezien de hoeveelheid back-up op airco.
45C vind ik ook terug als de absolute max Ta voor VVW, maar zoals te zien is dan het afgiftevermogen sowieso ruim boven de warmtevraag, dus als de WP op Ta 40 gelimiteerd kan worden is met 10.9kW het afgiftevermogen ruim voldoende voor een 10kW@40C WP. Bij realistischere buitentemperaturen tot 0C zou realistisch de WP dus nooit boven de Ta 35C hoeven.
Daarmee zie ik eigenlijk geen enkele noodzaak om voor een hybride opstelling te gaan.

Een 10kW WP lijkt dus voldoende te zijn om de gehele woning mee te verwarmen zelfs bij -10C, eigenlijk ook al voor de verduurzaming die ik nog gepland heb.

Ook ben ik aan het bijlezen gegaan over het boosten van de radiatoren met ventilatoren, waar ik van terug vind dat op temperaturen rond 35C, conventionele radiatoren tot +60% in vermogen geboost worden. Met de afgiftevermogens die ik nu zie lijkt dat niet nodig, echter kan dus altijd nog voor kamers die te koud blijven hiermee het comfort worden verhoogd.

Indien de WP ook SWW moet gaan doen moet hier additioneel vermogen voor worden gereserveerd, en vanuit dat oogpunt lijkt het me verstandig dit wel te voorbehouden, bijvoorbeeld door een 11 of 12kW WP te kiezen.

Als laatste heb ik gekeken naar het volume water, met de huidige VVW beneden kom ik op 60L volume. De radiatoren boven vind ik via een datashet van Henrad ongeveer 10L per strekkende meter voor T33 van 60cm hoog en 11.25 voor 70cm hoog, daarmee is het totaal volume daar ongeveer 70L en voor de badkamer kan ik dit niet terug vinden, samen in ieder geval 130L. Bij de locatie van de WP zou er ongeveer 2*10m leiding nodig zijn, zeg DN25 =10L en in de overige CV leidingen schat ik dat er ook nog eens 10L aanwezig is.
Bij 20L per kW nominaal vermogen voor een 10kW WP moet hier dus ergens nog een 50L buffervat bij, of 90L bij een 12kW WP.

[ Voor 25% gewijzigd door teunos93 op 11-09-2025 12:50 ]

[Ronald]

Boosten van je radiatoren kan nuttig zijn. Je vloer zal nu mengverdeler zijn… en de vloer krijgt dus geen 45 graden.

Door de radiatoren te boosten kan de mengverdeler er uit en de Ta permanent omlaag. Win je 2% per graad mee, dus gaat hard. Ook bij minder koude omstandigheden: dan gaat het Ta sowieso niet 40-45 hoeven zijn… maar kan boosted dus ook verder omlaag.

[fabudop]

Volgens mij ben je al een eind op weg :-) Een paar losse flarden van mijn kant:

