Motional Feedback in een State Of The Art ontwerp

[Paul Reus]

Motional Feedback (MFB) lijkt bij tweakers een onbekend topic, c.q. onderwerp. Dit type luidspreker is begin 60-er jaren ontworpen door Philips met medewerking van het NatLab. De productie startte mid 70-er jaren en werd afgebouwd in het begin van de 90-er jaren. Een reden voor diverse liefhebbers van deze actieve luidsprekers om een eigen supportclub op te richten: de MFB-freaks. Er zijn er inmiddels 2, maar https://www.mfbfreaks.com was de eerste.

Als je eenmaal dit type luidspreker heb gehoord, wil je geen passieve luidsprekers meer. De klank van deze luidsprekers is fenomenaal, gelet op hun afmetingen. Er zijn diverse artikelen (wiki o.a.) over het principe van Motional Feedback. Het principe is dat de luidspreker geen eigen leven meer leidt, maar volledig door de versterker wordt beheerst. Een versnellingsopnemer op de conus van de woofer levert een elektrisch tegenkoppel signaal aan de versterker. Het resultaat is dat alle afwijkende bewegingen van de luidspreker door de versterker worden gecorrigeerd. Resultaat geeft kleine compacte weergevers .

Inmiddels is er al een tijdje een bedrijfje in Diemen dat met nieuwe, moderne luidsprekers het Philips concept van MFB nieuw leven heeft ingeblazen. Kijk op https://servolabs.nl van Chris Camphuisen. Er is nog een bedrijf dat subwoofers maakt op basis van MFB, Grimm https://www.grimmaudio.co...pro-loudspeakers/pro-sb1/

Servolabs heeft een opvolger van hun eerstelijns luidspreker The LittleOnes gemaakt, de zogenaamde GrownUps. Deze luidsprekers heb ik beluisterd en was stomverbaasd over de kracht en de schoonheid van het gereproduceerde geluid. Een toon van 20Hz wordt moeiteloos voortgebracht. En dat uit een kastje van 24x24x35 cm. Inmiddels draaien ze bij mij thuis en ik hoef geen passieve luidspreker systemen meer.
Hier volgt een recensie, die ik ook in het MFBfreaks forum heb gezet.

Ik kijk al jaren uit naar MFB boxen en tot nu heb ik alleen de originele Philips uitvoeringen gezien en gehoord. En ik ben er fan van. Mijn oorspronkelijke vak is electronicus en tegenkoppeling is geen onbekend begrip. Plus mijn liefde om zelf versterkers en luidsprekers te bouwen, muziek luisteren, maar ook zelf spelen, bepalen mijn voorkeur.
Toen bleek dat de GrownUps productie rijp waren, heb ik contact met Chris Camphuisen gezocht voor een luistersessie. Samen met een vriend die zeer geïnteresseerd was werden we bij hem thuis uitgenodigd.
Welnu over die luistersessie, die bijna 3 uur duurde, kan ik kort zijn. Ik was om. Het zullen en moeten de GrownUps worden. Ik had de LittleOnes ook nog nooit gehoord en ik was verbaasd over de power die deze kleine kastjes hebben. De GrownUps overtroffen die indruk. Ik had alle muziek die ik wilde horen in loseless audio naar Chris gestuurd, zodat Frank Zappa, Steely Dan, Robben Ford, ELP en de fameuze Philips High Tech Classics met digitale opnames van bekende klassieke werken plus de luidspreker Audio Test Signals beluisterd konden worden. De stapel andere CD’s had ik niet echt nodig.
Werkelijk verbluffend. Het laag rolt de kamer in.
Ze staan nu bij mij thuis en de luister ervaring is zeer bijzonder.
Mijn oude audio met Sony ES505, equalizer en zelfbouw luidsprekers zijn weg uit de huiskamer. Tussen () die zelfbouw luidsprekers waren eind 60 begin 70 vorige eeuw ook een (geslaagd) experiment van Philips techneuten in Breda (Philips ELA) met het gedempt luidsprekersysteem. Ik heb er zelfs een wiki lemma over gemaakt. Een zeer geslaagd stageproject. Dat bijna 50 jaar heeft gedraaid in mijn diverse huizen.
Totdat…. 😉

