Energiebelastingen: dienen ze hun doel?

[t_captain]

Achtergrond:

Al ligt het dieptepunt van de energiecrisis achter ons, er is nog altijd veel aan de hand rondom inflatie en koopkracht. Op de achtergrond zijn de energieprijzen een balangrijke driver van die inflatie. Deze liggen immers lager dan een laar geleden maar flink hoger dan bijvoorbeeld drie jaar geleden.

Nu bestaan die energieprijzen niet alleen uit kosten (grondstof, transformatie en transport) en handelsmarges. Er zitten ook aanzienlijke belastingen op. En die belastingen zijn de afgelopen jaren flink verhoogd, waarmeee ze dus bijdragen aan de inflatie.

De belastingquote:

Motorbrandstoffen (bron: UnitedConsumers), peildatum juli 2023:

* Diesel: 43%
* Benzine: 53%

Energie thuis (bron: ANWB), peildatum 2023 YTD / 4-11-2023:

* Aardgas: 58%
(berekening:gemiddelde excl incl BTW energiebelasting en inkoopkosten 2023 YTD: 40 cent/m3, inkoopkosten/marge ANWB 8 cent/m3, energiebelasting en BTW over energiebelasting 59 cent/m3 = consumentenprijs 1.16 euro/m3, daarvan belasting 68 cent = 58%)

* Electriciteit: 60%
(berekening:gemiddelde excl incl BTW energiebelasting en inkoopkosten 2023 YTD: 9 cent/kWh, inkoopkosten/marge ANWB 2 cent/kWh, energiebelasting en BTW over energiebelasting 15 cent/kWh= consumentenprijs 28 cent/kWh, daarvan belasting 17 cent = 60%)

De doelen:

De belastingquote op energie is veel hoger dan op veel andere goederen en diensten die consumenten kopen. Dat is niet vreemd, want energieverbruik wordt geassocieerd met een aantal globale problemen zoals klimaatverandering, geopolitieke instabiliteit etc. en lokale problemen zoals zoals stikstofdepositie, fijnstof etc. Ik denk dat voordal klimaatverandering een vrij breed draagclak heeft waardoor mensen begrip hebben voor accijnsheffing.

Wat ik me wel afvraag: hoe proportioneel zijn de belastingen nog?

In een accijns weeg je de schadelijke effecten af van het gedrag (in dit geval energieverbruik) af tegen de mate waarin het gedrag een keuze is. Gedrag wat een vrije keuze is met veel schadelijke effecten krijgt de hoogste accijns. Gedrag dat minder schadelijke effecten heeft krijgt een lagere of zelfs geen accijns. Gedrag at minder een keuze maar meer een noodzaak is idem.


Hier wringt wat mij betreft de schoen:

1. thuis-energie (gas en stroom) wordt hoger belast dan motorbrandstoffen (benzine en diesel). Terwijl ons energieverbruik thuis waarschijnlijk voor een veel groter deel associeert met primaire levensbehoefte dan de brandstof die we in onze auto's tanken.


2. er lijkt een omgekeerde relatie te zitten tussen belastingquote en schadelijke milieueffecten. Diesel heeft de laagste belastingquote en stroom de hoogste.

Wat betreft stroom komt inmiddels een procent of 20 uit zon en wind, en dat aandeel stijgt snel. Alleen al daardoor zou imho de belastingquote op stroom 20% lager moeten zijn dan op de andere (fossiele) energiedragers. Daarnaast het lokale effect: fossiele energiecentrales vervuilen op aangewezen plekken en over het algemeen niet in een gebied met kwetsbare (stikstofgevoelige) natuur of een dichtbevolkt gebied.

Qua vriendelijkheid voor klimaat, natuur en gezoneheid zou volgens mij stoom het beste scoren, gevolgd door aardgas, dan benzine en dan diesel.

Ik vraag me vooral af: hoe heeft dit zo kunnen scheefgroeien? Deze getallen zullen de tweede kamer niet vreemd zijn (hoop ik) en op wat voor manier is er een meerderheid die stroom zwaarder wil belasten dan diesel?


