Hoe je - niet digitaal vaardige - familieleden beschermen?

[pyro-tukker]

Ik zal vast niet de enigste zijn, maar ik maak mij afgelopen tijd wat meer zorgen over de online veiligheid van enkele familieleden. Twee concrete voorbeelden:
- iemand die per ongeluk op een phishing SMS heeft geklikt en het af doet als 'kan gebeuren' (gelukkig niks gebeurd);
- ik check de email van mijn opa en ik schrok van het aantal phishing mailtjes wat erin staat en hoe professioneel die eruit zien.

Ik ben benieuwd hoe andere tweakers dit doen. Belangrijk punt is wel dat dit mensen zijn die over het algemeen wat ouder zijn en ook geen enkel besef hebben hoe de nieuwe online wereld werkt. In het echte leven checken ze drie keer de voordeur als ze weggaan, maar online wordt op alles geklikt wat los en vast zit. En dan heb ik het nog niet over die handige vingerafdruk functie in de bankapp, etc waardoor ze denken dat alles veilig is en wel goed komt qua betalingen.

Specifiek waar ik mij meer zorgen over maak zijn dus email / sms die binnenkomt en wat phishing is en hierbij het grootste risico: toegang tot de bankapp en bankaccounts door oplichters en dus het verlies van grote sommen geld.

Hoe doen mede tweakers dit?

[stutrecht]

Heel simpel: het gesprek aan gaan en afspraken maken.

Bijvoorbeeld: gratis bestaat niet, ook niet op het internet. Beter dat je een gratis koffie pakket misloopt dan dat je wordt opgelicht. En een afspraak die ik zelf heb gemaakt: als de bank/politie/verzekering belt, zeg dat je je zoon/dochter belt en bel die dan ook op.

Verder, bij twijfel, bel eventjes om te bespreken wat te doen. Kost je wellicht wat tijd maar ik heb de hoop opgegeven dat oudere mensen helemaal digitaal vaardig worden. Ik heb liever dat ik mijn ouders/grootouders even spreek en er uiteindelijk niets aan de hand is dan dat het mis gaat.

[ Voor 30% gewijzigd door stutrecht op 01-06-2025 23:27 ]

[FooLsKi]

Ik heb gelukkig mijn familieleden redelijk 'opgevoed' wat dat betreft. Mijn oudtante (wordt over een paar dagen 90) is nog goed bij de pinken en wantrouwt sowieso (digitale) verzoeken om geld. Bankzaken doet ze vziw nog steeds analoog, zolang het nog kan, dus 'mails van de bank' trapt ze niet in. Ze heeft ook een Nokia candybar, dus ze kan ook geen frauduleuze WhatsApp berichten krijgen van 'haar kleinzoon' De keren dat ze iets niet vertrouwde qua mail belde ze mijn moeder (haar eigen dochter/schoonzoon valt ze daar niet mee lastig, om een of andere reden )
Mijn moeder fop je gelukkig ook niet zo makkelijk en als ze iets niet vertrouwt is mijn jongere broer 1e aanspreekpunt (woont nog bij moeders) en anders belt ze mij.
Mijn minder digitaal vaardige vrienden (die stiekem veel meer weten dan ze doorhebben) trappen gelukkig ook -bewezen- niet in die ongein.

[TomsDiner]

Ik heb het hier eerder gepost, maar mijn vriendin heeft haar moeder een les geleerd.

Met een nieuwe simkaart heeft ze een nieuw whatsapp account op een telefoon aangemaakt, en haar moeder een bericht gestuurd waarin ze om geld vroeg voor het één of ander. Het was zo'n standaard truc, dus met "Mijn telefoonnummer is veranderd, en mijn wasmachine is stuk. Kan ik 1.500 EUR lenen vandaag?" Het rekeningnummer was van een bekende (voor mams onbekend) Ook stonden er spelfouten in het bericht, en was de avatar anders dan gewoonlijk (wel een foto van haar eigen facebook).

Mams trapte erin, en maakte geld over. Om het leereffect iets groter te maken, is dochterlief (mijn vriendin) op bezoek gegaan, zogenaamd "gewoon zomaar". Moeders was confused toen ze hoorde dat dochter geen wasmachine nodig had, en geen nieuwe telefoon had. Hoewel moeders een beetje boos werd toen ze het verhaal begreep (en ook wel opgelucht dat ze niet was opgelicht) werkte het goed.

[FooLsKi]

TomsDiner schreef op zondag 1 juni 2025 @ 23:46:
Ik heb het hier eerder gepost, maar mijn vriendin heeft haar moeder een les geleerd.