• Een berekening op alleen de transmissie verliezen is niet voldoende, is mijn ervaring. Wat ik miste waren de ventilatieverliezen (al 50% van de transmissie), en de effecten van zoninstraling. Ventilatieverliezen kan je grof afschatten aan de hand van de ventilatienormen, ervan uitgaand dat het huis daar ongeveer aan voldoet. (NB Een ventilatiesysteem met WtW is heel effectief, maar wel ingrijpend). Dat maakt het allemaal lastig om exact uit te rekenen. Het huidige gasverbruik is een betrouwbaarder middel om een inschatting van de benodigde warmtevraag te maken.
• In het gasverbruik van de oude bewoners dat je gebruikt zit natuurlijk ook nog warmwater. Dat moet je voor de warmtevraag berekening er eigenlijk eerst vanaf trekken.
• Staar je niet blind op het nodige vermogen bij 20/-10. Het is echt nooit meer 24 uur lang achterelkaar -10 graden buiten. Dat tik je hoogstens even in de nacht aan. De thermische massa van je huis trekt je daar wel doorheen. En mocht het ooit 1 keer in je leven gebeuren, zit je binnen heus niet in de vrieskou, maar koelt het hoogstens iets af.
• Ik kan me wel vinden in het advies van Jan: begin met de isolatiemaatregelen. Zet daarna de CV temperatuur flink omlaag en kijk hoe je de koude maanden doorkomt, qua comfort en gasverbruik. Tip: hou het verbruik bij op mindergas.nl, die rekent het verbruik per graaddag uit. Je kan dan vrij snel inschatten wat je jaarverbruik wordt. Je kan dan ook het effect van isolatiemaatregelen zien.
• Lijkt me dat je na de isolatiemaatregelen prima uit de voeten kunt met full electric WP.
• Je hebt het niet over type warmtebron voor de warmtepomp: lucht of bodem. Een L/W warmtepomp heeft minder capaciteit en rendement als het echt koud is. Die moet je dus meer overdimensioneren dan een bodemwarmtepomp. Niet afgaan op de 'folder getallen' maar echt even de capaciteit curves bekijken.
• Weet je ook wat de isolatiewaarde van de vloer is? Met vloerverwarming is het verlies aan de vloer ook groter (groter temperatuurverschil). Zijn er nog mogelijkheden om die beter te isoleren?
• Wat betreft buffervat: bij een modulerende warmtepomp (zowiezo aan te bevelen) kan je uitgaan van het minimum vermogen. Een 8kW warmtepomp kan bijvoorbeeld terug moduleren naar 2kW. Dat in combinatie met vloerverwarming is vaak al genoeg. Een buffervat is dan niet nodig. En het is niet alleen het watervolume wat meetelt, ook de thermische massa (dekvloer, evt, beton) van de vloer doet mee.

[ Voor 8% gewijzigd door fabudop op 11-09-2025 22:47 ]

[teunos93]

@Ronald
De VVW verdeler is inderdaad nu een open mengverdeler, ik ben sowieso van plan die te vervangen voor een gesloten verdeler omdat die nu gevoed wordt vanuit een thermostatisch ventiel met bijna 0 doorlaat.
Ik heb nog niet echt verwarmed met de ketel en thermostaat, maar als ik de thermostaat kort omhoog piep zie ik op de OTGW een vraagtemperatuur van 78 graden komen, die in ieder geval het eerste half uur nog boven de 70 blijft, wat overeenkomt met mijn vermoeden dat door het thermostatische ventiel op de VVW verdeler er een vele hogere aanvoertemperatuur gemaakt moet worden om de vloer op temperatuur te krijgen.
Mijn plan voor de winter is alvast zowel het thermostatisch ventiel op aanvoer en het inregelventiel op de afvoer eruit halen en vervangen voor kogelkranen, en de pomp en maximaal schakelaar te laten zitten als bescherming. Door de ketel in vermogen te beperken en de Ta te limiteren hoop ik dat de thermostaat zichzelf reset qua regelgedrag en corrrecter op lagere temperaturen gaat verwarmen, wat qua afgitevermogen icm het ketelvermogen prima kan.
Dan kan ik TZT als ik omga naar een WP de pomp uit de verdeler halen en ombouwen naar gesloten verdeler of eventueel volledig vervangen (minder voorkeurs optie ivm zeer korte slangen vanuit de vloer).

@fabudop De broodjesvloer op balken heeft als het goed is 10cm EPS volgens tekening (huis op palen met geventileerde kruipruimte), maar dat kan ik niet controleren want er is nergens een kruipluik. Rc zou dus net boven de 2.5 zijn. Na-isoleren is daarmee ook onmogelijk.

Ik zou graag een L/W warmtepomp aanschaffen, W/W is volgens mij niet mogelijk doordat er geen kraan in de achtertuin kan komen en boren dan enkel op de oprit mogelijk is, 2 putten ver genoeg uit elkaar gaat daarmee niet, en de aanschafkosten ervan staan me ook tegen.