Excuses als het een beetle een rant is geworden, maar ik heb er wel wat moeite mee dat er steeds meer mensen financieel in de knel zitten en hun huis amper op een gezonde temperatuur kunnen stoken, terwijl
ik met relatief minder belasting mijn auto kan voltanken.


Een andere vergelijking tussen gas en stroom:

Stel dat je een m3 aardgas (9.83 kWh energieinhoud) in een combined cycle gascentrale omzet naar stroom en in ons stroomnet transporteert naar een gebruiker, die hem gebruikt om via een warmtepomp te stoken. Dan komt er zo'n 6 kWh aan stroom uit het stopcontact. Dat levert een consumentenbelasting op van 1.02 euro, terwijl dezelfde m3 gas (met dezelfde globale effecten en iets slechtere lokale effecten vanwege bebouwde omgeving) in de CV-ketel van dezelfde consument met 0.68 wordt belast. Kijken we sec naar de energiebelasting dan is het 72 vs 49 cent. Ook in deze berekening wordt gas zwaarder belast dan stroom. Eigenlijk lijkt de doelmatigheid van energiebelastingen in het beprijzen van schadelijk gedrag een beetje uit het oog verloren.

[Sissors]

t_captain schreef op zaterdag 4 november 2023 @ 09:34:
Een andere vergelijking tussen gas en stroom:

Stel dat je een m3 aardgas (9.83 kWh energieinhoud) in een combined cycle gascentrale omzet naar stroom en in ons stroomnet transporteert naar een gebruiker, die hem gebruikt om via een warmtepomp te stoken. Dan komt er zo'n 6 kWh aan stroom uit het stopcontact. Dat levert een consumentenbelasting op van 1.02 euro, terwijl dezelfde m3 gas (met dezelfde globale effecten en iets slechtere lokale effecten vanwege bebouwde omgeving) in de CV-ketel van dezelfde consument met 0.68 wordt belast. Kijken we sec naar de energiebelasting dan is het 72 vs 49 cent. Ook in deze berekening wordt gas zwaarder belast dan stroom. Eigenlijk lijkt de doelmatigheid van energiebelastingen in het beprijzen van schadelijk gedrag een beetje uit het oog verloren.

En stel dat je een m3 aardgas in een gasturbine gascentrale omzet naar stroom. Dan komt er een 2.5-3kWh aan stroom uit het stopcontact. Dat levert een consumenten belasting op van €0.50, tegen de CV ketel die veel zwaarder wordt belast!

Oftewel het is natuurlijk een beetje makkelijke rekenen hoogst mogelijke efficientie centrales en verder nul verliezen. Nog leuker is als je het in een warmtepomp met COP 4 gooit. Dan wordt die thermische energie helemaal veel minder belast via elektriciteit dan via gas.

Hier wringt wat mij betreft de schoen:

1. thuis-energie (gas en stroom) wordt hoger belast dan motorbrandstoffen (benzine en diesel). Terwijl ons energieverbruik thuis waarschijnlijk voor een veel groter deel associeert met primaire levensbehoefte dan de brandstof die we in onze auto's tanken.


2. er lijkt een omgekeerde relatie te zitten tussen belastingquote en schadelijke milieueffecten. Diesel heeft de laagste belastingquote en stroom de hoogste.

Zeker benzine zit op bijna hetzelfde als de andere, en daar heb je natuurlijk nu de lagere accijnzen (oké, die zijn verlengt). Maar één ding wat ik mis in je betoog, is wat je ermee doet. Schadelijke effecten moeten in verhouding gezet worden tegen de opbrengsten. Diesel is meer nodig voor de economie. Elektriciteit gebruik is voor een flink gedeelte persoonlijke keuzes.

