Zuinige, future-proof pc voor development en beetje gaming

[WildernessChild]

Ik heb een i7 920, 2.67 GHz, gebouwd in 2009. Nadat alles wel een keer geupgrade is behalve het moederbord en de processor, is na 14 jaar de rek er nu wel echt uit.

Wat wil je doen met je nieuwe systeem?
Ik ben freelance software developer, en werk veel met CPU-heavy taken zoals compileren van software en draaien van optimalisatie-algoritmes. Hoe sneller dat gaat, hoe groter de kans dat ik er eventjes op wacht, in plaats van afgeleid te raken. Rauwe CPU performance en RAM bandbreedte zijn dus belangrijk voor mijn productiviteit. Die dingen paralleliseren doorgaans goed, dus meer cores is meer beter.

Ik besteed 90% van mijn tijd in Linux. Af en toe reboot ik naar Windows om te gamen, maar met de nieuwste AAA-titels heb ik niets.

Wat mag het systeem gaan kosten?
Geen harde limiet. Maar wil geen geld besteden aan onzin. Ik had zo rond de 2000 euro in gedachten, en dat lijkt wel te gaan lukken.

Zijn er componenten of randapparatuur die je al hebt en mee wil nemen naar je nieuwe systeem?
Vrijwel alles aan de binnenkant wordt nieuw, zodat de oude nog beschikbaar is als fallback mocht er eens iets stuk gaan. Een SATA HDD van 2 TB mag mee. De monitor (iiyama ProLite 34" 3440x1440) gaat ook mee.

Wat denk je allemaal nodig te hebben?
Videokaart van AMD vanwege betere ondersteuning onder Linux. Ik heb nu een NVIDIA dus ik weet dat dat op zich ook kan werken, maar van wat ik zo lees is Linux-ondersteuning van AMD toch beter.

Intel CPU omdat die waarschijnlijk een lager idle-verbruik hebben dan de Ryzen 7000-serie, maar kan hier weinig goede data over vinden.

DDR5 vanwege futureproofheid.

Z790 chipset omdat het me eenmalig gedoe scheelt met BIOS flashen voor Raptor Lake support, en ze niet of nauwelijks meer duurder zijn dan de Z690.

Heb je nog bepaalde (merk)voorkeuren?
Nope.

Heb je nog bepaalde eisen/wensen?
Mijn huidige systeem is destijds gebouwd om upgradebaar te zijn, met een destijds forse CPU en daarvoor vereist moederbord. Daardoor heeft hij het 14 jaar uitgehouden, en dat wil ik nu weer proberen.

Verder vind ik zuinigheid belangrijk. Een groot deel van de tijd gaat het systeem toch idle zijn, en dan moet hij niet meer slurpen dan nodig is.

Linux support is belangrijk. En goede compatibiliteit in het algemeen. De tijd dat ik het leuk vond om met kernel module parameters te prutsen is wel voorbij.

En graag een beetje stil!

Ga je overklokken?
Ben ik niet meteen van plan, maar het zou later een optie kunnen worden om de levensduur te verlengen.

Wat verwacht je van ons?
De laatste keer dat ik een pc bouwde, moest je nog nadenken oven AGP vs. PCIe, dus ik ben een klein beetje out of the loop. Heb intussen wel veel bijgelezen, maar het kan zijn dat ik iets over het hoofd zie. Wil graag weten of onderstaande systeem aan mijn eisen voldoet, of alles goed samenwerkt, er geen problemen zijn met bepaalde onderdelen, etc. etc.

Concrete punten van aandacht:

• Het moederbord is een beetje willekeurig gekozen. Vanwege de iets hogere prijs hoop ik dat hier ook betere componenten op zitten; in elk geval de VRM is vrij zwaar, geen idee of dat nuttig is of overkill. Advies welkom.
• De 13700K heeft een TDP van 253 W. De Dark Rock Pro 4 koeler heeft een 250 W TDP, dus dat moet net zo'n beetje kunnen, maar het is wel een lomp ding. Kan het ook lager (bijv. de non-Pro, 200 W TDP) zonder dat de CPU meteen terugschaalt? Of zijn de specs hier heilig?
• SSD's hebben koeling nodig tegenwoordig?! Gaat dat goed in deze configuratie?
• PCPartPicker schat het systeem op 500 W, dus ik heb een 550 W voeding gekozen. Kom ik daar in de toekomst nog mee weg als ik de GPU eens een upgrade geef? Ik las in een grandioos topic hier dat 550 W afdoende is in 99% van de gevallen, zolang je maar één videokaart hebt (twee passen er toch niet in).

