Bodembron warmtepomp snel uitgeput

[T-MOB]

Dit jaar is bij mij een bodemwarmtepomp geinstalleerd, een Stiebel WPF cool 07. Om deze te voeden zijn twee lussen geboord van elk ongeveer 90 meter diep. In september hebben we een opstookprotocol gedraaid, en daarna heeft de pomp tapwater gemaakt en hebben we thermostaten op 19 of 20 gezet en gelaten. Maar nu lijkt de bron al uitgeput.

Sinds installatie heeft de pomp 1312kWh verbuikt en daarmee 7003kWh warmte geproduceerd (tapwater en verwarmen gecombineerd). Totaal is er dus 5691kWh onttrokken aan de grond. De zwaarste dag was afgelopen maandag met iets van 120kWh warmte, dus ongeveer 5kW continue. Maar nu heb ik de pomp in noodbedrijf gezet omdat hij steeds na 2 minuten stopt met "bron min"-fouten. De brontemperatuur (afgaand) is dan onder de -2 graden gezakt*. Ik heb de flowmeters van de bron bekeken, en beide lussen hebben een flow van +/- 20 liter per minuut als de pomp draait.

- De eerste vraag is eigenlijk: hoe kan dit? Zelfs met een conservatieve 25W per meter voor de bron zou je nog lang geen problemen verwachten (met een COP van 5 zou je dan continu 5.7kW moeten kunnen maken).

- De tweede vraag is, hoe is dit op te lossen? Moet er een lus bijgeboord worden? Gaat dit zich "vanzelf" oplossen met een zomer koelen


Iemand die hier iets zinnigs over kan zeggen?


* ik heb de bron-min een tijdje wat lager gezet om te zorgen dat de boel bleef lopen, maar van de installateur moest ik hem terugzetten om bevriezen van de bron te voorkomen.

[ArdNieuwenhuiz]

Mogelijk plaats je je vraag ook even in Water/Water topic om reactie te krijgen, met link naar deze post van jou. Heb je de brontemperaturen gemonitord de afgelopen maanden? Dan heb je een goed beeld van de temperaturen. Een zomer koelen helpt niks. Dat stroomt weer weg in de bodem, of vereffent zich op andere wijze. Bij zakt de brontemperatuur ook langzaam. Van begin oktober 12 graden inkomend naar inmiddels 9 graden inkomend. Continu 5 kW uit de bron halen zorgt voor temperatuur daling, die niet snel genoeg aangevoerd kan worden uit de omgeving van de bodemlus.

[Pejdref]

Geen idee hoe zo'n systeem is opgebouwd en geen ervaring mee, dus dit is een redelijke random gok;

Kan het zijn dat de aanvoerleiding vanuit de bron een stuk horizontaal loopt naar je warmtepomp en wellicht niet diep genoeg waardoor deze weer te veel afkoelt met deze buitentemperaturen?

[bbbrumbrum]

Installateur op het matje roepen.
Zo koud is het nog helemaal niet, en al helemaal niet voor langere tijd.

COP is ook niet heel denderend, dat halen (sommige) LW installaties ook (incl SWW).

Sowieso posten in WW topic, en meer info delen graag.

[T-MOB]

bbbrumbrum schreef op woensdag 10 januari 2024 @ 13:31:
Installateur op het matje roepen.
Zo koud is het nog helemaal niet, en al helemaal niet voor langere tijd.

COP is ook niet heel denderend, dat halen (sommige) LW installaties ook.

Sowieso posten in WW topic, en meer info delen graag.

Ja, de installateur komt morgen langs. COP is inclusief tapwater, he, alleen verwarmen gaat richting 6.

Maar goed, volgens de installateur aan de telefoon zou het in afgifte zitten. Dat we teveel warmte vragen van de pomp - ofzo. Ik vind dat een raar verhaal, want zoals jij ook al aangeeft: zo koud is het nog niet geweest. En als ik kijk naar de geleverde warmte zie ik geen extreme dingen.

Wat voor een informatie zou je meer willen hebben? Ik weet dat de brontemperatuur eind december al rond het vriespunt zat. Linkje in het water/water-topic zal ik wel maken.

[Gwaihir]

T-MOB schreef op woensdag 10 januari 2024 @ 16:03:
Maar goed, volgens de installateur aan de telefoon zou het in afgifte zitten. Dat we teveel warmte vragen van de pomp - ofzo.

Hij hoort een warmteverliesberekening te hebben gemaakt (of gebruikt, indien reeds beschikbaar). Wat staat daarin?

Tevens zou een linkje naar de info van deze WP handig zijn voor een nadere indruk - Google stuurt (vooral?) naar pagina's waar deze inmiddels niet meer op staat.

En wellicht iets meer over je situatie, bijv.: is dit nieuwbouw? Of vervanging - en wat was dan het voorgaande verbruik voor verwarming?

[Cpt.Chaos]

Is de bron echt -2? Je kan even voelen aan de leiding, of met een fluke en een thermokoppel even tussen de isolatie en daarna wel weer afplakken. Zo nee: aansluiting van de sensor controleren of deze goed vast zitten of er moet een nieuwe in.
Zo ja, installateur halen.

[mr_evil08]

Koel je niet in de zomer?

[T-MOB]

Gwaihir schreef op woensdag 10 januari 2024 @ 21:03:
[...]

Hij hoort een warmteverliesberekening te hebben gemaakt (of gebruikt, indien reeds beschikbaar). Wat staat daarin?

Tevens zou een linkje naar de info van deze WP handig zijn voor een nadere indruk - Google stuurt (vooral?) naar pagina's waar deze inmiddels niet meer op staat.

En wellicht iets meer over je situatie, bijv.: is dit nieuwbouw? Of vervanging - en wat was dan het voorgaande verbruik voor verwarming?

Het gaat om een forse verbouwing. Een deel van het huis is afgebroken en nieuw gebouwd, we zijn van 115m2 naar 180m2 gegaan, wat over is van de muren is nageisoleerd, benedenverdieping is van WTW voorzien. Historisch gasverbruik is dus niet echt een indicatie (maar was ordegrootte 1250 - 1400).

Er is een warmteverliesberekening gemaakt (waarin overigens niet alle vertrekken zijn meegenomen). Daar kwam bij -10/21 °C een verlies van 5.8kW uit. Daardoor heb ik me laten overtuigen dat een warmtepomp van 7.5kW voldoende zou zijn. Aan die 5.8kW zijn we nog niet gekomen. En daarbij zou ik ook verwachten dat een bron wordt gedimensioneerd op het vermogen van de pomp. (En met 190meter zou dat volgens mij ook zo moeten zijn).

Technisch blad van de pomp staat hier.

Cpt.Chaos schreef op woensdag 10 januari 2024 @ 21:54:
Is de bron echt -2? Je kan even voelen aan de leiding, of met een fluke en een thermokoppel even tussen de isolatie en daarna wel weer afplakken. Zo nee: aansluiting van de sensor controleren of deze goed vast zitten of er moet een nieuwe in.
Zo ja, installateur halen.

De bron zelf natuurlijk niet helemaal, er wordt gemeten op de afgaande leiding, dus -2 is wat de pomp terug de bodem instuurt. En ja ik zie rijp op de afgaande leiding als ik isolatie wat aan de kant druk. Ik twijfel dus niet aan de waarde.

mr_evil08 schreef op woensdag 10 januari 2024 @ 21:57:
Koel je niet in de zomer?

Komende zomer wel, maar de pomp staar er pas sinds september.


Installateur komt morgen, dan kan ik in elk geval ook bij meer historische data over brontemperaturen en onttrokken warmte.

[Stefannn]

-2 gaat terug de grond in.
Hoeveel komt er “uit” de grond? Aanvoer naar warmtepomp dus?
Delta T aan de grond-kant zou 2 a 4 graden moeten zijn.
Als dat (veel) meer is heb je te weinig flow.
Je hebt het over 20l/min per bron, dus 2x 60 x 20 = 240l/uur.
Dat vind ik niet extreem hoog. Zou wel 400 a 500 mogen zijn.

[ Voor 24% gewijzigd door Stefannn op 10-01-2024 23:10 ]

[Gwaihir]

T-MOB schreef op woensdag 10 januari 2024 @ 22:18:
Het gaat om een forse verbouwing. Een deel van het huis is afgebroken en nieuw gebouwd, we zijn van 115m2 naar 180m2 gegaan, wat over is van de muren is nageisoleerd, benedenverdieping is van WTW voorzien. Historisch gasverbruik is dus niet echt een indicatie (maar was ordegrootte 1250 - 1400).

Ach, het is alvast iets. Volgens de Koevlaas formule zit je bij 1400 m3 op 6,79 kW.

Er is een warmteverliesberekening gemaakt (waarin overigens niet alle vertrekken zijn meegenomen). Daar kwam bij -10/21 °C een verlies van 5.8kW uit.

Dan stelt je installateur dat het dankzij de vernieuwde isolatie ondanks dat extra oppervlak wel echt lager uitkomt. Klinkt gewaagd. Doet me afvragen welke vetrekken niet zijn meegenomen en waarom. Als het een paar doorgaans onverwarmde als een slaapkamer en technische ruimte zijn, à la, maar anders vind ik 't gek: een warmteverliesberekening voor zo'n installatie doe je voor het gehele huis, want je verwarmt (en koelt) het hele huis.

