Zin en onzin stijgbuizen in kelder

[Kr7Br]

Sinds een jaar hebben we een jaren '30 woning met een kelder. De hoeken van deze kelder zijn afgeschuind tot op een meter hoogte met daarachter een reservoir waar wat water in stond. Ons was verteld dat dit 'stijgbuizen' zijn en dat die dienen om 'de waterdruk weg te nemen'. Ik heb daar verder weinig aandacht aan besteed tot er op oudjaar plots water in de kelder stond. Wat bleek: die stijgbuizen liepen over! Blijkbaar is de grondwaterstand momenteel zo hoog dat het tot boven de rand van die buizen komt. Op die manier is het natuurlijk letterlijk dweilen met de kraan open.
Na een dagje was het grondwater voldoende gezakt zodat het water in die buizen maar op 20cm stond. Tot gisteren dus, toen ze opnieuw begonnen met overlopen.

Ik wil dit graag aanpakken, maar eerst wil ik begrijpen wat de bedoeling van die buizen is. Op 't internet lees ik van alles: van 'het is een bouwkundig fabeltje' tot 'vroeger wisten ze beter'. De meest concrete theorieën zijn:

Die buizen nemen de waterdruk weg. Dit lijkt me onzin. Ik kan me niet inbeelden dat die drie kleine buizen iets doen om de hoogte van de waterspiegel in de buurt te verlagen.

Die buizen nemen de waterdruk weg als ze overstromen. Hier kan ik me al iets meer bij inbeelden. Als je een bekertje in een emmer water legt, dan wordt het minder omhoog gestuwd als je er wat water in doet (tot het onder gaat, natuurlijk). Maar in de praktijk stel ik me daar toch wat vragen bij. Als dit de werking is, dan zou de kelder vollopen tot de grondwaterstand en dus nutteloos zijn.

Die buizen nemen de waterdruk weg omdat water de weg van de minste weerstand neemt. Dit zou dus willen zeggen dat er door die buizen minder water door kleine scheurtjes en gaatjes komt. Hier kan ik niet veel over zeggen behalve dat er toch nog natte plekken op de muren van de kelder zijn.

Ik zie drie mogelijke oplossingen voor m'n probleem:

1. De stijgbuizen afsluiten door er zand in te storten en een dikke kwak waterdicht cement
2. Een gat boren aan de bovenkant van de buis en het water afleiden naar een teil met een dompelpomp
3. De buizen afbreken en de hoeken van de kelder dichten volgens de regels van de kunst

Welke van deze oplossingen de beste is, hangt natuurlijk af van de bedoeling van die stijgbuizen. En daarvoor zou ik graag de fysica rond die dingen begrijpen. Hopelijk kan er hier iemand me in de juiste richting wijzen.

[RonnieKo]

Goed, of het onzin is of niet. Er zit een bepaalde logica achter het verhaal van een stijgbuis. Heeft allemaal te maken met grondwaterdruk.

Grondwater staat op een bepaalde hoogte in de grond. Dat ligt helemaal aan de situatie ter plaatse. Onder andere heeft het te maken met de opbouw van de bodem. Het grondwater fluctueert gedurende het jaar.

Een kelder is in principe een dichte bak. Als het grondwater niet diep genoeg onder de bodem van de kelder zit krijg je druk van het grondwater op de keldervloer. Deze druk moet worden weerstaan om te voorkomen dat de kelder (de bak) omhoog gaat. Dat omhoog gaan kan je voorkomen kan door te zorgen dat het totale gewicht van kelder en het gebouw hoger is dan de grootste waterdruk. Het gewicht van de kelder en het gebouw geven dan tegendruk. Als dat het geval is blijft het gebouw op zijn plek.

Dit is een soort van "evenwicht". Het gewicht van het gebouw moet eigenlijk altijd groter zijn dan de grondwaterdruk. Bij de berekeningen wordt uitgegaan van bepaalde waarden van de hoogste grondwaterstand die op die locatie bekend zijn. Daarop wordt gekeken of het gaat. Als het gewicht van het gebouw lager is dan de gronddruk kan met bijvoorbeeld ankers in de grond het gebouw verankerd worden om te voorkomen dat deze opdrijft. Dit kan heel lang goed gaan maar ook compleet mis gaan. Zie de situatie bij de "tunnel" in de A7 in Friesland.

