2k GamePC voor builders/strategy

[HiddenWolf]

Wat wil je doen met je nieuwe systeem?
Het systeem dient ter vervanging van mijn huidige Game-PC, dat is een zes jaar oude intel met een Geforce 1080. Ik wil deze graag vervangen, ondanks dat het nog relatief goed draait met wat ik speel.
Ik speel voornamelijk strategy en builders en omdat ik niet veel tijd heb vermaak ik me prima met wat oudere games.. Ik voel me nu niet beperkt door de 1080 ondanks dat ik een 4k-scherm heb. Bij Factorio en Cities Skylines is geheugen en CPU de bottleneck.

Ik vind het prima om in de mid/high end range for een efficiënte build (vermogen, warmte) te gaan en daarbij een paar procent prestaties te laten liggen. Ultra-settings zijn voor mij minder relevant dan een hoge resolutie.

Wat mag het systeem gaan kosten?
Ik wil/kan zo'n 2k uitgeven, maar denk er nu over de 1080 nog een half jaar over te zetten in het nieuwe systeem. Dan is de build die ik nu voor ogen heb zo'n 1500 inclusief kast. Ik hik principieel aan tegen het stroomverbruik van nieuwe GPU's, dus als een GF4060 of 7700 XT straks een stuk efficiënter is voor hetzelfde verbruik, zou ik dat liever doen dan nu een 30X0 of 6X00-serie

Zijn er componenten of randapparatuur die je al hebt en mee wil nemen naar je nieuwe systeem?
Randapparatuur en monitor gaan over. gamedac/headset ook. De huidige behuizing wordt vervangen. Ik overweeg de 1080 nog even over te zetten in afwachting van de current-gen midrange GPU's

Wat denk je allemaal nodig te hebben?
Ik wil -geen- ledjes en bling, de PC gaat aan ethernet, muis/toetsenbord zijn bedraad, geluid loopt via game-dat dus een no-frills moederbord is voor mij OK. Een 2TB nvme zou meer dan voldoende moeten zijn en zo niet dan kan ik de SSD's uit de huidige PC bijplaatsen.


Heb je nog bepaalde (merk)voorkeuren?
Geen voorkeur, dit is de lijst waar ik voorlopig op ben uitgekomen.

#	Category	Product	Prijs	Subtotaal
1	Processors	AMD Ryzen 7 7700X Boxed	€ 365,-	€ 365,-
1	Moederborden	ASUS TUF Gaming B650-PLUS	€ 246,85	€ 246,85
1	Behuizingen	Fractal Design Torrent Black Solid	€ 199,-	€ 199,-
1	Processorkoeling	Noctua NH-D15 chromax.black	€ 109,90	€ 109,90
1	Geheugen intern	Corsair Vengeance CMK32GX5M2D6000Z36	€ 132,90	€ 132,90
1	Voedingen	be quiet! Dark Power 13 850W	€ 249,02	€ 249,02
1	Solid state drives	WD Black SN850X (zonder heatsink) 2TB	€ 215,-	€ 215,-
			Totaal	€ 1.517,67

Heb je nog bepaalde eisen/wensen?
De kast houd ik graag sober en relatief stil. Deze staat vol in het zicht in een open ruimte. De keuze gaat tussen de Fractal Torrent en de North. Ik heb beide in bestelling staan. in de Torrent zou ik voor de Noctua luchtkoeling gaan, de North zou ik vermoedelijk de voorkeur geven aan waterkoeling.

Ga je overklokken?
Ik zou liever onder- dan overklokken. Begrijp dat veel CPU's op de 60% van hun vermogen nog 90-95% prestaties halen. De keuze voor de 6600X is dan wellicht niet logisch, maar er zit nauwelijks prijsverschil tussen, ik ga toch de standaard-koeler vervangen, en de powerlimit omlaag gooien is een paar clicks.

Wat verwacht je van ons?[i]
Ik twijfel tussen de Torrent en de North als kast. Ik vind de North mooier ogen, maar de Torrent lijkt me lekkerder werken en beter/stiller koelen. Een dichte kast heeft ook mijn voorkeur, het ding staat toch met de rechterkant tegen de muur. Bij de North zou ik wel een AIO-waterkoeling setje willen kopen, omdat je daar de radiator tegen de top van de case kan schroeven. Maar ik heb nooit waterkoeling gedaan, da's een tikkie spannend.

