Scherm kalibreren, verschil tussen programma's

[ThinkPad]

Onlangs een pricewatch: X-Rite ColorMunki Display aangeschaft om m'n dual-screen opstelling mee te kalibreren, met name zodat de kleuren van beide schermen wat meer overeenkomen. Gaat om 2x de pricewatch: Dell UltraSharp U2312HM Zwart De schermen hebben er overigens al wel wat uren op zitten: 5891h en 6598h.

Ik gebruik DisplayCAL. Voordat het meten en profilen begint vraagt hij om de R-, G-, B-waardes op je scherm handmatig bij te stellen, zodat hij minder grote correcties hoeft te doen:


Daarna start ik de kalibratie en maakt hij een profiel. Tot zover het kalibreren van m'n PC-schermen.
M'n TV heb ik ook gedaan met de HCFR software. Dat gaf een aardige verbetering: before/after foto's (let niet op tijd in beeld, heb TV op default gezet, foto gemaakt en toen de gekalibreerde settings erin gezet). Maar wat mij opviel is dat als ik HCFR m'n PC-schermen laat meten, dat ik de waardes van het scherm anders moet instellen dan bij DisplayCAL.

In bovenstaand screenshot geeft DisplayCAL aan dat de huidige gemeten waardes goed zijn om mee verder te gaan. Het scherm heb ik dan ingesteld op:
R: 91
G: 100
B: 90

Laat ik vervolgens HCFR van 0-100% white meten, dan moet ik om dE zo klein mogelijk te krijgen op 100% white (dat is wat DisplayCAL in dat setup schermpje ook meet zo te zien) de instellingen aanpassen naar:
R: 92
G: 100
B: 89

Het is relatief gezien niet veel verschil, maar als ik R één tikje omlaag zet dan heeft het scherm (als ik het zelf bekijk, niet meet dus) al een wat meer groenige gloed.

Mijn vraag is eigenlijk: wat is best-practice/wie spreekt de waarheid?

In HCFR heb ik de volgende setting gebruikt:


Bij mijn TV kon ik het beter afstellen, daar had ik 2-point whitebalance en kon ik voor R, G, B zowel de lows en de highs afstellen om over het hele 0-100% bereik het lijntje van elke kleur zo dicht mogelijk bij de streefwaarde te krijgen.

Even een aantal mensen met kalibratie ervaring taggen: @Adlermann @Cap @Kid Jansen

[ Voor 10% gewijzigd door ThinkPad op 31-10-2020 12:16 ]

[Kid Jansen]

Standaard witpunt voor beeldschermen is D65, dat is 6503.6K, x = 0,31271 en y = 0,32902 bij helderheid van 120 cd/m². De D serie CIE witpunten zijn daglichtsimulaties die iets groener zijn dan black body radiators. Als je in een tool de xy coördinaten ziet kan je het beste daar op letten, eventueel in combinatie met dE2000 kleurfout.

De y as is rond 6500K ongeveer van magenta (-) naar groen (+) en de x as van blauw (-) naar geel (+). Aangezien controls RGB zijn krijg je dan dus:

x omlaag: blauw omhoog of rood + groen omlaag
y omlaag: rood + blauw omhoog of groen omlaag

Verder moet altijd minimaal één van de drie RGB sliders op de maximale stand staan, anders ben je onnodig kleurdiepte aan het afknijpen en krijg je eerder banding.

Maar dit is alleen het witpunt van wit, niet van de hele grijswaardencurve, daarnaast is ook de gammacurve erg belangrijk voor weergave. Die zijn in dergelijke schermen niet goed af te stellen, dus daarvoor ben je afhankelijk van de ICC-profielen en die worden alleen gebruikt in color managed software. Om in alle software nauwkeurige en onderling overeenkomende weergave te krijgen moet je hardwarematig kalibreerbare schermen hebben.

[Cap]

Nog even inzoomen op het "probleem" van de verschillende waarden bij gebruik van 2 softwarepakketten.

Een verschil is niet onwaarschijnlijk en o.a. te verklaren door het feit dat je een colorimeter met filters gebruikt in plaats van een echt spectrometer die de daadwerkelijke lichtgolven meet. Uiteraard zijn de filters niet perfect lineair, dus colorimeters vertrouwen per schermtype op correctiematrixen om zo de juiste waarden uit te lezen. Ook hebben colorimeters af fabriek een (onbekende) afwijking, ze zijn niet gekalibreerd op een referentie spectrometer.

In Displaycal kies je daarom een display type en daarnaast kan je ook een specifiek colorimeter correctieprofiel downloaden uit de database om te corrigeren voor een specifiek display type, waarbij dan staat vermeld met behulp van welke referentie (bijv. een Specbos JETI spectro) dit correctieprofiel aangemaakt is. Zo'n profiel kan je opvatten als een soort combinatie van een correctie voor de "gemiddelde afwijking" die dat type colorimeter af fabriek heeft (beter dan niets, maar je weet nog steeds niet welke afwijking jouw exemplaar heeft ) plus een systematische correctie noodzakelijk voor de het schermtype wat je wilt kalibreren.

