Hoe scherptediepte snel en goed bepalen?

[jeroeningen]

Mijn vraag
Hoe bepaal ik de scherptediepte?

Relevante software en hardware die ik gebruik
Recent heb ik deze camera en lens gekocht: pricewatch: Canon EOS 2000D + 18-55mm f/3.5-5.6 + 16GB + tas Zwart


Wat ik al gevonden of geprobeerd heb
Tot dusver zat ik altijd een beetje te 'gokken' om een goede scherptediepte in de foto te krijgen met als vuitregel: weinig scherptediepte -> klein f-getal, grote focal length; veel scherptediepte -> groot f-getal, kleine focal length.

Ik denk dat het antwoord op mijn vraag heel simpel is; gebruik deze calculator: http://www.dofmaster.com/dofjs.html

Maar ja, elke keer die calculator raadplegen om mijn spelende zoontje te fotograferen gaat niet werken. Heeft er iemand een idee hoe ik het anders kan aanpakken?
Of is het een kwestie van proberen en gevoel ervoor krijgen?

[Lapras]

Een paar tips die ik zelf hanteer.

Je kan proberen in de P-stand te fotograferen, zodat je lichtmeting bepaalt wat de verhouding sluitertijd/diafragma is. Die kan je dan ten opzichte van elkaar bewegen om het gewenste beeld te krijgen. Dit is de makkelijkste manier om een redelijke foto te maken, maar niet de meest leerzame.

Voor een steilere leercurve kan je in Av-stand fotograferen. Hierbij dien je dus zelf te bepalen welke Av je op welk moment hanteert en de camera zorgt voor een juiste sluitertijd. Ik zou aanraden op termijn hiernaar over te stappen als je een gevoel hebt wat de verschillende diafragmawaarden betekenen. Om dat gevoel te ontwikkelen zou ik het volgende aanraden:

- Maak wat testfoto's voordat je de echte foto maakt. Voordat je zoontje speelt, kan je al wat objecten fotograferen om te zien of de belichting je bevalt.
- Probeer bij elke foto stil te staan welke keuzes je hebt gemaakt en te zien wat het effect ervan is. Meer scherptediepte betekent een langere sluitertijd en daardoor een grotere kans op een bewogen foto als je zoontje niet stil zit. Dus dan ga je naar beneden in f-getal en verlies je scherptediepte. Dat is bij foto's van kinderen geen ramp, maar wil je weer niet bij landschappen. Een mislukte foto (als in: die niet voldoet aan je wensen) is waardevoller dan een gelukte foto als het om het leren gaat. Het is dus veel trial and error. Wel val ik zelf vaak terug, zeker bij straatfotografie, op een diafragme van 5.6 of 7 omdat ik dan niet mijn lens maximaal openzet en genoeg ruimte heb om nog foto's met respectabele sluitertijden te maken.
- Besef je dat je niet in elke gelegenheid een geweldige foto kan maken. Je hebt niet de meest lichtgevoelige lens in handen, dus er zitten wat beperkingen aan wat je kan doen. Je creativiteit bepaalt in hoeverre je daaromheen kan werken.

TL;DR - veel proberen en bewust stil staan bij de effecten van je keuzes.

[Admiral Freebee]

Wat Lapras zegt klopt volledig. Door te proberen en te wisselen met de instellingen ga je beter aanvoelen wat de juiste instellingen zijn in welke situatie.

Ik trek voornamelijk foto's met een micro four thirds camera. Deze heeft een kleinere sensor en heeft dus een grotere scherptediepte. De grootste uitdaging is meestal om een kleinere scherptediepte te krijgen om het onderwerp beter te isoleren. Maar dan nog moet ik rekening houden met hoe het onderwerp beweegt en wat het brandpuntafstand is.

Zo heb ik een 45mm f1.8 prime die heel goed werkt voor een stilzittend voorwerp maar een uitdaging kan zijn als het onderwerp beweegt zoals bij spelende kinderen. En wat doen die kinderen? Naar jou toe lopen natuurlijk En dan moet ik de lensopening kleiner maken om wat meer scherptediepte te krijgen zodat de kans groter is dat ze in focus zijn.

[DirtyBird]

Je camera heeft misschien ook wel een zogenaamde previewfunctie.
Het diafragma wordt dan live aangepast. Dit maakt het wel moeilijker voor je camera om goed te focussen, maar je ziet dan gelijk hoe de scherptediepte in je foto wordt.

[sys64738]

Even verplaatst naar Workflow. Is ie beter op zijn plek.

[RvL]

Hierboven zijn al veel goede adviezen gegeven. Vooral proberen is het beste advies. En dat is tegenwoordig een stuk makkelijker, want je ziet het resultaat meteen. Vroeger kwam je daar pas achter als je je rolletje had laten ontwikkelen.

Die calculator waar je naar linkt kan zeker helpen om je een beetje begrip te geven. Hij geeft heel mooi weer wat het effect van verschillende factoren is op je scherptediepte. Als ik met mijn 135mm prime op de minimale focusafstand van 1.5m met f/2.8 schiet heb ik scherptediepte van ongeveer 1cm. Zit ik 10 meter van m'n onderwerp af, dan is dat 58cm volgens die calculator. Idem als je speelt met focal length en diafragma. Het kan je dus wel wat gevoel geven voor dit soort zaken.