Daardoor heb ik me laten overtuigen dat een warmtepomp van 7.5kW voldoende zou zijn. Aan die 5.8kW zijn we nog niet gekomen. En daarbij zou ik ook verwachten dat een bron wordt gedimensioneerd op het vermogen van de pomp.

Dat dacht ik niet. Volgens mij is de warmteverliesberekening (doorgaans) leidend; dat is immers wat je geacht wordt werkelijk nodig te hebben. De bron wordt dan op (75 - ) 80% daarvan berekend, want bij COP (4 à) 5 komt de rest uit de elektriciteit.

Nog specifieker: je zou 2000 uur per jaar x 5,8kW x 80% = 9.280 kWh per jaar uit die bron moeten kunnen trekken.

Het is moeilijk voor te stellen dat je dat nu al overtroffen hebt, al lijkt het erop dat je, vermoedelijk door het opstookprotocol, wel 'voor loopt', met die afgelezen 5691kWh.

(En met 190meter zou dat volgens mij ook zo moeten zijn).

Zou, tenzij je zelf geëist hebt dat het geen meter meer mocht zijn, sowieso niet jouw probleem moeten zijn. Dat risico ligt bij degene die concludeerde dat dit voldoende moest zijn.

Daarbij, je ziet het al in de specs (B0/W35), gaat men er doorgaans vanuit dat een bron die boven nul graden blijft voldoet (behalve bij Itho). Daartoe wordt er glycol in gemixt zodat het brine nog flink kouder dan die -2 mag worden. Dus: vraag: waarom mag het bij jou niet kouder van de installateur? Zit er onvoldoende glycol in? Is dit een beperking van deze WP? (Stiebel Eltron hebben we hier nog niet zo gek vaak langs zien komen..)

Hoe dan ook: als de bron, gewoon bij het beoogde gebruik, onder nul komt (aanvoer naar de WP), of uitgeschakeld moet worden omdat deze te koud is, dan moet de garantie in werking treden. D.w.z. als het inderdaad aan de bron blijkt te liggen, moeten ze bijboren voor je.

Dat kost nogal wat, dus verwacht een uitgebreide analyse van alle andere mogelijke oorzaken, voordat die machine weer langs komt. Daaronder waarschijnlijk al gauw dat ze 't een jaar aan willen zien.. maar als je dan COP 1 moet verwarmen zou ik daar toch wel een vergoeding voor proberen te krijgen.


Over die bron dan eerst maar de vraag die @Stefannn al stelde: wat is dan de temperatuur vanuit je bron nu (en dus de delta-T)? Delta-T van een graad of drie is normaal, wat hoger als hij nabij z'n max van 7,5kW loopt.

Je bronpomp lijkt trouwens wel prima voluit te draaien hoor, 2x 20 l/min x 60 min = 2400 liter/uur (geen 240). Volgens de spec kan hij 1820 liter / uur, dus kennelijk zijn je meters wat gul en / of valt de weerstand aan bronzijde mee t.o.v. wat Stiebel Eltron verwacht.

Komende zomer wel, maar de pomp staar er pas sinds september.

In de berekeningen wordt ook 500 uur koelen per jaar meegerekend. Dus dat kun je, afhankelijk van (ontbreken van) grondwaterstromingen, jaar op jaar ook nodig hebben. Maar dat hoeft niet in het voren.

[T-MOB]

Gwaihir schreef op donderdag 11 januari 2024 @ 10:26:

Dan stelt je installateur dat het dankzij de vernieuwde isolatie ondanks dat extra oppervlak wel echt lager uitkomt. Klinkt gewaagd. Doet me afvragen welke vetrekken niet zijn meegenomen en waarom. Als het een paar doorgaans onverwarmde als een slaapkamer en technische ruimte zijn, à la, maar anders vind ik 't gek: een warmteverliesberekening voor zo'n installatie doe je voor het gehele huis, want je verwarmt (en koelt) het hele huis.

Het gaat inderdaad om in principe onverwarmde ruimtes. Maar ik heb de installateur wel aangegeven dat de ruimtes ontbraken in de berekening. Maar ik heb er zelf ook wat aan gerekend indertijd en kwam op een kleine 2kW verlies bij 18/-10. Met in het achterhoofd dat we ook een houtkachel hebben (max 11kW) en op de slaapkamers elektrische (COP-1) radiatoren was ik wel overtuigd dat we het zouden redden met 7.5kW.

Dat dacht ik niet. Volgens mij is de warmteverliesberekening (doorgaans) leidend; dat is immers wat je geacht wordt werkelijk nodig te hebben. De bron wordt dan op (75 - ) 80% daarvan berekend, want bij COP (4 à) 5 komt de rest uit de elektriciteit.

Nog specifieker: je zou 2000 uur per jaar x 5,8kW x 80% = 9.280 kWh per jaar uit die bron moeten kunnen trekken.

Dat blijkt inderdaad zo te werken... Je leert zo veel bij in zo'n verbouwingsproject, jammer dat het eenmalig is. Ik heb de bronboorder gebeld en die heeft de 6kW doorgekgregen. Voor de bron is gerekend met de 6kW. Er is uitgegaan van 4.8kW met 900 draaiuren SWW en 1600 draaiuren verwarming. Dat zou 12000kWh moeten zijn.

Daarbij, je ziet het al in de specs (B0/W35), gaat men er doorgaans vanuit dat een bron die boven nul graden blijft voldoet (behalve bij Itho). Daartoe wordt er glycol in gemixt zodat het brine nog flink kouder dan die -2 mag worden. Dus: vraag: waarom mag het bij jou niet kouder van de installateur? Zit er onvoldoende glycol in? Is dit een beperking van deze WP? (Stiebel Eltron hebben we hier nog niet zo gek vaak langs zien komen..)

Er zit inderdaad een glycolmengsel in en van Stiebel mag je rustig naar -7. Waarom de installateur niet lager dan -2 de grond in wil sturen is om te voorkomen dat de warmteoverdracht beperkt wordt door aangevroren grondwater. De redenering is dan dat je met een delta-T van 4 a 5 op de bron gemiddeld nog boven 0 blijft. In hoeverre. Of dat hout snijdt durf ik niet te zeggen, maar op zich is ijs wel een isolator.

Hoe dan ook: als de bron, gewoon bij het beoogde gebruik, onder nul komt (aanvoer naar de WP), of uitgeschakeld moet worden omdat deze te koud is, dan moet de garantie in werking treden. D.w.z. als het inderdaad aan de bron blijkt te liggen, moeten ze bijboren voor je.

Dat kost nogal wat, dus verwacht een uitgebreide analyse van alle andere mogelijke oorzaken, voordat die machine weer langs komt. Daaronder waarschijnlijk al gauw dat ze 't een jaar aan willen zien.. maar als je dan COP 1 moet verwarmen zou ik daar toch wel een vergoeding voor proberen te krijgen.

Ja dat is het afgifteverhaal natuurlijk. Als ik meer warmte onttrek dan is berekend dan ligt het aan mij. Mijn probleem met dat uitgangspunt is alleen dat het nooit zo vroeg in het jaar zou moeten komen, zeker gezien de warme herfst.
Maar gelukkig zijn we daar ook (nog) niet. De installateur is langsgeweest met een warmtebeeldcamera en we hebben (naast alle kiertjes) het euvel gevonden. Met een paar goede tikken gaven de flowmeters heel andere waarden aan... De bronnen werd assymetrisch (tweederde uit 1 lus) belast en teveel geknepen. Een en ander bijstellen geeft nu een afgaande temperatuur van iets onder de 1°C.

Over die bron dan eerst maar de vraag die @Stefannn al stelde: wat is dan de temperatuur vanuit je bron nu (en dus de delta-T)? Delta-T van een graad of drie is normaal, wat hoger als hij nabij z'n max van 7,5kW loopt.

Ik heb helaas geen sensor op de ingaande kant. En de pomp moduleert niet, dus loopt altijd 7.5kW.

[Gwaihir]

T-MOB schreef op donderdag 11 januari 2024 @ 13:28:
De installateur is langsgeweest met een warmtebeeldcamera en we hebben (naast alle kiertjes) het euvel gevonden. Met een paar goede tikken gaven de flowmeters heel andere waarden aan... De bronnen werd assymetrisch (tweederde uit 1 lus) belast en teveel geknepen. Een en ander bijstellen geeft nu een afgaande temperatuur van iets onder de 1°C.

Top!

En dat trekt wellicht nog iets verder bij naarmate die overbelaste lus wat herstelt.

(Was toch al wat verdacht dat die meters een flow duidelijk boven het max van de WP aangaven..)

[Stefannn]

@T-MOB,
A mooi.. die onbalans is natuurlijk wel echt een euvel.
Dat gezegd hebbende…
- echt geen sensor op temperatuur van bron naar warmtepomp? Ik vind dat eerlijk gezegd redelijk bizar. Zelfs de meeste simpele heeft dat. Als het er echt niet zou ik sowieso investeren in een thermometertje van 10 euro of zo van de praxis en dat er met stukje schuim (ter isolatie) omheen binden. Dan heb je ten minste een idee wat er uit de grond komt. Dat is wel een redelijk basis gegegevn in de warmtepomp wereld.
- als er glycol in zit mag je dus wel degelijk onder de 0 de bron insturen. Overdrijven is nou ook weer niet goed, maar ik zou niet weten waarom je daar bang voor moet zijn.
Op zich klopt dat argument dat je het wil vermijden wel, maar dat is meer iets dat leidend zou moeten zijn voor het ontwerp. Als het ding er eenmaal zit heb je weinig andere keus dan “in de kou zitten of onder nul gaan”.
Daarbij betreft ijsvorming een fase overgang die behoorlijk veel energie per volume kost dus ik zou het eerder als “temperatuur stop” dan als “isolator” zien.
Nb… als het straks wat kouder is daalt de belasting en gaat de temperatuur echt wel weer wat omhoog.