Voor SWW overweeg ik dit los te doen met een WPB, wat mijn voorkeur heeft boven een boiler op de WP omdat die op langer op lager vermogen kan draaien en makkelijk op zolder te plaatsen is richting de aansluiitingen van de douche, zodat er geen boilervat in de garage hoeft waar de VVW verdeler en radiator verdelers hangen. Bovendien kan ik dan eerst met de CV over van ketel naar WP en later het SWW deel door de ketel te vervangen, wat ook de kosten wat verspreid over de tijd.

Overigens goed te vermelden, wij koken elektrisch op 2 fases, de 7kW airco trekt ook wel een groep redelijk vol en ik heb redelijk wat 1-fasig houtbewerkings gereedschap, dus uit ruimte overwegingen op mijn 3x25A aansluiting (met smeltzekeringen die ik niet zelf kan resetten) heeft een 3 fase WP mijn extreem sterke voorkeur.

[ Voor 3% gewijzigd door teunos93 op 15-09-2025 11:06 ]

[Jan2023]

Geen idee of je trap opgang naar zolder kompleet open is. , met trek tot aan de nok?
Dan is het wel een idee om op zolder een halletje te bouwen rond dat trapgat.
Dan wordt je warmteverlies al weer minder.

[Fr33z]

ik zou inderdaad een 10 kW warmtepomp neerzetten en gewoon gaan met die banaan. je hebt voor het aller-ergste geval nog 7kW airco achter de hand dus easy-mode dat dat gaat lukken. Fijne is dat je dan nog net binnen 1 fase kan blijven ipv 3 fase qua warmtepomp wat scheelt qua geld en kabels/meterkast etc.

edit: mijn complimenten voor 1 van de meest complete en goed onderbouwde topicstarts die ik gezien heb op dit forum. Dit gaat helemaal goedkomen zo. Die mengverdeler van de vloerverwarming moet er af maar dat is makkelijk en ddan kun je gewoon op lage temp. stoken en aardgasvrij zijn. Ik deel je conclusie dat hybride dan niet handig is maar gewoon all-electric echt veel beter.

[ Voor 38% gewijzigd door Fr33z op 15-09-2025 17:25 ]

[fabudop]

Kijk even of de 3 fase warmtepomp die je op het oog hebt ook daadwerkelijk de drie fases evenveel belast. Dat hoeft niet zo te zijn.
Bij mijn NIBE is de compressor gewoon 1 fase. Alleen de electrische naverwarming voor de legionella run gebruikt daadwerkelijk alledrie de fases (en niet eens in gelijke mate, kijk maar in de tabel:



Ik heb het bijverwarmings vermogen daarom beperkt tot 3,5kW. Dan duurt de legionella run iets langer, maar dat is niet erg (beter zelfs als je meer eigen zonnenergie wilt gebruiken).

De NIBE kan in principe ook aan loadbalancing doen van de bijverwarming, maar dat is geloof ik niet gebruikelijk in Nederland. Je moet dan een extra kabel van warmtepomp naar meterkast trekken een stroomsensoren in de groepenkast monteren.

Aangezien jij van plan was aparte WP voor verwarming en boiler aan te schaffen, heeft de WP voor verwarming geen salmonella nodig. Eventueel heeft die nog wel naverwarming als backup of noodoplossing? Maar in 99.9% van de tijd zal alleen de compressor aan staan.

Die 3x25 smeltzekeringen van de netbeheerder kan je gewoon laten vervangen. Heb ik laten doen nadat een Enexis monteur 3x achter elkaar een smeltzekering moest vervangen en het daarna opgaf. (Er bleek een fout in de huisinstallatie te zitten, al 40 jaar of zo, en dat kwam pas naar voren na een herindeling van de groepenkast). Kon ik online aanvragen. Nu kan ik de zekeringen zelf omzetten mocht het nodig zijn.

