Energiezuinig game- en thuiswerksysteem 1440p ca. € 1750

[Stef.NL]

Mijn huidige PC is inmiddels 5 jaar oud (i5 8400, GTX 1060) en toen ik in mei mijn vakantiegeld kreeg ontstond het idee om deze zomer weer eens een nieuwe PC samen te stellen. Sindsdien houd ik de topics in Desktop koopadvies goed in de gaten, heb ik me verdiept in Best Buy Guides, etc. Ik ben benieuwd naar jullie feedback op het voorgestelde systeem.

Wat wil je doen met je nieuwe systeem?
De PC wordt deels gebruikt om te gamen en deels gebruikt om thuis te werken. Ik speel o.a. veel Hell Let Loose en strategie/simulatie-achtige spellen die doorgaans niet enorm veel van een computer vragen. Af en toe maak ik wel eens een uitstapje naar meer veeleisende games zoals Cyberpunk of Red Dead Redemption 2 en daarvoor is het fijn om dit soort spellen de komende tijd ook weer eens op high / ultra te kunnen spelen.

Naast gamen gaat de PC ook 2-3 dagen per week worden gebruikt om thuis te werken (Outlook, Word, Teams, etc.). Met het oog daarop is het voor mij van belang dat het systeem energiezuinig is op de momenten dat er niet wordt gegamed.

Wat mag het systeem gaan kosten?
Toen ik begon zat ik met een bedrag rond € 1.500 in mijn hoofd. Met de huidige prijzen van videokaarten ben ik vrij snel hoger gaan zitten. Ik streef nu naar een bedrag rond € 1.750, maar als er suggesties zijn waarmee het systeem substantieel beter en toekomstbestendiger wordt wil ik er best nog wat bij doen (met € 2.000 als hard maximum wel). Ik ga de PC zelf in elkaar zetten en als het even kan alles bij Azerty bestellen.

Zijn er componenten of randapparatuur die je al hebt en mee wil nemen naar je nieuwe systeem?
Naast toetsenbord en muis neem ik alleen een beeldscherm mee. Ik heb een MSI Optix MAG274QRF

Wat denk je allemaal nodig te hebben?
Zoals in de titel eigenlijk al staat zoek ik een goed systeem om op 1440p te gamen dat tegelijk redelijk energiezuinig is (en als het even kan ook vrij stil) waar ik zeker de komende 5 jaar prima mee vooruit kan.

Heb je nog bepaalde (merk)voorkeuren?
Ik ben eigenlijk niet zo'n fan van Nvidia (puur op gevoel door hun (prijs)beleid) maar in de topics en guides zie ik wel vaak terugkomen dat hun grafische kaarten aanzienlijk energiezuiniger zijn dan die van AMD. Op dit moment lijkt een RTX 4070 de meest logische keuze.

Heb je nog bepaalde eisen/wensen?
Als het even kan liever geen / weinig RGB-kermis. De case (Fractal Design North - Mesh Charcoal Black) is een bewuste keuze en eigenlijk ook niet onderhandelbaar

Ga je overklokken?
Nee.

Wat verwacht je van ons?
Ik ben benieuwd naar jullie feedback op het voorgestelde systeem hieronder. Naast een check op optimalisatie-mogelijkheden qua budget of prestaties en domme dingen (bijv. componenten die niet met elkaar werken) ben ik benieuwd hoe jullie tegen de volgende zaken aankijken:

• Processor: Ik twijfel zelf nog tussen de 7700X en de 7800X3D. Voor relatief weinig extra geld haal ik met de 7800X3D wel het beste van dit moment in huis. Ik heb nu echter gekozen voor de 7700X omdat met een RTX 4070 de 7800X3D waarschijnlijk weinig meerwaarde heeft. Mocht iemand dit anders zien dan hoor ik het graag.
• Moederbord: Ik heb nu een volgens mij relatief duur moederbord gekozen. Ik sta ervoor open een ander moederbord te pakken maar vind het wel lastig te overzien of ik daarmee niet teveel functionaliteiten verlies die nodig/handig zijn. Suggesties zijn van harte welkom.