[T-MOB]

Stefannn schreef op donderdag 11 januari 2024 @ 20:05:

- echt geen sensor op temperatuur van bron naar warmtepomp? Ik vind dat eerlijk gezegd redelijk bizar. Zelfs de meeste simpele heeft dat. Als het er echt niet zou ik sowieso investeren in een thermometertje van 10 euro of zo van de praxis en dat er met stukje schuim (ter isolatie) omheen binden. Dan heb je ten minste een idee wat er uit de grond komt. Dat is wel een redelijk basis gegegevn in de warmtepomp wereld.

Nee, er zit echt geen sensor op ingaand. Ik heb ook redelijk de documentatie van het ding in moeten duiken om uit te vogelen of hij inkomend of uitgaand weergeeft. In het Nederlands is het de "temperatuurvoeler warmtebron", in het Duits "Temperaturfühler Wärmequellen-rucklauf" en in het Zweeds specificeert Stiebel "Temperaturgivare inkommande köldbärare". Uiteindelijk maar aangenomen dat ze het in hun eigen taal het best weergeven.

- als er glycol in zit mag je dus wel degelijk onder de 0 de bron insturen. Overdrijven is nou ook weer niet goed, maar ik zou niet weten waarom je daar bang voor moet zijn.
Op zich klopt dat argument dat je het wil vermijden wel, maar dat is meer iets dat leidend zou moeten zijn voor het ontwerp. Als het ding er eenmaal zit heb je weinig andere keus dan “in de kou zitten of onder nul gaan”.

Nou ja, er is ook een noodwerking. Maar 8kW COP-1 tikt wel lekker aan...

Daarbij betreft ijsvorming een fase overgang die behoorlijk veel energie per volume kost dus ik zou het eerder als “temperatuur stop” dan als “isolator” zien.

In bijvoorbeeld je diepvries is ijs op de elementen wel echt funest voor de efficientie. Ik kan me voorstellen dat ijs onder de grond eenzelfde werking heeft. Aan de andere kant heb je specifiek systemen met een waterbron die juist gebruik maken van de faseovergang.

Nb… als het straks wat kouder is daalt de belasting en gaat de temperatuur echt wel weer wat omhoog.

Ik hoop inderdaad te zien dat de temperatuur wat gaar stijgen als het weer wat warmer wordt buiten.

[Stefannn]

T-MOB schreef op donderdag 11 januari 2024 @ 21:26:

In bijvoorbeeld je diepvries is ijs op de elementen wel echt funest voor de efficientie. Ik kan me voorstellen dat ijs onder de grond eenzelfde werking heeft. Aan de andere kant heb je specifiek systemen met een waterbron die juist gebruik maken van de faseovergang.

Eerlijk gezegd denk ik dat die "diepvries ineffciency" juist een "warmtepomp efficiency" is.
Als de boel in een diepvries vochtig is en bevriest dan zorgt de fase-overgang er voor dat het "niet veel koeler wordt dan 0 graden". Dus als je het vriesvak op -8 of zo hebt ingesteld gaat hij inderdaad als een gek onsuccesvol koelen.

Voor een warmtepomp is dat dan echter juist het toppunt van efficiency: "meer warmte onttrekken en de temperatuur neemt niet af"
COP zakt natuurljk wel in als het zo koud wordt.

Daarbij gaat het nu slechts over de temperatuur die terug de bron in gaat. Pas als het onder 0 uit de bron komt begint het daar serieus te bevriezen.

Kortom.... ik zou niet zo bang zijn om (mits er dus glycol in zit) de drempel een paar graden onder 0 te zetten (zonder te overdrijven).

En dus een thermometer op het water dat UIT de bron komt zetten.

[dunklefaser]

@Stefannn , @T-MOB Als aanvulling nog een aspect/trefwoord: warmtetransport/warmtegeleiding (stromende vloeistof (water) vs. vaste stof (IJs).

[T-MOB]

Stefannn schreef op donderdag 11 januari 2024 @ 20:05:
@T-MOB,
Nb… als het straks wat kouder is daalt de belasting en gaat de temperatuur echt wel weer wat omhoog.

Nou helaas, we zijn nu een week verder en in plaats van herstellen is de boel alleen maar weer afgekoeld. De pomp stuurt nu -3.1C terug de bron in. Als ik kijk naar de afgelopen 5 dagen dan is er SWW + verwarming iets van 95kWh per dag geleverd. Met een COP van 5 dus een belasting van gemiddeld 3.17kW. Ik heb niet zoveel verstand van bodembronnering en hoe dat zich hoort te gedragen, maar het komt mij voor dat een bron die berekend is op 4.8kW geen 2/3 graad per dag zou moeten afkoelen als je er 3.2kW van vraagt. Want hoe moet dat dan als het een week echt koud wordt?

[Gwaihir]

T-MOB schreef op donderdag 11 januari 2024 @ 21:26:
er is ook een noodwerking. Maar 8kW COP-1 tikt wel lekker aan...

[...]

In bijvoorbeeld je diepvries is ijs op de elementen wel echt funest voor de efficientie. Ik kan me voorstellen dat ijs onder de grond eenzelfde werking heeft. Aan de andere kant heb je specifiek systemen met een waterbron die juist gebruik maken van de faseovergang.

Van die faseovergang kun je hooguit profiteren als het (kort) daarna weer op natuurlijke wijze kan ontdooien. Bij ons normale weerpatroon waarin het weer van vandaag ongeveer dat van gister is, heb je daar dus niets aan.

Blijft over je punt dat een slecht COP nog altijd beter is dan een COP 1. En dat het probleem ook beter zichtbaar wordt wanneer je niet (zo snel) naar de noodvoorziening overstapt.

Wellicht beschrijf je al met al trouwens waarom nul graden ooit als ondergrens is gekozen voor een 'acceptabele bron'? Omdat het daar dus in één klap flink inefficiënter wordt, door de ijsvorming.

Al met al vooral dit aan je installateur voor te leggen dus:

T-MOB schreef op woensdag 17 januari 2024 @ 12:44:
Ik heb niet zoveel verstand van bodembronnering en hoe dat zich hoort te gedragen, maar het komt mij voor dat een bron die berekend is op 4.8kW geen 2/3 graad per dag zou moeten afkoelen als je er 3.2kW van vraagt. Want hoe moet dat dan als het een week echt koud wordt?

Al teveel verstand opbouwen hoeft ook niet. Goede logging is wellicht wel handig. En dan rustig druk op de installateur houden / opbouwen. Vrees dat dit er eentje van lange adem wordt, met als beste hoop dat komend voorjaar de boormachine al weer langs komt.

Heb je die twee lussen van 90 meter ergens op papier staan trouwens? Liefst de bevestiging van de boorder dat hij ze ook echt geboord heeft? Het lijkt nl. wel zeer opmerkelijk dat dit onvoldoende lengte is. "Kreeg je ze wel?", komt ook in me op.

[Stefannn]

T-MOB schreef op woensdag 17 januari 2024 @ 12:44:
[...]


Nou helaas, we zijn nu een week verder en in plaats van herstellen is de boel alleen maar weer afgekoeld. De pomp stuurt nu -3.1C terug de bron in. Als ik kijk naar de afgelopen 5 dagen dan is er SWW + verwarming iets van 95kWh per dag geleverd. Met een COP van 5 dus een belasting van gemiddeld 3.17kW. Ik heb niet zoveel verstand van bodembronnering en hoe dat zich hoort te gedragen, maar het komt mij voor dat een bron die berekend is op 4.8kW geen 2/3 graad per dag zou moeten afkoelen als je er 3.2kW van vraagt. Want hoe moet dat dan als het een week echt koud wordt?

Oei,
Dat begint wel echt slecht te klinken. En ik vind dit ook “raar” als álle getallen echt kloppen. Zoals @Gwaihir zegt:
- primair druk op installateur houden.
- en inderdaad, is die boring echt wel op 2x 90m gedaan?
Daarnaast…
Dit vind ik toch lastig voorstelbaar als de getallen echt kloppen dus ik zou extra metingen doen. Om te beginnen 2 goedkope thermometers van de praxis of zo en die op de bron ingang en uitgang monteren zodat je onafhankelijk de temperaturen kan meten.

[T-MOB]

De boring is wel echt gedaan. De eerst dag hebben ze 87 meter gehaald, die heb ik ook gezien op de lus. Voor de tweede boring de volgende dag hebben ze de boorkop wat aangepast (het boren viel wat tegen ivm harde lagen). Die tweede lus hebben ze naar eigen zeggen wat dieper geboord, ik heb geen reden om te twijfelen aan hun woorden.

Qua monitoring... de pomp stuurt al zijn data naar het Stiebelportaal. De servicemonteur kan alle sensordata sinds installatie terugzien. Ik moet nog een account krijgen, en kan dan bij een deel van die data. Maar goed, de feiten zullen het probleem niet vormen in de discussie.
Ik heb nog wel een temperetuurgeschakeld stopcontact. Die gebruik ik om mijn "buitenkoelkast" af te schakelen als het onder de 10 graden is. Voorlopig kan ik die wel op de bron-in plakken.

