Bouwtekening uit 1933 beter begrijpen

[marvel27]

TL;DR: ik heb de oorspronkelijke bouwtekening van mijn 'nieuwe' jaren 30-huis opgevraagd. Ik wil beter begrijpen hoe het huis is opgebouwd, maar ik begrijp niet wat de tekenaar met bepaalde zaken bedoelt. Hopelijk zijn er mede-Tweakers die hier wel meer verstand van hebben.

Dus, ik heb een huis uit 1935 gekocht dat ik ga verbouwen en renoveren. Ik krijg de sleutel midden december, dan klussen klussen klussen en begin maart erin trekken.

Ik ben de verbouwing aan het plannen. Bepaalde zaken zijn duidelijk (vloer beneden wordt vervangen door betonvloer met vloerverwarming, nieuwe badkamer erin, nieuw HR++ glas). Om de knoop door te hakken voor andere zaken zou het handig zijn om het huis te kunnen strippen en te zien hoe het is opgebouwd, zodat ik kan zien of er tussen de vloerbalken ruimte is voor een wtw-ventilatie-leiding, of ik onder de badkamer een douche-wtw-afvoerpijp kwijt kan. Maar goed, ik verwacht niet dat de huidige bewoner er op zit te wachten dat zijn huis gesloopt wordt terwijl hij er nog in woont. Dus die optie valt af.

Een andere, handigere optie is de het bestuderen van de oorspronkelijke bouwtekening. Die heb ik gratis opgevraagd bij het Stadsarchief van mijn gemeente. Wel bijzonder om te zien, zo'n bouwtekening uit de jaren 30.

De meeste zaken zijn gewoon duidelijk, maar bepaalde dingen kan ik moeilijk thuisbrengen. Ik heb gegoogled naar 'bouwtekening lezen' en consoorten. Uitleg genoeg, maar niet over bouwtekeningen uit de jaren 30. Hopelijk zijn er hier mensen die er meer verstand van hebben dan ikzelf

Gelukkig hebben de verkopers gebruik gemaakt van Matterport, een soort Google Streetview voor je huis. Hiermee kan ik virtueel rondlopen en zaken opmeten in het huis in 2021. Als jullie denken dat een screenshot handig kan zijn om een element van de tekening beter te interpreten, laat het mij weten.

Ik zal eerst de huidige plattegrond van het huis delen, als context. Excuses voor de warrige tekst op de plaatjes.







Zoals jullie zien is de begane grond uitgebouwd.

De bouwtekening is gemaakt in 1933 (meer bepaald op 'de 10e oogst', ik vermoed dat dit 'augustus' betekent.



Het huis is volgens het Kadaster gebouwd in 1935. Daar zit dus twee jaar tussen. Grappig genoeg is achteraf het woord 'bad' bijgeschreven bij de kleine kamer aan voorgevel.



De badkamer zit toch echt aan de achtergevel, meteen rechts als je de trap opkomt Kijkende naar hoe jaren 30-huizen werden gebouwd zou dit ook niet logisch zijn: alle 'natte ruimtes' werden bij elkaar gebouwd aan de standleiding, omdat dit qua aansluitingen gemakkelijker was. Dus ofwel heeft iemand dit achteraf zonder kennis van zaken bijgeschreven, ofwel is het plan wat aangepast.

Zo ziet de bouwtekening er in zijn geheel uit. Je ziet dat het hele blok in 1x is gebouwd. Het hoekhuis wijkt wat af qua vorm en indeling, maar de andere huizen zijn gelijkaardig qua opbouw. De meeste huizen zijn niet in paartjes gespiegeld, maar ons huis is dat wel.



Hier de legende van de bouwtekening, die informatie is dus wel al beschikbaar.


Kruipruimte en Rioleering (sic)



- wat zijn al die (witte ) cirkels? Zijn dat de plekken waar de fundering staat? De fundering bestaat uit gemetselde bogen, zoals je hier kan zien:




- wat zijn die breuken? 6/13, 8/18, etc.