[Fr33z]

*legionella. Dat ander krijg je van eieren/kippenstront etc.

[fabudop]

Fr33z schreef op maandag 15 september 2025 @ 23:29:
*legionella. Dat ander krijg je van eieren/kippenstront etc.

Goed gezien, ik heb het gewijzigd.

[teunos93]

Fr33z schreef op maandag 15 september 2025 @ 17:23:
ik zou inderdaad een 10 kW warmtepomp neerzetten en gewoon gaan met die banaan. je hebt voor het aller-ergste geval nog 7kW airco achter de hand dus easy-mode dat dat gaat lukken. Fijne is dat je dan nog net binnen 1 fase kan blijven ipv 3 fase qua warmtepomp wat scheelt qua geld en kabels/meterkast etc.

edit: mijn complimenten voor 1 van de meest complete en goed onderbouwde topicstarts die ik gezien heb op dit forum. Dit gaat helemaal goedkomen zo. Die mengverdeler van de vloerverwarming moet er af maar dat is makkelijk en ddan kun je gewoon op lage temp. stoken en aardgasvrij zijn. Ik deel je conclusie dat hybride dan niet handig is maar gewoon all-electric echt veel beter.

Dankjewel! ik kom graag beslagen ten ijs, en dit forum is een giga bron van info :-)

3 fase is geen probleem, ik heb direct na intrekken in de woning reeds de hele draaistoppen meterkast vervangen voor een moderne Eaton automatenkast met extra ruimte.
Toen ik voor de zonnepanelen achter in de tuin een nieuwe krachtkabel + UTP in mantelbuis (+ enkel fase kabel voor de airco die later is gekomen) om de woning heb ingegraven (45m, was een leuk karwei) en de stoep tot 1m open had gegraven bij de voordeur (invoerende mantelbuis naar meterkast lag onder de funderingsbalk door die op de palen ligt) heb ik ook gelijk een extra 5x2.5 kabel er doorheen getrokken. Deze is nu afgemonteerd op een lasdoos naast de voordeur en al op een C16 kracht automaat aangesloten, die kan ik door de garagemuur heen boren als voorziening voor de WP.

TLDR: er is reeds een extra C16 afgezekerde krachtgroep aanwezig in de meterkast die ik makkelijk naar de locatie van de WP kan brengen.

[teunos93]

Weer iets verder, ventilatieverliezen met de huidige Itho MV op de badkamer (RH gestuurd) + natuurlijke ventilatie in de rest van de woning en gebaseerd op een niet zo perfect luchtdicht huis obv jaartal en aantal bewoners (er vanuit gaande dat er nog 2 kinderen bijkomen) komen op ongeveer 60 a 70% van de transmissieverliezen, verre van verwaarloosbaar.
Dat betekend dat ik in de winter met rond de 7.5 kW uit zou kunnen komen bij 0C en 11kW bij -10C. Daarmee ben ik gaan zoeken naar warmtepompen en na veel gelezen te hebben viel het me gelijk op dat de nieuwste generatie R290 WPs een stuk stiller zijn dan de R32 tegenhangers, hoewel de R32 vaak nu na aftrek van subsidie bijna gratis te krijgen zijn.

Omdat de meest realistische plaatsingsoptie redelijk kort op de erfgrens is (meter of 2, maar de buren hebben hier eerst nog oprit van 3.5m en dan de garage, dus echte problemen verwacht ik niet), heb ik me beperkt tot de R290 modellen.
Dan lijken mij de Panasonic en LG monoblokken, de Acquarea WXG12ME8 of de LG HM123HF.UB60 de twee meest gunstigst geprijste realistische opties.
Mij voorkeur gaat uit naar de LG vanwege de vormfactor, die past zo goed als onder het raam bij de garage, en dat die op datasheet net een paar dB stiller is (49 vs 53). Qua prijs ontlopen ze elkaar niet veel en de 9kW is net aan de krappe kant, dus voor die relatief kleine meerprijs liever de 12kW.
Tevens lijkt de LG marginaal betere prestaties te hebben en het standaard beschikbaar hebben van Modbus voor integratie in HA zonder DIY modificaties spreekt me wel aan, dus mijn laatste status van het plan is om op basis van de datasheet van LG te gaan controleren of mijn systeem correct gedimensioneerd is qua debiet en systemvolume.