Fijn iig om te horen dat mijn inschatting dat het niet klopt gedeeld wordt.

[Gwaihir]

Op zich fijn dat iedereen z'n werk zorgvuldig gedaan heeft, inclusief goede beschikbare logging. Dat geeft ook hoop dat dat zo blijft gaan. Wel slikken dan, voor degene die uiteindelijk opdraait voor wat dan pure pech lijkt - waarschijnlijk de boorder.

Zou overigens wel vast in overweging nemen of je er zelf ook wat extra geld in wilt steken, zodat je straks niet van een onvoldoende naar een matige bron bent geholpen, maar overduidelijk naar een goede.

Edit: ook eens met @Stefannn trouwens: double check alles (en / of laat de installateur daar alle ruimte toe). Want het is 'n vreemd verhaal..

[ Voor 13% gewijzigd door Gwaihir op 17-01-2024 17:07 ]

[Stefannn]

@T-MOB
Nb.. als je zowel ingaande als uitgaande temperatuur van je bron hebt kan je uitreken of de onttrokken warmte-energie klopt met de flow.
Het hele verhaal is toch wel een beetje raar.
Het lijkt er op dat je ofwel veel minder flow hebt dan je denkt, danwel dat je toevallig in “extreem isolerende grond” zit. Maar dat is ook een beetje raar.

[T-MOB]

Ik heb met een oude pompschakelaar gemeten. Dan meet ik 5°C op de ingaande en -2°C op de uitgaande leiding. Dus een Δt van ongeveer 7 graden. Volgens mij is de formule dan

tijd * COP-factor * vermogen (soortelijke massa brine * soortelijke wartme brine * Δt)

Dat geeft een flow van
1000l/m3 * 60s/min * 0.8 * 7500W / (1065kg/m3 * 3591 J/kg.K * 7K) = 13.4l/min.

Wat erg weinig is vergeleken met de 30l die de pomp zou moeten doen en de 40l die de flowmeters aangeven. Maar met de kanttekening dat ik nu niet ideaal meet. De pompschakelaar is ontworpen voor een ander temperatuurgebied en de voeler tussen koper en isolatie schuiven is niet per se de beste methode. Maar goed, alle reden om de installateur terug te laten komen met een geijkte meter en eea verder te onderzoeken.

Gwaihir schreef op woensdag 17 januari 2024 @ 17:05:
Zou overigens wel vast in overweging nemen of je er zelf ook wat extra geld in wilt steken, zodat je straks niet van een onvoldoende naar een matige bron bent geholpen, maar overduidelijk naar een goede.

Oh dat ben ik absoluut van plan, ik heb nu de tuin nog overhoop liggen dus dit moet "nu" in orde gemaakt worden en niet als we over 2 jaar een echte winter krijgen. Eigenlijk wil ik een bron die op de 7.5kW van de pomp berekend is en niet op de 6kW van de verliesberekening. Maar first things first, het lijkt nu nog niet in orde en eerst maar eens vaststellen wat dat daar de oorzaak van is.

[Stefannn]

T-MOB schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 10:38:
Ik heb met een oude pompschakelaar gemeten. Dan meet ik 5°C op de ingaande en -2°C op de uitgaande leiding. Dus een Δt van ongeveer 7 graden. Volgens mij is de formule dan

tijd * COP-factor * vermogen (soortelijke massa brine * soortelijke wartme brine * Δt)

Dat geeft een flow van
1000l/m3 * 60s/min * 0.8 * 7500W / (1065kg/m3 * 3591 J/kg.K * 7K) = 13.4l/min.

Wat erg weinig is vergeleken met de 30l die de pomp zou moeten doen en de 40l die de flowmeters aangeven. Maar met de kanttekening dat ik nu niet ideaal meet. De pompschakelaar is ontworpen voor een ander temperatuurgebied en de voeler tussen koper en isolatie schuiven is niet per se de beste methode. Maar goed, alle reden om de installateur terug te laten komen met een geijkte meter en eea verder te onderzoeken.

Dat is exact de reden waarom ik suggereerde de bron-uit temperatuur te meten.
Formule klopt zo te zien wel.
Maar wat meer is: 7graden delta T is ongeveer 2x zo groot dan “normaal”.
Met een bron-uit temperatuur is je bron zeker ingezakt ten op zichte van de herfst, maar ik zou niet direct concluderen dat de bron “stuk” is. Hij genereert nog netjes ruim boven 0.
Ik zou zeggen:
- ofwel de warmtepomp omtrekt veel meer energie dan je in gedachte had
- danwel de brijn voert het niet snel genoeg af. Dus dat betekent een flow probleem.

Delta T van 3 tot 5 is meer normaal.

[Gwaihir]

Stefannn schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 12:52:
Delta T van 3 tot 5 is meer normaal.

In het algemeen, of weet je het voor deze WP?

Zeker het navragen waard, maar dit kan ook een keuze van Stiebel Eltron zijn.

[BadConnection]

Zitten er filters in de warmtepomp? Kan de grote dt verklaren? Stiebel was voorheen altijd 4-5 graden

[T-MOB]

BadConnection schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 13:52:
Zitten er filters in de warmtepomp? Kan de grote dt verklaren? Stiebel was voorheen altijd 4-5 graden

Ik heb een vulgroep met filter, is dat waar je op doelt?

Stefannn schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 12:52:
[...]
Maar wat meer is: 7graden delta T is ongeveer 2x zo groot dan “normaal”.

Heb nog wel een voorbehoud op de temperatuur hoor, de pompschakelaar is niet geijkt en ook niet bedoeld voor deze temperatuurrange.

- ofwel de warmtepomp omtrekt veel meer energie dan je in gedachte had

Hier schiet mijn kennis tekort van wat een opgegeven bronvermogen betekent. De bron is berekend op 4.8kW (6kW met een COP van 5). De pomp is aan/uit, en trekt als hij loopt 6kW uit de bodem (7.5kW bij COP 5). Dat de bron afkoelt tijdens compressor-runs lijkt me dan logisch. Maar de pomp loopt niet 24/7. Gemiddelde belasting op de zwaarste dag ligt op 3kW. Ik zou denken dat de brontemperatuur tussen de runs dan zou herstellen.

- danwel de brijn voert het niet snel genoeg af. Dus dat betekent een flow probleem.

Ja suf dat er geen debietmeter op het broncircuit zit. Pomp geeft wel debieten voor verwarming en tapwatercircuit.

[Badderbeest]

Misschien dat de flow van je bron veel te hoog is waardoor de brine te kort in de bodemlus zit om voldoende koude af te geven/warmte op te nemen en dus te koud terugkomt. De retourtemperatuur is dan bijna net zo laag als de aanvoertemperatuur.

De flow kan juist ook veel te laag zijn. De warmtepomp krijgt de brine dus niet in voldoende mate de bodem in. De aanvoertemperatuur is dan veel lager dan de retourtemperatuur.

in beide gevallen kan de warmtepomp natuurlijk in storing slaan, want in beide gevallen kan het apparaat de koude niet meer kwijt.

Als eeste "fix" zou ik beginnen met de thermostaten lager in te stellen en korter te douchen. Je vergt dan minder waardoor de pomp misschien net niet meer in storing slaat. Daarna maar even kijken wat de echte oorzaak is.

komend voorjaar in ieder geval overvloedig gaan koelen. In de zomer bij voorkeur met de ramen open. Laat die warmte maar binnenstromen.

[BadConnection]

T-MOB schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 14:17:
[...]

Ik heb een vulgroep met filter, is dat waar je op doelt?

Ja als er wat zand of andere troep in het filter zit kan de de flow flink doen dalen

[Stefannn]

Gwaihir schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 13:09:
[...]

In het algemeen, of weet je het voor deze WP?

Zeker het navragen waard, maar dit kan ook een keuze van Stiebel Eltron zijn.

Feel free to post experiences…
Maar ik zou zeggen “dit is wat ik toch als algemene conclusie vanndit forum trek”.
Voor zover ik zie: de meesten hebben een bron die bij begin seizoen rond de 10 graden zit en eind seizoen 7 a 8.
Dan moet de delta T toch niet meer dan 5 worden. Anders kom je wel erg dicht bij 0.

En… net als aan de afgifte kant… bij een delta T groter dan 3..5 graden neemt de cop wel af.

[Stefannn]

T-MOB schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 14:17:
Hier schiet mijn kennis tekort van wat een opgegeven bronvermogen betekent. De bron is berekend op 4.8kW (6kW met een COP van 5). De pomp is aan/uit, en trekt als hij loopt 6kW uit de bodem (7.5kW bij COP 5). Dat de bron afkoelt tijdens compressor-runs lijkt me dan logisch. Maar de pomp loopt niet 24/7. Gemiddelde belasting op de zwaarste dag ligt op 3kW. Ik zou denken dat de brontemperatuur tussen de runs dan zou herstellen.

Dat bedoel ik niet.
De bron is kennelijk prima in staat -2 naar +5 te trekken. De bron heeft geen probleem met “leveren”. De bron is in staat een grote delta T opwarming te leveren.

De warmtepomp daarentegen heeft een hele grote delta T nodig om zijnnwerk te doen. Die “kan zijn kou niet kwijt”.

De delta T wordt “ veroorzaakt” door de warmtepomp. Ze wordt “geadsorbeerd” door de bron.