Stijgbuis
Dan naar de stijgbuis in de kelder. Nu je weet dat het gewicht van een gebouw een rol speelt is kan je de bedoeling van de stijgbuis in de kelder begrijpen. Het gebouw is neergezet met een maximale grondwaterstand / grondwaterdruk. Bij een hogere grondwaterdruk kan in het minst erge geval de keldervloer opbarsten en in het ergste geval het gebouw gaan drijven. Door een stijgbuis kan je net voordat punt extra gewicht in de vorm van grondwater in de kelder te laten lopen. Dan verhoog je het totale gewicht van het gebouw. Zie de tijdelijke oplossing van zandzakken bij de tunnel in de A7. Dat is ook gewoon extra gewicht. Vroeger werd de kelder gebruikt voor opslag van eten en meestal werd dan ook alles op "hoogte" gelegd. Dus een paar cm water in de kelder was dan niet erg. Nu wordt de kelder vaker anders gebruikt en wordt er eigenlijk geen rekening meer mee gehouden dat er mogelijk water in kan staan.

Is het verstandig om de stijgbuis te dichten? Mogelijk niet zonder wat nader onderzoek. De overheid wil het grondwaterpeil in de komende jaren wat meer laten stijgen tegen de verdroging van het land. (en nog wat andere redenen). Dus dat deze situatie vaker gaat voorkomen is zeer reëel aanwezig. Je kan eens navraag doen of meer mensen in de buurt er last van hebben. Je kan eens de vraag neerleggen bij een (constructief) bouwkundig bureau of het allemaal mogelijk is met het verhaal van boven in gedachte.

Weet je toevallig of er drainage om het huis ligt? Zo ja: Dan eens kijken of die nog functioneert. Als er geen drainage ligt kan het een overweging zijn om deze alsnog aan te leggen als je besluit de buizen af te sluiten. Drainage kan er voor zorgen dat het grondwaterpeil rondom het huis op een maximaal niveau blijft. Een goed bouwkundig adviesbureau kan je daarin wel adviseren / helpen.

Wil je trouwens zelf eens testen wat "waterdruk" doet? Pak een bak met water en een klein bakje. Het bakje blijft drijven op het water. Druk dan het bakje naar beneden. Dan merk je weerstand. Dat is de druk van het water. Wet van Archimedes. Je kan nu met toevoegen van gewicht (zand of zo) zorgen dat de bak net blijft drijven zonder jouw druk. Dat is dan het gewicht van het gebouw.

[ Voor 5% gewijzigd door RonnieKo op 14-01-2023 11:43 ]

[RonnieKo]

Nog even een nabrander: Omdat het een oud gebouw is (jaren 30) kan het best zijn dat het alleen maar ter voorkoming van het opbarsten van de keldervloer is. Dat kan namelijk de zwakste plek van de constructie zijn. Ligt een beetje aan de constructie van de keldervloer hoeveel waterdruk deze kan hebben. Om bijvoorbeeld het gewicht van een keldervloer te vergroten is bijvoorbeeld het aanbrengen van extra gewicht in de vorm van een laag beton op de vloer. Dat zal dan nader bekeken moeten worden of dat handig c.q. verstandig is en of het wel kan (bijvoorbeeld met hoogte e.d.)

Dan is nog het advies om voor het dichtmaken van de stijgbuizen navraag te doen bij een bouwkundig bureau nog steeds geldig ;-)

[ Voor 23% gewijzigd door RonnieKo op 14-01-2023 18:57 ]

[Kr7Br]

Bedankt voor de duidelijke uitleg. Jouw verhaal komt dus overeen met de tweede uitleg die ik gevonden had (overstromen). Je experiment had ik zelf ook al bedacht.
Maar ik heb een beetje moeite om de theorie te koppelen aan de praktijk.
Als de stijgbuizen overlopen, dan wil dat toch zeggen dat het grondwater op die hoogte staat. Dus als die situatie aanhoudt, dan zou de kelder moeten vollopen tot aan de hoogte van de stijgbuis. Dat is wel wat meer dan enkele centimeters (hier zijn ze meer dan een meter van de vloer). Dat zou de kelder compleet onbruikbaar maken.
Zo'n vaart heb ik het wel nog niet zien lopen. De hoeveelheid water die nu de kelder binnenkomt lijkt me wel peanuts tgo het totale gewicht van het gebouw.

Ons huis is een rijhuis, dus drainage is helaas geen oplossing.

We gaan sowieso advies inwinnen, maar er lopen zoveel prutsers rond dat ik liever zelf begrijp hoe de vork in de steel zit. Kwestie van me geen blaasjes te laten wijsmaken.

[RonnieKo]

Kr7Br schreef op zaterdag 14 januari 2023 @ 14:33:
Als de stijgbuizen overlopen, dan wil dat toch zeggen dat het grondwater op die hoogte staat. Dus als die situatie aanhoudt, dan zou de kelder moeten vollopen tot aan de hoogte van de stijgbuis.

Als je niets doet wel

Kr7Br schreef op zaterdag 14 januari 2023 @ 14:33:
Dat is wel wat meer dan enkele centimeters (hier zijn ze meer dan een meter van de vloer). Dat zou de kelder compleet onbruikbaar maken.