#	Category	Product	Prijs	Subtotaal
1	Processors	AMD Ryzen 7 7700X Boxed	€ 327,90	€ 327,90
1	Moederborden	ASUS ROG Strix B650E-F GAMING WIFI	€ 269,-	€ 269,-
1	Videokaarten	Gigabyte GeForce RTX 4070 WINDFORCE OC 12G	€ 659,-	€ 659,-
1	Behuizingen	Fractal Design North - Mesh Charcoal Black	€ 132,62	€ 132,62
1	Processorkoeling	Scythe Mugen 5 PCGH Edition Rev. B	€ 62,80	€ 62,80
1	Geheugen intern	G.Skill Flare X5 F5-6000J3238F16GX2-FX5	€ 104,89	€ 104,89
1	Voedingen	be quiet! Pure Power 12 M 750W	€ 119,-	€ 119,-
1	Solid state drives	Lexar NM710 2TB	€ 87,89	€ 87,89
			Totaal	€ 1.763,10

[youridv1]

Voor jouw usecase is dat moederbord inderdaad overkill. De uitvoering: ASUS TUF Gaming B650-PLUS WIFI is al prima.
De enige reden voor een B650E is dat je dan potentieel PCIe5.0 hebt. Leuk, maar tegen de tijd dat je die bandbreedte nodig hebt is deze pc lang en breed afgeschreven.

De voeding kan lichter, omdat het verbruik van deze pc laag is, maar dan raak je de pcie 12 pin support kwijt. Toch hier een optie die wat centen bespaart:
uitvoering: NZXT C650 Gold v2

Om die koeler succesvol te gebruiken op de 7700X zul je wel moeten powerlimiten/eco mode moeten activeren. Geen probleem, want dat kost je nauwelijks performance en maakt je systeem zuiniger.
Bekijk deze video even voor instructie en meetresultaten: YouTube: Fixing Ryzen 7000 - PBO2 Tune (insanity)

De 7700X past binnen budget, maar je kunt veilig naar de R5 7600 omlaag zonder echt gaming performance te verliezen icm een 4070.

De standaard ventilatoren van de FD North kunnen vrij hard draaien, dus je moet de fancurve wel een beetje tweaken. Daar heeft de Asus UEFI gelukkig zat opties voor, inclusief fan stop voor idle gebruik.
En anders kun je naar https://getfancontrol.com/ kijken.
Ook komt de North niet met een exhaust fan en passen de front fans niet achterin. Die zou je zelf bij kunnen plaatsen, maar is niet strict noodzakelijk.
uitvoering: Arctic F12 PWM Zwart, 120mm

[ Voor 26% gewijzigd door youridv1 op 06-07-2023 15:54 ]

[Stef.NL]

Bedankt voor je uitgebreide reactie! Ik heb het moederbord aangepast naar degene van ASUS die je voorstelt. Goed dat je het belang van PCIe5.0 even in perspectief hebt gezet

Qua voeding houd ik het bij de be quiet! Pure Power 12 M 750W. Ik heb dan liever voor de zekerheid net een wat krachtiger voeding (ook als ik wellicht toch ooit componenten ga upgraden).

Goede tip voor dat power limiten van de 7700X (ook vanuit de energiezuinig-wens). Ik heb het filmpje bekeken en dat ziet er wel uit als iets wat zelfs mij lukt
Als er nog betere (lucht)koelers zijn dan de Scythe Mugen 5 voor de 7700X hoor ik het overigens graag.

Ik heb naar aanleiding van je opmerking ook nog even serieus naar de R5 7600 gekeken maar kies uiteindelijk toch voor de 7700X. Met het oog op de toekomstbestendigheid kies ik dan liever de krachtiger variant, ook omdat strategy/sim spellen doorgaans meer van een CPU dan een GPU vragen.

De fans-suggesties houd ik in het achterhoofd voor het geval de PC in de praktijk toch erg heet wordt. Eerst maar eens zonder proberen.

[youridv1]

Er zijn betere koelers ja, maar niet stiller. De Mugen 5 PCGH is op stilte geoptimaliseerd met zijn 800 rpm fans. Koelers zoals een DeepCool AK620, Noctua NH-D15, Thermalright Peerless Assassin, Bequiet Dark Rock Pro 4 kunnen harder koelen als dat nodig is, maar kunnen niet zo efficient koelen op laag geluidsniveau als de Mugen

Er is ook nog de uitvoering: Scythe Ninja 5 Rev. B met dezelfde fan configuratie als de Mugen PCGH en een nog grotere heatsink.
Staan geen reviews bij. De non Rev B variant is wel uitgebreid gereviewed en is vrijwel identiek op socket support na

[ Voor 33% gewijzigd door youridv1 op 07-07-2023 14:28 ]

[Stef.NL]

Ik ben nu bezig met de laatste checks voor het bestellen en nu valt mij op dat er bij de specificaties van de case staat: 'CPU koeler maximum hoogte: 145 met fan bracket'. De Scythe Mugen 5 heeft een hoogte van 154,5 mm. Gaat dit een probleem worden? Het aantal processorkoelers van kleiner dan 150 mm is op het eerste gezicht zeer beperkt.

