verbouwing: PV, warmtepomp, isolatie, besturing

[chmistry]

Inleiding

We wonen in een rijtjeshuis uit 1973, ontworpen en gebouwd in een tijd dat Slochteren net begon te produceren en gas bijna gratis was.
De woningen waren opgezet voor sociale huur en aan alles valt te merken dat de bouw snel en goedkoop moest. Het dak is nauwelijks geïsoleerd (een glaswol deken van zo'n 4 cm) en uiteraard niet dampdicht.

Totale vloeroppervlakte is 125 m2.

Na 15 jaar hier met plezier te hebben gewoond is het tijd voor 'De Grote Verbouwing': de zolder is feitelijk ongebruikt, behalve dat er een werkplek is (alleen met mooi weer) en er gewassen en gedroogd wordt.

Huidige situatie gas en stroom verbruik

We hebben een Remeha Calenta CV-systeem voor verwarming en SWW. De benedenverdieping (50m2) is in 2015 voorzien van vloerverwarming tijdens de verbouwing van de keuken. In 2017 is de kruipruimte geïsoleerd met 8cm PUR. (Rd 3.11 m²K/W).
De eerste verdieping en zolder worden verwarmd met radiators.

We koken op inductie en in de keuken staat een 10L boiler voor warm water. Verder heb ik een (home) server en een NAS en een PC die vrijwel altijd aanstaan. Buiten is er een vijver met lucht+waterpomp die 24/7/365 draaien.

Stroom- en gasverbruik: (jaar is van november tot november)

jaar	stroomverbruik (kWh)	gasverbruik (m3)
2015	6054	1332
2016	5646	1624
2017	5255	1492
2018	5778	1280*
2019	5694	1181
2020	6172	984
2021	6873	1072

* in 2017 is de vloer geïsoleerd.

Nieuwe situatie

We willen de zolder scheiden in twee ruimtes: een slaapkamer en een was- en droogruimte. In de slaapkamer willen we een en suite douchecabine plaatsen met WTW afvoer. Ook plaatsen we aan de voorzijde een dakkapel van 2.5m zodat de slaapkamer ruimer wordt.

Als we dan toch bezig zijn wil ik ook:
* Kozijnen vervangen door kunststof en triple glas (ISDE subsidie!)
* Dak volledig dampdicht isoleren met maximale opvulling tussen de spanten (ISDE subsidie!)
* vloerverwarming op alle verdiepingen met zonegerichte aansturing (mogelijkheid van koeling in de zomer)
* Het dak volleggen met PV panelen en eventueel een zonneboiler (is nog in overweging, zie verderop)
* CV ketel eruit en overstappen naar een warmtepomp (ISDE subsidie!)
* Heb in overweging om een 3*25A aansluiting aan te vragen en een nieuwe groepenkast te installeren (zie verderop)
* Gevelbekleding vervangen en zo goed mogelijk dampdicht isoleren

Daarnaast las ik dat bij een ingrijpende verbouwing energiebesparende maatregelen genomen moeten worden, dus dat sluit mooi aan bij mijn plannen, alhoewel ik niet denk dat mijn verbouwing hieronder valt.

Budget en Doel

Het totale budget is flexibel, wel heb ik een paar prioriteiten:
1. De verbouwing van de zolder en dakkapel hebben prioriteit.
2. Isolatie en dubbel glas komen daarna en zijn mijns inziens no-brainers
3. Warmtepomp en PV/collectors komen daarna pas

Het doel van de verbouwing is extra ruimte en comfort. Als we daarnaast voor een aantrekkelijk bedrag de energierekening omlaag kunnen brengen is dat mooi meegenomen. Aangezien we niet meerdere keren het huis overhoop willen halen zou het ideaal zijn om alles in 1 keer te doen.

Voor de verbouwing heb ik een offerte die me aanstaat, de warmtepomp, PV en zonneboiler wil ik zelf doen, met behulp van de aannemer (familie) factuur voor subsidie is dan ook geregeld.