Ik was ook uitgekomen op de B650 plus, die eigenlijk alles doet dat ik nodig heb én goed scoort in de recente review, behalve dat het PCIE-16 slot 4.0 is. Ik overweeg alsnog voor bijvoorbeeld de Strix 650E te gaan. De WiFi heb ik niet nodig, de extra geluidchip wordt gepasseerd door mijn GameDAC, maar wellicht is het verstandig om voor te sorteren op een PCIE-5 x16-slot. Het verschil in VRM lijkt me overkill, maar daar heb ik eigenlijk geen verstand van. Het zou me wel in staat stellen om over 3-4 jaar alleen de CPU en GPU te updaten. Is dat het prijsverschil van 60 euro tussen de twee borden waard?

Tot slot, graag een reality-check op de GPU. Ik zou nu voor ~420-450 een 6700 XT op de kop kunnen tikken, of nog een half jaar met een underpowered 1080 gaan in de hoop dat de 7600 of 7700 XT dan een goede deal is.

[Voor 5% gewijzigd door HiddenWolf op 03-02-2023 11:58. Reden: Dubbele paragraaf |:(]

[Thomg]

Voor de spellen die je noemt wil je waarschijnlijk wel kijken naar de 3d cache varianten die aan gaan komen.
Helaas komt AMD eerst met de 7900X3D en 7950X3D eind deze maand, pas begin april komt de 7800X3D.
De prijs van de 7800X3D zal rond de 500 liggen en de 7900X3D en 7950X3D mag je ieder ~120 bij optellen.

Beetje aan jou om dan te bepalen of je hier nog op wilt wachten of niet.

Voor de GPU kan je bijv. altijd nog de grafische settings wat omlaag schroeven en/of lagere FPS accepteren, bij builders/sims is een >120fps constante ervaring minder belangrijk.

[HiddenWolf]

Thomg schreef op vrijdag 3 februari 2023 @ 11:19:
Voor de spellen die je noemt wil je waarschijnlijk wel kijken naar de 3d cache varianten die aan gaan komen.
Helaas komt AMD eerst met de 7900X3D en 7950X3D eind deze maand, pas begin april komt de 7800X3D.


Beetje aan jou om dan te bepalen of je hier nog op wilt wachten of niet.

De 7800X3D zou ik willen overwegen, maar ik vind naast de levertijd de 105W TDP wel een dingetje. Zou reviews af willen wachten om te zien of dat te beperken is en of die dingen een beetje te koelen zijn.
En dan scheelt het ~100~200 euro.

De 7700 (X) zou al zo ongeveer dubbel zo snel moeten zijn als de oude i7, dus ik vind het lastig inschatten hoeveel verschil het maakt.

[Thomg]

HiddenWolf schreef op vrijdag 3 februari 2023 @ 11:29:
[...]


De 7800X3D zou ik willen overwegen, maar ik vind naast de levertijd de 105W TDP wel een dingetje. Zou reviews af willen wachten om te zien of dat te beperken is en of die dingen een beetje te koelen zijn.
En dan scheelt het ~100~200 euro.

De 7700 (X) zou al zo ongeveer dubbel zo snel moeten zijn als de oude i7, dus ik vind het lastig inschatten hoeveel verschil het maakt.

We zien dat een 3d cache variant in simulaties echt waanzinnige verbeteringen met zich mee brengt.
https://github.com/xxEzri...b/main/Guide.md#stellaris

Als je hier niet op wilt wachten zou ik de 5800X3D halen over een 7700X en dat probeer ik meestal niet aan te raden.

Edit: alternatieve oplossing is 7600(X) scoren en die vervangen wanneer de 7800X3D uit is.