Dit is overigens de definitieve lijst geworden:

#	Category	Product	Prijs	Subtotaal
1	Processors	AMD Ryzen 7 7700X Boxed	€ 324,90	€ 324,90
1	Moederborden	ASUS TUF Gaming B650-PLUS WIFI	€ 209,90	€ 209,90
1	Videokaarten	Gigabyte GeForce RTX 4070 EAGLE OC 12G	€ 649,-	€ 649,-
1	Behuizingen	Fractal Design North - Mesh Charcoal Black	€ 138,90	€ 138,90
1	Processorkoeling	Scythe Mugen 5 PCGH Edition Rev. B	€ 62,80	€ 62,80
1	Geheugen intern	G.Skill Flare X5 F5-6000J3238F16GX2-FX5	€ 104,90	€ 104,90
1	Voedingen	be quiet! Pure Power 12 M 750W	€ 119,-	€ 119,-
1	Solid state drives	Lexar NM710 2TB	€ 91,98	€ 91,98
			Totaal	€ 1.701,38

Uiteindelijk in plaats van de Windforce 4070 voor de Eagle 4070 van Gigabyte gegaan. Deze heeft iets hogere max. turboklok en is nu toevallig ook nog € 10 goedkoper dan de Windforce. Uiteindelijk ga ik toch redelijk wat bestellen bij Megekko ipv Azerty, vooral vanwege de zeer beperkte keuzes in bezorgmogelijkheden bij Azerty (geen mogelijkheid om gewenste bezorgdag aan te geven, als je het op een afhaalpunt wil laten bezorgen mag je zelf hannesen met het opvoeren van het adres daarvan).

[Raphire]

Stef.NL schreef op zaterdag 8 juli 2023 @ 13:26:
Ik ben nu bezig met de laatste checks voor het bestellen en nu valt mij op dat er bij de specificaties van de case staat: 'CPU koeler maximum hoogte: 145 met fan bracket'. De Scythe Mugen 5 heeft een hoogte van 154,5 mm. Gaat dit een probleem worden? Het aantal processorkoelers van kleiner dan 150 mm is op het eerste gezicht zeer beperkt.

Dit betekent dat je geen ventilators kan installeren aan de zijkant ter hoogte van je CPU koeler. Er zijn meerdere posities voor die bracket die misschien wel passen. De kast is vrij compact, daardoor is de fan bracket eigenlijk niet bruikbaar in de meeste gevallen. Gelukkig kan je de bracket gewoon eruit halen zonder problemen.

Je build ziet er verder goed uit trouwens

[ Voor 3% gewijzigd door Raphire op 08-07-2023 14:33 ]

[Stef.NL]

Bedankt voor je snelle en geruststellende reactie! De bestellingen zijn inmiddels gedaan

[Stef.NL]

Het in elkaar zetten van de PC is dit weekend gelukt. Het is toch altijd even puzzelen als je na een paar jaar weer eens een PC in elkaar zet maar met genoeg geduld, handleidingen en een klein beetje Youtube is het goed gekomen.

Wel loop ik tegen een probleem aan bij het aanzetten van AMD Expo in de BIOS. Zodra ik dat doe krijg ik vrij snel na het opnieuw opstarten een BSOD. Daarbij stond volgens mij de melding PFN_LIST_CORRUPT. Iemand enig idee waar dit aan kan liggen? Zonder Expo draait het systeem op zich prima maar het zou wel fijn zijn als ik de volledige geheugensnelheid kan gebruiken.

[Kasj]

Stef.NL schreef op maandag 17 juli 2023 @ 11:19:
Het in elkaar zetten van de PC is dit weekend gelukt. Het is toch altijd even puzzelen als je na een paar jaar weer eens een PC in elkaar zet maar met genoeg geduld, handleidingen en een klein beetje Youtube is het goed gekomen.

Wel loop ik tegen een probleem aan bij het aanzetten van AMD Expo in de BIOS. Zodra ik dat doe krijg ik vrij snel na het opnieuw opstarten een BSOD. Daarbij stond volgens mij de melding PFN_LIST_CORRUPT. Iemand enig idee waar dit aan kan liggen? Zonder Expo draait het systeem op zich prima maar het zou wel fijn zijn als ik de volledige geheugensnelheid kan gebruiken.