Verwarming

We zijn van plan om op de 1e verdieping en zolder vloerverwarming aan te leggen. Dit oogt rustiger dan radiatoren en is eenvoudiger qua installatie (leidingen op 1 punt door de vloer en verdelers aan 1 kant van het huis).
Vloerverwarming is beter geschikt voor lagetemperatuurverwarming en vinden we sowieso aangenaam.

De verwarming moet zone-gestuurd gaan worden en ik wil dit via domoticz (heb ik ervaring mee) of een ander systeem gaan doen. Ik ben nog aan het kijken hoe en wat, maar denk dat dit niet zo'n probleem oplevert.

De huidige thermostaat heeft er sinds een paar jaar een onbedoelde energie besparingsfunctie bij gekregen, de buren hebben een houtkachel pal aan de andere zijde staan en als die lekker opgestookt is, meet onze thermostaat een paar graden hoger dan de werkelijkheid. Familieleden klaagden al wat vaker over kou in huis en ik was me er niet van bewust dat dit ook echt zo was. Als de kamerthermostaat op 21 graden staat, meet een losse (vlees)thermometer 19 graden. Wel fijn zo'n gratis muurverwarming, maar niet wat we willen. Ik ben van plan om in de kamer een paar meetpunten aan te leggen en dan een gemiddelde te nemen als temperatuur.

PV vs Zonnecollector

Om de warmwatervraag te ondersteunen dacht ik eerst aan een 2x CP24 system in ruil voor 4 PV panelen met een RVS 300L boilervat met twee spiralen zodat de warmtepomp en collectors elkaar kunnen ondersteunen. Maar ik twijfel nog sterk of dit wel ideaal is. De intuïtieve logica voor een zonneboiler is dat je altijd wel warm water nodig hebt, behalve tijdens vakantie (gaan we niet zo vaak). De logica tegen is een beetje wat ik ook heb met cadeaukaarten: je krijgt een waarde in niet-inwisselbare valuta, ditzelfde geldt ook enigszins als je warm water hebt, elektrische energie is veel breder toepasbaar en zelfs verhandelbaar (via teruglevering). Een punt voor een zonneboiler is dat ik sowieso van plan ben om een buffer (misschien zelfs twee) in het systeem op te nemen en die is met een zonneboiler systeem mee gesubsidieerd. Graag hoor ik jullie inzichten hierover.

PV systeem

Foto's

Google maps:


Vooraanzicht:


Vooraanzicht met indicatie dakkapel:


Idee legplan voor:


Achteraanzicht:


Idee legplan achter:

Beschikbare (dak)ruimte

Zie foto's/legplan, het dak op het westen is 6,72m lang en 4,85m breed. Het dak op het oosten is 7,35m lang en 4,85m breed. Obstakels zijn west: nieuwe dakkapel en ontluchtingspijp (de CV pijp komt te vervallen), oost: bestaand dakkapel en een dakraam.

Schaduw

De dakkapellen en omringende huizen zullen voor wat schaduw zorgen.

Jaarverbruik

2015: 6054 kWh
2016: 5646 kWh
2017: 5255 kWh
2018: 5778 kWh
2019: 5694 kWh
2020: 6172 kWh
2021: 6873 kWh

Huidige elektriciteitsaansluiting

1 fase, 1x35A, overweeg om een 3 fase aansluiting aan te vragen, maar ben er nog niet uit. Groepenkast is in 2015 vervangen door een cheapo model van https://www.groepenkast-stunter.nl/, aangezien ik nu budget heb, ben ik van plan om het dit keer goed te doen. Ik heb nog 1 groep over en 1 groep is uitsluitend voor de wasmachine.

De aansluiting uitbreiden naar 3x25A kost € 297,95 eenmalig bij de netbeheerder.

Als ik een nieuwe groepenkast zou aanschaffen, denk ik aan zoiets: https://www.groepenkastbe...Haf-12-groepen-3-fase-hfd
Zou dit een goed idee zijn of zijn er betere opties?

Budget en doel

Budget is niet zo heel belangrijk, ik zit nu op zo'n 0,73 euro per Wp, zie configuratie hieronder.