[Voor 5% gewijzigd door Thomg op 03-02-2023 11:35]

[bwerg]

De 3D-CPU's lijken voor veel strategy/city builder inderdaad wel erg sterk te zijn (al kunnen we dat nu alleen nog bij de 5800X3D zien). Maar puur in termen van prestaties per euro zijn het inderdaad niet per se zinnige keuzes, simpelweg omdat ze een stuk duurder zijn. Let op, ik zeg "niet per se" omdat de afweging persoonlijk is maar voor strategy zijn de 3D-CPU's zeker mooie dingen.

Komt wel nog bij dat je zeker niet hoger zou moeten gaan dan de 7800X3D (de 7900X3D is echt veel te gortig en duur) en de 7800X3D komt pas begin april.

[Voor 12% gewijzigd door bwerg op 03-02-2023 11:35]

[HiddenWolf]

Thomg schreef op vrijdag 3 februari 2023 @ 11:32:
Edit: alternatieve oplossing is 7600(X) scoren en die vervangen wanneer de 7800X3D uit is.

Daar heb je een punt. Is er een beetje handel in licht-gebruikte tweedehands CPUs? Anders blijf ik met een component van ~240 euro zitten.

[Thomg]

HiddenWolf schreef op vrijdag 3 februari 2023 @ 11:49:
[...]


Daar heb je een punt. Is er een beetje handel in licht-gebruikte tweedehands CPUs? Anders blijf ik met een component van ~240 euro zitten.

Lastig zeggen, maar lijkt me vreemd als je er niet minimaal 150 voor vangt 2e hands zolang de prijs van de 7600 niet hard gaat zakken (onwaarschijnlijk).
Sterker nog, je kan hem dan waarschijnlijk makkelijker slijten omdat dan ook A620 moederborden uit zijn waardoor AM5 een optie word voor budget builds.

Wat voor CPU heb je nu trouwens?

[Voor 3% gewijzigd door Thomg op 03-02-2023 11:51]

[HiddenWolf]

Er zit een Core i7 6700 in.
Die heeft het inmiddels wel moeilijk met Stellaris, Factorio en Cities-Skylines. Ik merkte zelfs stutters in stardew valley laatst.

Een 7x00 zou al dubbel zo snel moeten zijn als ik deze site mag geloven
https://cpu.userbenchmark...-Ryzen-7-7700X/3502vs4131

[Thomg]

Alle intel chips pre 8000 worden nu al outperformed door budget builds, dus vreemd is dat dan ook niet.

Userbenchmark is notoir voor het voortrekken van intel chips, maar het geeft ook niet accuraat aan hoe een processor performed in spellen.

Factorio heeft een mooie open database van performance.
https://factoriobox.1au.u...d3e161705504&vl=1.0.0&vh=
Interessante nummers:
6700K 144.5 UPS
7600X 234.4 UPS
7700X 262.7 UPS
5800X3D 349.7 UPS
5800X 212.8 UPS

5800X > 5800X3D ~= +64%

7800X3D? 431.7 UPS?

Edit: Ik wil niet zeggen dat de 5800X3D altijd zoveel beter performed (of de 7800X3D), factorio is wel een "worst/best case scenario".

[Voor 12% gewijzigd door Thomg op 03-02-2023 12:04]

[HiddenWolf]

Thomg schreef op vrijdag 3 februari 2023 @ 12:02:
Alle intel chips pre 8000 worden nu al outperformed door budget builds, dus vreemd is dat dan ook niet.

Userbenchmark is notoir voor het voortrekken van intel chips, maar het geeft ook niet accuraat aan hoe een processor performed in spellen.

Factorio heeft een mooie open database van performance.

Edit: Ik wil niet zeggen dat de 5800X3D altijd zoveel beter performed (of de 7800X3D), factorio is wel een "worst/best case scenario".