- de keuken bevindt zich op de plaats van de grootste rode cirkel. Maar daar is geen aansluiting op het riool te zien. Hoe kan dit?
- wat betekent de '1,5D' (?) onderaan de afbeelding?

- over die afbeelding met de dwarsdoorsnede van het huis, in de rode rechthoek rechts: betekent '2.50 - P' dat de fundering 2,5m onder het oppervlak doorloopt? Wat is het gearceerde deel net onder de vloer dat tot buiten de voor- en achtergevel doorloopt?

Begane grond
De indeling met het kruis erdoor is de indeling van het hoekhuis. Die is niet relevant. De indeling ernaast is die van ons huis. Ondertussen is de en suite gesloopt, helaas. In de jaren 70 zijn veel authentieke jaren 30-details eruit gesloopt omdat dit als oubollig gezien werd door de toenmalige bewoners. Denk aan de granito/terrazzo vloeren, glas in lood, en suite deuren. En vandaag is dat juist waarom mensen zo van jaren 30 woningen houden. Grappig hoe smaak kan veranderen



Hier wel meteen al een aantal vragen:
- tussen de trap en de wc staat (volgens mij) het woord 'K ING'. Ik heb mijn hoofd erover gebroken, maar ik kan niet bedenken waar dit naar verwijst. Heeft iemand een idee wat dit zou kunnen betekenen, en wat voor ruimte dit is? Een leidingschacht ofzo?
- er zit op dit moment een flinke haard in de woonkamer.



Die vind ik volgens mij niet terug op de bouwtekening. Dat zou kunnen betekenen dat die achteraf is aangebracht. Maar op de bouwtekening is er op de eerste verdieping en de zolder wel duidelijk een schouw te zien, zie het rode cirkeltje in de middelste tekening.





In het huis vandaag is de schouw op de eerste verdieping niet te zien, want weggewerkt achter een inbouwkast onder de trap. Maar op zolder komt ze weer tevoorschijn, maakt ze een knik naar rechts en verdwijnt ze door het dak. Op zolder is ze ongeveer een meter breed.



Gezien de locatie vandaag in de woonkamer, zou er op de tekening net onder het driehoekige deel van de en suite deuren een schouw ingetekend moeten staan. Maar dat staat er niet. Wat kan je daaruit afleiden? Bv. dat er oorspronkelijk geen kachel/haard in de woonkamer stond, maar wel in de twee slaapkamers, en dat het deel op de begane grond later is aangebracht? Maar hoe verwarmden ze de woonkamer dan? Dat lijkt mij niet plausibel.

- Kan iemand hieruit afleiden hoe de schouw op de begane grond is opgebouwd? We willen de schouw op de begane grond namelijk ofwel helemaal verwijderen, ofwel wat verkleinen, want nu neemt ze echt een flinke hap ruimte uit de kamer. Ik heb verschillende constructeurs benaderd, maar die konden er niets over zeggen zonder de schouw helemaal te strippen zodat ze de bakstenen konden zien. Ik kan het nog eens vragen, maar de huidige bewoners zit daar zoals gezegd toch echt niet op te wachten

Zoals gezegd is de schouw op zolder ongeveer 1m breed. Op de eerste verdieping staat er 90 op de tekening, wat de breedte is van de trap. Op de begane grond is ze zo'n 1,5m, maar onderaan ziet de constructie er zo uit.

Ik zie daarin een 'kern', een deel dat overeen lijkt te komen met de afmeting van de schouw op de bovenverdiepingen, en een 'bijgebouwd' deel. Dat laat mij vermoeden dat enkel de 'kern' dragend is voor de schouwdelen op de verdiepingen erboven, en het bijgebouwde deel zonder problemen verwijderd zou kunnen worden. Maar goed, dit is maar een aanname, ik ga dit uiteraard niet doen zonder een expert te consulteren.

- De tekening lijkt te suggereren dat de schouw uit drie kanalen bestaat. Klopt dit, of is dit gewoon een standaardsymbool voor een schouw?