Wie gaat het project uitvoeren

Ga ik zelf doen samen met een aannemer.

Bijhouden van data

Het liefst een zo open source mogelijke manier, in combinatie met een MQTT broker. Hierbij denk ik aan https://shop.openenergymonitor.com/energy-monitor/ met op elke AC groep een sensor. Daarnaast zijn de micro-omvormers van APsystems (vorige generatie) uit te lezen met een open source hack. https://github.com/Koenkk/zigbee2mqtt/issues/4221 Ik hoef niet zo heel nodig de data per paneel te weten, maar als het in de toekomst lukt om het DS3 Zigbee signaal te ontvangen, doe ik dat graag natuurlijk.

Reeds verkregen offertes

Ik heb me tot nu toe alleen op de configuratie gericht. Ben gecharmeerd van een micro-omvormer oplossing vanwege de eenvoud en veilighed in combinatie met zo groot mogelijke (Wp) panelen. Hier kom ik uit op:

• 15 of 16 x JA Solar JAM66S-30-495-MR Mono Perc Zilver Frame Halve Cellen 495Wp
• 8 x APSystems Micro Omvormer DS3 1 fase (kan ook in 3 fase)
• Totaal incl montagemateriaal en kabels rond 5843,30 euro, totaal Wp 7920

Bij https://www.winkelman-zon...-fase-10-jaar-garant.html is dit systeem het meest interessant geprijsd wat ik kon vinden.

Regio

Ik woon in Schiedam (Zuid Holland)

Warmtepomp

Panasonic 7kW met een heisamon, dit breid ik nog verder uit.

Toekomstmuziek

Warmtebuffering tijdens stroomopwekking
Zelfbouw powerwall (heb ik ervaring mee)
Variabel stroomtarief met optimalisatie van verbruik en levering, bijv. https://www.easyenergy.com/

[ Voor 100% gewijzigd door chmistry op 16-01-2022 12:31 ]

[AUijtdehaag]

Wat zijn je plannen wat betreft ventilatie? Ik lees daar niets over.
Ik zit nu ff zonder wtw ventilatie in een huis uit 1986, (ik ga over van itho quality flow no-go naar Brink flair op modbus ) maar raampje dicht en de hoge co2 waarden en RV vliegen je rond de oren. (Netatmo weatherstation)

Met wtw ventilatie wordt de warmte gelijkmatig verdeeld in huis. Dus zoneregeling is dan minder nuttig. Maar is ook traag met vvw.
Zoneregeling icm warmtepomp betekent vaak ook buffervat. De warmtepomp heeft graag flow.


Hoe wil je vloerverwarming uit gaan voeren?
In de vloer lopen hier elektriciteit voor de benedenverdieping dus heb ik het met uponor minitec op de vloer gemonteerd.
Nadeel is de hoge weerstand van de slangetjes en de gehele vloer wordt 1,5 cm hoger (afstap trap is dan probleem)

De zonneboiler zou ik skippen.
Doet dan in de winter ook niks en warm water kan je niet terugleveren in de zomer.
Ik verwarm hier een buffervat met aton power to heat, werkt ook. Op hygienebuffer van RVS.
Doorstroomverwarmer erachter voor de wintermaanden.
Nadeel: bad vullen duurt lang.
Verder geen omkijken naar en vooral stil. Ook icm koperen wtw pijp.
Cop1 en 1600 kWh zonnestroom pj (1 persoon) is natuurlijk meer dan met een warmtepomp. Maar komt direct van het dak.

Ik heb zo beetje alle vrijheid om aan te sturen. Wp, vat, heatelement aton, extra vvw pomp. Alles zit letterlijk aan elkaar geknoopt.
Maar mijn voorkeur is om sww (hogere temperatuur) en vloer (lage temperatuur) toch gescheiden te gebruiken.

Kookgroep en 3-fase?
Moet een 3-fase aardlekautomaat worden.

Koelen met WP noem ik in bedwang houden van temperatuur.
Werkt wel. Maar idealer is een l/l WP die ook ontvochtigd.
Heb er een staan maar nog niet geinstalleerd. 3 binnenunits met esp controlled printjes voor MHI.