Ik heb een gênant aantal uren in factorio, dus ik denk dat je me overtuigd hebt om voor de tijdelijke 6600 te gaan.

zou het 'upgraden van moederbord tussen de ROG en de STRIX nog zin hebben?
RGB, WiFi en de audio-chip maken voor mij geen verschil, maar de steviger VRM en de PCIE16x 5.0 zijn mogelijk de upgrade waard. Beide borden zijn afgelopen week ook fors in prijs gedaald, dus het duurdere bord kost nu wat ik voor het 'budget'-bord over had

#	Category	Product	Prijs	Subtotaal
1	Moederborden	ASUS ROG Strix B650E-F GAMING WIFI	€ 296,-	€ 296,-
1	Moederborden	ASUS TUF Gaming B650-PLUS	€ 246,85	€ 246,85
			Totaal	€ 542,85

[Voor 0% gewijzigd door HiddenWolf op 03-02-2023 12:16. Reden: Fix-quote]

[Thomg]

PCI-E gen 5 x16 slot is, imo, erg overkill. We zien nu nog dat PCI-E gen 3 x16 al voldoende is voor een 4090 in vrijwel alle gevallen.
https://www.techpowerup.c...i-express-scaling/29.html
Alleen in Metro:Exodus op 4k met een 4090 was voldoende om een bottleneck aan te tonen.
Gen 5 is nu ontzettend ver weg.

Gen 5 voor SSD zou ik ook hetzelfde zeggen, we zien dat een gen3 x4 interface wel volgetrokken kan worden, maar een x4 bij lange na niet, al helemaal niet in de praktijk. gen5 is hier ook erg luxe, maar vind ik iets minder "vreemd" als daarvoor gekozen word.

Ik zou gewoon kijken naar welk moederbord bied wat je leuk vind, als je max een 7700X/7800X3D erin gaat stoppen maakt het bijzonder weinig uit wat voor VRM je hebt.

[HiddenWolf]

Thomg schreef op vrijdag 3 februari 2023 @ 12:27:
PCI-E gen 5 x16 slot is, imo, erg overkill. We zien nu nog dat PCI-E gen 3 x16 al voldoende is voor een 4090 in vrijwel alle gevallen.

Ik zou gewoon kijken naar welk moederbord bied wat je leuk vind, als je max een 7700X/7800X3D erin gaat stoppen maakt het bijzonder weinig uit wat voor VRM je hebt.

Check. Dan maakt het geen bal uit. Er vanuitgaande dat ik een fatsoenlijke kast zonder glas kan vinden hoop ik dat moederbord zelden te zien of er iets mee te hoeven.

[belgianmadcow]

HiddenWolf schreef op vrijdag 3 februari 2023 @ 11:12:
[b]
Tot slot, graag een reality-check op de GPU. Ik zou nu voor ~420-450 een 6700 XT op de kop kunnen tikken, of nog een half jaar met een underpowered 1080 gaan in de hoop dat de 7600 of 7700 XT dan een goede deal is.

Je geeft zelf al aan dat je niet GPU-beperkt bent in je spellen. Dan is wachten en je geld op zak houden een goeie keuze, me dunkt Al heb je zeker gelijk dat de 6700XT een prima performer is en nu ook dik onder msrp staat.

Het is was toch wel de gewoonte dat de volgende generatie betere fps/euro oplevert. Met het budget dat je in je zak zou houden zal je toch in de range komen te liggen van wat de GPU-makers (nog) interessant genoeg vinden om ordelijk op te concurreren, denk ik. Een 7600 (al dan niet XT, ik gok daarvoor 600€ (gooit kristallen bal stuk)), zoiets.

Kleine opmerking over je kast: let op "De geluidsproductie is wel hoger dan bij vrijwel elke andere kast, maar dat is inherent aan de open constructie" uit de review.

PS: je PSU vind ik wel crazy duur. OK, is energie-efficiënt. Maar als je nu 'n platinum neemt in plaats van titanium? uitvoering: Fractal Design Ion+ 2 Platinum 860W

[Voor 9% gewijzigd door belgianmadcow op 03-02-2023 13:45. Reden: PSU]

[HiddenWolf]

belgianmadcow schreef op vrijdag 3 februari 2023 @ 13:40:
[...]


Je geeft zelf al aan dat je niet GPU-beperkt bent in je spellen. Dan is wachten en je geld op zak houden een goeie keuze, me dunkt Al heb je zeker gelijk dat de 6700XT een prima performer is en nu ook dik onder msrp staat.
[knip]

Kleine opmerking over je kast: let op "De geluidsproductie is wel hoger dan bij vrijwel elke andere kast, maar dat is inherent aan de open constructie" uit de review.