#	Category	Product	Prijs	Subtotaal
1	Processors	Intel Core i7-13700K Boxed	€ 449,-	€ 449,-
1	Moederborden	Gigabyte AORUS Z790 ELITE AX	€ 295,97	€ 295,97
1	Videokaarten	ASRock Radeon RX 6600 Challenger D 8GB	€ 264,-	€ 264,-
1	Behuizingen	DeepCool CL500	€ 96,95	€ 96,95
1	Processorkoeling	be quiet! Dark Rock Pro 4	€ 84,62	€ 84,62
1	Geheugen intern	Corsair Vengeance CMK32GX5M2B5600C36	€ 144,90	€ 144,90
1	Voedingen	be quiet! Straight Power 11 550W	€ 98,70	€ 98,70
1	Solid state drives	Kingston KC3000 2,048TB	€ 174,59	€ 174,59
Bekijk collectie Importeer producten			Totaal	€ 1.608,73

[ Voor 0% gewijzigd door WildernessChild op 17-02-2023 13:34 . Reden: Dark Rock is not Black ]

[martyw]

• Als je de CPU volop laat stoempen met je compilaties en optimalisaties zou ik er zelfs een waterkoeler opzetten, bijvoorbeeld de NZXT Kraken X53.
• De Deepcool kast was leuk toen hij nog een budget prijs had, een stille kast is de Fractal Design Pop Silent Black Solid (zie Kasten BBG)
• Je kunt idd wat tientjes besparen met een goedkoper moederbord, bv MSI Pro Z790-P WIFI
• levert genoeg stroom aan de i7
• De be quiet! Pure Power 12 M 550W is een betere voeding

[ Voor 11% gewijzigd door martyw op 17-02-2023 14:31 ]

[WildernessChild]

Thanks martyw! Nuttige feedback!

martyw schreef op vrijdag 17 februari 2023 @ 14:14:
[list]
• Als je de CPU volop laat stoempen met je compilaties en optimalisaties zou ik er zelfs een waterkoeler opzetten, bijvoorbeeld de NZXT Kraken X53.

Hmm, dat klinkt wel spannend. Nooit iets mee gedaan. Als ik dit topic moet geloven, zit deze CPU inderdaad op het randje van wat nog met luchtkoeling kan. Helaas staat er nergens een TDP bij die dingen... hoe weet je dan dat hij beter koelt dan een luchtkoeler die 250 W kan afvoeren? Of is dat sowieso altijd het geval? En hoe zit het met geluidsproductie ten opzichte van een luchtkoeler? Zowel in idle als wanneer hij moet zweten? (Dat is een enge metafoor als je het over waterkoeling hebt )

• De Deepcool kast was leuk toen hij nog een budget prijs had, een stille kast is de Fractal Design Pop Silent Black Solid (zie Kasten BBG)

Die heeft de USB-aansluitingen op de bovenkant helaas op een voor mij onhandige plek zitten, rechts in plaats van voor. Dan moet ik te ver onder mijn bureau duiken. Er was een mooie kast van Corsair of CoolerMaster die om die reden ook is afgevallen.

• Je kunt idd wat tientjes besparen met een goedkoper moederbord, bv MSI Pro Z790-P WIFI levert genoeg stroom aan de i7

Dat vermoedde ik al, zat inderdaad te twijfelen tussen die plank en de Gigabyte.

• De be quiet! Pure Power 12 M 550W is een betere voeding
[/list]

Heuj, ik dacht dat ik een 80+ Platinum rated had uitgezocht. Ik bedoelde dus de be quiet! Straight Power 11 Platinum 550W, wat vind je daarvan? Die is iets duurder dan de 12, maar meteen ook een stukje stiller vanwege de grotere fan.