Ik heb wel eens ergens gelezen dat de ram sticks in specifieke sloten moeten zitten, bij dit moederbord A2 en B2. Heb je dit ook zo gedaan?

Zit je op de laatste bios firmware?

[Stef.NL]

Kasj schreef op maandag 17 juli 2023 @ 11:41:
[...]


Ik heb wel eens ergens gelezen dat de ram sticks in specifieke sloten moeten zitten, bij dit moederbord A2 en B2. Heb je dit ook zo gedaan?

Zit je op de laatste bios firmware?

De sticks zitten inderdaad in A2 en B2 en ik heb direct de BIOS firmware geupdate. Ik zie nu wel dat dit specifieke geheugen niet ondersteund wordt voor dit moederbord door Asus (link). Zou dat de oorzaak kunnen zijn?

Enige andere theorie die ik nog heb is dat 1 van de 2 sticks niet helemaal goed in de slot zit. Dit ging best moeizaam bij de installatie.

[Djarune]

Stef.NL schreef op maandag 17 juli 2023 @ 12:41:
[...]

De sticks zitten inderdaad in A2 en B2 en ik heb direct de BIOS firmware geupdate. Ik zie nu wel dat dit specifieke geheugen niet ondersteund wordt voor dit moederbord door Asus (link). Zou dat de oorzaak kunnen zijn?

Enige andere theorie die ik nog heb is dat 1 van de 2 sticks niet helemaal goed in de slot zit. Dit ging best moeizaam bij de installatie.

De QVL van Asus is ver van compleet. Beter is om de QVL van G.Skill te gebruiken. Daar staat het moederbord gewoon op.

RAM erin klikken moet niet moeizaam gaan. Haal ze er beide nog eens uit en recht drukken tot die vastgeklemd wordt.

[Stef.NL]

Helaas heeft het opnieuw vastklikken van de RAM sticks niet geholpen. Na het aanzetten van Expo kreeg ik nu deze melding:


Ik lees ondertussen wel dat er de laatste maanden redelijk veel mensen zijn met vergelijkbare problemen, vooral met Asus-moederborden (zie bijv: https://rog-forum.asus.co...an-t-use-expo/td-p/905397). En iemand op Reddit geeft aan een fix te hebben van 15 stappen (https://www.reddit.com/r/.../11y4zei/comment/jf7ofdv/). Ik ga er nog even een nachtje over slapen of ik dat ga doen.

[Kasj]

Stef.NL schreef op maandag 17 juli 2023 @ 20:26:
Helaas heeft het opnieuw vastklikken van de RAM sticks niet geholpen. Na het aanzetten van Expo kreeg ik nu deze melding:
[Afbeelding]

Ik lees ondertussen wel dat er de laatste maanden redelijk veel mensen zijn met vergelijkbare problemen, vooral met Asus-moederborden (zie bijv: https://rog-forum.asus.co...an-t-use-expo/td-p/905397). En iemand op Reddit geeft aan een fix te hebben van 15 stappen (https://www.reddit.com/r/.../11y4zei/comment/jf7ofdv/). Ik ga er nog even een nachtje over slapen of ik dat ga doen.

Kan je het geheugen wellicht nog retourneren en omruilen voor een variant dat wel goed met je moederbord werkt?

[Stef.NL]

Kasj schreef op maandag 17 juli 2023 @ 20:32:
[...]


Kan je het geheugen wellicht nog retourneren en omruilen voor een variant dat wel goed met je moederbord werkt?

Hoe meer ik erover op zoek hoe meer het erop wijst dat de problemen door het moederbord komen. Op Tweakers zelf stond er 2 maanden terug ook een artikel over (nieuws: ASUS: garantie AM5-moederborden dekt ook bèta-biosversies en gebruik ...). En iemand heeft vorige week een user review van het moederbord geplaatst die tegen exact dezelfde problemen aanloopt (ASUS TUF Gaming B650-PLUS review door BillSpaarbank). Ik heb weinig zin om de hele PC weer te ontmantelen en het moederbord terug te sturen. Ik denk dat ik net als die reviewer wacht op een nieuwe BIOS-versie en tot die tijd het geheugen op 4800 mhz houd.

Edit 10-09-2023: Voor de geïnteresserden: de problemen met AMD Expo zijn sinds de BIOS-update v1636 van begin augustus verholpen

[ Voor 5% gewijzigd door Stef.NL op 10-09-2023 12:48 ]