PS: je PSU vind ik wel crazy duur. OK, is energie-efficiënt. Maar als je nu 'n platinum neemt in plaats van titanium? uitvoering: Fractal Design Ion+ 2 Platinum 860W

Je hebt gelijk dat de PSU crazy duur is. Ik wilde meteen een ATX3.0 voeding hebben, zodat ik niet volgend jaar tot de ontdekking kom dat ik een nieuwe voeding nodig heb omdat ik een stekkertje mis. Ik hoop eigenlijk dat de kast en PSU weer een upgrade-cyclus meekunnen. Een paar euro meer voor de extra efficiëntie vind ik dan ook wel ok (ik doe zakelijk dingen met energiebesparing). Is dat nu 100 euro prijsverschil waard, vast niet. Maar als ik nu een new-gen voeding wil hebben is 200+ wel zo ongeveer de prijs

Anyway, ik krijg net te horen dat de Fractals niet meer leverbaar zijn. Kennelijk is er wat gedoe rond de overstap naar de nieuwe distributeur. De levertijd van 'mijn' North werd net op 21-4 gezet, en de Torrent die ik wilde hebben schiet ineens van 'morgen geleverd' naar 'niet beschikbaar'.

Misschien toch maar wachten op die X3D, en wellicht zakt die voeding dan ook een paar tientjes.

[belgianmadcow]

HiddenWolf schreef op vrijdag 3 februari 2023 @ 14:16:
[...]


Ik wilde meteen een ATX3.0 voeding hebben, zodat ik niet volgend jaar tot de ontdekking kom dat ik een nieuwe voeding nodig heb omdat ik een stekkertje mis. Ik hoop eigenlijk dat de kast en PSU weer een upgrade-cyclus meekunnen.

Ah ik dacht het al, 3.0. Maar had er over gekeken bij die voeding
Was me ook niet helemaal duidelijk hoe "nodig" dat is. Als ik hier eens ging kijken, vooral naar high-end toch wel de moeite. En als je dingen koopt met 10 jaar garantie op, goed van ver vooruit te kijken.
Logica van in kast + PSU te investeren kan ik zeker volgen. En die North is echt wel een ding apart, kan zo in 'n moderne living. Ook bij casekings geen in het vooruitzicht, zie ik. Misschien ook gewoon te populair?

[HiddenWolf]

PC is geleverd en gebouwd.
Megekko bleek toch nog ergens een torrent te hebben staan. Case was duidelijk retour gestuurd maar ziet er piekfijn uit.

Probeer nog een beetje te klooien met de PPT. Eco-default lijkt niet helemaal stabiel. Gek genoeg wél als ik onboard gebruik, maar die oude GF1080 vind dat niet leuk met booten. Iets om te onderzoeken.

Oh, en ik heb 4pins verlengkabels nodig om van de CPU-fan naar de fan-hub te komen, dus de casefans draaien nu niet-PWM. En op 5x100% is de kast best luid.

Ik zou één antwoord als het antwoord markeren, maar wat mij betreft waren alle reacties een duim omhoog waard.

[bwerg]

Ja, PWM op 100% is zelden nodig en je kan inderdaad extreme geluidsproductie verwachten. Nou draai ik zelf erg zuinige hardware, maar ook met meer warmteproductie is een fan speed van hooguit 50% vaak al prima, zolang je kast een beetje airflow heeft. Mijn case fans staan standaard op mimumum (of zelfs uit).

[HiddenWolf]

Moederbord is 21 graden. CPU is 35. Ik weet vrij zeker dat die case-fans met PWM uit kunnen, maar het kabeltje van de hub is niet lang genoeg om de header te bereiken. Dat is morgen gefixt met een verleng-setje.

[emphy]

HiddenWolf schreef op zondag 5 februari 2023 @ 08:51:
...

Oh, en ik heb 4pins verlengkabels nodig om van de CPU-fan naar de fan-hub te komen, dus de casefans draaien nu niet-PWM. En op 5x100% is de kast best luid.
...

Is er bij de torrent een speciale reden om de fans niet gewoon direct op het moederbord aan te sluiten?

[Thomg]

Inderdaad vreemd, de torrent komt met een fan-hub, maar deze heb je helemaal niet nodig. Kan gewoon direct op het moederbord.