Ik luister nu naar direct geluid uit de geluidsbronnen, zonder toonregeling zonder fysiologische volumeregeling en geen equalizer meer.
Je hoort nu welke opnames goed zijn en welke qua geluid bagger zijn. Nogmaals wat een prachtig geluid. Alles is aanwezig en de GrownUps geven je een regelrechte podium ervaring, als je geluid een lekker niveau geeft. Dàt miste ik bij de LittleOnes! Hoe gaaf ze ook klinken…
Je hoort ook hoe afgeknepen de Vaderlandse radiozenders klinken. Zet Grolloo Radio aan en je hoort direct het verschil. Verder qua cd materiaal kun je alles draaien van het GRP recordlabel. Verder moet je mazzel hebben met cd releases. Het kwaliteitsverschil is echt zo groot.
Hopelijk breken de GrownUps door. Ik kocht 2 B&W luidsprekerstandaarden, lekker zwaar en bij gevuld met zilverzand, bij HiFi Klubben “en meneer, wat gaat U er op zetten”? GrownUp luidsprekers. “Huh, nooit van gehoord!” Motional feedback luidsprekers Nederlands product. “Motional feedback”?

Er is nog een wereld te winnen. 😄

P.S.
Inmiddels heb ik in de keten toch een equalizer gezet. De meeste CD producties en radiouitzendingen zijn, om het zacht te zeggen, niet best. Deze luidsprekers zijn genadeloos als er geen dynamiek in de muziek zit en het hoog en laag afgeknepen is.
De equalizer haalt alleen 3 db per octaaf het laag op om te beginnen 256 Hz en dan via 128Hz tot aan 16 Hz. Puur om het gemis van laag uit veel opnames op te halen. Er zit een knop op om de equalizer karakteristiek uit te zetten en direct geluid door te laten. Ik ben nog op zoek naar een wifi/streamer annex voorversterker met een goede fysiologische volume regeling, zodat, als de boel zacht staat, er toch nog laag en hoog te genieten is. Mogelijk dat ik dan de equalizer weg kan laten.

Oja one more thing!!
Subwoofers zijn niet meer nodig om laag weer te geven. Bas, drums, synthesizers klinken zoals ze moeten klinken. Behalve als je in actiefilms de instortende gebouwen schuddend in je stoel en huiskamer wil bijwonen, maar daar zijn al reviews over, las ik 😉

[evilution]

MFB komt in het vintage audio topic wel eens voorbij dus helemaal onbekend is het niet.

Ik heb hier zelf tot volle tevredenheid een 22AH080/22AH587 Black Tulip combi staan. En ik gebruik gewoon de loudness knop omdat op laag volume het geluid op wat voor combi dan ook iel is. Het heet niet voor niks een fysiologische correctie, heeft verder niks met productie/mastering te maken. Snap niet dat er onder "puristen" af en toe zo moeilijk over gedaan wordt.

Wel leuk dat het weer nieuw leven ingeblazen wordt.

[The Eagle]

Vorig jaar op DAE de Little one gehoord, evenals de toen nog prototype Grown ups. Qua laag gaan de little ones heel laag voor hun formaat, al moet ik zeggen dat ik toch nog wel wat laag mistte. Bij de grown ups was dat al minder, maar die zijn natuurlijk ook een slag groter.
De Grimms heb ik ook gehoord, ook icm hun speakers en de Mu1 streamer. Praat je over een setup ter waarde van twee leuke middenklasse auto's.
Je ziet inderdaad wel dat in de high end meer mfb gebruikt wordt. Meen dat de prototype Ilumnia sub ook mfb was. Wie weet komt het terug, zou ik mooi vinden.

Having said that: een goed setje Philips MFB pik je tweedehands voor ca 100-150 van MP af. Dus prima om mee in te stappen mocht je dat willen.