Eerste verdieping

- wat betekenen die breuken hier? Bv op de overloop zie je duidelijk '2 / 6' staan

Zolder
- ook hier weer de breuken, bv. 8/18. Zijn dit de afmetingen van de balken in de vloer? 18 cm bij 8cm?


Aan wie helemaal tot hier is geraakt: bedankt voor het meedenken

[nachtnet]

1935 - 2021 is kleine 86 jaar. In die tijd zal er zo veel veranderd en geklust zijn dat tekeningen uit de beginfase weinig waarde zullen hebben. In december kun je gaan breken en kijken hoe het echt zit.

[marvel27]

Zeker, maar niet alles is ooit veranderd. Wat ik nu al kan afleiden is mooi meegenomen. Zoals bv. dikte van de gordingen op zolder en op de verdiepingen, zo kan ik op voorhand isolatie bestellen ipv te wachten tot december. De tijd om te klussen is namelijk beperkt.

[TomsDiner]

Ik heb net 17 jaar in een pand uit 1920 gewoond. Ik hou van oude huizen, en heb ook de foto in mijn bezit uit mei 1945 waarop te zien is dat ons dorp bevrijd wordt. Je ziet tanks voor mijn woning over de straat rijden, en overal staan blije mensen te zwaaien. Op de achtergrond staat het pand, en tot mijn verbazing kon je door het raam naar binnen kijkend zien dat er geen binnenmuren geweest zijn: je ziet licht van de ramen aan de andere kant van het pand, wat tegenwoordig echt onmogelijk is.

Maar inderdaad: ik heb zelf ook veel verklust (nooduitgang toegevoegd bijvoorbeeld, en oude entree dichtgemaakt), maar nooit een plattegrond aan laten passen.

Lijst 'em in en hang 'em in de hal, als een stille getuige uit lang vervlogen tijden (wat ik met de mei 1945 foto gedaan heb!).

[JukeboxBill]

Die cirkels rondom en binnen het huis zijn fundering putten, waar de gemetselde bogen op staan.
Die andere cirkels buiten zijn zink- of beerputten.
Die breuken zijn inderdaad balkmaten. Zo te zien is de begane grond vloer opgebouwd met een rij van 6x13 cm en een onderslagbalk van 8x18 cm. Alleen is dat wel een hele grote overspanning voor die onderslag. Misschien ligt die op tussenpoeren.
Er waren oorspronkelijk twee schouwen op de benedenverdieping, gecombineerd met schuifdeuren tussen de twee kamers.
De kamers zijn later gecombineerd tot een kamer, evenals de twee schouwen tot een schouw/open haard.
Werd veel gedaan bij huizen uit die tijd.
Die drie kanalen zijn er om de twee schouwen beneden en 1 schouw van de bovenverdieping te combineren in 1 schoorsteen.
-2,5 P is 2,5 m onder peil, waarmee de bovenkant van de begane grond vloer wordt bedoeld.
Het is mij nog niet duidelijk of 2,5 - P bovenkant of onderkant fundering putten is.
K ING weet ik ook niet.
Heb ik nog wat gemist?

Nog een nabrander:
Op de kruipruimte tekening zie je alleen de hoofdriolering met een standleiding voor het toilet (kleine cirkeltje).

[ Voor 17% gewijzigd door JukeboxBill op 21-10-2021 23:52 ]

[Fiber]

Wellicht staat K ING simpelweg voor Kelder Ingang, of Kast Ingang, of Kruipruimte Ingang?

[d-Frag]

nachtnet schreef op donderdag 21 oktober 2021 @ 22:58:
1935 - 2021 is kleine 86 jaar. In die tijd zal er zo veel veranderd en geklust zijn dat tekeningen uit de beginfase weinig waarde zullen hebben. In december kun je gaan breken en kijken hoe het echt zit.

Ik zou er inderdaad 0 en generlei waarde aan hechten, beetje vervelend om uit te gaan van een bepaalde dikte balken als er 40 jaar later tijdens een renovatie dunnere balken in zijn gegaan....

Hoort niet, gebeurd wel... .