[martyw]

Die voeding is ook prima, de voeding die ik linkte is ATX 3.0 compliant, maar ik vermoed dat dat met het slag videokaarten wat jij nodig hebt geen heel belangrijke overweging is.

In de review op deze site houden ze de i9-13900K net koel genoeg om hem maximaal te laten presteren met de grote broer van deze AIO. Over het geluidsniveau: de stilste luchtkoelers zijn stiller dan waterkoelers, maar de Kraken is geen lawaaimonster, zie

(let wel, deze test is met een flink minder hitte producerende CPU gedaan, link)

Als je bereid bent wat performance op te geven overweeg dan de non-K CPU - die komt niet boven de 219 Watt. Wel geef je de mogelijkheid tot overklokken op. Je kunt dan toe met een iets eenvoudiger B760 moederbord

#	Category	Product	Prijs	Subtotaal
1	Processors	Intel Core i7-13700 Boxed	€ 419,-	€ 419,-
1	Moederborden	ASRock B760M Steel Legend WiFi	€ 175,47	€ 175,47
1	Processorkoeling	be quiet! Dark Rock Pro 4	€ 84,62	€ 84,62
1	Geheugen intern	Corsair Vengeance CMK32GX5M2B5600C36	€ 144,90	€ 144,90
			Totaal	€ 823,99

[WildernessChild]

Processor en moederbord zijn juist dingen waar ik liever niet op wil bezuinigen, aangezien die het moeilijkst te upgraden zijn. Vandaar de keuze voor de K.

Dank voor de link; ik zie daar namelijk ook staan:

De Core i7 13700K mag officieel tot 5,3GHz klokken en schommelt in deze test tussen de 5,2 en 5,3GHz. Bij dit model is dus sprake van lichte throttling.

Dit is dus met de beoogde Dark Rock Pro 4. Een throttling van nog geen 2%, en dat niet eens continu, daar kan ik wel mee leven. Misschien is het in een andere kast of in mijn soms wat frisse werkkamer zelfs al helemaal geen probleem meer. Als ik ooit ga overklokken zal ik de koeler moeten upgraden, maar dat lijkt me beter dan een duurdere koeler kopen die je sowieso over ongeveer 5 jaar moet vervangen.

[Dala]

als het over stroomgebruik gaat, is een K versie ook aan te raden, want de niet K versie kan je niet undervolten. I learned that the hard way.

[freaky35]

Dala schreef op zaterdag 18 februari 2023 @ 09:29:
als het over stroomgebruik gaat, is een K versie ook aan te raden, want de niet K versie kan je niet undervolten. I learned that the hard way.

Eens altijd de k versie nemen om te kunnen undervolten
En het prijsverschil is te weinig om deze niet te nemen

[Verwijderd]

WildernessChild schreef op vrijdag 17 februari 2023 @ 17:03:
...
Helaas staat er nergens een TDP bij die dingen...
...

Kijk niet naar de tdp. Dat is een fantasiegetal waarvan de berekening per fabrikant en zelfs per processorlijn van dezelfde fabrikant verschilt.

Kijk naar het daadwerkelijke energiegebruik, zoals gemeten in cpu-reviews. Dan kan je in de reviews van de koelers kijken bij de prestatie-cijfertjes op cpu's met vergelijkbaar energiegebruik.

[ Voor 13% gewijzigd door Verwijderd op 18-02-2023 11:34 ]

[DutchManticore]

Een zuinig systeem en dan een Intel 13 serie kiezen? Die hebben een verschrikkelijk hoog verbruik.



Dit zou wat mij betreft niet eens bijna een optie zijn met je eisen

[WildernessChild]

@Dala en @freaky35, bedankt voor de tip, ben ik extra blij met de keuze voor de K. Undervolten is wel leuk om eens te proberen inderdaad.