[Paul Reus]

Bedankt voor jullie commentaar. Mijn reden om voor de GrownUps te kiezen is dat het MFB principe met moderne techniek is gerealiseerd. Klasse D versterkers die veel kleiner en zuiniger zijn dan de enorme moederborden die in de Philips kasten zitten. De luidspreker kwaliteit is enorm verbeterd. De 8 inch woofer die in de GrownUp zit is zeker te vergelijken met de 8 inch woofer in de 578 boxen. De woofer in de GrownUp is nl. veel beter.
De GrownUps zijn ietsje kleiner dan de 578’s van Philips, maar de GrownUps hebben 19 liter inhoud net als de 578-s.
Dankzij het MFB principe zullen beide boxen, qua frequentie overdracht, hetzelfde kunnen presteren, maar ik vermoed dat de GrownUps, dankzij de krachtiger woofer, meer geluidsdruk kunnen geven dan de 578’s. En dat is voor muziekbeleving best interessant. Het vermogen is, anders dan bij de 578, 60 Watt voor de lage tonen versterker, 30 Watt voor de squawker en 15 Watt voor de tweeter. En 10 jaar garantie is ook niet mis.
Voor €2700,-,inclusief voeding, voeding- en audiokabels. Er zijn passieve luidsprekers die duurder zijn…
Ik wilde meteen goede kwaliteit. Dus géén 544, die natuurlijk niet slecht presteert. De 544’s, die €100 tot €150 euro kosten zullen zeer waarschijnlijk nog een komplete revisie nodig hebben (bijv een recap door Thomas Bauer, als je vakwerk wilt hebben) en dan komt er naast transportkosten, ook nog minstens €175 restauratie kosten bij.

[Voor 16% gewijzigd door Paul Reus op 14-10-2022 10:08]

[The Eagle]

Je hebt simpelweg veel laag uit een kleine behuizing, dat is het USP. Er is over nagedacht, maar hoe ze vergelijken qua soundstage met een goede zuil in de zelfde klasse durf ik niet te zeggen. Dan praat je over vergelijken met bijvoorbeeld een Monitor Audio silver 7G of B&W 700 series. Heb ze niet gehoord, maar iets zegt me dat die in het mid en hoog en qua soundstage en openheid beter zijn.
Maar dat zou je in een blinde test moeten ervaren.

[Paul Reus]

Geen MFB dus dan is het laag niet te vergelijken met dat van de GrownUps; midden en hoog zullen zeker goed klinken. Maar demping van de resonantie-frequentie en het doorlopen in het laag kan bij die afmetingen niet voldoende plaatsvinden, zonder MFB.
Maar je hebt gelijk; het zou leuk zijn om deze systemen eens in een blind test te vergelijken.
Voorlopig heb ik geen subwoofer nodig 😀

[The Eagle]

Een sub voegt altijd iets toe. Probeer het maar. Zelfs een Pioneer sw110 kan al een aanvulling zijn in het laag. Trust me, ik heb Klipsch F3 als front staan, die gaan van zichzelf behoorlijk laag, maar de Klipsch sub10 laat het nog lager gaan. Categorie voelen, niet horen
Lijkt me wel lastig om een conventionele sub helemaal gelijk te krijgen met een MFB qua delays enzo.

[TBTL]

Het idee van MFB is dat een kleine luidspreker zo goed presteert als een subwoofer, wat betreft harmonische vervorming (en tot op zekere hoogte diepgang). Het kan uiteraard niet even hard.

MFB voegt geen vertraging toe.

[Voor 27% gewijzigd door TBTL op 13-10-2022 17:46]

[Paul Reus]

Klopt TBTL. Van Hifi of werkelijkheidsweergave (oude term) is sprake als audio signalen in het frekwentie gebied van 20Hz tot 20kHz onverzwakt en onvervormd worden weer gegeven.
Om versterkers die eigenschappen te geven, wordt tegenkoppeling toegepast en bij MFB is de beweging van de wooferconus ook in de tegenkoppel lus opgenomen. Alleen voor frekwenties tot 300-500Hz. Maw met de snelheid van het licht worden afwijkingen van de wooferconus met het aangeboden signaal aan de versterker gecorrigeerd. Precies zo als de niet-lineaire eigenschappen van de electronica-componenten van versterker óók zo worden gecorrigeerd.
Dàt is een geniale vondst van de medewerkers van het NatLab van Philips.
Systemen, die frekwenties lager dan 20Hz weergeven, vallen in principe buiten het HiFi audio gebied. Maar als je ze voelen wilt, kan dat natuurlijk. MFB werkt ook voor sublaag 😃
Lees meer over Motional Feedback in dit lemma. https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Motional_Feedback