[D-e-n]

Wat was je precies met de begane grondvloer van plan? Je hebt het over een betonvloer maar je hebt nu een kleine kruipruimte onder een houten balkenvloer en zo te zien aan de bogen zit de uiteindelijke draagkrachtige laag vrij diep.

[ShadowrunR]

Zou K ING “kast ingemaakt” (onder trap) kunnen betekenen?

[marvel27]

@JukeboxBill je bent een held, al heel wat dingen verhelderd.

JukeboxBill schreef op donderdag 21 oktober 2021 @ 23:20:
Die breuken zijn inderdaad balkmaten. Zo te zien is de begane grond vloer opgebouwd met een rij van 6x13 cm en een onderslagbalk van 8x18 cm. Alleen is dat wel een hele grote overspanning voor die onderslag. Misschien ligt die op tussenpoeren.

That's a bingo.

Er waren oorspronkelijk twee schouwen op de benedenverdieping, gecombineerd met schuifdeuren tussen de twee kamers.
De kamers zijn later gecombineerd tot een kamer, evenals de twee schouwen tot een schouw/open haard.
Werd veel gedaan bij huizen uit die tijd.
Die drie kanalen zijn er om de twee schouwen beneden en 1 schouw van de bovenverdieping te combineren in 1 schoorsteen.

Top, ik had niet door dat er in dat driehoekige deel van de en suite schuifdeuren ook schouwen zaten. Nu is het overduidelijk. Je gaat het pas zien als je het doorhebt. Zo een soort opstelling dan.



1 schouw specifiek voor de bovenverdieping? Waar zie je die dan?

Heb ik nog wat gemist?

Enig idee hoe de keuken aangesloten was op de riolering?

Nog een nabrander:
Op de kruipruimte tekening zie je alleen de hoofdriolering met een standleiding voor het toilet (kleine cirkeltje).

Dat klopt inderdaad, dat zal de plek zijn waar de standleiding staat. Maar wat bedoel je met 'alleen de hoofdriolering'? Dat er nog andere rioolbuizen lopen?

Fiber schreef op donderdag 21 oktober 2021 @ 23:32:
Wellicht staat K ING simpelweg voor Kelder Ingang, of Kast Ingang, of Kruipruimte Ingang?

Top, dat zou best wel eens kunnen, Kelderkast ingang. Op de afbeelding met de riolering noemen ze de ruimte waar nu de meterkast zit de kelderkast.

TomsDiner schreef op donderdag 21 oktober 2021 @ 23:08:
Ik heb net 17 jaar in een pand uit 1920 gewoond. Ik hou van oude huizen, en heb ook de foto in mijn bezit uit mei 1945 waarop te zien is dat ons dorp bevrijd wordt. Je ziet tanks voor mijn woning over de straat rijden, en overal staan blije mensen te zwaaien. Op de achtergrond staat het pand, en tot mijn verbazing kon je door het raam naar binnen kijkend zien dat er geen binnenmuren geweest zijn: je ziet licht van de ramen aan de andere kant van het pand, wat tegenwoordig echt onmogelijk is.

Maar inderdaad: ik heb zelf ook veel verklust (nooduitgang toegevoegd bijvoorbeeld, en oude entree dichtgemaakt), maar nooit een plattegrond aan laten passen.

Lijst 'em in en hang 'em in de hal, als een stille getuige uit lang vervlogen tijden (wat ik met de mei 1945 foto gedaan heb!).

Mooi verhaal da's een van de voordelen van oude huizen ten opzichte van nieuwbouw: deze huizen hebben wat meegemaakt. En goede tip! De oude bouwtekening inlijsten, ga ik bespreken met mijn betere helft.

D-e-n schreef op donderdag 21 oktober 2021 @ 23:50:
Wat was je precies met de begane grondvloer van plan? Je hebt het over een betonvloer maar je hebt nu een kleine kruipruimte onder een houten balkenvloer en zo te zien aan de bogen zit de uiteindelijke draagkrachtige laag vrij diep.

Mijn bedoeling is om de vloer op de benedenverdieping (buiten de hal en 'vestibule', daar zit nog een mooie (originele?) tegelvloer) eruit te halen.