Geluid van de WP wordt versterkt door de bebouwde omgeving.
Mijn WP (mitsu) staat in het schuurtje met uitblaas naar buiten. Aanzuig via golfplaat openingen in het dak.
Maar de muren met de buren versterken het geluid.
Een zo vrij mogelijke opstelling blijft het beste.
Bij een vriend (pana) staat die op platdak en hoor je buiten niets, vanwege de vrije opstelling.
Uiteraard extra aandacht voor trilling naar het dak.

Op het schuindak kan ook nog
YouTube: Burgerhout - Delta Discovery Air - 2020

[ Voor 71% gewijzigd door AUijtdehaag op 15-01-2022 03:13 ]

[twain4me]

even een opmerking over de plek voor de warmtepomp. geluids regels op de erfgrens zijn behoorlijk streng, je staat er vrij dicht bij en in de voortuin is een wp hoger dan 1 meter vergunningsplichtig, de pana mono die je hebt getekend is incl voeten hoger dan dat.`

[chmistry]

Dank! ga ik uitzoeken, de CV leiding loopt binnen vlak bij de plek die in gedachten had en de groepenkast zit ook aan die kant... maar misschien toch in de achtertuin zetten.

[AUijtdehaag]

Waarom niet op je platdak?
Al het leidingwerk zou ik zowiezo vervangen.
De WP heeft liefst genoeg flow. Dus gewoon 28 mm erin.

Je kan er altijd nog een merford kast overheen gooien.

[ Voor 84% gewijzigd door AUijtdehaag op 15-01-2022 09:49 ]

[chmistry]

AUijtdehaag schreef op zaterdag 15 januari 2022 @ 02:21:
Wat zijn je plannen wat betreft ventilatie? Ik lees daar niets over.
Ik zit nu ff zonder wtw ventilatie in een huis uit 1986, (ik ga over van itho quality flow no-go naar Brink flair op modbus ) maar raampje dicht en de hoge co2 waarden en RV vliegen je rond de oren. (Netatmo weatherstation)

Dat is een goede, we plaatsen ventilatieroosters boven de ramen, maar met het dampdicht maken van de constructie gaat alle 'natuurlijke' en onbedoelde ventilatie weg natuurlijk.

AUijtdehaag schreef op zaterdag 15 januari 2022 @ 02:21:
Met wtw ventilatie wordt de warmte gelijkmatig verdeeld in huis. Dus zoneregeling is dan minder nuttig. Maar is ook traag met vvw.
Zoneregeling icm warmtepomp betekent vaak ook buffervat. De warmtepomp heeft graag flow.

Buffervat zit sowieso in de planning, misschien twee om in de zomer te kunnen koelen en warm water te hebben.

AUijtdehaag schreef op zaterdag 15 januari 2022 @ 02:21:Hoe wil je vloerverwarming uit gaan voeren?
In de vloer lopen hier elektriciteit voor de benedenverdieping dus heb ik het met uponor minitec op de vloer gemonteerd.
Nadeel is de hoge weerstand van de slangetjes en de gehele vloer wordt 1,5 cm hoger (afstap trap is dan probleem)

Infrezen in de cementdekvloer, ik denk dat de leidingen door de wanden lopen, maar ga dat nog checken.

AUijtdehaag schreef op zaterdag 15 januari 2022 @ 02:21:De zonneboiler zou ik skippen.
Doet dan in de winter ook niks en warm water kan je niet terugleveren in de zomer.
Ik verwarm hier een buffervat met aton power to heat, werkt ook. Op hygienebuffer van RVS.
Doorstroomverwarmer erachter voor de wintermaanden.
Nadeel: bad vullen duurt lang.
Verder geen omkijken naar en vooral stil. Ook icm koperen wtw pijp.
Cop1 en 1600 kWh zonnestroom pj (1 persoon) is natuurlijk meer dan met een warmtepomp. Maar komt direct van het dak.