Overigens wil ik hiermee niet zeggen dat dus de huidige accijnzen perfect niveau zijn. Hell kijk naar kerozine. Begin daar eens BTW over te heffen. Maar wel dat het te kort door de bocht is enkel te kijken naar de schadelijke effecten (en dat je laatste vergelijking ietwat creatief is gekozen imo).

[CVTTPD2DQ]

CE Delft rekent met een emissiefactor van 0,369 kg CO₂ per kWh. een m³ gas wordt omgezet in 1,78 kg CO₂. Als de belasting proportioneel zou zijn zou er 17 ct op een kWh electriciteit zitten, en 81 ct op een m³ gas.

Sissors schreef op zaterdag 4 november 2023 @ 11:04:
Maar één ding wat ik mis in je betoog, is wat je ermee doet. Schadelijke effecten moeten in verhouding gezet worden tegen de opbrengsten. Diesel is meer nodig voor de economie. Elektriciteit gebruik is voor een flink gedeelte persoonlijke keuzes.

Jarenlang is mij verteld dat de vrije markt niets meer was dan het aggregaat van alle individuele vrije economische keuzes. Wij vinden het bestelbusje van een installateur zonnepanelen misschien belangrijker dan de electrische Jacuzzi van Hans en Mien, het is allemaal "de economie".

[Sissors]

CVTTPD2DQ schreef op zaterdag 4 november 2023 @ 11:45:
CE Delft rekent met een emissiefactor van 0,369 kg CO₂ per kWh. een m³ gas wordt omgezet in 1,78 kg CO₂. Als de belasting proportioneel zou zijn zou er 17 ct op een kWh electriciteit zitten, en 81 ct op een m³ gas.


[...]


Jarenlang is mij verteld dat de vrije markt niets meer was dan het aggregaat van alle individuele vrije economische keuzes. Wij vinden het bestelbusje van een installateur zonnepanelen misschien belangrijker dan de electrische Jacuzzi van Hans en Mien, het is allemaal "de economie".

Dan wat minder rants op Tweakers lezen op alles wat "neo-liberaal" is

[CVTTPD2DQ]

Sissors schreef op zaterdag 4 november 2023 @ 12:10:
Dan wat minder rants op Tweakers lezen op alles wat "neo-liberaal" is

Oh, die definitie gaat veel verder terug, lang voordat "neo-liberalisme" een begrip was. En ik vind het ook wel nuttig om niet te veel te verzanden in discussies over jaccuzis, terrasverwarmers, electrische dekentjes en alles wat we "verspilling" van energie vinden.

Maar het probleem is wel, de overheid heeft ambitieuze doelen op het gebied van energie, maar bedient zich voornamelijk van een vrij bot instrument (energiebelastingen) om ze te bereiken.

Dat is toch een beetje alsof je de Zuiderzee wil droogleggen en daarom schepjes en kruiwagens maar vrijstelt van BTW. Als we samen onze schouders eronder zetten, dan kunnen we het.

En dat heeft wel degelijk met ideologie te maken.

[Frame164]

Het principe van gebruik (of dat nu energie is, of andere goederen) meer belasten vind ik een goede zaak. Als je de energiebelasting zou afschaffen of verminderen zal dat tot gevolg hebben dat de inkomstenbelasting omhoog moet. Of andere belastingen. En ik denk dat we, zelfs zonder onderzoek te doen, kunnen aannemen dat als energie fors goedkoper wordt, het gebruik flink zal toenemen. Het is dan heel verleidelijk om de thermostaat wat hoger te zetten., wat langer te douchen etc. Op individueel niveau te verwaarlozen maar landelijk zal het verbruik gigantisch stijgen.

[t_captain]

Sissors schreef op zaterdag 4 november 2023 @ 11:04:
[...]

Oftewel het is natuurlijk een beetje makkelijke rekenen hoogst mogelijke efficientie centrales en verder nul verliezen. Nog leuker is als je het in een warmtepomp met COP 4 gooit..

Het rendement van een gascentrale is boven de 60%. Daar zit geen COP van een warmtepomp overheen geteld.