Daarom ben ik gaan rekenen aan het systeemvolume. Even er vanuit gaande dat alles altijd open staat, dwz dat bij maximaal vermogen de kamers op gewenste temperatuur komen zoals ingeregeld met de stooklijn van de WP en de thermostaatknoppen boven die mogelijk dan kunnen vervallen:
De VVW op de BG komt op ongeveer 61L slangen obv 15cm HoH en 80 m2 bij 6.7m slang per M2 en DN12 (16/2 slang).
Alle leidingen van/naar radiatoren (DN10, 14/2 PE) en tussen de locatie waar de WP zou komen (obv 32mm meerlaags buis om het debiet van de WP te halen) op ongeveer 26.5L.
Alle radiatoren komen op 70L, in totaal dus 157.5 liter systeemvolume.
Ik zie in de installatiehandleiding van de LG geen specifieke eis, maar vind online getallen tussen de 15 en 20L per kW afgiftevermogen benodigd voor defrosts, wat neerkomt op 180L of 300L, dat zou betekenten dat ik alsnog best een grote buffer nodig zou hebben.
Wat zijn hier de meningen over?

Side-note; gezien er reeds een expansievat aanwezig is en ik geen naverwarming wil, zou de LG met enkel de control unit voldoende zijn.

[ Voor 4% gewijzigd door teunos93 op 19-09-2025 12:55 ]

[teunos93]

Gisteren ter voorbereiding op de warmtepomp de laatste radiatoren op de eerste verdieping fysiek gewisseld, die stonden al een tijdje te wachten op installatie
Gelijk de standleiding naar de verdeler boven voorzien van kogelkranen zodat ik die niet elke keer volledig hoef af te tappen. Ook meteen een manometer en vuilfilter geinstalleerd in de retour zodat de installatie alvast zichzelf kan reinigen voor als ik overga naar een WP. Note: Deze zit in de standleiding naar de radiatoren boven, naar onderen toe zit nog de verdeler voor de benedenverdieping maar daar zit slechts 1 radiator op voor de garage. Het vuilfilter op de gemeenschappelijke retour van beide verdelers links van de T was qua plaatsing lastiger, en ik heb geen 22mm compacte (ronde) pijpsnijder, de standleiding naar boven toe kon redelijk makkelijk los in zijn geheel.
Als de warmtepomp er komt krijgt die ook nog een vuilfilter direct op zijn eigen retour.

Tip voor iedereen die radiatoren gaat vervangen; kijk van tevoren of je echt overal de koppelingen kan maken.
Deze radiator ging van T11 naar T33, en dan komt de aansluiting een heel eind naar voren toe....

Vandaag nog even een S bochtje in maken met een 1/2" bu-15mm en 15mm-1/2" Bi koppeling en het systeem opnieuw afvullen.
p.s. deze foto is nog het oude, gecorrodeerde onderblok.

[ Voor 14% gewijzigd door teunos93 op 25-09-2025 08:26 ]

[teunos93]

Vandaag het CV systeem opnieuw gevuld en ontlucht en de ketel een paar uur laten draaien op max vermogen van 46%, 14.4kW.
Dat heb ik met de oude radiatoren ook al een keer gedaan, toen was vanuit koud na ongeveer 3 uur Ta ~53C en Tr 43C, Ta VVW ~32C.
Vandaag na 3 uur is dit Ta~44C, Tr 34C en Ta VVW 30C.
Daarmee ben ik ervan overtuigd dat als de open verdeler een gesloten verdeler wordt, door vervanging of ombouwen waar ik nu naar neig door aan te sluiten op de 1.1/2" aansluitingen van de pomp en de rest af te doppen, dat met een 12kW WP de Ta nooit boven de 40C hoeft uit te komen.