“Kou niet kwijt kunnen” wijst op te weinig flow, of medium met lage soortelijke warmte (maar dat zou raar zijn, dan zou je een compleet ongeschikt glycol hebben met lage soortelijke warmte)

[xavier_82]

Wat mij opvalt is dat je zegt een WVB/transmissie berekening hebt van 5.8kW bij de verwarmde vertrekken, maar je hebt een aan/uit pomp maar toch stop je er 7.5kW in die ruimtes, of pendel je pomp heel erg? hoeveel x per dag gaat ie aan/uit?

Met een cop van 4,84 vw (specs) en 2,9 sww (aanname) en het vermogen van je pomp kom ik op het volgende geproduceert warmte en elk. verbruik van begin sep en eind jan +/-:

	Bron	Net
sep	850,53	152,01
okt	1213,05	216,81
nov	1631,34	291,57
dec	2007,80	358,85
jan	2161,18	386,27
	7863,89	1405,51

Extrapoleer je dit naar een hele jaar dan kom je uit op +/- 13,9MW uit Bron geproduceerd en 2,49MWh uit net hiervoor gebruikt.

Met een SCOP van 4,6 en een WP van 7.5kW moet de minimale vermogen uit de bron 5,87kW zijn, met een aan/uit WP wordt een bron geboord van 80% van de WP capaciteit in dit geval 7,5*,8 = 6kW. waarom? dat moet 97% van de behoefte dekken en de overige 3% wordt door een elek. element aangevuld.
** LET OP **
Dit geld niet voor modulerende WP's, hier moet de bron 100% dekken van het MAX vermogen

Volgens specs heeft de bronpomp een vast (en een niet max?)debiet van 1,82m3/h dat is 30,33l/m of 0,5055l/s
bij een ∆t van 7K is dat 13,94kW

(Qv) x (m x c x ∆t) = Φ

Qv = volumestroom in m³/s
m = water met 30% MPG 1038 kg/m³
c = water met 30% MPG 3796 J/kg.k
∆t = temperatuur verschil in kelvin
Φ = Vermogen in kW

bij een ∆t van 3K:
(0,000503387) x (1038 x 3796 x 3) = 5,9753kW.

• Je zou dan kunnen concluderen dat bij een ∆t hoger dan 3 Kelvin, je meer vraagt dan wat de bron kan leveren.(uitgaanspunt installateur)
• Je Bron is te klein bemeten (algemene uitgaanspunt??)

----------------------------

Wat zegt je EED? heb je dit niet vraag het even aan je installateur, hierin staat je warmtebehoefte en ontwerp temperaturen.

Ik ben bang dat je een 3e lus erbij zou moeten boren en deze met een tichelmann systeem aan je wp koppelen.
------------------------

Blijkbaar heb je meer vermogen dan de 7.5kW(B0W35)


B5W35 = 8.5kW
Je bron is dan +/- met 8.5kW*,8 = 6,8kW-6kW = 0,8kW min te klein bemeten

B12W35 = 10kW
Je bron is dan +/- met 10kW*,8 = 8kW-6kW = 2kW min te klein bemeten

[ Voor 9% gewijzigd door xavier_82 op 18-01-2024 17:10 ]

[Yaldair]

Je kan volgens mij de in-/aanvoer temperaturen handmatig tracen in service menu. Maar, ik heb een oude SE.

Als de compressor draait en je naar dat menu gaat, kan je door de temperatuursensoren cyclen. Dan zie je de brine-out en volgens mij ook brine-in.


deze handleiding ken je waarschijnlijk al?
https://www.warmtepompins...ing%20WPF%205-7-10-13.pdf

[ Voor 19% gewijzigd door Yaldair op 18-01-2024 16:47 ]

[Stefannn]

Yaldair schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 16:45:
Je kan volgens mij de in-/aanvoer temperaturen handmatig tracen in service menu. Maar, ik heb een oude SE.

Als de compressor draait en je naar dat menu gaat, kan je door de temperatuursensoren cyclen. Dan zie je de brine-out en volgens mij ook brine-in.


deze handleiding ken je waarschijnlijk al?
https://www.warmtepompins...ing%20WPF%205-7-10-13.pdf

Gaf ik in eerste reply al aan: lijkt me extreem onwaarschijnlijk dat dat ding geen in/out sensors heeft.
Handmatig via display is niet raar. Mijn super simpele pomp heeft ook niks beters.

[Stefannn]

xavier_82 schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 16:35:
Wat mij opvalt is dat je zegt een WVB/
Volgens specs heeft de bronpomp een vast (en een niet max?)debiet van 1,82m3/h dat is 30,33l/m of 0,5055l/s
bij een ∆t van 7K is dat 13,94kW

(Qv) x (m x c x ∆t) = Φ

Qv = volumestroom in m³/s
m = water met 30% MPG 1038 kg/m³
c = water met 30% MPG 3796 J/kg.k
∆t = temperatuur verschil in kelvin
Φ = Vermogen in kW

bij een ∆t van 3K:
(0,000503387) x (1038 x 3796 x 3) = 5,9753kW.

Komt overeen (is het sommetje achter) met mijn eerdere comment. Bij het vermogen wat je trekt zou de delta T 3 graden of zo moeten zijn.

Wijst heel erg op gehalveerde flow (of medium met halve soortgelijke warmte maar dat is extreem raar)

De delta T wordt gemaakt door de warmtepomp. Niet door de bron.

[Gwaihir]

Veranderen je temperaturen eigenlijk stevig tijdens een run? D.w.z. als je WP pakweg 30 minuten aan staat vs. als hij al 8 uur draait: zie je dan hele andere waarden?

[Gwaihir]

Stefannn schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 16:13:
Maar ik zou zeggen “dit is wat ik toch als algemene conclusie vanndit forum trek”.

In 't algemeen dus. En eens hoor. Maar elk merk en type kan hier eigenwijs in zijn..

[Yaldair]

Staat de brine-pomp wel in de juiste instelling? Vaak kun je wisselen tussen bepaalde modi. Zal je net zien dat die verkeerd staat en hij dus minder flow pakt

[T-MOB]

Yaldair schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 16:45:
Je kan volgens mij de in-/aanvoer temperaturen handmatig tracen in service menu. Maar, ik heb een oude SE.

Als de compressor draait en je naar dat menu gaat, kan je door de temperatuursensoren cyclen. Dan zie je de brine-out en volgens mij ook brine-in.

Dit is het schema dat bij de pomp hoort. B1 t/m B5 zijn temperatuursensoren. B3 is de enige sensor die de bron (uit) meet. Ik heb een iets nieuwere pomp en handleiding dan die jij linkt. Maar ook in de WPF7 die niet kan koelen is alleen een sensor op de terugloop van de bron gespecificeerd.

xavier_82 schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 16:35:
Wat mij opvalt is dat je zegt een WVB/transmissie berekening hebt van 5.8kW bij de verwarmde vertrekken, maar je hebt een aan/uit pomp maar toch stop je er 7.5kW in die ruimtes, of pendel je pomp heel erg? hoeveel x per dag gaat ie aan/uit?

De installatie heeft een buffervat van 100L, daar zit dan een zoneregeling achter. Pomp geeft nu 967 draaiuren en 4114 starts van de compressor. Gemiddeld 14 minuten is vrij kort. Het is wel inclusief een periode in storing draaien met bron-min-fouten. Dan liep hij telkens 2 minuten.

Met een cop van 4,84 vw (specs) en 2,9 sww (aanname) en het vermogen van je pomp kom ik op het volgende geproduceert warmte en elk. verbruik van begin sep en eind jan +/-:

	Bron	Net
sep	850,53	152,01
okt	1213,05	216,81
nov	1631,34	291,57
dec	2007,80	358,85
jan	2161,18	386,27
	7863,89	1405,51

Extrapoleer je dit naar een hele jaar dan kom je uit op +/- 13,9MW uit Bron geproduceerd en 2,49MWh uit net hiervoor gebruikt.

Hoe kom je aan deze getallen? Sinds september heeft de pomp het volgende geleverd:
- Verwarmen: geleverd 6,706MW, verbruik 1,142MWh (dus bron 5,564MWh en COP 5.87)
- Tapwater: geleverd 0,980MWh, verbruik 0,296MWh (dus bron 0,684MWh en COP 3.3)
- Gecombineerd: 7,686,MWh, verbruik 1,438MWh (dus bron 6,248MWh en COP 5.3)

Met een SCOP van 4,6 en een WP van 7.5kW moet de minimale vermogen uit de bron 5,87kW zijn, met een aan/uit WP wordt een bron geboord van 80% van de WP capaciteit in dit geval 7,5*,8 = 6kW. waarom? dat moet 97% van de behoefte dekken en de overige 3% wordt door een elek. element aangevuld.

De bron is gedimensioneerd op 80% van de warmtevraag van 6kW, dus 4.8kW. Als ik jou goed begrijp is het ongebruikelijk om dat te doen en had dat 80% van het warmtepompvermogen moeten zijn. 6 kW als je uitgaat van de 7.5kW. Maar eigenlijk nog meer want bij een brontemperatuur van 9 graden kan de pomp wel 9kW verpompen. Dan zou je eigenlijk een bron van 7.2kW moeten aanleggen, heb ik het dan goed?

Volgens specs heeft de bronpomp een vast (en een niet max?)debiet van 1,82m3/h dat is 30,33l/m of 0,5055l/s
bij een ∆t van 7K is dat 13,94kW

Ja, ik kwam op een theoretische flow van 14 liter per minuut. Maar ik durf niet te zeggen dat de door mij gemeten temperaturen accuraat zijn. Ik ga wel proberen een betere thermometer te regelen zodat ik het precieser weet.