Het nadeel is natuurlijk dat dit user uploads zijn van onbekende kwaliteit, je weet dus niet hoe goed de procedure is uitgevoerd en of de gebruikte referentie spectrometer in goede staat is (periodieke ijking). Probeer voor de grap eens enkele user-uploaded Displaycal correctieprofielen bedoeld voor hetzelfde scherm(type), sla de kalibratieresultaten op, vergelijk ze 1 voor 1 en verbaas je over de verschillen in witpunt.

Kortom, het feit dat je verschillende displaytypes moet invoeren in 2 verschillende programma's betekent dat je met verschilende correctiematrixen werkt en dus ook verschillende resultaten krijgt. Op zich niet zo erg. De verschillen zijn erg klein, het scheelt slechts 1 tik in rood en 1 tik in blauw. Je kunt dat juist opvatten als een goed teken, het maakt het waarschijnlijker dat je 2 programma's goed gebruikt hebt.

De kalibratiemogelijkheden van monitoren / computerbeeldschermen zijn doorgaans toch al zeer beperkt. Meer dan een 1- of 2-punts witbalans met de waarden R, G en B en soms een gamma instelling zit er niet in, een CMS kalibratie kan je vergeten. Dus zoals @Kid Jansen zegt ben je verder voor een groot deel afhankelijk van softwarematige correcies mbv ICC profielen.

Nadeel van al die ICC profielen is dat je niet weet wat voor (ongewenste) correcties er allemaal plaatsvinden en wanneer ze gebruikt worden. Wat ik zelf daarom liever doe om de basis van een R G B witpuntkalibratie op orde te krijgen is het scherm met de beste kalibratiemogelijkheden (vrijwel altijd de tv) te kalibreren met HCFR en dan het witpunt van de andere devices (computers, tablets) kalibreren dmv een "visual match": in een donkere kamer van een aantal meter afstand door de oogharen kijken en net zo lang bijstellen totdat de tint overeen komt. Hiervoor moet voorafgaand de helderheid van de devices wel eerst gelijk gezet worden. Gebruik ook een zinvolle witwaarde, bijv 70 of 80 IRE, ga niet donker zitten of helemaal aan op maximale helderheid, want aan de uiteinden van de range zijn de afwijkingen het grootste. Je wilt een gemiddeld zo goed mogelijk resultaat.

Met een visuele match krijg je naar mijn mening een strakker witpunt op je verschillende devices dan wanneer je ze met verschillende software en correctieprofielen voor displaytypes apart gaat kalibreren. Als je verschillende schermen wel apart wil kalibreren dan zou ik voor elk scherm dezelfde software gebruiken. Mijn voorkeur gaat uit naar HCFR omdat dit het minst "black box" is, je hebt zelf het meeste invloed op het kalibratieproces en er wordt zo min mogelijk automagisch voor je gedaan.

PS helemaal perfect krijg je de witbalans nooit over de volledige IRE range (de kleurweergave vergeten we al helemaal even ), omdat verschillende types displays nu eenmaal verschillende eigenschappen hebben die ook nog eens op elk individu anders uitwerken. Bijvoorbeeld, waar voor de een het witpunt een bepaald (LCD) scherm "perfect" overeenkomt met een ander (OLED) scherm, zal een ander het OLED scherm dan steeds te groen vinden ogen, of misschien te rood. Dit komt omdat niet alle ogen gelijk zijn en dus niet perfect voldoen aan de CIE standard observer waarop het kalibratiemodel gebaseerd is. Alleen al je displays exact dezelfde displaytechnologie hebben kan je akelig dicht in de buurt komen.

PSPS je voor en na foto laten op mijn beeldscherm de gebruikelijke verbeteringen zien: de blauwzweem is verdwenen waardoor de afzonderlijke kleurtinten beter uit de verf komen, het rood heeft ook geen blauwpaarse ondertoon meer maar is echt rood en het beeld oogt hierdoor contrastrijker, waarschijnlijk mede door een wat beter gammaverloop.

[ Voor 21% gewijzigd door Cap op 01-11-2020 12:52 ]

[Kid Jansen]

Of koop een scherm met hardwarematig kalibratie. Dat zijn al lang niet meer alleen maar Eizo ColorEdge en NEC SpectraView. De ASUS ProArt schermen zijn bijvoorbeeld best wel betaalbaar voor hele goede kleurweergave specs en met uniformiteitscorrectie en hardwarematige kalibratie o.b.v. een 14 bit 3D LUT. Bij Eizo en NEC is dat in de topmodellen 16 bit, maar dat verschilt uiteindelijk niet of nauwelijks in het kalibratieresultaat. Omdat zelfs de meetnauwkeurigheid en ook herhaalnauwkeurigheid van de topmodel spectrofotometers in een grotere afwijking resulteren, laat staan van consumentenmodellen of colorimeters.