Wat kan helpen is een beetje kennis van de belichtingsdriehoek. Zeker binnen is het lastig om met kleinere diafragma's te fotograferen als je meer scherptediepte wil. Je zal het licht dan toch ergens vandaan moeten halen, zij het door een langere sluitertijd of een hogere ISO waarde. Deze pagina vind ik het wel duidelijk en begrijpelijk uitleggen.

Daarnaast is het ook belangrijk om je camera en objectieven te leren kennen. Op welke ISO waarde heeft je camera nog acceptabele ruisniveaus bijvoorbeeld? Als je dat weet kan je de ISO waarde wat makkelijker meenemen in je overweging.

Ook zijn er veel lenzen die met een groot diafragma (klein f-getal en dus weinig scherptediepte) vrij soft zijn. Oftewel, het deel wat in focus is, is dan niet zo scherp als je echt naar de details gaat kijken. Sommige objectieven hebben dat alleen in de hoeken, anderen ook wat meer in het midden.

Een goed voorbeeld is een oude prime lens die ik heb en graag gebruik. Dit is een Meyer-Optik 135mm prime, f/2.8 uit +/- 1970. Op f/2.8 is hij een heel stuk softer dan op f/5.6. Als je dat weet kan je er mee spelen: of je ruilt wat scherpte in voor nog minder scherptediepte, of je ruilt scherptediepte in voor scherpte.

Zie het voorbeeld hieronder. Zo'n stapel papiertjes laat prima zien wat ik bedoel. Beide zijn met dezelfde lens genomen, met hetzelfde focuspunt (want geen AF). De eerste is genomen op f/2.8 (wijd open), de 2e is 2 stops kleiner op f/5.6. Je ziet, als je inzoomt op de papiertjes, dan de 2e een heel stuk scherper is. Kijk je naar het geheel dan zie je dat de eerste een stuk minder scherptediepte heeft dan de tweede.


Canon M50 met Meyer-Optik 135mm @f/2.8


Canon M50 met Meyer-Optik 135mm @f/5.6

Maar het meeste gevoel krijg je toch nog door te veel te proberen ;-)

[ Voor 27% gewijzigd door RvL op 22-04-2021 16:40 ]

[wappiewappie]

jeroeningen schreef op donderdag 22 april 2021 @ 12:56:
Mijn vraag
Wat ik al gevonden of geprobeerd heb
Tot dusver zat ik altijd een beetje te 'gokken' om een goede scherptediepte in de foto te krijgen met als vuitregel: weinig scherptediepte -> klein f-getal, grote focal length kleine vergrotingsfactor; veel scherptediepte -> groot f-getal, kleine focal length grote vergrotingsfactor.

Met vergrotingsfactor wordt bedoeld: hoe groot is een beeldvullend onderwerp ten opzichte van jouw camerasensor?
Als je alleen het hoofd van jouw zoontje beeldvullend in beeld zet is de scherptediepte kleiner dan wanneer je jouw zoontje volledig in beeld zet.

Het is een weid verspreid misverstand dat de brandpuntsafstand invloed heeft op de scherptediepte.
De brandpuntsafstand heeft wel invloed op de hoeveelheid achtergrondonscherpte.

[FLuKee]

wappiewappie schreef op donderdag 22 april 2021 @ 21:27:
[...]
Het is een weid verspreid misverstand dat de brandpuntsafstand invloed heeft op de scherptediepte.
De brandpuntsafstand heeft wel invloed op de hoeveelheid achtergrondonscherpte.

Dit is een heel belangrijke beschouwing waar ik als beginner veel aan gehad heb, en het blijft me verbazen hoe het nog steeds een weid verspreid misverstand is dat brandpuntsafstand an sich een invloed heeft op de scherptediepte.

Een ander belangrijk concept dat ik kan aanbevelen om wat over te lezen is de hyperfocale afstand. Zeer nuttig om hier kennis van te hebben voor landschapsfotografie.

En verder, veel uitproberen en oefenen.

[JJH82]

Op de EOS 2000D kun je de SET knop als een DOF preview knop instellen, zie blz 266 van de handleiding: http://gdlp01.c-wss.com/g...on_Manual_EN.pdf#page=266

Dit menu open je door te kiezen voor menu, dan de sleutel met drie puntjes (2e tabblad van rechts) en dan Custom Functions (C.fn).

Hierdoor kun je direct zien hoe de depth of field gaat worden als je afdrukt met het gekozen diafragma.
De wat duurdere modellen hebben vaak op de voorkant een fysieke knop zitten hiervoor, Canon heeft ervoor gekozen deze knop niet op de 2000D te zetten maar via de SET knop kan je dus een heel eind komen, er vanuit gaande dat je die knop niet al gebruikt voor een andere functionaliteit.

[Gonadan]

@jeroeningen ervaring doet zoals gezegd een hoop hierin, maar een paar handvatten kunnen wel helpen.

Met jouw set kan je het relatief simpel houden denk ik. Kort door de bocht bijvoorbeeld: één persoon scherp f/3.5 of f/4, twee personen scherp f/5.6 en wil je alles scherp dan f/8.

Wat ook handig is om te weten is dat het verlopend diafragma van je lens er voor zorgt dat je scherptediepte enigszins vergelijkbaar blijft bij inzoomen als je de afstand tot het onderwerp gelijk houdt.
Let ook op dat hoe dichter je bij het onderwerp komt des te minder scherptediepte je hebt. (en let op het verschil tussen kleine scherptediepte en achtergrondonscherpte).