Wat zegt je EED? heb je dit niet vraag het even aan je installateur, hierin staat je warmtebehoefte en ontwerp temperaturen.

Wat is een EED. Is dat de transmissieberekening? Daar staat een ontwerpbuitentempetatuur van -10 in, binnentemperaturen 18/21/22 (verkeersruimte, woonruimte, douche). Totaal warmteverlies 5862W.

Ik ben bang dat je een 3e lus erbij zou moeten boren en deze met een tichelmann systeem aan je wp koppelen.

Daar ben ik ook bang voor. Met nog een keer 95m zou ik precies op de 7.2kW komen.

Yaldair schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 20:09:
Staat de brine-pomp wel in de juiste instelling? Vaak kun je wisselen tussen bepaalde modi. Zal je net zien dat die verkeerd staat en hij dus minder flow pakt

Er is geen instelling voor pompvermogen brinepomp. Alleen voor de verwarmingscircuits.

[Yaldair]

T-MOB schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 20:43:
[...]

[...]


Er is geen instelling voor pompvermogen brinepomp. Alleen voor de verwarmingscircuits.

Bij de mijne (WPC-10) kan je de voorplaat eraf halen. Dan zit links achter de brine pomp. Een wiley die je in verschillende standen en/of modi kan zetten.


Naar je elektrisch schema te kijken heb je ook een Wiley Yonos/Stratos (2x) erin zitten. Die met PWM aangestuurd wordt. Maar, dan moet dat ding wel in de juiste stand staan. Nu lijkt me dat dat wel zou moeten, maarja, wie weet.

[ Voor 23% gewijzigd door Yaldair op 18-01-2024 21:49 ]

[Stefannn]

T-MOB schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 20:43:

De installatie heeft een buffervat van 100L, daar zit dan een zoneregeling achter. Pomp geeft nu 967 draaiuren en 4114 starts van de compressor. Gemiddeld 14 minuten is vrij kort. Het is wel inclusief een periode in storing draaien met bron-min-fouten. Dan liep hij telkens 2 minuten.

4114 starts in een half jaar??? Dat is bizar veel!!!
Ter vergelijk,
ik heb ook een aan/uit warmtepomp.
in 6 jaar had ik 3598 starts bij 12016 draaiuren
oftewel: ongeveer 4 starts per dag (in het seizoen) en gemiddeld 4 uur per run.

Na dit aantal starts begaf de start condensator het en heb ik die moeten vervangen.
Na posten op het warmtepomp forum kreeg ik reacties die mijn aantal starts "niet slecht, maar ongeveer aan de bovenkant van het acceptabele" vonden. Ik ben inmiddels bezig het terug te brengen tot 1 start per dag.

Er zijn verschillende kwaliteiten dus een echt harde grens is er niet, maar een compressor die het na 10.000 starts begeeft is niet raar.
Ik voel me een beetje bezwaard als brenger van slecht nieuws, maar daar heb je al bijna de helft van gehad.

Dat temperatuur probleem is vervelend maar niet zo urgent.
Dit "veel te veel starts" probleem is veel urgenter. Daar zou ik accuut mee ophouden. Liever op COP=1/electrische heater gaan draaien dan nog een dag langer op deze manier.

Op zich moet dit vrij eenvoudig aan te pakken zijn.
1/ veel warmtepompen hebben een "cycle-begrenzer", oftewel een minimale looptijd danwel rusttijd. Bij mijn Vaillant stond die af fabriek op 30 m minuten maar inmiddels draai ik op 3 uur.
Dat is geen controller. Dat is puur een "compressor beveiliging".
Die zou ik aanpassen naar minimaal 2, beter 3 uur.
2/ graadminuten aanpassen. In jouw geval met ongeveer een factor 10 verhogen (aangezien je toch ongeveer 10x te korte runs hebt). Dat is echt een controller setting.
Nadeel daarvan is dat de regelaar grotere pieken en dalen toestaat maar dat moet dan maar even.

Heb je enkel radiatoren? geen vloerverwarming?
Met vloerverwarming is aanpassing van graadminuten niet echt een probleem aangezien de vloer een flinke warmtebuffer is.
Met enkel radiatoren heb je enkel dat 100L vaatje als buffer. dat is extreem weinig. Als de schommelingen te groot zijn, voor de iets langere termijn. zou ik dan "ofwel alsnog vloerverwarming" aanleggen (maar dat is niet handig als je net mooi parket hebt). Ofwel iets van een verticale muurverwarming met veel steen verzinnen.


mbt je bron....
Op zich wel rekening houden met bron bijboren.
Maar vooralsnog is de bron de boosdoener niet. Bij -2graden in levert die een nette 5 graden.
De warmtepomp is de boosdoener. Bij een nette 5 graden in levert die een absurd lage -2 uit.

Flow issue is de allergrootste verdachte.

[Yaldair]

Ja, buffervaten...yay. Ze worden standaard bij SE aanbevolen ter installatie. Ik weet niet hoeveel vloerverwarming je hebt liggen (overal?). Ik heb de mijne (700L) laten verwijderen omdat de WP i.p.v. de vloerverwarming te regelen (met stooklijn) het buffervat in de schuur aan het regelen was.

Alles draait een stuk beter regelbaar zonder buffervat. Met een 100L buffervat knal je dat ding natuurlijk meteen vol als je een hydraulische short hebt, en schakelt de WP ook meteen uit.

Ik draai op een dT van 8.7 graden in huis, maar dat boeit wat minder met een aan/uit. Maar, ik stuur dan ook helemaal op stooklijn. Als je nu al je zones dicht hebt staan (omdat het warm genoeg is) en je installateur heeft een standaard stooklijn ingesteld (die erg hoog staan bij stiebel) dan gaat hij ook erg pendelen.

Ter info: deze WP was een 13kW maar de compressor is bij de vorige bewoner al eens gesneuveld na een paar jaar (soorgelijk geval met te veel cycli) en is toen vervangen door een 10kW compressor. Nu maakt hij ~15 a 16 runs op een dag als deze (150m2 te verwarmen, alles met vloerverwarming). Krijg dat helaas niet minder.

Samenvatting: kijk o.a. of je zones niet allemaal dicht staat en je WP alleen je buffervat aan het regelen is. En hoe je buffervat is aangesloten (bij mij stond hij volledig parallel aan de vloerverwarmingsgroepen).

Bij SE kan je met "regelaardynamiek" de hysterese instellen. standaard is 10 en is gerichht op radiatoren. Ik denk dat ik hem nu op 20 ofzo heb. 30 is maximaal en dan krijg je ongeveer 3 graden hysterese op de T_retour.

(lees: de WP berekent een T_retour waar hij weer moet gaan verwarmen. Als je dan 3 graden zit onder berekende T_retour slaat de WP weer aan. Die T_retour meet hij bij jou in het buffervat. Dus T_retour = T_buffervat als ik het goed heb )

P.S.

@Stefannn Ik had een tijd terug eens gezocht naar mijn compressor (copeland scroll zp41k3e-tfd-522) maar kon helaas niks vinden over maximale cyles e.d. Ze raden alleen aan dat de olie wel helemaal rondgepompt moet zijn, dus minimaal een paar minuten moet draaien (https://emersonclimate.cu...5186/kw/minimum%20runtime). Andere plaatsen geven aan dat je wel 150000 starts mag verwachten.

[ Voor 17% gewijzigd door Yaldair op 18-01-2024 23:43 ]

[T-MOB]

Er ligt 110m2 vloerverwarming (beneden). Boven zit er een radiator en een groep wandverwarming aan. Een en ander is zo aangesloten dat de pomp het buffervat verwarmt. Er is een Henco controller unit die een losse pomp aanstuurt en zoneregeling doet. Als de zones allemaal dichtstaan zal de pomp volgens mij inderdaad alleen de buffer regelen. Voor de stooklijn (buffertemperatuur) zit een sensor buiten,de installateur heeft de stooklijn wel wat omlaag gedraaid. Ik heb in de opzet vertrouwd op de installateur. Eea is onderdeel van een grote verbouwing, dus ik had wel meer te regelen.

Regeldynamiek heb ik naar 25 gezet, voor de compressor heb ik de (minimale) stilstandtijd naar 45 min gezet, dat zal het aantal starts beperken. Ik zal Stiebel aanschrijven over het aanstal starts, die zullen er wel een mening over hebben. De laatste termijn aan de aannemer is nog niet betaald, dus alle input over wat er niet deugt is meer dan welkom.

[Stefannn]

@T-MOB , @Yaldair ,
Als ze meer starts aankunnen is dat natuurlijk fijn, en het verleden kan je niks aan veranderen.
Maar “starts” zijn wel “het slijtage punt” van compressors.

Dat gezegd hebbende….
Je hebt vloerverwarming, dan is er werkelijk geen reden dat het aantal starts zo hoog is.
Vloerverwarming heeft een enorme warmtecapaciteit. Opwarming en afkoeling gaat met enkele tienden graden per uur.