DutchManticore schreef op zaterdag 18 februari 2023 @ 12:02:
Een zuinig systeem en dan een Intel 13 serie kiezen? Die hebben een verschrikkelijk hoog verbruik.

Bedankt voor je input! Dat het piekverbruik hoog is, wist ik natuurlijk wel uit de officiële cijfers. Maar hij verzet ook meer werk per seconde, dus puur het maximale wattage vergelijken met andere, veelal minder krachtige CPU's zegt weinig over je uiteindelijke stroomrekening. Beter kijk je naar hoe veel energie verbruikt wordt om een bepaalde taak uit te voeren, bijvoorbeeld een render job. Of hoe veel fps per watt hij kan renderen, of zoiets.

En het idle verbruik is ook belangrijk voor de stroomrekening, oftewel hoe veel hij nodig heeft om vrijwel niets te doen. Maar dat wordt niet altijd gemeten, omdat het niet van invloed is op de keuze voor voeding, koeling etc.

Verwijderd schreef op zaterdag 18 februari 2023 @ 11:32:Kijk niet naar de tdp. Dat is een fantasiegetal waarvan de berekening per fabrikant en zelfs per processorlijn van dezelfde fabrikant verschilt.

Geldt dit voor de TDP van de CPU, van de koeler, of beide?

Kijk naar het daadwerkelijke energiegebruik, zoals gemeten in cpu-reviews. Dan kan je in de reviews van de koelers kijken bij de prestatie-cijfertjes op cpu's met vergelijkbaar energiegebruik.

Yes, dat is nu ook gedaan (zie boven) en komt gelukkig overeen!

[Guus...]

Doe je de software development nu op de pc uit 2009? Dan is namelijk bijna elke moderne cpu 10x zo snel. https://www.anandtech.com...-retaking-the-high-end/16

review: Core i7: Intel loopt uit

Als je voor upgradebaar wil gaan zou ik voor de 7600 op AM5 gaan. Die kan je nog upgraden zonder het moederbord te vervangen. Zou wel een goed moederbord kiezen omdat je later misschien veel meer cores wil gaan draaien.

Je kan ook voor de 13600k gaan, dan heb je nu 50% meer performance in multicore maar niet te mogelijkheid om later naar een betere cpu over te stappen. De 7600 is ook nog zuiniger.

Ik ben benieuwd wat voor spellen je specifiek speelt en welke gpu je nu hebt. Er is een kans dat je zonder losse gpu verder kan. Dat scheelt ook een hoop energie.

[WildernessChild]

Guus... schreef op zaterdag 18 februari 2023 @ 13:23:
Doe je de software development nu op de pc uit 2009? Dan is namelijk bijna elke moderne cpu 10x zo snel. https://www.anandtech.com...-retaking-the-high-end/16

Ja, dat realiseerde ik me gisteren ook

Als je voor upgradebaar wil gaan zou ik voor de 7600 op AM5 gaan. Die kan je nog upgraden zonder het moederbord te vervangen. Zou wel een goed moederbord kiezen omdat je later misschien veel meer cores wil gaan draaien.

De CPU was ik eigenlijk juist niet van plan te upgraden, vandaar dat ik nu een dikke heb gekozen. Dat heb ik 14 jaar geleden ook gedaan, en dat is een goede keuze gebleken.

Ook al past een CPU over 5 jaar misschien in die AM5 socket (en dat is geen garantie, ze garanderen nu maar tot 2025), dan zit je toch met een verouderd moederbord en tragere geheugentimings waardoor je alsnog niet het maximale uit de nieuwe CPU haalt.

Je kan ook voor de 13600k gaan, dan heb je nu 50% meer performance in multicore maar niet te mogelijkheid om later naar een betere cpu over te stappen. De 7600 is ook nog zuiniger.

Wat bedoel je precies met "zuiniger"? Zoals hierboven ook al gezegd, absoluut wattage zegt niet zo veel. Verzet werk per joule, en idle wattage zijn interessanter.

Ik ben benieuwd wat voor spellen je specifiek speelt en welke gpu je nu hebt. Er is een kans dat je zonder losse gpu verder kan. Dat scheelt ook een hoop energie.