Kelders werden vroeger vaak als opslag van eten en kolen gebruikt. Bij mijn opa en oma op stellingen die een plank minimaal 20cm van de vloer waren. Als de boel dan onderliep was het geen probleem.

Kr7Br schreef op zaterdag 14 januari 2023 @ 14:33:
Zo'n vaart heb ik het wel nog niet zien lopen. De hoeveelheid water die nu de kelder binnenkomt lijkt me wel peanuts tgo het totale gewicht van het gebouw.

Nope. Daarom gaf ik in de aanvulling al aan dat het eerder voor de keldervloer zal zijn dan voor het omhoog komen van het gebouw. Je hoeft je ook niet direct zorgen te maken. De vloer zal de zwakste schakel in de constructie zijn.

Kr7Br schreef op zaterdag 14 januari 2023 @ 14:33:
We gaan sowieso advies inwinnen, maar er lopen zoveel prutsers rond dat ik liever zelf begrijp hoe de vork in de steel zit. Kwestie van me geen blaasjes te laten wijsmaken.

Verstandig. kost je misschien wel wat maar je gaat er in de toekomst ook nog wat aan hebben. Zeker nu de overheid de komende jaren het grondwater meer wil laten stijgen. Dan kan het vaker voorkomen. En vraag het ook bij je buren na. Als er meer mensen last van hebben dan kan het wel eens een peilwijziging of een gevolg van een verandering in de situatie zijn. Wil je zelf wat onderzoek doen: Begin eens bij het dino-loket navraag doen of er een peilbuis in de buurt is. Of bij de gemeente en/of waterschap of er een grondwatermeetpunt in de buurt is om het verloop van het grondwaterpeil te achterhalen. Als er in de loop van de jaren het grondwaterpeil omhoog gekomen is dan kan dat een oorzaak van de huidige problemen zijn.

Het aanbrengen van een infiltratieriool voor hemelwater in de weg kan al invloed hebben op jouw situatie. Over de drainage: Deze hoeft dus niet bij jouw in de tuin te liggen. De gemeente kan deze ook aangelegd hebben. Dat is voer voor een andere keer

[JukeboxBill]

Kr7Br schreef op zaterdag 14 januari 2023 @ 14:33:
. . .

Zo'n vaart heb ik het wel nog niet zien lopen. De hoeveelheid water die nu de kelder binnenkomt lijkt me wel peanuts tgo het totale gewicht van het gebouw.

Daarom is het alleen maar ter beveiliging van de keldervloer.

[Kr7Br]

Duidelijk. De gemeente is van plan om dit jaar onze straat opnieuw aan te leggen en alle nutsvoorzieningen te vernieuwen. Een van de redenen is dat blijkbaar de riolering lek is. Dat zal ook niet helpen met m'n huidige problemen

Wanneer deze problemen begonnen zijn weten we niet echt. We wonen pas een jaar in dit huis en de vorige eigenaar zijn hier niet echt eerlijk over geweest. Maar dat is een ander verhaal.

Trouwens: 'Dino-loket'? Is dat iets specifiek uit Nederland of doe je wat denigrerend over de snelheid waarmee sommige diensten werken (België hier).

[RonnieKo]

Ja, sorry, even geen rekening meegehouden.... Er zijn nog wel wat Belgische Tweakers actief

Kr7Br schreef op zaterdag 14 januari 2023 @ 15:44:
Duidelijk. De gemeente is van plan om dit jaar onze straat opnieuw aan te leggen en alle nutsvoorzieningen te vernieuwen. Een van de redenen is dat blijkbaar de riolering lek is. Dat zal ook niet helpen met m'n huidige problemen

Meld deze problemen bij de gemeente. Dan weten ze er van. In Nederland is het grondwater een taak van de overheid (waterschappen, gemeenten en provincies). Hoe het exact in België zit weet ik niet.

De Nederlandse Overheid het grondwater laten stijgen om de verdroging (o.a. een effect van klimaatverandering) tegen te gaan. Mogelijk gaat dat ook in België spelen. Daar zal de komende jaren ook wel een discussie plaatsvinden over het meer en meer vasthouden van water.

Kr7Br schreef op zaterdag 14 januari 2023 @ 15:44:
Trouwens: 'Dino-loket'? Is dat iets specifiek uit Nederland of doe je wat denigrerend over de snelheid waarmee sommige diensten werken (België hier).

Het is speciaal voor Nederland. Het staat voor: Data en Informatie van de Nederlandse Ondergrond (DINO)
Daarin kan je gegevens opvragen over de bodemopbouw, sonderingen, grondwaterstand e.d. Goed, tegenwoordig heb je in NL ook de BRO om het wat makkelijker voor iedereen te maken

Voor België kan je eens een kijkje nemen bij Databank ondergrond Vlaanderen

[ Voor 12% gewijzigd door RonnieKo op 14-01-2023 16:36 ]