Ik ben het in grote lijnen met @Yaldair eens (en persoonlijke verschillen houd je altijd).
- die installateur mag wel eens een goed standje, dit is echt compleet “niet in orde” opgeleverd.
- velen twijfelen aan het nut van een buffervat, persoonlijk vind ik het grote onzin (mits er vloer/muurverwarming is). De warmtecapaciteit van de vloer en wandverwarming is 10 tot 40x groter dan dat vaatje van 100liter.
- vloer en wandverwarming is niet bedoeld om “hoog en laag” te zetten. Aangezien de opwarming en afkoeling met slechts enkele tienden per uur gaat moet dat eigenlijk steeds een beetje hetzelfde zijn (al kan je nog wel slim gebruik maken van de natuurlijke dag/nacht cyclus).
- daarmee…. Minimaal het hoofdvertrek, met en flinke warmtecapaciteit, meestal de woonkamer met vloerverwarming moet gewoon altijd “open” staan.
- vervolgens stel je de stooklijn zodanig in dat de temperatuur aangenaam is.
- en dan zet je het aantal graadminuten op een hoog getal (waardes tussen de 300 en 500 zijn heel normaal). Graadminuten regelt puur het schakel interval en daarmee samenhangend de temperatuur schommeling. Meer graadminuten = langere cycles en grotere variaties.

NB, hetbgrote verschil met een gas-cv:
- een gas-cv levert “temperatuur”, het pompt water rond met een ingestelde temperatuur. De vloerverwarming heeft daarom ook een circulatie pomp nodig om die temperatuur in vermogen om te zetten.
- een warmtepomp (en zeker een aan/uit) levert “vermogen”. Je hebt warmtecapaciteit nodig om dat vermogen in temperatuur om te zetten. De vloerverwarming heeft daarmee trouwens geen circulatiepomp nodig.

Het is een beetje hetzelfde verschil als tussen een spanningsbron en stroombron in de electrotechniek.

[ Voor 14% gewijzigd door Stefannn op 19-01-2024 07:31 ]

[Yaldair]

@T-MOB / @Stefannn even ter info hoe (volgens mij) alle (aan-uit) stiebels werken: een groot verschil met (veel) andere merken is dat ze sturen op retourtemperatuur.

Dus, de WP stuurt de circulatiepomp van het warmtecircuit aan (continue of met intervallen om stroom te besparen). Hij warmt het water gewoon op totdat hij een retourtemperatuur meet die matcht met de stooklijn. Je kan deze ook wat "overshoot" geven volgens mij. Vervolgens loopt de de circulatiepomp (continue of gepulseerd) tot de retourtemperatuur onder een berekende waarde valt (afhankelijk van stooklijn + "regeldynamiek"). Vervolgens schiet hij weer aan.

Wat betekent dit bij mij: ik heb een 10kW warmtepomp --> die slaat aan omdat mijn retourtemperatuur te laag wordt, vervolgens gaat hij vol gas verwarmen en na een run van om en nabij de 20min schakelt hij weer af omdat de retourtemperatuur hoog genoeg is. Bij mij werkt de circulatiepomp in pulsen. Dus, x tijd (afhankelijk van buitentemperatuur) schakelt de WP even de circulatiepomp in, loopt het water voor 5 min en dan meet hij de retourtemperatuur. Is die te laag, dan gaat de warmtepomp weer verwarmen.

Nu zou je denken: hij meet de retourtemperatuur en op basis daarvan gaat hij wel of niet aan. Maar, de controller lijkt een inschatting te maken van de verwachte retourtemperatuur en gaat op basis daarvan al aan of uit. Hij weet dus van te voren of hij bij de volgende "puls" ook weer moet gaan verwarmen. Ik denk dat hij zelf een soort afgeleide dT/dt berekend en op basis daarvan inschat dat hij weer moet gaan starten over x minuten.

Bij mij heb ik dus 16 starts per dag (om en nabij). Ik ben het eens met Stefannn dat je liever lange runs hebt (al hebben compressoren ook een maximale runtime. Dus zowel runtime als starts hebben impact op levensduur). Echter, stel ik zou voor een lange run gaan, dan blijft de retourtemperatuur oplopen en wordt het te warm in huis. Daarnaast koelt mijn huis wel te snel af (roosters boven de ramen...zucht....ben al bezig met WTW (zie ander topic)) dus retourtemp zakt en op den duur moet hij weer aan. Dan knalt hij weer die volle 10 kW in mijn huis en mag hij weer snel uit. Stel ik had een 5kW WP, dan had ik een stuk langere runs gehad en was dat waarschijnlijk een betere match geweest.

En dat is waarom je eigenlijk een modulerende WP wil, dan pas je tenminste nog het vermogen aan aan warmteafgifte van huis naar buiten.

Anyway, back on topic:

1) Te lage bron flow --> te hoge dT over bron --> lage bron T foutmelding (die ook nog eens hoger is gezet door de installateur dan de standaard waarde van -7 door SE).

2) Veel vermogen om een "iets" aan te sturen waar de retourtemperatuur van zakt. Bij mij zakte de temperatuur in het buffervat sneller dan de temperaturen in huis (o.a. door meer warmtecapaciteit in huis t.o.v. buffer) en blootliggende metalen connectoren van het buffervat dat ook nog eens in een niet-verwarmde schuur stond + menging zodra het warmtecircuit even moest lopen. Bij een buffervat stel je vanwege die menging (afhankelijk van hoe dat ding is aangesloten) ook nog automatisch op een hoger ingestelde retourtemperatuur.

Wat zou ik doen:

1) bereken even (grofweg) het watervolume in je vloerverwarming en wand-verwarming. Die wil je eigenlijk toch altijd aan hebben staan. Afhankelijk van je waterflow (m3/h) in je warmtecircuit kan je een dT berekenen. Dan weet je wat je dT gaat zijn als je je buffervat eruit sloopt.
2) Kijk welke kamers/zones echt geregeld moeten worden. Met WP (zie ook water-water topic) is het meestal zinvoller om heel je huis op gelijke temperatuur te houden. Dat is even een switch in mindset t.o.v. gas.
3) Kijk of je die kamers eventueel anders individueel kan schakelen.

Weer in vergelijking met mijzelf:

Mijn zolder is dus ook verwarmd met vvw. Deze was de afgelopen winters per default te warm (warmte stijgt op + relatief veel vermogen vs oppervlakte). Daar heb ik op de vloerverwarming een shelly TRV gezet die daar de vvw gewoon aan of uit zet. Aangezien ik toch al 2 andere verdiepingen heb met alle groepen open, kan de WP altijd wel een run aan van minstens 20 min.

Want, besef je wel: dat buffervat dient alleen om te zorgen dat een WP altijd zijn vermogen kwijt kan, en niet start en halve seconde daarna weer uitschakelt (en dus de olie niet kan rondpompen). Als jij met alle groepen die per default al open staan (en hydraulisch gebalanceerd zijn) al kan regelen dat de WP zijn minimale runtime kan halen (lees: run maakt van ~ 5 min) dan heb je dat buffervat niet meer nodig. Een schakeling van extra groepen daarboven op (die ook hydraulisch gebalanceerd zijn) zorgt voor iets andere runtimes als zo'n groep (tijdelijk / deels) open staat. En misschien iets andere balancering en minder optimale run, maar nog steeds niet voor een vermindering in levensduur.

Oftewel: kijk of je dat buffervat echt nodig hebt (duur grapje indien dat niet het geval is) en schroef het ding even open (maak eventueel een foto) van de linker pomp (bij de brine-aansluitingen).


Toevoeging:
Ben je in staat een plotje van het warmtecircuit temperatuurverloop te maken? of duraties van de runs etc? Ik weet niet wat SE online logt..?

[T-MOB]

Hoe het nu is aangelegd is er geen groep die default open staat. Er zijn 7 thermostaten die naar behoefte groepen open zetten. Als het huis op temperatuur is staan die allemaal dicht. Een simpele rekensom leert dat de pomp 2 minuut 37 nodig heeft om een 100L buffer met 3 graden te verwarmen. Dat verklaart op zich het hoge aantal starts en is naar ik begrijp een onwenselijke situatie. De reden dat dit zo is aangesloten is dat ik graag 7 apart te regelen zones wilde.

Als ik het goed begrijp zou ik eigenlijk de hoofdruimte standaard open moeten hebben. De pomp moet dan sturen op zijn hoofdthermostaat (nu staat de pomp in bufferwerking, de hoofdthermostaat doet nu volgens mij niets anders dan dauwpuntberekening). De andere groepen worden geregeld door de Henco controller + thermostaat. Gevolg is dat die vertrekken alleen kunnen verwarmen als er warmtevraag is in het hoofdvertrek, right. Als ik mijn kantoorruimte vrijdag naar 16 draai krijg ik het maandag alleen warm als er in de woonkeuken ook warmtevraag is.

De pomp zit helemaal achterin, sorry voor de foto. Ik geloof niet dat er een standenknop zichtbaar of bereikbaar is. Vond wel een instelling in de software voor het bronpompvermogen, die staat op 100%.



@Stefannn Graadminuten is geen instelling. Ik kan op de pomp een stooklijn instellen en een regeldynamiek (waarvan ik geleerd heb dat de de hysterese is), in feite regel je daar mee wat jij aangeeft bij de graadminuten. Grote hysterese betekent meer schommeling in (retour-)temperatuur en dus langere runs.

Bedankt voor de input. Beetje jammer wel, je begint een topic met 1 probleem, en nu heb ik er 3:

- Brontemperatuur / dT / flow
- Bron waarschijnlijk te klein bemeten voor vermogen pomp
- Regeling afgiftesysteem die zorgt voor pendelen -> opzet niet in orde

De stiebel-data kan ik zelf nog niet bij. Zal een account aanvragen.