[t_captain]

CVTTPD2DQ schreef op zaterdag 4 november 2023 @ 11:45:
CE Delft rekent met een emissiefactor van 0,369 kg CO₂ per kWh. een m³ gas wordt omgezet in 1,78 kg CO₂. Als de belasting proportioneel zou zijn zou er 17 ct op een kWh electriciteit zitten, en 81 ct op een m³ gas.


[...]

Dat is geen gekke invalshoek. Ik rekende met belastingquote (een maat voor de belasting ten opzichte van de kale prijs), je kunt ook een kg CO2 als basis nemen en relatief daaraan rekenen.

Stroom: 1kWh zit dan op 369g vs een REB van 12 cent of een totale consumentenbelasting van ongeveer 17 cent. Dat is 32 resp 46 cent per kg CO2.

Benzine: 1 liter staat voor 2350g CO2 en wordt belast met 78 cent accijns / 1.15 totale consumentenbelastingen. Dat is 33 resp. 49 cent per kg CO2.

Ineens zitten ze heel dicht bij elkaar. Dat is fair als je focust op het beprijzen van klimaatverandering.

Diesel blijft echter ook in deze CO2 gebaseerde beschouwing een vreemde belastingkorting krijgen. 1 liter (2650 g CO2) wordt belast met 52 cent accijns resp. 86 cent totale consumentenbelastingen. 20 resp. 32 cent per kg CO2.

Ik denk dat we onze buurlanden moeten volgen en de accijns op diesel verhogen naar pariteit. Eventueel trekken we ter compensatie de wegenbelasting omlaag. Nu kiezen we om deze brandstof te ontzien en met name de veelrijders. In het licht van klimaat, stikstof, luchtkwaliteit moeilijk uit te leggen imho.

[Sissors]

t_captain schreef op zaterdag 4 november 2023 @ 16:24:
[...]


Het rendement van een gascentrale is boven de 60%. Daar zit geen COP van een warmtepomp overheen geteld.

Het rendement van de modernste en beste gascentrales gaat die richting op. Niet van elke gascentrale.

Nu had ik de oudste uitgekozen die we waarschijnlijk helemaal niet meer gebruiken, maar alsnog. En je kan dus ook kijken hoeveel belasting je betaald per thermische energie die je krijgt, en dan moet je cop wel meenemen.

[ Voor 25% gewijzigd door Sissors op 04-11-2023 18:01 ]

[wildhagen]

Sissors schreef op zaterdag 4 november 2023 @ 17:58:
[...]

Het rendement van de modernste en beste gascentrales gaat die richting op. Niet van elke gascentrale.

Nu had ik de oudste uitgekozen die we waarschijnlijk helemaal niet meer gebruiken, maar alsnog. En je kan dus ook kijken hoeveel belasting je betaald per thermische energie die je krijgt, en dan moet je cop wel meenemen.

En dan nog alleen als die op maximaal vermogen draait. Draait hij niet op maximaal vermogen zakt de efficiency van een gascentrale stevig:

Het rendement van een moderne STEG-centrale op maximaal vermogen bedraagt 60,65%. Bij een lager vermogen zakt het rendement echter met zo'n 10%

Zie Wikipedia: Stoom- en gascentrale

En:

Simple cycle gas turbines have traditionally served as peaking units because they can be started within minutes and ramped up and down relatively quickly to meet spikes in demand or changes in power system loads. However, they have lower efficiencies than combustion engines – typically less than 40 per cent even at full load – so they operate only when electricity demand peaks and the price of electricity is profitable.

[...]

In simple cycle mode, the efficiency degradation of aeroderivative gas turbines is pronounced, dropping to nearly 30 per cent at 50 per cent load.

Zie https://www.wartsila.com/...aero/part-load-efficiency

[DaniëlWW2]

Dit soort belastingen bestaan gewoon omdat ze niet te vermijden zijn en een makkelijke manier om met name de bevolking, extra te belasten voor de maatschappelijke voorzieningen die de staat aanbied. Hetzelfde geld bijvoorbeeld voor BTW en motorrijtuigenbelasting. Let ook op wie dit soort belastingen vooral niet verlaagd in al die jaren dat ze al aan de macht zijn. Want ze zijn zo goed voor de "hardwerkende Nederlander".