Met een nieuwe simkaart heeft ze een nieuw whatsapp account op een telefoon aangemaakt, en haar moeder een bericht gestuurd waarin ze om geld vroeg voor het één of ander. Het was zo'n standaard truc, dus met "Mijn telefoonnummer is veranderd, en mijn wasmachine is stuk. Kan ik 1.500 EUR lenen vandaag?" Het rekeningnummer was van een bekende (voor mams onbekend) Ook stonden er spelfouten in het bericht, en was de avatar anders dan gewoonlijk (wel een foto van haar eigen facebook).

Mams trapte erin, en maakte geld over. Om het leereffect iets groter te maken, is dochterlief (mijn vriendin) op bezoek gegaan, zogenaamd "gewoon zomaar". Moeders was confused toen ze hoorde dat dochter geen wasmachine nodig had, en geen nieuwe telefoon had. Hoewel moeders een beetje boos werd toen ze het verhaal begreep (en ook wel opgelucht dat ze niet was opgelicht) werkte het goed.

Teaching the hard way...
Dat was bij mij gelukkig niet nodig

[Marc H]

Voor mijn ouders, die van de generatie zijn dat ze niet zijn opgegroeid met computers/digitale zaken, handel ik de bankzaken af. Zij vonden het niet fijn om te doen en ik ben toch minimaal één keer per week bij ze.
Mijn telefoonnummer is de enige die bij de bank bekend is. Ze hebben niet eens de mogelijkheid om bij de bank in te loggen.
Bij de telefoon ligt een briefje met wat ze moeten zeggen als "de bank" toch belt, wat neerkomt op dat de bank mij moet bellen op het bij de bank bekende nummer en dan ophangen.

Whatsapp gebruiken ze niet en de familie weet dat. Dus die bellen ze gewoon.

[pyro-tukker]

Dank voor jullie tips.

Zeker de optie van eerst even ‘met mij’ bellen is een goede. Het gesprek aangaan, etc. snap ik, maar ik merk dat het een erg intensief proces is met minimaal resultaat. Immers: iedereen om hun heen doet het ook en überhaupt privacy etc dat zijn onderwerpen wat allemaal niet belangrijk is.

Zijn er ook technische tips /oplossingen? Of moeten we het echt in gedrag zoeken (iets wat ik al heb opgegeven).

[lordgandalf]

Ik vond laatst dit product gemaakt in samenwerken met kitboga een bekende scambaiter.

https://www.seraphsecure.com/kitboga

Schijnt redelijk wat troep te blokkeren voor je.

[Drardollan]

Los van dat het belangrijk is dat ze weten wat ze moeten doen (zoon/dochter bellen) is het belangrijk om een goed codewoord af te spreken. Met de huidige techniek kan men heel veel, maar gedachten lezen is er niet 1 van vooralsnog.

Spreek dus, in persoon (!), een woord / zin / gebeurtenis af die niemand kan weten om naar te refereren. Iets wat nooit op met name de socials heeft gestaan of zal komen. Een bijnaam van een huisdier van 20 jaar terug is een goed voorbeeld. Of dat specifieke autotje waarmee je altijd op het strand speelde. Slechte voorbeelden zijn de naam van een kleinkind of net overleden kat.

Als ze nog goed bij de pinken zijn zou je kunnen overwegen om compleet willekeurige woorden te noteren in een boekje. Een beetje zoals dat bij crypto werkt met de 12/24 word seed of met TAN codes bij de bank vroeger. Zo kan je ook iets noteren aan beide kanten en die aan elkaar vragen als het nodig is. Hoeven jullie beiden eigenlijk niks voor te onthouden en het is makkelijk om periodiek het lijstje te vervangen als je dat nodig acht.

[DeMolT.]

Allereerst: Iedereen heeft recht op zijn eigen problemen.
Dus als jij aanbied om ze te helpen, dan is dat een mooi gebaar, maar ultimo ben jij niet verantwoordelijk voor andermans problemen. Oftewel, aanbieden dat ze je mogen bellen bij twijfel, maar zelf ga ik niet verder (meer) dan dat.
Als ze vragen hebben, dan ben ik bereid ze uit te leggen en alles te doen wat nodig is. Maar als zij er zelf voor kiezen hier geen gebruik van te maken, dan ben ik de laatste die ze achter de broek aan gaat zitten.

Soms twijfelen mijn ouders, dan bellen ze, maar soms trappen ze er in en zitten ze aan een abo vast voor duurdere energie...

Ander voorbeeld, voor mijn nichtje ben ik de "wettelijk voogd", omdat haar ouders schermtijd niet begrijpen. Maar zij bepalen de details voor schermtijd, ik stel ze alleen in; no questions asked. Soms geef ik ze nog de gevaren mee van Social Media en andere tips, maar dat advies wordt vaak in de wind geslagen; het is hun leven en opvoeding stijl, daar heb ik verder niets mee te zoeken en dat is dan ook prima (ook al wens ik mijn nichtje een wat stress vrijer leven toe).