Dat heb ik overwogen, en om die optie open te houden, heb ik ook niet de 13700KF gekozen. Vind het ook wel fijn om een fallback te hebben als de GPU zichzelf opblaast.

Ik heb nu een GTX 960. Die is toch nog 3-4x zo snel als de onboard Intel UHD 770 van Raptor Lake, maar mijn nieuwe monitor heeft een hoop pixels (3440x1440). Ik heb er nog niet zo veel op gegamed, dus ik weet nog niet of de GPU het kan bijbenen. Een greep uit de grafisch zwaardere spellen die ik wel eens speel: Civ6, Cities: Skylines, Kerbal Space Program. En ooit hopelijk ook KSP2

[Guus...]

Goed dat je je ook realiseert dat er een enorme stap gemaakt gaat worden onafhankelijk van welke cpu je kiest. Ik realiseer me nu ook dat je voornamelijk op Linux zit dus in dagelijks gebruik wat minder last zal hebben van een trage cpu.

In benchmarks komt de 7600 ook zuiniger uit volgens mij maar dat is natuurlijk ook allemaal op Windows.

Je zal zeker iets verliezen aan performance als je een ouder moederbord hebt maar bij de 13600K heb je dat dan ook en geen mogelijkheid om up te graden. De cpu's die in 2025 worden gepresenteerd zullen nog een aantal jaar daarna verkocht worden en daarna 2e hands worden aangeboden. Als je dan naar een 16 full core Zen 5 kan ben je de 13700/13600K flink voorbij.

Een losse gpu is voor die spellen wel nodig inderdaad. De 6600 is de goedkoopste kaart die aan te raden is, dus een goede keuze. Volgens mij zijn de spellen die je noemt vooral zwaar op de cpu dus heb je ook niet beter nodig.

De upgrade is sowieso een beetje alsof je van pottenbakken naar een spaceprogram runnen gaat. Je gaat er zeker plezier van hebben.

[DutchManticore]

WildernessChild schreef op zaterdag 18 februari 2023 @ 13:22:.

Bedankt voor je input! Dat het piekverbruik hoog is, wist ik natuurlijk wel uit de officiële cijfers. bijvoorbeeld een render job. Of hoe veel fps per watt hij kan renderen, of zoiets.

Maar hij verzet ook meer werk per seconde, dus puur het maximale wattage vergelijken met andere, veelal minder krachtige CPU's zegt weinig over je uiteindelijke stroomrekening. Beter kijk je naar hoe veel energie verbruikt wordt om een bepaalde taak uit te voeren,

En het idle verbruik is ook belangrijk voor de stroomrekening, oftewel hoe veel hij nodig heeft om vrijwel niets te doen. Maar dat wordt niet altijd gemeten, omdat het niet van invloed is op de keuze voor voeding, koeling etc.

Beide zijn gemeten in de Tweakers review.
Qua efficiency in workloads wisselt de 13 serie stuivers met de 7600x / 7700x en wordt geklopt door de 5800x3d.

Kijk maar eens:
review: Intel 13th Gen Core Raptor Lake - Core i5 13600K, i7 13700K en i9 139...

[Thomg]

DutchManticore schreef op zaterdag 18 februari 2023 @ 19:20:
[...]


Beide zijn gemeten in de Tweakers review.
Qua efficiency in workloads wisselt de 13 serie stuivers met de 7600x / 7700x en wordt geklopt door de 5800x3d.

Kijk maar eens:
review: Intel 13th Gen Core Raptor Lake - Core i5 13600K, i7 13700K en i9 139...

Let alleen wel op dat tweakers wel heeft getest met relatief "trage" RAM met losse timings.
Kijkende naar de verschillen in performance zoals HUB heeft getest kan dit een indrukwekkend groot verschil maken.
YouTube: How To Cripple Zen 4 In Gaming Benchmarks: AMD Zen 4 vs. Intel Rapto...
Tenzij verbruik ook stijgt (en dan zoja, hoeveel?) heeft tweakers in hun review wel erg veel performance op tafel laten liggen.
Sinds die video is uitgekomen let ik nu veel meer op minimaal 5600MHz CL32 en anders kan de review meteen de prullenbak in.