Dat willen we vervangen door een geïsoleerde (schuim)betonvloer met vloerverwarming.

Bij het luik is de kruipruimte best diep, zo'n 60cm. Waarschijnlijk zal het wat minder zijn op andere plekken, maar dat zien we wel als we het gesloopt hebben.

Wat is het gevolg van het laatste deel van je comment, dat de draagkrachtige laag diep zit?

Bedankt iedereen voor het meedenken, ik ben heel wat wijzer geworden. Dat is zo geweldig aan Tweakers, je hebt hier mensen met kennis op allerlei gebieden, zelfs van oude bouwtekeningen

[ Voor 4% gewijzigd door marvel27 op 22-10-2021 22:23 ]

[D-e-n]

marvel27 schreef op vrijdag 22 oktober 2021 @ 22:21:

Wat is het gevolg van het laatste deel van je comment, dat de draagkrachtige laag diep zit?

Als de draagkrachtige laag diep zit zou dat kunnen betekenen dat er onder de toplaag van het zand in je kruipruimte nog een slappe laag zou kunnen zitten die bij extra gewicht toch nog in zou kunnen klinken.

Nu is schuimbeton licht materiaal maar als je spreekt over 60cm zonder überhaupt grond weg te hoeven halen dan is dat nogal wat.

[marvel27]

Hmm, goed om te weten. Het zand zal voor het storten van het beton nog aangetrild worden. Zou dat het probleem verhelpen?

[MrStiffler]

Ik mis eigenlijk nog een kolenhok? Die stond wel op de tekening van mijn huis (1924) Verder erg leuk om in rond te neuzen he Mijn huis had nog geen badkamer... ik denk dat ze naar het badhuis gingen in het centrum?

[caspervc]

Over je Badkamer,
Het is een blauwdruk, dus negatief. Het woord Bad is dus juist weggehaald, terwijl het er van oorsprong heeft gestaan. Waarschijnlijk omdat ze bedacht hadden de badkamer te verplaatsen.

[avdongen]

Oorspronkelijk zal de afvoer van de keuken gewoon door de buitengevel het vetputje in gegaan zijn.

[JukeboxBill]

@marvel27 Wat betreft je aanvullende vragen:
Bij nader inzien zal er op de bovenverdieping geen schouw zijn geweest. Dat was niet gebruikelijk voor woonhuizen in die klasse (no offence). Men ging met een kruik onder de arm naar bed. Heb ik zelf nog meegemaakt.
Het middelste schoorsteenkanaal zal alleen maar opvulling zijn geweest om op de breedte van de overloop uit te komen.

De aansluiting op de riolering in de keuken zal vermoedelijk via de syphon (tevens vetvanger) hebben gelopen en was alleen maar de afvoer van de gootsteen.
W.b.t. die badkamer: ik heb het vermoeden dat het oorspronkelijk toch een slaapkamer is geweest. Een badkamer in dat soort huizen (alweer no offence) is onwaarschijnlijk.
Men ging wekelijks naar het badhuis, zoals @MrStiffler al aangaf, of er werd 's zaterdags een kuip in de keuken gezet waar het hele gezin achter elkaar in bad ging.
En doordeweeks kattewasjes aan de commode met een kan water
Maar dit is allemaal anekdotisch; het hele rioleringsstelsel en de waterleiding zullen intussen wel zijn aangepast. Ik zie ook al een PVC buis en koeren waterleiding in de kruipruimte.

Schouw en schoorsteen weghalen moet geen probleem zijn als je het blijvende deel eerst opvangt met een geschikte draagconstructie. Hoe, dat zal pas blijken als h.e.e.a. is vrijgemaakt. Ik ken wel gevallen waarbij de boel is weggehaald zonder ondersteuning en dat bleef ook hangen. Hangt ook nogal af hoe de kwaliteit van het metselwerk is.