[HiddenWolf]

Thomg schreef op zondag 5 februari 2023 @ 11:16:
Inderdaad vreemd, de torrent komt met een fan-hub, maar deze heb je helemaal niet nodig. Kan gewoon direct op het moederbord.

Er zitten vijf case-fans bijgeleverd. 3 onder en 2 voor. Geen exhaust.
Moederbord heeft 4 case-headers, CPU en CPU-OPT.

Zou even moeten kijken of ik die fans door kan lussen in plaats van naar de fan-hub brengen. Zou ook weer een SATA-kabel voor de voeding schelen.

[Thomg]

HiddenWolf schreef op zondag 5 februari 2023 @ 11:43:
[...]


Er zitten vijf case-fans bijgeleverd. 3 onder en 2 voor. Geen exhaust.
Moederbord heeft 4 case-headers, CPU en CPU-OPT.

Zou even moeten kijken of ik die fans door kan lussen in plaats van naar de fan-hub brengen. Zou ook weer een SATA-kabel voor de voeding schelen.

Volgens de specs zijn het er meer.

1 x 4-pin CPU Fan header(s)
1 x 4-pin CPU OPT Fan header(s)
1 x 4-pin AIO Pump header(s)
4 x 4-pin Chassis Fan header(s)

Kan je even delen wat je exact gekocht hebt?

Ter info, dit betekent NIET dat je de fan hub niet mag gebruiken, het is misschien een slimme oplossing om de casefans (onder en voor) aan te sluiten op de fan hub, werkt makkelijker weg.

[Voor 13% gewijzigd door Thomg op 05-02-2023 11:50]

[HiddenWolf]

We zeggen hetzelfde. 4x case header plus CPU en OPT. de pump header had ik buiten beschouwing gelaten

Ik ben voor de strix 650E gegaan.
(Sorry, geen quote, PC zit in memtest. Gaat nog niet helemaal lekker)

[HiddenWolf]

Ik kom hier toch nog even op terug.

De PC draait inmiddels een week. En als hij draait is het stabiel en zijn de prestaties OK.

Maar ik heb twee terugkerende problemen.
Het systeem POST alleen maar als ik de monitor aansluit op de iGPU. Dat lijkt me niet de bedoeling, maar het is een terugkerende constatering. Zeker als ik de iGPU in bios uitzet kom ik niet bij POST. Fan-spinup en dan weer uit. Ik verdacht mijn oude 1080, maar ik loop vanochtend tegen hetzelfde probleem aan met een 6700XT

Tweede issue dat ik heb is dat het geheugen niet verder wil dan 4800mhz/C40, terwijl het op de QVL-lijst staat voor 6000/C36. Zodra ik EXPO aanzet en die de timings aanpast naar wat het setje zou moeten halen krijg ik BSODs en geeft het systeem honderden fouten in memtest. Laat ik het geheugen op 4800 staan dan pass ik.

Zijn er zaken die ik nog kan proberen voor ik een RMA overweeg? Ik heb daar eigenlijk helemaal geen trek in en wil niet een week of 2 zonder PC zitten. En waar begin ik? Verdenk ik het moederbord, het geheugen of de CPU?

[Thomg]

Bios update al gedaan? Ik had grote issues met stabiliteit tot ik de update had uitgevoerd.

[HiddenWolf]

Yep. Die maakte het verschil tussen BSOD op 4800mhz en BSOD op expo. Draai nu op 0821. Dat hielp iig voor het geheugen, niet voor de GPU.

Het vervelende is dat beide problemen regelmatig voorkomen, maar nu ik aan het kijken ben hoe ik ze 100% reproduceerbaar maak voor eventuele RMA draait het redelijk stabiel.
Ik ben er nog steeds niet over uit of het nou hardware is of buggy software.

Reboots werken wel, uit, even wachten en dan weer aan blijft hangen, ben ik er weer doorheen, dan draait het weer even. Memtest gaat nu ok, maar gisteravond na het gamen verzoop ik in de errors enzo.

Zou het iets met rest-spanningen kunnen zijn?

[Thomg]

Kan je even beschrijven wat er precies fout gaat en waar?