[Voor 10% gewijzigd door Paul Reus op 14-10-2022 18:34]

[Paul Reus]

Om toch het verschil tussen een GrownUp en een MFB 578 van Philips te benadrukken, zou je de toegepaste woofer in de GrownUp eens moeten bekijken. Een zeer krachtige woofer.
https://piratelogic.nl/?p=en.drivers.08s5#08S5.0

[Paul Reus]

Om mijn bijdrage over luidsprekers en mn woorfers aan te vullen het volgende. Om energie af te geven is vermogen en belasting nodig. De belasting van een versterker is de luidspreker. Daar wordt de electrische energie in akoestiese energie omgezet. Eigenlijk zit er nog een stapje tussen en dat is mechanische energie. De conus moet in beweging worden gebracht. Vervolgens zal de conusbeweging de lucht in trilling brengen. Dát horen we. Het pad is dus electrische energie, omgezet in mechanisch energie, daaropvolgend akoestische energie.
De belasting van de versterker zijn de electrische parameters van de luidspreker, zoals de ohmse weerstand en de zelfinductie van de luidspreker. De luidspreker zet de mechanische om in akoestische energie. De comus op zijn beurt wordt belast met een stralingsweerstand. Dit is een akoestische weerstand. Deze stralingsweerstand heeft helaas geen frequentie-lineair gedrag. Ik laat het transport van akoestische trillingen naar het oor hier even buiten deze beschouwing.
Vuistregel: De stralingsweerstand neemt af als de golflengte van het weer te geven geluid groter is dan de omtrek van de luidspreker conus. De afname is 6db per octaaf. Met andere woorden tot een bepaalde golflengte is de stralingsweerstand constant, daarna duikt ie in elkaar. Hoe kleiner de stralingsweerstand wordt hoe minder energie de conus aan de lucht kan afgeven.
Bovenstaande is nu precies de reden waarom luidsprekers met grote diameters makkelijker lage tonen kunnen weergeven dan die met kleine diameters. Een relatief kleine woofer moet dus harder werken dan de grote broers.
Maar nu komt het: MFB corrigeert de beweging van de conus, forceert de conus tot correct weergeven van lage tonen, maar kan helaas niets doen aan de afname van stralingsweerstand.
Als men de geluidsweergave van de GrownUp vergelijkt met zijn broertje The Little One hoor je het verschil. De GrownUp geeft meer geluidsdruk in het laag.
De GrownUps voldoen heel goed als huiskamer luidsprekers. Maar zij die nog meer willen, zullen of een separate woofer er bij moeten zetten of wellicht een toekomstige nieuwe MFB box met grotere woofer van Servolabs moeten afwachten. Voorlopig heeft Chris Camphuisen nu zijn handen vol aan de promotie van zijn nieuwe GrownUps. Daar doe ik graag mee.😀 Philips heeft al bewezen dat zijn MFB 8 inch woofers, destijds de 578, zeer goed laag kunnen weergeven. Mooie elegante kleine luidsprekerboxen.
Grote jongens in de kamer zetten dat kunnen alleen vrijgezellen, uitzonderingen daar gelaten. 😉

Zij, die geïnteresseerd zijn in het begrip "stralingsweerstand" van luispreker en haar invloed op geluidsweergave door luidsprekers, leze het goed leesbare artikel in het Philips Technisch tijdschrift van de heren Klaassen en de Koning. Niet bang zijn van wat formules...
Beiden waren medewerkers van het Philips Natuurkundig Laboratorium. Tegelijk wordt door hen ook de Motional Feedback (MFB) werking verklaard.
Interessant zijn de metingen aan een luidspreker met Motional Feedback en zonder. Ook het effect van scheidingsfilter (laagdoorlaat filter) is goed zichtbaar.
https://www.by-rutgers.nl/PDFiles/MFB1968.pdf

[Voor 11% gewijzigd door Paul Reus op 20-10-2022 10:16]