Aangaande de nieuwe beganegrondvloer op zand: je kan er van uitgaan dat de werkelijk draagkrachtige laag ter hoogte zit van de onderkant van de fundering putten. De bestaande grond binnen de woning is kennelijk draagkrachtig genoeg om de poeren van de onderslagbalk op te zetten. Ik verwacht niet dat de poeren ook helemaal tot onderkant putten lopen. Dus dan is die grond ook draagkrachtig genoeg om de schuimbeton vloer te dragen. Zeker als dat ook nog wordt aan getrild. Maar doe dat niet te enthousiast, want dan kan je meer schade aanrichten dan verbetering. In feite hoef je alleen de eventueel nieuw aangebrachte zandlaag aan te trillen.

Uiteraard is dit alles een beredeneerde "constructieberekening". Dus advies van een expert ter plekke is nog wel nodig.

[marvel27]

JukeboxBill schreef op vrijdag 22 oktober 2021 @ 23:51:
@marvel27 Wat betreft je aanvullende vragen:
Bij nader inzien zal er op de bovenverdieping geen schouw zijn geweest. Dat was niet gebruikelijk voor woonhuizen in die klasse (no offence).

None taken

Schouw en schoorsteen weghalen moet geen probleem zijn als je het blijvende deel eerst opvangt met een geschikte draagconstructie. Hoe, dat zal pas blijken als h.e.e.a. is vrijgemaakt. Ik ken wel gevallen waarbij de boel is weggehaald zonder ondersteuning en dat bleef ook hangen. Hangt ook nogal af hoe de kwaliteit van het metselwerk is.

Ik heb met een aannemer besproken dat ik een constructeur een berekening laat maken op basis van de documenten en informatie die we nu ter beschikking hebben. Die berekening zal een idee geven, en als het zover is komt de aannemer ter plekke de schouw weghalen en indien nodig ondersteunen. Zonder het vrij te maken is het grotendeels gebaseerd op aannames, maar het geeft een beetje een houvast voor de aannemer. Definitief zullen we het pas weten als we het gaan openbreken denk ik.

Ik had nog een bijkomende vraag: ik wil ook de gevels gaan isoleren. Ik zal de spouwmuur laten vullen (die zou 3-4 cm dik zijn), en wil isolerende voorzetwanden plaatsen, waarschijnlijk met PIR of resolplaten. Een risico hierbij zijn de houten vloerbalken. Als je de isolatie niet goed aanpakt, kan er vocht condenseren op de balken en krijg je schimmelklachten en houtrot, wat uiteindelijk tot constructieve issues leidt.

Op de tekening blijkt dat de balken evenwijdig met de voor- en achtergevel lopen, met strijkbalken langs de muren. Op de tekening wordt de indruk gewekt dat er wat ruimte zit tussen de strijkbalken de muur.



Is het waarschijnlijk dat er ruimte is tussen balk en muur? En zoja, is dat doorgaans voldoende ruimte om een isolatielaag aan te brengen tussen de balk en de muur?

Edit: ik zie dat hier wordt aangegeven dat er tussen de strijkbalk en de muur minimaal 25mm isolatiemateriaal (niet verder gespecifieerd. 2,5cm steenwol is niet hetzelfde als 2,5cm resol) aangebracht moet worden om vochtproblemen te vermijden.

Bij strijkbalken moet tussen de muur en de balk minimaal 25 mm isolatiemateriaal worden aangebracht om condensatieproblemen te voorkomen. Is dit niet mogelijk dan moet van wandisolatie worden afgezien. Een oplossing is het verplaatsten van de strijkbalk. Bij beschermde monumenten wordt dit in de regel niet toegestaan. Het inpakken van de strijkbalk of de strijkbalk aan de koude zijde van de isolatie leggen, leidt tot verstikking van de balk en is daarom niet mogelijk.

[ Voor 20% gewijzigd door marvel27 op 04-11-2021 20:56 ]

[JukeboxBill]

Volgens mijn oude schoolboek Bouwkunde is het 4 a 12 cm. Maar dat is gebaseerd op goed gebruik, geen voorschrift.
Wat ik tot nu toe in mijn huis tegenkom is het ca. 5 cm.