[Gwaihir]

T-MOB schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 20:43:
B1 t/m B5 zijn temperatuursensoren. B3 is de enige sensor die de bron (uit) meet. Ik heb een iets nieuwere pomp en handleiding dan die jij linkt. Maar ook in de WPF7 die niet kan koelen is alleen een sensor op de terugloop van de bron gespecificeerd.

Apart.. het is al een aan/uit compressor én de WP meet de delta-T bronzijdig niet. Maar heeft de bronpomp wel met PWM (dus regelbaar) uitgevoerd en aangesloten zitten (op X71).

Waar stuurt hij dat ding dan op? Puur een instelling in de (installateurs)menu's? -> Vraag in elk geval of deze voorlopig op 'vol' kan worden gezet (voor zover hij dat nog niet staat).

Er is geen instelling voor pompvermogen brinepomp. Alleen voor de verwarmingscircuits.

Maar de hardware voorziet er wel in.. Niet in gebruik, of in dieper verborgen menu?
(Een niet-PWM pomp plaatsen was toch echt goedkoper geweest, dus..)

BadConnection schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 15:43:
Ja als er wat zand of andere troep in het filter zit kan de de flow flink doen dalen

Da's wel een heel basic controlepunt! Het kan simpelweg het filter zijn dat z'n werk doet en wat bij aanleg erin geglipt zand heeft opgevangen. Eenmalig schoonmaken, probleem weg?

Stefannn schreef op donderdag 18 januari 2024 @ 22:54:
Dat temperatuur probleem is vervelend maar niet zo urgent.
Dit "veel te veel starts" probleem is veel urgenter. Daar zou ik accuut mee ophouden. Liever op COP=1/electrische heater gaan draaien dan nog een dag langer op deze manier.

Geef het troubleshooten maar op en gebruik de compressor niet meer zodat hij dan tenminste eeuwig mee gaat? Dat lijkt me ook niet echt 'n oplossing.

Maar het kan ook niet (lang meer) voortduren, inderdaad. En lijkt me ook goed om te zien of deze korte runs wel zo'n beetje allemaal door het huidige probleem worden veroorzaakt, of dat er ook aan afgiftezijde wat speelt.

En nu ik zo verder lees is dat inderdaad het geval.. @T-MOB, lees best ook wat bij in het W/W topic over (de vloek van veel) zoneverwarmingen. Je moet echt zien dat je 'n flinke hoofdzone krijgt die altijd open staat. Ik zou persoonlijk niet overwegen het buffervat wat er toch al staat nog weer weg te halen, maar stel je vooral niet teveel voor van wat het ding voor je doet.

[Stefannn]

@T-MOB @Yaldair
Ik had het beschreven vanuit een algemene beschouwing, ik heb jouw merk niet.
Klopt.. graadminuten doe je voor hysterese. Dus alternatief is ook goed.
Nb: wat @Yaldair aangeeft: er lijkt toch een soort integratie in het systeem te zitten… als dat zo is dan is het toch gewoon een andere benaming voor graadminuten. “Minuten” betekent in deze stomweg de integratie-tijd.
Whatever het is: klopt dat het doel niks anders dan hysterese is.

Voor nu zou ik het inderdaad fatsoenlijk aan de praat proberen te krijgen met een “altijd aan” hoofdverblijf.
Je hebt dan inderdaad dat de andere ruimtes enkel als “slave” kunnen functioneren, maar als de basis configuratie eenmaal goed op orde hebt zijn daar wel weer oplossingen voor te verzinnen.

[T-MOB]

Sinds gisteravond zie ik +12 starts op +9 draaiuren. Dat zijn runs van gemiddeld >40 minuten. Dat lijkt me geen reden om accuut de boel om te bouwen. Ik denk dat het inderdaad op altijd aan met "slave" zones neer gaat komen. Maar ik vind dat de installateur dat moet regelen. Als ik het nu zelf ga doen dan doe ik ten eerste werk waar hij voor is betaald. En ten tweede zul je dan zien dat er geen garantie is als er straks wat is...

[Stefannn]

T-MOB schreef op vrijdag 19 januari 2024 @ 12:39:
Sinds gisteravond zie ik +12 starts op +9 draaiuren. Dat zijn runs van gemiddeld >40 minuten. Dat lijkt me geen reden om accuut de boel om te bouwen. Ik denk dat het inderdaad op altijd aan met "slave" zones neer gaat komen. Maar ik vind dat de installateur dat moet regelen. Als ik het nu zelf ga doen dan doe ik ten eerste werk waar hij voor is betaald. En ten tweede zul je dan zien dat er geen garantie is als er straks wat is...

Het valt nooit mee om op basis van alle inputs een keuze te maken.
Verdedigbare keuze
En success!

[T-MOB]

Ik heb het filter in elk geval schoongemaakt, daar kwam wel wat prut uit. Ben benieuwd in hoeverre ik dat terugzie in de brontemperatuur.

[T-MOB]

Heb het een beetje in de gaten gehouden van het weekend. Tussen mijn meting op de bronaanvoer en wat er terug de bron in gaat zie ik een graad of 4 a 5 (mijn meting geeft alleen hele graden). Na een tijdje lopen is de aanvoer uit de bron een graad of 5. Schoonmaken lijkt dus zijn werk wel te doen. Wat de flowmeters buiten doen is me een raadsel.

Ik heb ook contact gehad met Stiebel. Zij geven aan dat het hoge aantal starts niet per se problematisch is voor de pomp. Maar ook dat het gependel onwenselijk is, en je eigenlijk lange runs wil. Aangedragen oplossingsrichting door Stiebel is een groter buffervat (daar is eigenlijk geen plek voor, en de consensus op het forum lijkt ook te zijn dat buffervaten not done zijn). Andere oplossing is een andere - modulerende - pomp. Dat is een dure en nogal ingrijpende oplossing, maar imho heeft de installateur wel wat uit te leggen waarom hij gekozen heeft voor een ouder aan/uit-model en niet voor de modulerende WPE08-i. Dan is er nog de master/slave-oplossing waarbij woonkeuken bepalend wordt. Nadeel daaraan is dat de regeling van de verwarming afhankelijk wordt van de best geisoleerde ruimte. Ik vrees een beetje voor een badkamer die niet warm te krijgen is...

Afijn, ik kreeg de installateur nog niet te pakken, maar to be continued...

[Gwaihir]

T-MOB schreef op maandag 22 januari 2024 @ 12:52:
Aangedragen oplossingsrichting door Stiebel is een groter buffervat (daar is eigenlijk geen plek voor, en de consensus op het forum lijkt ook te zijn dat buffervaten not done zijn).

Waar de industrie wat door lijkt te schieten met buffervaten, schiet het forum m.i. wat door anti buffervat. Bij zowel een aan/uit WP, als een multi-master zoneverwarming hoort het er m.i. toch echt wel bij. En jij hebt beide..

Maar, het is 'n feit dat je geen grotere buffer gaat vinden dan je huis zelf (wellicht tenzij je het over houtskeletbouw en / of alléén radiatoren hebt). Dus het is de moeite waard daar mee te spelen.

[Stefannn]

T-MOB schreef op maandag 22 januari 2024 @ 12:52:
Heb het een beetje in de gaten gehouden van het weekend. Tussen mijn meting op de bronaanvoer en wat er terug de bron in gaat zie ik een graad of 4 a 5 (mijn meting geeft alleen hele graden). Na een tijdje lopen is de aanvoer uit de bron een graad of 5. Schoonmaken lijkt dus zijn werk wel te doen. Wat de flowmeters buiten doen is me een raadsel.

Ik heb ook contact gehad met Stiebel. Zij geven aan dat het hoge aantal starts niet per se problematisch is voor de pomp. Maar ook dat het gependel onwenselijk is, en je eigenlijk lange runs wil. Aangedragen oplossingsrichting door Stiebel is een groter buffervat (daar is eigenlijk geen plek voor, en de consensus op het forum lijkt ook te zijn dat buffervaten not done zijn). Andere oplossing is een andere - modulerende - pomp. Dat is een dure en nogal ingrijpende oplossing, maar imho heeft de installateur wel wat uit te leggen waarom hij gekozen heeft voor een ouder aan/uit-model en niet voor de modulerende WPE08-i. Dan is er nog de master/slave-oplossing waarbij woonkeuken bepalend wordt. Nadeel daaraan is dat de regeling van de verwarming afhankelijk wordt van de best geisoleerde ruimte. Ik vrees een beetje voor een badkamer die niet warm te krijgen is...

Afijn, ik kreeg de installateur nog niet te pakken, maar to be continued...

Ik regel alles zelf. Daardoor weet ik niet exact “wat gebruikelijk is”. Maar….
- Als de woonkamer op “altijd open” staat en je de stooklijn op de woonkamer instelt….
- dan zou de warmtepomp veel minder start/stops moeten doen.
- dan zou ik toch ook denken dat de circulatie pomp gewoon blijft lopen als de warmtepomp uit staat.
- dus ook als de warmtepomp uit staat kan je de badkamer dan gewoon open zetten. In dat geval wordt het circulatie water gewoon opgewarmd door de woonkamer.

Met andere woorden… de woonkamer kan prima de functie van dat buffervaatje overnemen. Met 20x a 50x grotere buffer capaciteit.

Nb… als je geïnteresseerd bent…
Hier mijn post waarin ik beschrijf hoe ik mijn 2 aan/uit warmtepompen op een regime van maximaal 1 start per dag heb weten te krijgen.