Dit is een manier om belasting te heffen, zonder dat mensen doorhebben hoe groot de effectieve belastingdruk is op veel inkomens. Zoals met zoveel dingen, zijn vermogende individuen en bedrijven, voorzien van uitzonderingsposities. Er is bijvoorbeeld (nog) geen belasting op kerosine, op stroom die schepen verbruiken als ze aangemeerd liggen in de haven en er zijn voordelige tarieven voor grootverbruikers van energie.

Ze dienen dus zeker hun doel. Het gaat helemaal niet om klimaatverandering. Het gaat om belastingdruk verstoppen. Klimaatverandering is een perfect argument om dit te verkopen. Je heft hogere belastingen over energie aan de bevolking die veelal wel geven om klimaatverandering, met als argument dit tegengaan. Gebeurd vervolgens niet, maar wie heeft dit door? En helaas trappen PvdA-GL hier ook volledig in. Hogere energielasten helpen niet en jagen alleen maar kiezers weg. Je kan niet verwachten dat de gemiddelde burger ook maar enige serieuze invloed heeft op dit soort fundamentele keuzes zoals waar komt de energie vandaan.

Klimaatverandering pak je alleen aan door zaken te verbieden en niet met "marktwerking". Dat zou inmiddels toch duidelijk moeten zijn. Neem alleen al al die grote multinationals die allemaal "klimaat neutraal" zijn. Dat zijn ze omdat ze certificaten kopen waarmee ze dit kunnen claimen. Die koop je op basis van anderen die geen uitstoot hebben gehad en certificaten overhouden. Je stoot dus gewoon uit en kan het zo wegpoetsen. En dan zijn een deel van die certificaten ook nog eens gebaseerd op bar weinig daadwerkelijke reductie van uitstoot.

[Frame164]

DaniëlWW2 schreef op vrijdag 10 november 2023 @ 11:16:
Dit soort belastingen bestaan gewoon omdat ze niet te vermijden zijn en een makkelijke manier om met name de bevolking, extra te belasten voor de maatschappelijke voorzieningen die de staat aanbied. Hetzelfde geld bijvoorbeeld voor BTW en motorrijtuigenbelasting. Let ook op wie dit soort belastingen vooral niet verlaagd in al die jaren dat ze al aan de macht zijn. Want ze zijn zo goed voor de "hardwerkende Nederlander".

Dit is een manier om belasting te heffen, zonder dat mensen doorhebben hoe groot de effectieve belastingdruk is op veel inkomens. Zoals met zoveel dingen, zijn vermogende individuen en bedrijven, voorzien van uitzonderingsposities. Er is bijvoorbeeld (nog) geen belasting op kerosine, op stroom die schepen verbruiken als ze aangemeerd liggen in de haven en er zijn voordelige tarieven voor grootverbruikers van energie.

Ze dienen dus zeker hun doel. Het gaat helemaal niet om klimaatverandering. Het gaat om belastingdruk verstoppen. Klimaatverandering is een perfect argument om dit te verkopen. Je heft hogere belastingen over energie aan de bevolking die veelal wel geven om klimaatverandering, met als argument dit tegengaan. Gebeurd vervolgens niet, maar wie heeft dit door? En helaas trappen PvdA-GL hier ook volledig in. Hogere energielasten helpen niet en jagen alleen maar kiezers weg. Je kan niet verwachten dat de gemiddelde burger ook maar enige serieuze invloed heeft op dit soort fundamentele keuzes zoals waar komt de energie vandaan.