[ Voor 4% gewijzigd door Thomg op 18-02-2023 19:42 ]

[martyw]

WildernessChild schreef op zaterdag 18 februari 2023 @ 13:22:
En het idle verbruik is ook belangrijk voor de stroomrekening, oftewel hoe veel hij nodig heeft om vrijwel niets te doen. Maar dat wordt niet altijd gemeten, omdat het niet van invloed is op de keuze voor voeding, koeling etc.

Dit is inderdaad voor veel mensen belangrijker dan het gebruik onder load - de workflow van een programmeur is toch meestal veel denken, code schrijven, dan testen, debuggen en documenteren, en af en toe gaat de CPU eens vol op het orgel om te compileren.
Uit de review die ik hierboven al linkte

De i7 + mobo zit op 10,71 Watt, een in prestatie vergelijkbare AMD Ryzen 9 7900X klokt 16,53 Watts - 5,82 Watt verschil - oftewel ruim 200 Watt/uur per week bij een 40 urige werkweek, zo'n kWh per maand - je steekt momenteel toch weer €0,75 in je zak, en dat iedere maand weer.

[WildernessChild]

Misschien had ik dat gezien bij het maken van mijn keuze, misschien ook niet, ik heb zo veel reviews gelezen

Qua performance bij compileren (tof dat dat getest wordt trouwens!) en ook qua prijs is de 13700K het best te vergelijken met de Ryzen 9 7900X. Die heeft weliswaar 9,6% minder energie nodig voor de Cinebench benchmark, maar slurpt idle wel 6 W oftewel 54% meer (incl. moederbord want dat wil je ook meewegen). Dan is het dus lastig te zeggen welke efficiënter is; daarvoor zou ik precies moeten weten hoe lang hij idle en loaded is (of ergens daar tussenin), maar zo veel data heb ik nou net weer niet

Ik vind trouwens 10 W idle inclusief moederbord een heel nette prestatie voor zo'n powerhouse.

Bedankt allemaal voor jullie fantastische input. Heeft me erg geholpen!

[edit 2023-02-20]: Het wordt dus dit:

#	Category	Product	Prijs	Subtotaal
1	Processors	Intel Core i7-13700K Boxed	€ 449,-	€ 449,-
1	Moederborden	MSI Pro Z790-P WIFI	€ 239,-	€ 239,-
1	Videokaarten	ASRock Radeon RX 6600 Challenger D 8GB	€ 264,-	€ 264,-
1	Behuizingen	be quiet! Pure Base 600 Zwart	€ 86,55	€ 86,55
1	Processorkoeling	be quiet! Dark Rock Pro 4	€ 84,62	€ 84,62
1	Geheugen intern	Corsair Vengeance CMK32GX5M2B5600C36	€ 134,90	€ 134,90
1	Voedingen	be quiet! Straight Power 11 Platinum 550W	€ 113,27	€ 113,27
1	Solid state drives	Kingston KC3000 2,048TB	€ 174,59	€ 174,59
Bekijk collectie Importeer producten			Totaal	€ 1.545,93

• Straight Power 11 Platinum 550W
• Goedkoper MSI bord in plaats van AORUS ELITE
• be quiet! Silent Base 600 in plaats van DeepCool CL500, die niet meer te krijgen is

[ Voor 60% gewijzigd door WildernessChild op 20-02-2023 17:08 ]

[WildernessChild]

Intussen werk ik al een paar maanden met het nieuwe systeem, en ik dacht, laat ik eens terugmelden hoe het is uitgepakt. Misschien nuttig voor iemand die iets vergelijkbaars wil bouwen. Ik hoop dat het OK is om daarvoor te necrobumpen

De montage ging vrij soepel. Die Dark Rock Pro 4 koeler is wel een monster zeg Hij hangt boven het RAM en de SSD. Hopen dat ik daar voorlopig niet meer bij hoef. Ook nog wat ruzie gehad met de taaie ATX-stekker, maar dat mag geen naam hebben.