Ik zit nog te kijken of een WTW pijp geen betere oplossing is dan ik in gedachten had (WTW douchegoot) maar dan moet de koof (weer) open in de woonkamer en daar zit geen ruimte meer in ben ik bang. Voordeel is wel dat ik dan twee douches op 1 installatie kan koppelen.

AUijtdehaag schreef op zaterdag 15 januari 2022 @ 02:21:Ik heb zo beetje alle vrijheid om aan te sturen. Wp, vat, heatelement aton, extra vvw pomp. Alles zit letterlijk aan elkaar geknoopt.
Maar mijn voorkeur is om sww (hogere temperatuur) en vloer (lage temperatuur) toch gescheiden te gebruiken.

Hoe heb je dat geregeld? - Misschien heb je dat in een topic hier, maar heb het nog niet gevonden.

AUijtdehaag schreef op zaterdag 15 januari 2022 @ 02:21:
Kookgroep en 3-fase?
Moet een 3-fase aardlekautomaat worden.

Dat zijn nu twee groepen gekopppeld in de groepenkast, zit inderdaad aan een 3-fase alamat te denken.

AUijtdehaag schreef op zaterdag 15 januari 2022 @ 02:21:
Koelen met WP noem ik in bedwang houden van temperatuur.
Werkt wel. Maar idealer is een l/l WP die ook ontvochtigd.
Heb er een staan maar nog niet geinstalleerd. 3 binnenunits met esp controlled printjes voor MHI.[/i]

Geluid van de WP wordt versterkt door de bebouwde omgeving.
Mijn WP (mitsu) staat in het schuurtje met uitblaas naar buiten. Aanzuig via golfplaat openingen in het dak.
Maar de muren met de buren versterken het geluid.
Een zo vrij mogelijke opstelling blijft het beste.
Bij een vriend (pana) staat die op platdak en hoor je buiten niets, vanwege de vrije opstelling.
Uiteraard extra aandacht voor trilling naar het dak.

Op het schuindak kan ook nog
YouTube: Burgerhout - Delta Discovery Air - 2020

We hebben twee schuurtjes met platte daken, de huizen staan hier dicht op elkaar omdat je niet in kan rijden. Op een dak ben ik huiverig voor trillingsoverlast, en achter in de tuin worden wel heel lange leidingen (~18m alleen horizontaal).
Additie: Op het schuine dak ziet er mooi uit, maar denk dat het dak dat niet aankan, op de plek van het dakkapel lijkt al een verzakking, dus extra belasting is misschien tricky. Daarnaast gaat dat ten koste van PV ruimte

[chmistry]

AUijtdehaag schreef op zaterdag 15 januari 2022 @ 09:45:
Waarom niet op je platdak?
Al het leidingwerk zou ik zowiezo vervangen.
De WP heeft liefst genoeg flow. Dus gewoon 28 mm erin.

Je kan er altijd nog een merford kast overheen gooien.

Het platdak voor zou misschien kunnen, zoals ik in mijn laatste post aangaf ben ik huiverig voor trilling, maar wellicht dat het vanwege vergunningen niet echt anders kan. Het grappige is dat op het dak de geluidsdruk hoger zou zijn dan op de begane grond: geluidsbron hoger -> huizen staan er 9m tegenover dus meer spreiding, weerkaatsing.

Was al van plan om alle leidingen te vervangen met 28mm (minimaal) het boren van nieuwe gaten hiervoor vermijd ik het liefst.

[chmistry]

Na jullie input besloten om de WP bovenop het platte dak vooraan te plaatsen; de buurman heeft aan zijn kant airco units staan en onder de beoogde plek zitten dragende muren van de meterkast en wc. Belasting zou op dat punt geen probleem moeten zijn.

[AUijtdehaag]

Hoe heb je dat geregeld? - Misschien heb je dat in een topic hier, maar heb het nog niet gevonden.

Meeste gaat (handmatig) via home assistant / modbus / procon melcobems mini en via de aton power to heat via json en een CMI uitlezen en aansturen.
Gaat een beetje ver om even in 2 zinnen op te schrijven.
Hier nog wel een plaatje:

CV:0 = kappotte draad