Klimaatverandering pak je alleen aan door zaken te verbieden en niet met "marktwerking". Dat zou inmiddels toch duidelijk moeten zijn. Neem alleen al al die grote multinationals die allemaal "klimaat neutraal" zijn. Dat zijn ze omdat ze certificaten kopen waarmee ze dit kunnen claimen. Die koop je op basis van anderen die geen uitstoot hebben gehad en certificaten overhouden. Je stoot dus gewoon uit en kan het zo wegpoetsen. En dan zijn een deel van die certificaten ook nog eens gebaseerd op bar weinig daadwerkelijke reductie van uitstoot.

De gemiddelde burger heeft juist heel veel invloed op wat er gebeurt. Stemmen met je voeten is het krachtigste wat er bestaat. Er zijn bedrijven kapot gegaan omdat consumenten hun producten niet meer wilde kopen.

[DaniëlWW2]

Frame164 schreef op vrijdag 10 november 2023 @ 14:34:
[...]


De gemiddelde burger heeft juist heel veel invloed op wat er gebeurt. Stemmen met je voeten is het krachtigste wat er bestaat. Er zijn bedrijven kapot gegaan omdat consumenten hun producten niet meer wilde kopen.

En dat is waarom we zowat stijf onderaan staan als het om hernieuwbare energie gaat en betalen Nederlandse huishoudens het meeste in heel Europa.

We denken dat we hier wel invloed op hebben, maar die hebben we niet. Nederland is een land verslaaft aan gas en door ongelofelijk wanbeleid, zijn de gas putten in Groningen nu eindelijk gesloten zonder dat er nagedacht is over wat nu. Het plan was namelijk om dat maar het goedkope gas uit Rusland te importeren. Dat was altijd relatief goedkoop omdat de Russen het aan niemand anders konden verkopen. Dat plan ging ook geweldig. Dus importeren we nu LNG uit Qatar of de VS voor de wereldwijde marktwaarde. En dan komen de belastingen erbovenop.

En aanstalten om er echt mee te stoppen, word ook niet gemaakt. Leuk dat er steeds meer partijen zijn die vaag roepen dat je kerncentrales kan bouwen. Idem voor windmolenparken op zee. Met beiden geen enkel probleem. Maar dat blijven vage ambities die nooit concreet worden. En hiertussen speelt nog steeds de politieke wens om vooral veel met waterstof te doen. Daarmee willen ze zeker wel de huidige infrastructuur voor aardgas, zoveel mogelijk hergebruiken.

Het probleem is ook dat als je nu echt klimaat en ecologisch duurzaam elektrificeert, je vrijwel all aardgas infrastructuur (inclusief de gascentrales die omgebouwd moeten worden voor waterstof) kan afschrijven. Die moet je dan vervangen voor nog meer elektriciteitsnet dat nu toch al belast is door nog meer wanbeleid. Dat kost de overheid enorm veel geld en tijd, op een moment dat de arbeidsmarkt aan het instorten is omdat er systematisch meer mensen met pensioen gaan dan de arbeidsmarkt betreden. De overheid heeft juist veel meer inkomsten nodig om al die pensioenen en gezondheidszorg te betalen. Maar omdat onze politiek zo rechts is in dit land (de politici dus, niet noodzakelijk de bevolking), is het politiek onbespreekbaar om dit te gaan bekostigen uit vermogen. Dus zal elke laatste cent uit de alsmaar krimpende beroepsbevolking alsmede ook gepensioneerden worden gewrongen. Dat zijn dit soort belastingen.


https://ec.europa.eu/euro...l_energy_consumption).png


https://ec.europa.eu/euro...ctricity_price_statistics

We hebben hier helemaal niks over te zeggen omdat de meeste burgers het niet eens doorhebben dat we zowat het smerigste jongetje van de klas zijn en ook nog eens het meeste betalen. Als mensen dit namelijk door hadden, dan kregen we opeens een heel ander, veel fundamentelere verkiezingscampagne. Bestaanszekerheid is immers ook dit, maar ik hoor dit niet. Ik kijk namelijk graag naar waar het niet over gaat tijdens die debatten. Dat is vaak veel leerzamer dan waar ze het wel over hebben.