De configuratie in de BIOS was voor mij een heel nieuwe ervaring, met een muis enzo! Opvallend was dat XMP standaard uit stond, waardoor het RAM maar op 4800 MHz liep in plaats van 5600 MHz, maar eenvoudig aan te zetten. Heel mooi dat deze BIOS voor het opslaan een overzicht geeft van al je wijzigingen.

De snelheid zit wel snor. Op alle vlakken waar het meetbaar is, ongeveer 5x zo snel als de oude. Werkt gewoon heel fijn.

De geluidsproductie is in idle nihil, echt letterlijk niet te horen. Ik vergeet soms zelfs de pc uit te zetten omdat ik niet hoor dat hij nog aan staat. De CPU-fan draait dan zo langzaam dat je de toeren bijna op het oog kunt tellen.

Het moederbord kan zo'n laag toerental blijkbaar niet meten, dus ik heb het alarm in de BIOS uit moeten zetten omdat hij dacht dat de fan stuk was

Het stroomverbruik is idle rond de 45 W. Samen met de monitor 75 W. (Dat noem ik even apart, omdat bij het uitschakelen van de monitor misschien ook delen van de GPU uit gaan?) Als hij full pull aan het rekenen is, zal het wel over de 300 W gaan, dat heb ik niet gemeten en interesseert me ook niet zo.

De GPU rapporteert zelf in idle trouwens 4,0 W, maar hoe betrouwbaar dat is weet ik niet. Tijdens een benchmark trekt de GPU 100 W.

Als de machine uit staat, verbruikt hij 0,6 W aan sluipstroom; niet veel, maar ook niet niks. USB standby power staat voor zover ik weet al uit, dus dat is het niet. Dan maar gewoon de stekker eruit

De temperatuur is minder dan ideaal. Als ik alle 24 cores vol aan het werk zet, loopt die na een minuut of twee wel op tot 100 graden, en blijft precies op 99-100 graden steken. Hij zit dus waarschijnlijk wel te throttlen. Maar als ik kijk naar de klokfrequenties zie ik hem wel bijna tot helemaal op maximale snelheid lopen, dus véél is de throttling niet, hooguit 5% zou ik zeggen. De stemmen die zeiden dat de i7-13700K op het randje zit van wat nog met luchtkoeling kan, hadden dus helemaal gelijk

Qua stabiliteit heb ik helaas nog een probleem met de open source AMDGPU driver in Linux. Af en toe crasht de X server, waarbij uit de logs blijkt dat er een page fault was in de amdgpu module. Tot nu toe is dit gebeurd in Godot en in Firefox, maar dat kunnen ook afzonderlijke bugs zijn in die programma's. Het gebeurt gemiddeld eens per week en heeft geen duidelijke trigger, dus het is ook lastig troubleshooten. Maar afgezien daarvan is 'ie prima stabiel.

[Verwijderd]

WildernessChild schreef op maandag 22 mei 2023 @ 14:39:

...

De temperatuur is minder dan ideaal. Als ik alle 24 cores vol aan het werk zet, loopt die na een minuut of twee wel op tot 100 graden, en blijft precies op 99-100 graden steken. Hij zit dus waarschijnlijk wel te throttlen. Maar als ik kijk naar de klokfrequenties zie ik hem wel bijna tot helemaal op maximale snelheid lopen, dus véél is de throttling niet, hooguit 5% zou ik zeggen. De stemmen die zeiden dat de i7-13700K op het randje zit van wat nog met luchtkoeling kan, hadden dus helemaal gelijk

Met het oog op de komende zomerdagen zou je kunnen kijken naar twee tweaks om te proberen de temperaturen te temmen:

1) Extra verse lucht mbv een of twee extra fans vóór in de behuizing

2) Zoals eerder voorgesteld, energieverbruik terugdringen met een undervolt en/of verlagen van de powerlimit. Hiervoor hoef je niet per definitie (veel) aan prestaties in te leveren, zoals beschreven in: review: Maak je cpu zuiniger én sneller - Ryzen 9 7950X en Core i9 13900K bed...