Ik denk dat ik dus maar een LG HM123HF.UB60 ga bestellen.

[ Voor 5% gewijzigd door teunos93 op 27-09-2025 14:07 ]

[teunos93]

De Warmtepomp draait inmiddels.
Buiten de WP op 1m lange bigfoots, boven een grindput van 1m20x55cm, 40cm diep gevuld met grind.
Buiten situatie; leidingen omwikkeld met 12mm dikke EPDM schuimrubber isolatie, door de gevel heen in isolatie. Binnen is bewust nergens geisoleerd, dat is direct wat opwarming van de garage. De aanslutingen vanaf de WP zijn met RVS gevlochten omwikkelde EPDM slang direct aan de WP, caleffi vorstbeveiligsingskleppen op zowel aanvoer als retour, multifit koppelingen (zodat er geen perstang nodig was) en 32mm pex leiding, van de 25m rol was 1 meter over.


Binnen vanaf de 32mm PEX weer met multifit koppelingen naar 1" messing, kogelkranen en overgang op 28mm staal met een T stuk, naar boven toe met 3/4" handmatige ontluchters omdat voor R290 automatische ontluchters verboden zijn. Op de retour van de WP nog een extra Calefii 1" vuilfilter, er zit nu dus een Spirotrap in de retour van de radiatoren boven en in de gehele WP retour een Caleffi .



Je ziet hier vanaf linksboven de PEX aankomen, naar onder toe richting de VVW verdeler.
Waterzijdig de WP aangesloten op de VVW verdeler door de pomp te verwijderen, met een 6/4"> 1" verloopring, 1" knietjes naar 28mm staal. Ook overal gelijk kogelkranen voorzien.

:

Op de modbus een HF2211 gehangen, in de meterkast een Shelly EM3 en via HA het zaakje uitgelezen.
Nu reeds een week bezig om in auto-AI modus de stooklijn in te stellen, dat gaat redelijk.
Ook bewzig geweest met het WZIR van alle radiatoren en de VVW verdeler, daar was nog wel wat te winnen, de VVW groepen liepen bij TA 28C, uit elkaar van 23 tot 27.5 Tr voor de korte groep in de hal....

Nu op stooklijn -10;40, 16;26.
Hysterese langzaam veranderd tot nu -4 On, 3.5 off.
Pomp operatie 1 minuut aan, 14 minuten uit.
Regeling flow; optimaal debiet.
Ik kom tot op heden makkelijk voorbij de opstartpiek, de aanvoertemp komt tijdens opstarten niet boven de ingestelde temp, maar zodra de compressor is terug getoerd naar 15Hz, wat het minimum is, regelt de pomp nog verder terug om op ongeveer 11L/min te settlen met een dT van 5C. Dan overshoor de uitgaande water temp bij buitentemperaturen boven de 12C standaard de doeltemperatuur. Logisch, want dan doet de WP thermisch tussen de 3.5 en 4kW op 15Hz, die ik bij 15C niet kwijt kan, waardoor de WP uiteindelijk uit gaat op hysterese, wat op zich prima is.

Het enige waar ik nu echt last van heb is de oil return cycle elke anderhalf uur (in tegenstelling tot forum posts die elk uur rapporteren), die laat de temperatuur zo maar 10C stijgen, dan knalt de WP eruit op hysterese. Opzich blijft het hele huis heerlijk warm op temperatuur, je merkt er niks van dat snachts elke ~2 uur de WP anderhalf uur draait en een kwartier uit is na de ORC, maar het zou beter zijn als hij doorstookt.

[ Voor 19% gewijzigd door teunos93 op 17-10-2025 10:02 ]